staatsinrichting-3

Halverwege de 18de eeuw kwam de
Verlichting (zie aantekeningen bij
hoofdstuk 7 )
Vrijheidsrechten
Verlichtingsfilosofen gingen uit van het
idee dat de mensen van nature vrij en
gelijk(waardig) zijn en daarom over
onvervreemdbare (dwz niet af te pakken)
grondrechten beschikken
Ook gingen zij uit van de maakbare
samenleving (geen van God gegeven orde)
Politieke rechten
Verlichte despoten legden nog alle macht
bij de vorst, maar erkenden al dat die in
het belang van de staat/de burgers
moesten regeren (ipv zijn eigenbelang)
Theorie (2.4 en 2.5)
Montesquieu beschreef in“De l’esprit des lois’
de Trias politicaleer
-scheiding en evenwicht tussen de
wetgevende, uitvoerende en rechterlijke
macht
-uitvoerende macht bij de vorst
-wetgevende macht bij een met
censuskiesrecht gekozen
volksvertegenwoordiging
Montesquieu was een aristocraat (van
afkomst en in ideeën)
Rousseau gaat in zijn boek “Du contrat
social”een stap verder
Hij lanceert het principe van de
volkssoevereiniteit
-hoogste macht ligt bij het volk
-het liefst wil hij een directe democratie,
waarin de macht ligt bij de
volksvergadering
-als dat niet lukt dan maar een met
algemeen kiesrecht gekozen
volksvertegenwoordiging die de volkswil
moet uitvoeren
Rousseau was een democraat (van
eenvoudige afkomst) in ideeën
Het ging in de 18de eeuw niet goed met de
Republiek
Er was ontevredenheid over
-een regentenoligarchie die onderling de
macht verdeelde
-een onbekwame stadhouder (Willem V)
3.2
Johan Derk van der Capellen schreef “Aan
het volk van Nederland”
Hij pleitte voor
-politieke rechten (actievere rol van de
burgers in de politiek die hun eigen
regeerders moeten kiezen)
-vrijheidsrechten (vrijheid van drukpers)
-een eenheidsstaat (volk van NEDERLAND)
-oprichting van excercitiegenootschappen
(burgerwacht) die voor de belangen van
de burgers moeten opkomen
In 1784 werd een nederlaag geleden tegen
Engeland (4de Engelse zee oorlog
Dat werd de aanleiding tot de Patriotse
Revolutie (1785-1787) (4.1)
Pruisische koning maakt een einde aan de
revolutie
De patriotten vluchtten naar Frankrijk
In 1795 ontstond na de Franse inval de
Bataafse Revolutie
De stadhouder vluchtte naar Engeland
Patriotten namen de macht over→
ontstaan van de Bataafse Republiek
In datzelfde jaar werd de Verklaring van
de rechten van de mens en de burger
aangenomen (naar Frans voorbeeld)
Daarin werden vrijheidsrechten van de
burgers vastgelegd en politieke rechten
In 1796 ontstond een Nationale
Vergadering(1ste gekozen parlement)
Voorwaarden kiesrecht
-alleen manlijke burgers
-boven de 20
-bedeelden mochten niet stemmen
Nationale Vergadering moest een
grondwet ontwerpen
Daarover ontstond ruzie tussen de
gematigde Federalisten en de radicale
Unitarissen
Na een staatsgreep mbv de Fransen
kregen de Unitarissen de overhand→
Staatsregeling van 1798 (1ste grondwet)(3.3)
-eenheidsstaat(centralisatie)
-scheiding kerk en staat
-vrijheid van godsdienst
-iedereen gelijk voor de wet
-onafhankelijke rechters (Ned rechtsstaat)
-centrale belastingheffing
-dienstplicht
-uitvoerende macht bij uitvoerend bewind
-wetgevende macht bij met algemeen
kiesrecht gekozen parlement
In 1801 beperkt Napoleon de macht van
het parlement en versterkt de uitvoerende
macht (Raadpensionaris)
In 1806 het koninkrijk Holland olv
Lodewijk Napoleon
In 1810 Nederland een provincie van
Frankrijk (invoering van de Code Civil)
FEDERALISTEN
UNITARISSEN
-aristocraten
-democraten
-voor censuskiesrecht
-voor
-voor
federale
staatsvorm
algemeen
kiesrecht
-voor eenheidsstaat