Workshop 3 De rol van de gemeente: financieel en juridisch

Zonnepanelen op
huurwoningen
De financiële en juridische aspecten
Henk Deuling & Peter Klaver
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19
november 2014
Presentatie
• Rollen en structuur(Henk)
• Juridische aspecten (Peter)
• Financiële aspecten (Henk)
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
2
Rollen
• Verbonden partij
– Beleidsmatig/P&C (Begroting; Jaarrekening;
Jaarrekening Verbonden Partij)
– Besluitvorming richting B&W en Raad
• Oprichting
• Garantstelling
• Accounthouderschap
– AvA
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
3
Structuur
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
4
Financiële structuur
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
5
Juridische aspecten
• Oprichting BV‟s
- Duurzaam Bedrijf (Meermaker)
- Energiebedrijf Haarlemmermeer (Tegenstroom)
- Zonnepanelen Haarlemmermeer (Tegenstroom voor Ymere)
• Gemeentewet
- Collegebesluit (art. 160 lid 2)
- Wensen en bedenkingen raad
- Goedkeuring GS
• Europese regels
- DAEB
- Aanbesteding
- Staatssteun
- Vrijstellingen
• Project Zonnepanelen:
24-11-2014
aanbesteding en overeenkomsten
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
6
Meermaker en DAEB
• DAEB: Dienst van Algemeen Economisch Belang.
• Vastgelegd in College-/Raadsbesluit.
• College: Meermaker belasten met de DAEB.
• Raad: besluiten verstrekken leningen/garanties is een
daeb gedurende 10 jaar.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
7
DAEB
• Economische diensten die een publiek belang dienen
(onrendabele openbaar vervoersdiensten, publieke omroepdiensten, enzovoort)
• Overheidsoptreden is noodzakelijk vanwege marktfalen
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
8
Waarom DAEB?
• De kapitaalverschaffing van gemeente naar Meermaker
is een selectief voordeel uit gemeentemiddelen aan een
onderneming.
• En dat is staatssteun.
• Dus aanmelden bij de Europese Commissie.
• Meldingsplicht geldt niet voor staatsteun in de vorm van
compensatie voor de openbare dienst, verleend aan een
onderneming die belast is met een dienst van algemeen
economisch belang.
• Wel: voorwaarden in acht nemen.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
9
Voorwaarden
Altmark-arrest
1) de begunstigde onderneming is daadwerkelijk belast met de uitvoering
van de openbare dienstverplichtingen. Deze verplichtingen moeten duidelijk
zijn omschreven.
2) de criteria van de berekening van de compensatie vooraf op objectieve
en transparante wijze vaststellen.
3) de compensatie mag niet hoger zijn dan nodig is om de kosten van de
uitvoering van de openbare dienstverplichting geheel of gedeeltelijk te
dekken, rekening houdend met de opbrengsten alsmede met een redelijke
winst uit de uitvoering van de verplichtingen.
4) de onderneming die de DAEB gaat uitvoeren is door middel van een
aanbestedingsprocedure of door middel van benchmarking geselecteerd.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
10
Voorwaarden vervolg
• Een verwijzing naar het Besluit van EC 20 december
2011.
• Qua duur wordt gekozen voor een termijn van niet langer
dan 10 jaar.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
11
DAEB vervolg
• Zonnepanelen en Tegenstroom geen DAEB, want geen
kapitaalverschaffing vanuit de overheid aan de BV.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
12
DAEB Vrijstellingsbesluit
• Minder dan vijftien miljoen euro per jaar aan
compensatie.
• Geldstroom van Meermaker naar bedrijven is ook
staatssteun, derhalve bij elke verschaffing toets op steun
c.q. vrijstelling.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
13
Aanbesteding
• Wie moet aanbesteden?
•
•
•
•
de Rijksoverheid;
gemeenten, provincies en waterschappen;
publiekrechtelijke instellingen (zoals universiteiten en scholen);
speciale-sectorbedrijven (zoals water- en energievoorziening,
vervoer en postdiensten).
• 1 april 2013 Aanbestedingswet in werking.
• De aanbestedingsregels gelden voor
overheidsopdrachten boven het drempelbedrag.
•
•
•
Werken: € 5.186.000
Diensten: € 207.000
Leveringen: € 207.000
• DWA.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
14
Staatssteun
• Staatssteunverbod
• Concurrentievervalsende maatregelen van overheden
aan ondernemingen zijn niet toegestaan. Staatssteun is
in principe verboden.
• Diverse uitzonderingen middels
vrijstellingsverordeningen, kaderregelingen, richtsnoeren
en mededelingen.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
15
Staatssteun
• Decentrale overheden vallen direct onder de
staatssteunregels.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
16
Staatssteun
Algemeen:
Een van de voorwaarden om niet tegen
staatssteun aan te lopen, is dat gemeente max.
voor 80% van de lening garant staat, maar …
Contra-feitelijk scenario.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
17
Vrijstellingen
• De-minimis
• Algemene Groepsvrijstellingsverordening
• Diverse andere vrijstellingen
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
18
De-minimis
De-minimis
• Op grond van de de-minimisverordening kunnen
decentrale overheden ondernemingen over een periode
van 3 belastingjaren tot 200.000 euro steunen zonder dat
dit staatssteun oplevert.
DAEB de-minimisverordening
• Voor de compensatie van Diensten van Algemeen
Economisch Belang (DAEB) bestaat sinds 2012 een
aparte de-minimisvrijstelling. Op basis van de DAEB deminimisverordening kunnen ondernemingen die een
DAEB verrichten over een periode van drie belastingjaren
tot € 500.000 aan de-minimissteun
ontvangen.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
19
Vrijstellingen
Algemene Groepsvrijstellingsverordening
• De Algemene Groepsvrijstellingsverordening biedt de
meeste vrijstellingscategorieën en is van toepassing op
bijna alle sectoren. De termijn voor kennisgeving is 20
werkdagen na inwerkingtreding van de steunregeling of
verlening van de ad hoc steun.
• Decentrale overheden kunnen steun aan ondernemingen
„staatssteunproof‟ maken door gebruik te maken van
vrijstellingsverordeningen => vrijgesteld van de
aanmeldingsverplichting bij de Europese Commissie.
Bijv.: steun voor hernieuwbare energie, cultuur,
sportinfrastructuur en verduurzaming van de landbouw.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
20
Project Zonnepanelen
Diverse Overeenkomsten
Intentieovereenkomst: Stichting Ymere en Meermaker
1.
2.
3.
4.
rechtsvorm van het Ymereproject
aanbestedingsregels
Europese aanbesteding voor de inkoop, installatie en beheer van de
zonnepanelen
de eigendomssituatie van de panelen
Uitvoeringsovereenkomst: Zonnepanelen Haarlemmer
meer B.V. en Stichting Ymere
1.
2.
3.
4.
5.
natrekking
handelwijze bij einde huur/verkoop door Ymere
vrijwaring
advies en bijstand door Servicepunt Duurzame Energie
aanbesteding conform aanbestedingsbeleid gemeente
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
21
Project Zonnepanelen
• Aanbesteding
• Raamovereenkomst
• Nadere Overeenkomst
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
22
Zonnepanelen (on)roerend?
• Roerend, tenzij…
Algemeen: zonnepanelen zijn roerend. Zonnepanelen die “los op daken worden
gelegd” en slechts met een aantal schroeven worden bevestigd, maken geen
onderdeel uit van de woning waarop zij gelegd worden. Eenvoudig te demonteren,
en derhalve roerend. Eigendom blijft bij de oorspronkelijk eigenaar van de
zonnepanelen.
• Uitzonderingen
Bv. bij integratie in een dak of plaatsing op een schuin dak.
•
Constructie: zijn de zonnepanelen een bestanddeel geworden
van de woning; duurzaam met de woning verenigd?
•
1. Indien zonnepanelen dusdanig verbonden zijn met de woning, dat deze niet
van elkaar kunnen worden gescheiden zonder dat er schade van betekenis
ontstaat, vormen ze ook een bestanddeel daarvan.
2. Wanneer de zonnepanelen volgens de verkeersopvatting onderdeel uitmaken
van de woning, dan vormen ze een bestanddeel daarvan. Belangrijk hierbij is of de
woning zonder zonnepanelen incompleet is.
•
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
23
Natrekking
• Natrekking gaat uit van het principe dat een eigenaar van
een zaak tevens eigenaar is van al haar bestanddelen.
• Zonnepanelen als bestanddeel van de woning worden
daarmee eigendom van de woningeigenaar.
• Doorbreken van natrekking door vestiging van een recht
van opstal: notariële akte, inschrijving in de openbare
registers.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
24
Eigendom in het Zonnepanelenproject
• Plaatsing door Tegenstroom voor Ymere; eigendom blijft
daar via opstalrecht.
• Na 20 jaar eigendom over naar Ymere.
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
25
Financiële aspecten
• Financiële structuur
• Staatssteun: contra-feitelijk scenario
• Business case Tegenstroom voor Ymere
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
26
Financiële structuur
garantstelling
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
27
Staatssteun?
• Contra-feitelijk scenario
– Conventionele Energiecentrale op fossiele brandstof
voor 3.000 woningen
€ 12.750.000
- 7.500.000 -/€ 5.250.000
45% *
€ 2.362.500
•
•
•
•
•
Investering zonnepanelen
Investering conventioneel
Verschil
Factor contra-feitelijk
Maximaal subsidiabel
•
Bevoordeling Netto Contant uitrekenen (discontovoet: basis + 1%)
Conclusie: geen staatssteun!
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
28
Business case: rendabel
• Uitgangspunten
– 3.000 woningen
– Huurders
•
•
•
•
Van start een voordeel (ca € 4 p mnd)
Geen index op huur set zonnepanelen
Ontzorgen (ook voor onderhoud)
Bij uitponden huurwoning is afkoop mogelijk
– In exploitatie
•
•
•
•
•
•
•
24-11-2014
Afschrijving in 15 jaar
Flexibele aflossing eerste 5 jaar (ivm liquiditeit)
4% rente
Onderhoud, verzekeringen (optioneel), huurderving ivm storing
Communicatie (eerste paar jaar voor betreffend project)
Personele kosten / bijdrage Meermaker
Additionele investering inverters na 10 jaar
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
29
Grafisch
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
30
VRAGEN
Meermaker/Tegenstroom/Tegenstroom Ymere
Andrea van de Graaf
Gemeente Haarlemmermeer
Henk Deuling
Postbus 250
2130 AG Hoofddorp
24-11-2014
Presentatie Seminar Duurzaamheid 19 november 2014
31