bijlage - Gemeente Heemstede

INHO
SPORT EN BEWEGEN IN HEEMSTEDE
KADERNOTA, OKTOBER 2008
Vastgesteld door de
raad van Heemstede op
30 oktober 2008
INHOUDSOPGAVE
Inleiding
3
Hoofdstuk 1
Ontwikkelingen en trends
6
1.1
1.2
1.2.1
1.2.1.1
1.2.1.2
1.2.1.3
Demografische gegevens
Trends op het gebied van sport en bewegen
Sportdeelname
Sporten bij een vereniging
Sport en bewegen, anders georganiseerd
Sport en bewegen, niet georganiseerd
6
7
7
7
8
8
Hoofdstuk 2
Stimulering sport en bewegen
10
2.1
2.2
2.2.1
Doelgroepen
Sport en jeugd
Stimuleren van sport en bewegen van leerlingen
van het primair onderwijs
Stimuleren van sport en bewegen van leerlingen
van het voortgezet onderwijs
Sport en kinderopvang
Sport en financiële belemmeringen
Stimuleren van sport en bewegen door ouderen
Stimuleren van sport en bewegen door mensen met
een beperking
10
10
Hoofdstuk 3
Sport en accommodaties
21
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
21
23
23
24
3.8
Accommodatieaanbod in Heemstede
Kwalitatief niveau sportvoorzieningen
Kwantitatief niveau sportvoorzieningen
Sportcentrum Groenendaal
Multifunctioneel gebruik gemeentelijke
sportaccommodaties
Toezicht gemeentelijk sportpark
Toekomstig beheer en exploitatie gemeentelijke
sportaccommodaties
Sport en bewegen in de openbare ruimte
Hoofdstuk 4
Ondersteuning sportverenigingen
31
4.1
4.2
Subsidie- en tarievenbeleid
Aanvullende ondersteuning
31
33
2.2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
3.6
3.7
10
15
17
17
18
19
25
27
27
28
Bijlagen
2
INLEIDING
Aanleiding
Tot op heden vond het Heemsteedse sportbeleid zijn weerslag in verschillende nota’s. Het is voor het
eerst dat de gemeente haar beleid op het gebied van sport in één notitie opneemt. Hiermee willen we
meer samenhang bereiken, niet alleen tussen de diverse onderdelen van het gemeentelijke
sportbeleid, maar ook in relatie tot andere beleidsvelden. Sport heeft duidelijke raakvlakken met jeugd,
gezondheidszorg, vrijwilligerswerk, ouderen en onderwijs, maar is op nog veel meer terreinen
aanwezig. Om de functies van sport optimaal te kunnen inzetten, is een integrale aanpak vereist.
Deze nota zet de contouren uit voor een dergelijke aanpak. Hiermee wordt sport door de gemeente
niet alleen gezien als doel op zich, maar ook - en voornamelijk - als middel om via een integrale
aanpak andere effecten te bereiken: sociale participatie, gezondheid en persoonlijk welzijn.
Sport is een beleidsterrein dat constant in beweging is. Met deze nota willen we het huidige
gemeentelijke beleid tegen het licht houden en zo nodig actualiseren. Bij deze actualisering houden
we onder andere rekening met demografische ontwikkelingen en trends op het gebied van de (lokale)
sport.
We willen bovendien een beleidskader voor lokale sport formuleren dat richtinggevend is voor de
beoordeling van nieuwe initiatieven in de sport én dat kan bijdragen aan een verantwoorde
besluitvorming bij - toekomstige - vraagstellingen en knelpunten. Op korte termijn zal dit van
toepassing zijn bij de besluitvorming (november/december 2008) over het aanbestedingsdocument,
gericht op een nieuwe overeenkomst per juli 2009 voor de exploitatie van de gemeentelijke
sportaccommodaties. En bij de besluitvorming over subsidies en (huur)tarieven in de sport (december
2008). Een richtinggevend kader is tevens op korte termijn van belang bij de besluitvorming over de
knelpunten die Grontmij/Marktplan BV in haar advies van mei 2008 heeft gesignaleerd op de
gemeentelijke sportaccommodaties en Sportpark HBC.
Uitgangspunt
De gemeente Heemstede ziet sport niet alleen als doel op zich, maar met name als middel om via een integrale
aanpak andere effecten te bereiken: sociale participatie, gezondheid en persoonlijk welzijn.
Definitie sport en bewegen
Een sluitende definitie van sport is moeilijk te geven. In deze nota vatten we onder sport alle
activiteiten die de maatschappelijke erkenning als “sport” hebben weten te verwerven via aansluiting
bij het Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sportfederatie (NOC*NSF). Dat betekent dat we
sport niet beperken tot lichamelijke activiteiten, maar dat ook de denksporten onder ons bereik vallen.
Zoals de titel aangeeft gaat deze nota ook over bewegen. We kiezen voor de term bewegen, omdat
hier meer onder valt dan sport alleen. Het gaat hierbij om sportieve recreatie, bijvoorbeeld wandelen,
fietsen en spelen. En over bewegingsonderwijs op scholen, wijkactiviteiten en activiteiten als Meer
Bewegen Voor Ouderen.
Relatie met de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)/lokaal gezondheidsbeleid
Recent is de nota “Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011” vastgesteld. Het Heemsteedse
Wmo/gezondheidsbeleid is erop gericht dat iedere Heemstedenaar volwaardig kan deelnemen aan de
3
maatschappij, zich kan ontplooien en kan meedoen. Hiervan uitgaande streven we met het
Heemsteedse Wmo/lokaal gezondheidsbeleid de volgende algemene doelstelling na:
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar het bevorderen van het welzijn en de gezondheid van alle Heemsteedse
inwoners en biedt hiervoor de voorwaarden.
Dit vraagt om de inzet van preventieve voorzieningen en activiteiten die mogelijkheden bieden voor
ontspanning, recreatie, sociale en maatschappelijke participatie, ontplooiing en zelfredzaamheid. Oók
op het gebied van sport en bewegen.
We realiseren ons dat sportverenigingen en overige aanbieders van sport en bewegen deze
maatschappelijke functie alleen kunnen invullen als sprake is van een kwantitatief voldoende en
kwalitatief goed aanbod van voorzieningen. En als sprake is van een toereikende ondersteuning. In
deze nota geven we de kaders daarvoor aan.
We zullen de algemene doelstelling, zoals geformuleerd in de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid
2008-2011, per hoofdstuk nader invullen. Soms grijpen we hierbij terug op eerder vastgesteld beleid,
soms is een actualisering vereist.
Via het aanbod van voorzieningen, sportstimulering én een toereikende ondersteuning van
verenigingen willen we de voorwaarden scheppen voor de bevordering van het welzijn en de
gezondheid van de Heemsteedse inwoners. We hanteren hierbij - analoog aan het geformuleerde in
de nota “Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011” - als uitgangspunt dat de burger zelf primair
verantwoordelijk is voor de inrichting van zijn leven en voor het meedoen aan de maatschappij. De
gemeente biedt de voorwaarden, zodat de Heemsteedse inwoners de keuze kunnen maken voor een
actieve, sportieve en gezonde levenstijl.
Aansluiting rijksbeleid
Met de nadruk op sport als instrument om andere doelen te bereiken sluiten we aan bij het rijksbeleid.
Dit rijksbeleid, verwoord in de nota "Tijd voor sport" uit 2006, stelt drie thema’s centraal: “meedoen”,
“bewegen” en “presteren”.
“Meedoen” verwijst naar de betrokkenheid van diverse groepen burgers bij de sport (als actief sporter
en/of als vrijwilliger bij sportverenigingen). De sport maakt hierbij deel uit van wat de ‘civil society’
wordt genoemd: het geheel aan organisaties waar burgers elkaar treffen, contacten onderhouden en
waarin ze mede vorm geven aan de maatschappij. “Bewegen” verwijst naar de gezondheidswinst die
er te behalen valt door een gezonde leefstijl. Deze eerste twee thema’s van de nota “Tijd voor sport”
plaatsen het sportbeleid in de context van respectievelijk het beleid op het gebied van de Wet
maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en het preventieve gezondheidsbeleid. En richten zich op de
breedtesport. Onder de term breedtesport wordt alle sport verstaan die niet-professioneel en niet op
topsportniveau wordt beoefend.
“Presteren”, het derde centrale thema in de nota “Tijd voor Sport”, is gericht op topsport. Van topsport
(met en zonder handicap) is sprake indien internationaal binnen een door het NOC*NSF erkend
topsportonderdeel wordt gesport op het hoogste seniorenniveau. Dat wil zeggen op Europese
Kampioenschappen (EK’s), Wereld Kampioenschappen (WK’s) of Olympische Spelen. Wat betreft de
topsport volgt het rijk in de nota “Tijd voor Sport” de sportkoepel NOC*NSF, die als doelstelling heeft
4
om Nederland op Olympisch niveau tot de toptien van de wereld te laten behoren. Om te zorgen dat
de topsport zich zo goed mogelijk kan ontwikkelen, zijn er landelijk verschillende (financiële)
voorzieningen voor zowel topsporters, topcoaches als sportbonden.
Heemstede heeft, uitgaande van de definitie, geen verenigingen die op topsportniveau functioneren.
Voor zover er sprake is van topsporters (met en zonder handicap) is er ondersteuning via het rijk en
de NOC*NSF. Dit geldt zowel voor individuele sporters als teamsporters. We beperken ons in deze
nota dan ook tot de breedtesport en laten topsport - afgezien van voorstellen op het gebied van
regionale talentontwikkeling - buiten beschouwing.
Doelstelling
Het sportbeleid van de gemeente Heemstede is gericht op bevordering en ondersteuning van breedtesport.
Afgezien van talentontwikkeling richt het sportbeleid van de gemeente Heemstede zich niet op topsport.
Niet alleen in de nota “Tijd voor Sport” legt het rijk de nadruk op sport als instrument om andere
doelen te bereiken. Sport heeft ook een duidelijke plaats gekregen in het Beleidsprogramma 20072011 “Samen werken, samen leven”. Hierin wordt sport vooral gesteund om de bijdrage die het kan
leveren aan belangrijke kabinetsdoelen: het programma noemt in dat kader onder andere preventie en
gezondheid, jeugdbeleid, onderwijs, integratie, wijken en veiligheid.
Aansluiting Provinciaal beleid
De provincies vervullen op het gebied van sport en bewegen voornamelijk een ondersteunende rol
voor gemeenten. In de provincie Noord-Holland wordt deze steunfunctie vervuld door Sportservice
Noord-Holland. De gemeente Heemstede maakt regelmatig gebruik van de inzet van Sportservice
Noord-Holland.
Karakter nota
Deze nota is een kadernota. Dat betekent dat de algemene beleidskaders en doelstellingen worden
weergegeven. Voor zover voorstellen een nadere uitwerking vereisen, vindt dat op een later moment
plaats. De planning daarvan geven wij in de betreffende hoofdstukken aan. Voor de leesbaarheid zijn
de voorstellen in deze nota in blauwe kaders aangegeven en de doelstellingen en uitgangspunten in
oranje. Voor zover beleid reeds is vastgesteld treft u dat in gele kaders aan.
Opbouw notitie
Hoofdstuk 1 schetst de bevolkingsontwikkeling en de trends op het gebied van de sport. Dit zijn
aspecten waar bij de formulering van het sportbeleid nadrukkelijk rekening gehouden dient te worden.
In hoofdstuk 2 gaan we in op de rol van sport als middel om andere beleidsdoelen te realiseren. We
richten ons hierbij op sport- en bewegingsstimulering en leggen de relatie tussen sport en
jeugd/onderwijs, sport en senioren en sport en mensen met een beperking.
Om te kunnen sporten en bewegen zijn accommodaties nodig. Hoofdstuk 3 gaat hier nader op in. We
leggen hier tevens de relatie tussen sport en bewegen en de openbare ruimte. In hoofdstuk 4 gaan we
in op de ondersteuning van sportverenigingen en andere aanbieders van bewegingsactiviteiten. Dit
onder andere via het subsidie- en tarievenbeleid.
5
HOOFDSTUK 1
ONTWIKKELINGEN EN TRENDS
Bij de actualisering van het beleid op het gebied van sport is het van belang inzicht te hebben
samenstelling van de bevolking en de demografische ontwikkelingen. Ook essentieel hierbij
(ontwikkeling van de) sportdeelname en trends op sportgebied. Dit hoofdstuk gaat kort op
onderwerpen in. Hierbij wordt onder andere gebruik gemaakt van de gegevens die
Grontmij/Marktplan in haar rapport van mei 2008 zijn opgenomen.
in de
is de
deze
door
1.1
Demografische gegevens
Nederland
De afgelopen jaren is de Nederlandse bevolking jaarlijks gemiddeld met 88.000 gegroeid tot circa 16,3
miljoen inwoners. Voor de aankomende decennia wordt verwacht dat de groei van de bevolking licht
afneemt (groei met ruim 30.000 per jaar), waardoor Nederland in 2030 ongeveer 17 miljoen inwoners
telt. Waar de bevolking groeit, is dit met name onder de groep 50-plussers. Dit percentage zal de
komende jaren toenemen van 35 procent naar 40 procent in 2030. Op dit moment is 15 procent van
de Nederlanders 65 jaar of ouder, dit percentage zal in 2030 zijn toegenomen tot 22 procent. Het
percentage jongeren (tot 18 jaar) bedraagt op dit moment circa 22 procent. Dit percentage zal
geleidelijk dalen tot 19 procent in 2030.
Heemstede
In tegenstelling tot de landelijke ontwikkeling is het inwonertal van Heemstede de laatste jaren licht
afgenomen. Verwacht wordt dat deze ontwikkeling zich voortzet en het inwoneraantal van Heemstede
de komende jaren geleidelijk verder daalt.
Tabel 1: Bevolkingsontwikkeling Heemstede 2000-2030
Bevolkingsomvang
2000
2010
2020
2030
25.875
24.845
23.550
22.750
Bron: Primos prognose van ABF Research
Heemstede kent een hoog percentage ouderen: 44 procent van de bevolking is 50-plusser, 22 procent
is 65-plusser. Hiermee is het landelijk niveau van 50- en 65-plussers van 2030 in Heemstede nu al
bereikt en is Heemstede een van de meest vergrijsde gemeenten van Nederland. De totale bevolking
van Heemstede neemt in de komende periode gestaag verder af. De categorie 65-plussers blijft echter
geleidelijk toenemen.
De groep 20-45 jarigen is de laatste jaren afgenomen en blijft relatief gering (circa 25 procent van de
Heemsteedse bevolking). Ter vergelijking: het landelijke percentage is 36 procent.
Ook de groei als gevolg van geboorten neemt in Heemstede verder af. In de periode 1990-2000 was
gemiddeld sprake van een jaarlijkse toename van 320 in Heemstede woonachtige kinderen als gevolg
van geboorten. Dit gemiddelde nam in de periode 2000-2004 af tot 290 kinderen per jaar. Vanaf 2004
is deze daling versneld doorgezet tot het huidige aantal van 230 kinderen per jaar. Het percentage
Heemsteedse jongeren (tot 18 jaar) bedraagt op dit moment 22 procent. Dit percentage zal het
landelijke percentage volgen en dalen tot 19 procent in 2030.
Deze ontgroening, het relatief beperkte aantal 20-45 jarigen én de verdere vergrijzing zijn aspecten
waar bij de formulering van het sportbeleid rekening mee gehouden dient te worden. In het algemeen
gesproken zal deze bevolkingsontwikkeling de vraag naar activiteiten en voorzieningen op het gebied
van sport en bewegen veranderen. Zo zal het draagvlak voor voorzieningen en activiteiten gericht op
6
ouderen verder toenemen. Naast de bevolkingsgegevens zijn bij de beleidsformulering ook de trends
op het gebied van sport en bewegen van belang.
1.2
Trends op het gebied van sport en bewegen
1.2.1 Sportdeelname
In 2005-2006 heeft het Mulier Instituut in samenwerking met de NOC*NSF een sportersmonitor
uitgevoerd die representatief is voor de gehele (sportende) bevolking van Nederland.
Een ruime meerderheid (circa 70 procent) van de Nederlandse bevolking doet aan sport, waarvan de
helft tenminste twee keer per week actief is. Dat geldt ook voor groepen die voorheen minder aan
sport deden, zoals vrouwen en ouderen. Circa 20 procent van de sportende bevolking in Nederland
doet aan teamsport. Hetzelfde percentage (20) doet aan duosport. Het overgrote deel van de
sportende bevolking (60 procent) is actief in solosport. De meest beoefende sport in Nederland is
zwemmen, gevolgd door toerfietsen/wielrennen, fitness en wandelsport.
We onderscheiden drie typen organisatieverband binnen de sport:
 sporten bij een sportvereniging;
 sport, anders georganiseerd;
 sport, niet georganiseerd.
1.2.1.1 Sporten bij een sportvereniging
Ruim 32 procent van de totale Nederlandse bevolking is lid van een sportvereniging. Dat is 3 procent
meer dan in 2002. Van de jeugd (5 tot 18 jaar) is ruim 75 procent lid van tenminste één vereniging.
Heemstede steekt hier gunstig bij af. Van de Heemsteedse kinderen en jongeren is circa 85 procent
lid van tenminste één sportvereniging.
Leden Heemsteedse gesubsidieerde sportverenigingen
De gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen hebben in januari 2008 in totaal 8.143 leden. Dat
is ruim 16 procent meer dan in januari 2002 (6.993). Het aantal leden woonachtig in Heemstede
(4.701) is ten opzichte van 2002 (4.572) met 3 procent toegenomen. Het aantal niet-Heemsteedse
leden (3.442) is ten opzichte van 2002 (2.403) toegenomen met 43 procent.
Tabel 2
Ontwikkeling ledenbestand gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen 2002-2008
Toename aantal leden
Toename aantal Heemsteedse
Toename aantal niet-Heemsteedse
leden
leden
Absoluut
Relatief
Absoluut
Relatief
Absoluut
Relatief
+ 1.150
+ 16%
+ 129
+3%
+ 1.021
+ 43%
Jeugdleden (tot 18 jaar)
In 2008 hebben de verenigingen in totaal 3.359 jeugdleden. Dat is 35 procent meer dan in 2002. Het
aantal in Heemstede woonachtige jeugdleden is in 2008 2.272, zijnde 30 procent meer dan in 2002
(1.761). Het aantal niet-Heemsteedse jeugdleden is in 2008 1.087, dat wil zeggen 49 procent meer
dan in 2002 (729).
Tabel 3
Ontwikkeling aantal jeugdleden gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen 2002-2008
Toename aantal jeugdleden
Absoluut
+ 869
Relatief
+ 35%
Toename aantal Heemsteedse
Toename aantal niet-Heemsteedse
jeugdleden
jeugdleden
Absoluut
Relatief
Absoluut
Relatief
+ 511
+ 30%
+ 358
+ 49%
7
Seniorenleden
In 2008 zijn in totaal 4.786 volwassenen (senioren) lid van de gesubsidieerde Heemsteedse
sportverenigingen. Dit is een stijging met 6 procent ten opzichte van 2002 (4.503). Het aantal in
Heemstede woonachtige seniorenleden bedraagt in 2008 2.429, dat is een daling van 14 procent ten
opzichte van 2002 (2.811). Het aantal niet-Heemsteedse seniorenleden - 2.355 in 2008 - is ten
opzichte van 2002 (1.692) met 39 procent toegenomen.
Tabel 4
Ontwikkeling aantal seniorenleden gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen 2002-2008
Toename aantal seniorenleden
Absoluut
+ 281
Relatief
+ 6%
Afname aantal Heemsteedse
Toename aantal niet-Heemsteedse
seniorenleden
seniorenleden
Absoluut
Relatief
Absoluut
Relatief
- 382
-14%
+ 663
+ 39%
In het bovenstaande zijn we uitgegaan van het totale ledental van de Heemsteedse gesubsidieerde
sportverenigingen, in Bijlage 1 treft u voor de volledigheid de gegevens per vereniging aan (2002 en
2008).
1.2.1.2. Sport en bewegen, anders georganiseerd
Sportverenigingen zijn niet de enige organisaties waar mensen sporten in georganiseerd verband.
Tegenwoordig zijn er veel commerciële sportaanbieders, zoals zeilscholen, maneges, golfclubs,
sportscholen en fitnesscentra. Een kwart van de bevolking in Nederland is lid van een commerciële
sportaanbieder (ruim 4 miljoen Nederlanders). Met name het beoefenen van fitness heeft de laatste
jaren een enorme vlucht genomen. Het totaal aantal beoefenaars van fitness in Nederland kan, op
basis van de Nationale Fitnessmonitor, worden geraamd op 2 miljoen. Dit komt overeen met ongeveer
12 procent van de totale bevolking. Omgerekend naar Heemstede is dan sprake van ongeveer 3.000
beoefenaars. Circa 20 procent van de leden van fitnesscentra is jonger dan 18 jaar. De centra richten
zich in toenemende mate op de preventieve gezondheidszorg en op doelgroepen als ouderen.
Lokaal gezien kan tevens worden gewezen op onder andere de sport- en beweegactiviteiten voor
volwassenen van de Stichting CASCA, activiteiten voor ouderen van de Stichting Welzijn Ouderen
Heemstede (WOH) via de Pauwehof, sportactiviteiten voor jongeren van de Stichting CASCA en de
sport en beweegactiviteiten op en vanuit scholen.
1.2.1.3 Sport en bewegen, niet georganiseerd
Ongeorganiseerd sporten is in Nederland de vorm van sportbeoefening die het meest voorkomt. Maar
liefst 52 procent van de Nederlandse bevolking sport ongeorganiseerd, alleen of met anderen. Er is
geen reden te veronderstellen dat Heemstede hiervan afwijkt. De volgende sporten zijn in dit verband
populair: toerfietsen/wielrennen, wandelen, zwemmen, schaatsen, skeeleren, hardlopen, tennissen.
Ook trendsporten als skaten, kitesurfen en nordic walking kunnen ongeorganiseerd plaatsvinden.
Belang gegevens voor beleidsformulering
De bovenstaande ontwikkelingen en gegevens zijn van belang voor de formulering van beleid. De
ontgroening en vergrijzing hebben gevolgen voor de vraag naar voorzieningen (zoals meer sport en
bewegen voor senioren) en accommodaties. Leeftijd is tevens een belangrijke variabele bij de keuze
voor een sport. De meeste sporters starten hun sportloopbaan met traditionele verenigingssporten. Op
middelbare leeftijd is fitness het populairst. Op oudere leeftijd stappen sporters over naar
sportactiviteiten met relatief geringe blessurekansen als wandelen, toerfietsen, zwemmen of tennis. Bij
teamsporten is de deelname van 65-plussers dan ook verwaarloosbaar. Tevens is sprake van de
8
trend dat de groei van de sportverenigingen in Heemstede voor een groot deel is/wordt gerealiseerd
door sporters die niet in Heemstede woonachtig zijn.
Uitgangspunt
De gemeente Heemstede houdt bij de formulering van haar beleid rekening met bevolkingsontwikkelingen en
met trends op het gebied van sport en bewegen:

de bevolking van Heemstede neemt in de periode tot 2030 geleidelijk verder af.

Heemstede is een van de meest vergrijsde gemeenten: deze vergrijzing zet in de komende decennia
verder door. Tevens is in de komende decennia sprake van een verdere ontgroening.

Het totale ledental van de Heemsteedse gesubsidieerde sportverenigingen is de afgelopen 6 jaar met 15
procent (1.150 leden) gegroeid. Deze groei is voornamelijk gerealiseerd door niet-Heemsteedse leden
(toename met 1.021 leden).

Meer dan de helft van de Nederlanders sport in ongeorganiseerd verband, een kwart van de Nederlanders
is lid van een commerciële sportorganisatie.
Sport is sterk in beweging. Was vroeger de wedstrijdsport een vanzelfsprekend gegeven, nu is
sportieve recreatie en recreatieve sport de trend geworden. En de ontwikkeling dat de meeste mensen
ongeorganiseerd sporten heeft gevolgen voor het gebruik van de openbare ruimte én van
accommodaties.
We streven in dit verband naar een optimalisering van het multifunctionele gebruik van de
gemeentelijke sportaccommodaties. In dit kader willen we de openstelling, het gebruik en de
toegankelijkheid van het sportpark voor niet-verenigingsleden vergroten. Met het oog op het grote
aantal mensen dat ongeorganiseerd sport en beweegt streven we er tevens naar de mogelijkheden
voor het (veilig) sporten en bewegen in de openbare ruimte te vergroten. We willen op deze wijze de
voorwaarden optimaliseren om mensen aan te zetten tot sport en beweging. In hoofdstuk 3 gaan we
hier nader op in.
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar een optimalisering van het multifunctionele gebruik van de gemeentelijke
sportaccommodaties. Gestreefd wordt naar een vergroting van het gebruik en de toegankelijkheid van het
gemeentelijk sportpark voor niet-verenigingsleden.
Niet alleen voor de gemeente is een actualisering van het beleid vereist om tegemoet te blijven komen
aan de vraag op het gebied van sport en bewegen. En om de sport als middel te kunnen inzetten voor
andere beleidsvelden. Ook sportverenigingen zullen naar verwachting hun sportaanbod moeten
actualiseren, zodat zij aansluiten bij de veranderende vraag van sporters. Wij willen de verenigingen
hierin stimuleren en ondersteunen. In het vervolg van deze nota treft u hier voorstellen voor aan.
9
HOOFDSTUK 2
STIMULERING VAN SPORT EN BEWEGEN
In dit hoofdstuk richten wij ons op de stimulering van sport en bewegen. Hierbij zien we sport en
bewegen in de eerste plaats als een middel om bij te dragen aan een gezonde levensstijl, sociale
participatie en persoonlijk welzijn. Hoewel de aandacht voor sport en bewegen vanuit de gemeente met
name is gericht op de betekenis ervan voor andere beleidsdoelen, zien veel burgers sport en bewegen
uitsluitend als een aantrekkelijke invulling van de vrije tijd. Dit realiseren wij ons. Het vasthouden en
verder versterken van die aantrekkelijkheid zien wij als een voorwaarde om sport en bewegen in te
kunnen zetten voor andere doelen.
2.1
Doelgroepen
Zoals in de inleiding aangegeven streeft de gemeente Heemstede naar het bevorderen van het welzijn
en de gezondheid van alle Heemsteedse inwoners. Hiervoor is de inzet nodig van preventieve
voorzieningen en activiteiten die mogelijkheden bieden voor ontspanning, recreatie, sociale en
maatschappelijke participatie, ontplooiing en zelfredzaamheid. Oók op het gebied van sport en
bewegen. Het meedoen aan sport en bewegen is voor alle Heemsteedse inwoners van belang.
Enkele doelgroepen willen we echter met name stimuleren tot sport en bewegen.
In de eerste plaats de jeugd. Niet alleen kan sporten bijdragen aan het tegengaan van de
bewegingsarmoede en het groeiende overgewicht onder jongeren en hun motorische en sociale
ontwikkeling bevorderen. Ook kan de basis worden gelegd voor een sportief leven. Gelet op de
vergrijzing in Heemstede is tevens het stimuleren van sporten en bewegen van ouderen voor ons een
speerpunt. Hiernaast richten we ons op de stimulering van sportbeoefening van Heemsteedse
inwoners met een beperking. Tot slot willen we stimuleren dat Heemstedenaren die geconfronteerd
worden met financiële belemmeringen een sport kunnen beoefenen.
Doelstelling
De gemeente Heemstede vindt het meedoen aan sport en bewegen van alle inwoners van belang. Enkele
doelgroepen worden hierbij met name gestimuleerd tot sport en bewegen:

Jongeren (tot 18 jaar)

Ouderen (65-plussers)

Mensen met een beperking

Mensen met financiële belemmeringen
2.2.
Sport en jeugd (tot 18 jaar)
2.2.1 Stimuleren van sport en bewegen van leerlingen van het primair onderwijs
Bewegingsonderwijs
Bewegingsonderwijs moet op alle basisscholen worden gegeven. Er zijn geen voorschriften voor het
aantal uren te besteden aan het vak, wel zijn er richtlijnen: in groep 1 en 2 wordt uitgegaan van
dagelijks drie kwartier bewegingsonderwijs, in groep 3 tot en met 8 is de richtlijn twee keer per week
drie kwartier. Alle Heemsteedse basisscholen bieden minimaal het in de richtlijnen aangegeven uren
aan bewegingsonderwijs; in enkele gevallen wordt meer bewegingsonderwijs geboden.
Het bewegingsonderwijs wordt in Nederland gegeven door een bevoegde groepsleerkracht
(Pedagogische Academie) óf door een vakleerkracht (Academie voor lichamelijke opvoeding). De
bekostiging van vakleerkrachten wordt betaald uit de algemene middelen van de school. 40 procent
10
van de Nederlandse basisscholen heeft voor het bewegingsonderwijs een vakleerkracht in dienst. De
gemeente Heemstede steekt hier met 100 procent gunstig bij af. Onderzoek toont dat een
vakleerkracht een grote rol speelt bij het later actief zijn van kinderen in de sport. Hiernaast draagt de
inzet van een vakleerkracht bij aan de kwaliteit en de veiligheid van het bewegingsonderwijs. Deze
inzet wordt door de gemeente van zodanig belang gevonden dat de basisscholen - als stimulering een tegemoetkoming in de kosten van de vakleerkrachten kunnen ontvangen. Op jaarbasis is hiervoor
een subsidiebudget beschikbaar van circa € 40.000.
Beleid
Gelet op het belang van de bewegingsopvoeding en motorische ontwikkeling van kinderen ondersteunt de
gemeente het basisonderwijs in het bieden van bewegingsonderwijs door vakleerkrachten. De kosten hiervan
bedragen op jaarbasis circa € 40.000.
Het bewegingsonderwijs vindt plaats in gymzalen. Voor het gebruik van deze zalen door het onderwijs
wordt door de gemeente aan de eigenaren (veelal schoolbesturen) een vergoeding verstrekt. Op
jaarbasis is hiermee een bedrag van circa € 50.000 gemoeid. De Nicolaas Beetsschool maakt voor het
gymnastiekonderwijs gebruik van het Sportcentrum Groenendaal. Ook vindt bewegingsonderwijs
plaats in de gemeentelijke gymzalen (Van der Waalslaan en Offenbachlaan).
Sportdagen
De gemeente stimuleert het gebruik van het gemeentelijk sportpark voor jaarlijkse sportdagen van de
basisscholen. Op jaarbasis is hiervoor een bedrag van € 7.000 beschikbaar. Niet alleen wordt hiermee
het sporten van kinderen gestimuleerd, ook draagt dit bij aan het multifunctionele gebruik van
gemeentelijk sportpark. Gelet hierop stellen we voor dit te betrekken bij de huur- en
exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Beleid
Gelet op het belang van sporten en bewegen voor leerlingen van het basisonderwijs financiert de gemeente
sportdagen op het gemeentelijk sportpark. De kosten hiervan bedragen op jaarbasis circa € 7.000.
Voorstel
Gelet op het belang van sporten voor kinderen willen we het gebruik van het gemeentelijk sportpark voor
sportdagen van basisscholen voortzetten en betrekken bij de nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst van de
gemeentelijke sportaccommodaties (juli 2009).
Naast de sportdagen doen verschillende basisscholen uit Heemstede mee aan jaarlijkse (regionale)
schoolsporttoernooien, de avond-vierdaagse en de Zilveren Kruis Achmealoop in Haarlem.
Schoolzwemmen
Scholen kunnen, in aanvulling op het bewegingsonderwijs, schoolzwemmen organiseren. Er is hier
echter geen verplichting toe. Op dit moment wordt het schoolzwemmen op 50 procent van de
Nederlandse basisscholen aangeboden. De gemeente Heemstede steekt ook hierbij met een
percentage van 100 procent gunstig af.
De gemeente Heemstede financiert het schoolzwemmen voor de groepen 4 en 5 van het
Heemsteedse basisonderwijs in het zwembad van Sportcentrum Groenendaal. En het incidenteel
schoolzwemmen (tweemaal per schooljaar) voor de groepen 3 en 6 t/m 8. Hierover zijn in het contract
11
met de huidige exploitant van de gemeentelijke sportaccommodaties afspraken opgenomen. Er is op
dit moment sprake van 832 uur schoolzwemmen op jaarbasis. De kosten die hiermee gemoeid zijn
bedragen voor de gemeente circa € 118.000 op jaarbasis. Het schoolvervoer naar en van het
zwembad wordt sinds enkele jaren niet meer door de gemeente vergoed.
Beleid
Gelet op het belang van het bewegen van kinderen financiert de gemeente het schoolzwemmen voor de
groepen 4 en 5 en tweemaal per schooljaar zwemmen voor de groepen 3 en 6 t/m 8 van het Heemsteedse
basisonderwijs. De kosten hiervan bedragen op jaarbasis circa € 118.000.
Voorstel
Gelet op het belang van bewegen voor de jeugd stellen we voor het aanbod van het schoolzwemmen in het
zwembad van Sportcentrum Groenendaal te continueren, c.q. te betrekken in de nieuwe huur- en
exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Jeugdsportpas
Samen met de gemeente Zandvoort heeft Heemstede via de BreedtesportImpuls een subsidie van het
rijk ontvangen voor het project “Sportief in Beweging, 2005-2008”. Onderdeel hiervan vormt het (deel)
project Jeugdsportpas. Heemsteedse kinderen van groep 4 t/m 8 van het basisonderwijs kunnen via
de Jeugdsportpas kiezen uit meer dan 250 sportcursussen die worden aangeboden door 65
(Heemsteedse en Haarlemse) sportverenigingen. In Heemstede worden de activiteiten aangeboden in
onder andere de gemeentelijke gymnastiekzaal Van der Waalslaan, de gymnastiekzaal van de
Valkenburgschool, de accommodatie van de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne,
Sportcentrum HBC en Sportcentrum Groenendaal (sporthal en zwembad). Verenigingen uit
Heemstede die meedoen zijn: GSV (freestyle dance en volleybal), De Koninklijke Roei- en
Zeilvereniging Het Spaarne, HBC (tafeltennis), Heemsteedse Reddingsbrigade, Damclub Heemstede,
RCH Pinguins, Stichting CASCA (streetdance, zelfverdediging, breakdance), HBC (tennis). Per jaar
kan het aanbod wijzigen.
Een sportcursus bestaat uit 4 aaneengesloten lessen en kost op dit moment, afhankelijk van de
gekozen sport, maximaal € 7,50. De kinderen kunnen zich gedurende een schooljaar voor meerdere
cursussen inschrijven. Op jaarbasis maken circa 175 kinderen (13 procent van de doelgroep) gebruik
van deze pas. Dit is gezien het grote aantal Heemsteedse kinderen dat al lid is van een
sportvereniging een aanzienlijk percentage. Door middel van het project worden kinderen
gestimuleerd tot sporten én kunnen zij op laagdrempelige wijze kennismaken met het aanbod van de
sportverenigingen.
Het project “Sportief in Beweging” loopt tot 2009. Gelet op het belang dat kinderen kunnen
kennismaken met verschillende sporten en verenigingen is met de vaststelling van de nota
Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 besloten de inzet van de Jeugdsportpas per 2009 te
continueren. De kosten zijn hierbij geraamd op maximaal € 17.500 op jaarbasis.
Beleid
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten de Jeugdsportpas per
2009 te continueren. Hiervoor is een budget beschikbaar van € 17.500 per jaar.
12
Fitness en verbeteren eetpatroon
In Heemstede is 11,6% van de jongeren te zwaar (overgewicht en obesitas). In vergelijking met het
landelijke en regionale percentage (respectievelijk 14% en 14,4%) vertoont Heemstede weliswaar een
positief beeld, maar ook het Heemsteedse percentage vormt een bedreiging voor de gezondheid.
Overgewicht wordt enerzijds veroorzaakt door een tekort aan beweging, anderzijds door een verkeerd
eetpatroon.
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten om per 2009
kinderen met overgewicht in het basisonderwijs een combinatie aan te bieden van fitness en het
verbeteren van het eetpatroon en hiervoor een bedrag van € 10.000 per jaar beschikbaar te stellen.
Beleid
Per 2009 wordt kinderen (basisonderwijs) met overgewicht een combinatie aangeboden van fitness en het
verbeteren van het eetpatroon. Hiervoor is op jaarbasis een bedrag van € 10.000 beschikbaar.
Sport en naschoolse activiteiten (Brede Scholen)
Brede scholen hebben in het algemeen als doel de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten.
Dit door een samenwerking van het onderwijs met instellingen op het gebied van kinderopvang,
welzijnswerk, peuterspeelzaalwerk, cultuur en sport. In de praktijk is de Brede School een plaats waar
school en naschoolse activiteiten in elkaar samenvloeien, zodat het voor de kinderen die er gebruik
van maken een logisch geheel is. Landelijk gezien is 1 op de 10 scholen een Brede School en maken
op dit moment 2 van de 3 scholen een ontwikkeling door tot Brede School.
Voor de ontwikkeling van Brede Scholen in Heemstede is door het rijk via de BOS-Impuls een bedrag
van € 153.000 verstrekt voor de periode augustus 2006 - augustus 2010. BOS staat voor Buurt,
Onderwijs en Sport.
In het kader van het Brede Schoolproject zijn in het schooljaar 2007-2008 door de gemeente
financieel naschoolse sportactiviteiten ondersteund van 3 scholen. Met ingang van het schooljaar
2008-2009 is de financiële ondersteuning van 5 Brede Scholen in Heemstede mogelijk. Elk
Heemsteeds schoolbestuur wordt hiermee de mogelijkheid geboden om een school aan te wijzen,
waarvan naschoolse (sport)activiteiten door de gemeente worden gesubsidieerd (maximaal 220 uur
per school per jaar). Tevens wordt per schoolbestuur de mogelijkheid geboden om in de schooljaren
2008-2009 en 2009-2010 een subsidie te verkrijgen voor de uitvoeringscoördinatie van de naschoolse
activiteiten. Op dit moment maken 3 Heemsteedse basisscholen gebruik van deze financiële
ondersteuning en is een vierde school in de opstartfase.
Sportverenigingen spelen een belangrijke rol in het sportaanbod van een Brede School. Sportservice
Noord-Holland regelt bij de Heemsteedse scholen die zich willen ontwikkelen tot Brede School de
naschoolse activiteiten op het gebied van sport. Sportservice Noord-Holland legt de contacten met
sportverenigingen en sportdocenten. Wij komen hier op terug in paragraaf 4.2 als we ingaan op een
vorm van loket voor verenigingsondersteuning.
Sport en buitenschoolse opvang
Schoolbesturen van het basisonderwijs zijn sinds augustus 2007 verplicht hetzij zelf buitenschoolse
opvang (dat wil zeggen voor- en naschoolse opvang) te verzorgen op schooldagen tussen 7.30 uur en
18.30 uur, of faciliteiten te bieden waarbinnen andere partijen dat doen.
13
Om de kwaliteit te borgen dient de buitenschoolse opvang te worden verzorgd door een
kinderopvangorganisatie in de zin van de Wet Kinderopvang. De kinderopvangorganisaties zijn
verantwoordelijk voor het aanbod en de kwaliteit van de opvang en dragen de financiële
verantwoordelijkheid. Kosten worden bij de ouders in rekening gebracht.
De naschoolse activiteiten van de Brede Scholen moeten onderscheiden worden van naschoolse
opvang (onderdeel van de buitenschoolse opvang). In tegenstelling tot de naschoolse opvang vinden
de naschoolse activiteiten plaats buiten het regime van de Wet op de Kinderopvang. Deze activiteiten
hoeven niet te worden verzorgd onder de paraplu van commerciële kinderopvangorganisaties en te
voldoen aan de kwaliteitseisen van deze wet, maar kunnen worden uitgevoerd via en onder
verantwoordelijkheid van verenigingen en met inzet van vrijwilligers. Wel kunnen scholen - in
samenwerking met kinderopvangorganisaties - bezien hoe de naschoolse activiteiten tijdens de
naschoolse opvang kunnen worden ingepast, zodat aantrekkelijke dagarrangementen kunnen worden
gerealiseerd. De activiteiten kunnen in dat geval ook onder verantwoordelijkheid van de
kinderopvangorganisatie worden uitgevoerd. Een inpassing van de naschoolse activiteiten in de
naschoolse opvang is ook in Heemstede mogelijk, doordat kinderopvangorganisaties (Kinderopvang
het Kootertje en de Stichting CASCA) de uitvoeringscoördinatie van de naschoolse activiteiten
verzorgen. Dit zijn tevens de organisaties die op de betreffende scholen de naschoolse opvang
verzorgen.
Voor een overzicht van de kinderopvangorganisaties die in Heemstede naschoolse opvang aanbieden
verwijzen wij u naar Bijlage 2.
Toekomstige ontwikkeling: inzet combinatiefuncties
Het rijk wil de ontwikkeling van Brede Scholen ook na afloop van de BOS-Impuls blijven ondersteunen
en richt zich hierbij in de periode 2008-2012 op het realiseren van in totaliteit 2.500
combinatiefuncties, waarvan 1.250 fte in de sportsector, 1.100 fte in het onderwijs en 150 fte in de
cultuursector. Een combinatiefunctie is een functie waarbij een werknemer in dienst is bij één
werkgever, maar werkzaam is voor twee of meer sectoren, bijvoorbeeld onderwijs en sport. Hierdoor
worden het onderwijs en het sportaanbod beter op elkaar afgestemd. En worden sportverenigingen
versterkt en ondersteund in het spelen van een rol op maatschappelijke vlak.
De combinatiefuncties dienen in de optiek van het rijk onder andere te leiden tot:
 meer sportaanbod op en om de Brede School;
 de ontwikkeling van meer Brede Scholen met een sportaanbod,
 de versterking van 10% van de sportverenigingen, zodanig dat deze niet alleen in staat zijn de
leden te bedienen, maar ook iets kunnen betekenen voor het onderwijs en de naschoolse opvang,
de wijk en/of doelgroepen.
Alle gemeenten ontvangen een bijdrage van het rijk en dienen deze te ‘matchen’ met eigen middelen.
In het eerste jaar financiert het rijk 100 procent, in de jaren daarna is de bijdrage van het rijk
structureel 40 procent en betalen gemeenten 60 procent. Voor het gemeentelijk deel komen middelen
beschikbaar via het accres van het gemeentefonds. In het Bestuursakkoord “Samen aan de slag” van
het rijk met de VNG/gemeenten is afgesproken deze gelden in te zetten voor combinatiefuncties.
Gemeenten komen, op basis van het aantal jongeren tot 18 jaar, gefaseerd in aanmerking voor de
financiering van deze combinatiefuncties. Heemstede komt in 2010 óf 2011 in aanmerking voor
middelen waarmee 2 á 3 combinatiefuncties kunnen worden gerealiseerd.
Wij zijn van mening dat combinatiefuncties een goede bijdrage kunnen leveren aan de bevordering
van het sportaanbod op en om scholen. Het geeft niet alleen de ontwikkeling van Brede Scholen een
14
goede impuls, maar ondersteunt tevens de sportverenigingen in de uitoefening van hun
maatschappelijke functie. Met de inzet van combinatiefuncties worden verbindingen gelegd tussen
verschillende organisaties en beleidsterreinen en is sprake van een integrale aanpak.
Ter nuancering merken we het volgende op. Sportverenigingen zien het vaak als een
maatschappelijke taak om met het onderwijs samen te werken, maar willen tegelijkertijd de “vereniging
van vrijwilligers” blijven die ze zijn. Een meerderheid van de Nederlandse vereniging is geen
voorstander van de inzet hierbij van betaalde krachten. Daarom vinden wij het van belang in het
eerste kwartaal 2009 onderzoek te doen naar het draagvlak van deze combinatiefuncties bij het
onderwijs én de sportverenigingen in Heemstede.
Voorstel
Wij stellen voor ten behoeve van de verbinding tussen onderwijs en sport combinatiefuncties te realiseren zodra
een beroep kan worden gedaan op de betreffende rijksregeling. Dit onder voorbehoud van draagvlak onder de
betrokken partijen en besluitvorming over, c.q. de mogelijkheid van de dekking van het gemeentelijke
financieringsdeel. Wij zullen in het eerste kwartaal van 2009 onderzoeken of er bij het onderwijs en de
sportverenigingen draagvlak is voor combinatiefuncties.
2.2.2
Stimulering van sport en bewegen van leerlingen van het voortgezet onderwijs
Bewegingsonderwijs
Ook in het voortgezet onderwijs is bewegingsonderwijs een verplicht onderdeel van het lesaanbod.
Anders dan in het primair onderwijs is in het voortgezet onderwijs voorgeschreven voor hoeveel uren
bewegingsonderwijs moeten worden gegeven (totaal Vmbo 400 uur, HAVO 440 uur, VWO 480 uur).
Alle scholen voor voortgezet onderwijs hebben vakleerkrachten in dienst. Het bewegingsonderwijs
vindt onder andere plaats op het gemeentelijk sportpark en in de sporthal van het Sportcentrum
Groenendaal.
Gebruik sporthal Sportcentrum Groenendaal
In de sporthal van het Sportcentrum Groenendaal wordt op jaarbasis 880 uur ingezet voor het
onderwijs (primair onderwijs én voortgezet onderwijs). We vinden het van belang dat dit wordt
gecontinueerd en stellen voor dit te betrekken bij de nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst van de
gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Voorstel
We vinden het van belang dat het onderwijs gebruikmaakt van de sporthal van Sportcentrum Groenendaal en
het gemeentelijk sportpark en stellen voor dit te continueren, c.q. te betrekken in de huur- en
exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Sporthackers
Om het sporten voor leerlingen van het voortgezet onderwijs verder te stimuleren, is met de
vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 besloten het project Sporthackers
- opgezet door Sportservice Noord-Holland - aan de leerlingen van het Heemsteedse voortgezet
onderwijs aan te bieden. Dit project biedt jongeren van 12-18 jaar de mogelijkheid in te schrijven voor
verschillende clinics van populaire sporten. Het lijkt hiermee op de Jeugdsportpas voor de
basisscholieren. Voor het project Sporthackers is in Heemstede per 2009 een bedrag van € 12.500 op
jaarbasis beschikbaar. Met dit project kan door Sportservice Noord-Holland het volgende worden
15
aangeboden: sportclinics in de wijk tijdens vakanties, sportkennismakingslessen op school (na
schooltijd), een vervolgaanbod bij sportorganisaties. De keuze van de sporten wordt bepaald door de
leerlingen van de scholen voor voortgezet onderwijs via een digitale enquête. De uitkomst van deze
enquête wordt door Sportservice Noord-Holland besproken met diverse sportaanbieders.
Hiernaast is met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 besloten om
per 2009 een bedrag van € 5.000 per jaar te reserveren voor extra bewegingsactiviteiten voor
jongeren van 12 tot 18 jaar. De invulling van deze activiteiten zal - via jongerenparticipatie plaatsvinden met behulp van de jongeren zelf.
Beleid
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten om per 2009 het project
Sporthackers aan te bieden aan leerlingen van het voortgezet onderwijs. Hiervoor is op jaarbasis een bedrag
van € 12.500 beschikbaar. Per 2009 is hiernaast een bedrag van € 5.000 gereserveerd voor extra
bewegingsactiviteiten voor jongeren van 12 tot 18 jaar.
Sportactiviteiten voor jongeren in buurten
Zowel het project Sporthackers als de hierboven genoemde extra bewegingsactiviteiten voor 12-18
jarigen kunnen leiden tot het aanbod van sportactiviteiten in buurten.
Hiernaast worden gedurende de projectperiode augustus 2006 - augustus 2010 met inzet van de
BOS-Impuls jaarlijks 10 (extra) sportactiviteiten in de buurten - op speelterreinen - aangeboden door
het jongerenwerk van de Stichting CASCA. Zoals toernooien voor jongeren uit de buurt. Deze
activiteiten vinden plaats aanvullend op het reguliere aanbod van activiteiten van de Stichting CASCA
en zijn gericht op jongeren van 12-18 jaar. Hiermee willen we bijdragen aan de verbetering van de
sociale samenhang en de leefbaarheid van wijken én aan de vermindering van door buurtbewoners
ervaren overlast veroorzaakt door jongeren. Het spelen op speelterreinen heeft niet alleen een
(fysieke en sociaal-emotionele) waarde voor de doelgroep, het heeft ook waarde voor de buurt als
zodanig. Daarbij denken we bijvoorbeeld aan het verbeteren van de sociale contacten tussen
buurtbewoners. We willen met dit aanbod tevens bewerkstelligen dat jongeren die nu uit verveling
rondhangen en niet geïnteresseerd zijn in het reguliere aanbod van (sport)verenigingen hun vrije tijd
zinvol gaan invullen en meer gaan bewegen. Sport is overigens op dit beleidsterrein niet leidend, maar
slechts één van de inzetbare middelen.
Beleid
Via de gelden van de BOS-Impuls worden sinds 2006 jaarlijks 10 extra sportactiviteiten gesubsidieerd in de
wijken - op speelterreintjes - voor jongeren van 12-18 jaar. Uitvoering en organisatie hiervan is in handen van
het jongerenwerk van de Stichting CASCA. Hiervoor is gedurende de projectperiode (augustus 2006 - augustus
2010 jaarlijks op jaarbasis een budget van € 4.250 beschikbaar, onder voorwaarde dat de Stichting CASCA
vanuit haar reguliere werkzaamheden ook 10 van deze activiteiten aanbiedt.
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is ook besloten om budget
beschikbaar te stellen voor door bewoners zelf opgezette projecten die een bijdrage leveren aan de
leefbaarheid en sociale cohesie. Uitgegaan is van 12 wijken en een budget per wijk van € 2.500 per 2
jaar. We merken op dat het mogelijk is dat wijken (een deel) van deze gelden wensen in te zetten
voor projecten op het gebied van sport en bewegen.
16
2.3
Sport en kinderopvang
In Heemstede zijn de 7 (commerciële) organisaties actief op het gebied van kinderopvang (dagopvang
en/of buitenschoolse opvang). In Bijlage 2 treft u een overzicht hiervan aan. Enkele van deze
gorganisaties huren ruimte op sportaccommodaties. Zo huurt Sport*kids*wereld ruimte in het
Sportcentrum Groenendaal en maakt bij de opvang gebruik van de faciliteiten van het complex (1,5
uur sportactiviteiten per dag). Les Petits, de kinderopvangorganisatie die ruimte huurt van Stichting
Sportcentrum HBC, kan ook gebruik maken van de sportaccommodatie van HBC. Kindergarden, de
kinderopvangorganisatie bij hockeyclub Alliance, is met name gericht op de dagopvang (kinderen van
0 tot 4 jaar). Gelet op de leeftijd van deze doelgroep ligt een gebruik van de velden van het sportpark
niet in de rede.
Zoals eerder aangegeven is het aanbieden van kinderopvang een commerciële activiteit, waarbij de
gemeente geen rol speelt. Wel kan in het algemeen worden opgemerkt dat de gemeente het gebruik
van sportaccommodaties door de kinderopvangorganisaties, gelet op streven om sport en bewegen
van kinderen te stimuleren en het streven naar een multifunctioneel gebruik van het gemeentelijk
sportpark, ziet als belangrijke toegevoegde waarde.
Talentontwikkeling
In de Inleiding is opgemerkt dat het sportbeleid van de gemeente Heemstede zich niet richt op
topsport. Wel vinden we het van belang dat jeugdige talenten het maximale uit hun sport kunnen
halen. Dit willen we stimuleren door in voorkomende gevallen aan te sluiten bij regionale initiatieven
op het gebied van talentontwikkeling. Een voorbeeld hiervan is de Baseball Academy Kennemerland.
De onlangs opgerichte Stichting Topsport Kennemerland, die zich onder andere richt op de
ontwikkeling van sporttalenten, speelt een belangrijke rol bij deze honkbalschool. En bij andere
projecten: deze stichting ondersteunt bij talentontwikkeling in de regio en doet dit in samenwerking
met scholen, werkgevers en sponsors.
Voorstel
We stellen voor in voorkomende gevallen aan te sluiten bij regionale initiatieven - met name van de Stichting
Topsport Kennemerland - op het gebied van talentontwikkeling. Bijvoorbeeld in de vorm van het tegen een
gereduceerd tarief beschikbaar stellen van de gemeentelijke sportaccommodaties voor trainingen.
2.4
Sport bij financiële belemmeringen
Declaratieregeling bevordering maatschappelijke participatie
Soms wordt sporten door financiële belemmeringen bemoeilijkt. De gemeente Heemstede heeft in de
zomer 2006 een declaratieregeling vastgesteld waardoor minima een financiële bijdrage kunnen
krijgen voor de kosten van “maatschappelijke participatie”. In dit kader kan een financiële
tegemoetkoming worden verstrekt voor actieve deelname aan een sport (lidmaatschap sportclub,
abonnement zwembad of zwemles, activiteiten in het kader van het GALM-project (zie paragraaf 2.5)
en de Jeugdsportpas. Alle gemeenten hebben recent van het rijk extra geld gekregen om (verder) te
stimuleren dat kinderen uit minimagezinnen kunnen “meedoen”, bijvoorbeeld door lid te worden van
een sportvereniging. Aan de gemeente Heemstede is een extra bijdrage verstrekt van € 29.000 op
jaarbasis. Dit bedrag is toegevoegd aan het budget van de declaratieregeling. Dit budget bedraagt
hiermee sinds 2008 € 75.000 op jaarbasis.
Beleid
In 2006 is een decaratieregeling vastgesteld waardoor minima een financiële bijdrage kunnen krijgen voor de
kosten van maatschappelijke participatie. Op jaarbasis is een budget van € 75.000 beschikbaar.
17
Jeugdsportfonds
Vanuit het rijk en de provincie worden gemeenten op dit moment gestimuleerd om over te gaan tot de
oprichting van (lokale) Jeugdsportfondsen. Het doel hiervan is zoveel mogelijk kinderen en jongeren
de mogelijkheid te bieden te kunnen sporten als bijvoorbeeld geld de belemmerende factor is. Maar
niet alleen voor kinderen uit gezinnen met financiële problemen is sport van groot belang, dit geldt ook
voor kinderen die om een andere reden een duwtje in de rug nodig hebben en waarbij sport een rol
kan spelen. Bijvoorbeeld kinderen en jongeren die in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen met
de jeugdhulpverlening. Via een Jeugdsportfonds kan in die gevallen de betaling van de volledige
contributie en sportuitrusting voor een kind dat graag wil sporten worden verzorgd. Kinderen die in
aanmerking komen voor ondersteuning via het fonds kunnen door intermediairs uit de sectoren
onderwijs, sport en jeugdzorg worden voorgedragen.
Bij de hierboven genoemde declaratieregeling voor minima is sprake van inkomensondersteuning;
veelal worden aanvragen ingediend voor een financiële tegemoetkoming ten behoeve van kinderen en
andere gezinsleden die al sporten. In het geval van een Jeugdsportfonds is daarentegen sprake van
preventief jeugdbeleid en wordt getracht kinderen die niet (meer) sporten hier wel de gelegenheid toe
te bieden. Dit niet sporten kán worden veroorzaakt door de financiële omstandigheden van het gezin.
Maar ook - en vooral - als gevolg van andersoortige problemen, bijvoorbeeld opgroeiproblematiek.
Wij vinden het van belang dat sport wordt benut ten behoeve van preventief jeugdbeleid en willen in
het eerste kwartaal van 2009 onderzoeken of, in aanvulling op de declaratieregeling maatschappelijke
participatie, overgegaan kan worden tot de oprichting van een (lokaal) Jeugdsportfonds of een
vergelijkbare voorziening. We zullen hierbij tevens de mogelijke ondersteuning vanuit de provincie
betrekken en bezien of - en zo ja welke - rol hierbij kan worden gespeeld door het in 2009 te
realiseren Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG).
Voorstel
Wij stellen voor in het eerste kwartaal van 2009 te onderzoeken of, in aanvulling op het minimabeleid,
overgegaan kan worden tot de oprichting van een (lokaal) Jeugdsportfonds of een vergelijkbare voorziening.
Hierbij zullen we tevens de vraag betrekken of - en zo ja welke - het voorgenomen CJG hierbij een rol kan
spelen.
2.5 Stimuleren van sport en bewegen door ouderen
Overgewicht en gebrek aan beweging zullen bij ouderen belangrijke gezondheidsproblemen gaan
worden. En leiden tot het optreden van ziekten en beperkingen. Omdat Heemstede een van de meest
vergrijsde gemeenten van Nederland is - én de vergrijzing doorzet - is het van belang hier aandacht
aan te besteden en ouderen (65-plussers) te stimuleren tot een gezonde leefstijl, met sport en
bewegen. Zo verlaagt regelmatige activiteit de kans op hart- en vaatziekten, suikerziekte,
botontkalking en overgewicht. Bewegen en sporten kunnen tevens bijdragen aan de aanpak van
psychische, sociale en maatschappelijke problemen. De kans op sociaal isolement kan hiermee
aanzienlijk verminderen.
In Heemstede zijn veel activiteiten voor senioren op het gebied van sport en bewegen. Zoals een ruim
aanbod van Meer Bewegen voor Ouderen (eventueel in combinatie met zwemmen), veel
bewegingsactiviteiten in De Pauwehof en bij de Stichting CASCA, activiteiten van sportverenigingen
gericht op ouderen (zoals de activiteiten van GSV Heemstede) en doelgroepactiviteiten in het
zwembad van Sportcentrum Groenendaal. Vanuit sportief en sociaal oogpunt vinden we het van
belang dat deze - deels gesubsidieerde - activiteiten worden gecontinueerd. Het doelgroepzwemmen
18
voor onder andere ouderen (onder andere Senioren Fit) zullen wij in dit verband betrekken bij de
nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties (zie verder
paragraaf 3.4.).
GALM-project
De meeste senioren weten hun weg naar de sport en naar bewegen goed zelf te vinden. Het GALMproject wordt sinds 2005 ingezet voor die senioren die hiervoor een duwtje in de rug nodig hebben.
GALM staat voor Groninger Actief Leven Model. Dit 4 jarige project, mede met de inzet van
rijksmiddelen uit de BreedtesportImpuls gefinancierd, loopt tot 2009 en richt zich op senioren van 5565 jaar die niet of niet meer sportief actief zijn. Aan hen worden sportactiviteiten aangeboden. Het
project bestaat uit een fittest, waarna een 12-weeks sportintroductieprogramma kan worden gevolgd.
Landelijk gezien neemt circa 10 procent van de aangeschrevenen deel aan de fitheidstest; de helft
hiervan neemt vervolgens deel aan het introductieprogramma. Heemstede kent een iets hoger bereik
(respectievelijk 11 en 6,5 procent). Het GALM project wordt uitgevoerd via Sportservice Noord-Holland
met inzet van onder andere de Stichting CASCA en de Stichting Welzijn Ouderen Heemstede (WOH).
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten om het GALMproject na afloop van de BreedtesportImpuls te continueren, zij het nu gericht op de ouderen van 6575 jaar. Ook voor hen is bewegen immers van groot belang, zowel vanuit fysiek oogpunt als ter
voorkoming van sociaal isolement. Per 2009 worden tevens de senioren uitgenodigd die 55 jaar
worden en de 55-65 jarigen die de afgelopen jaren geen uitnodiging voor het project hebben
ontvangen. Het gaat dan om nieuwe inwoners.
Beleid
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten in 2009 te starten met
een GALM project voor senioren van 65 tot 75 jaar. Hiervoor is een budget beschikbaar van € 10.000 per jaar.
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is tevens besloten het
preventief huisbezoek te intensiveren. Tijdens dit huisbezoek worden 75-plussers geïnformeerd over
allerlei voorzieningen, diensten en activiteiten die van belang zijn voor hun sociale participatie en voor
het behoud van hun zelfredzaamheid. Dit betreft tevens sport- en bewegingsactiviteiten. Opvallend en
positief is dat van de 75-jarigen die in 2007 bezocht zijn, maar liefst 80% nog actief deelneemt aan
sport en (bewegings)activiteiten en in het algemeen zeer goed bekend is met het aanbod van onder
andere De Pauwehof.
2.6 Stimuleren van sport en bewegen door mensen met een beperking
Niet alle sportverenigingen kunnen aan mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking een
aangepast aanbod bieden. Een enkele vereniging (zoals SMASH tennis en HBC-voetbal) is daar op
het gebied van respectievelijk G-tennis (op Tennispark HBC) en G-voetbal wel toe in staat. En
gymnastiek voor mensen met COPD*/astma is mogelijk bij GSV Heemstede.
Gehandicapten en chronisch zieken kunnen mede met de ondersteuning van Sportsupport
Kennemerland aan sportieve activiteiten bij verenigingen in de regio Kennemerland deelnemen. De
gemeente Heemstede subsidieert Sportsupport Kennemerland structureel (circa € 5.500) voor deze
inzet op het gebied van aangepast sporten.
* COPD = Chronic Obstructive Pulmonary Diseases, oftwel chronische obstructieve longaandoeningen (chronische bronchitis
en longemfyseem).
19
Op de behoefte aan sportactiviteiten voor gehandicapten en chronisch zieken die niet door
verenigingen kan worden opgevangen, wordt lokaal ingespeeld door bestaande organisaties gericht
op mensen met een beperking, zoals De Hartekamp Groep en Stichting De Baan. Op het terrein van
de Hartekamp worden onder andere aangeboden: aquarobics, bewegen op maat, jeu de boules, judo,
nordic walking, ontspannen bewegen, tafeltennis, trimmen en fitness, zwemmen (trimzwemmen en vrij
zwemmen).
De gemeente heeft hiernaast, via de Verordening Preventief Jeugdbeleid en Sociale Participatie
Gehandicapten (jaarlijks budget van € 20.000), de mogelijkheid incidentele projecten voor mensen met
een beperking te ondersteunen. De afgelopen periode is bijvoorbeeld ondersteuning verleend aan
SMASH Tennis (voor de opleiding van trainers) en voor de Special Olympics, uitgevoerd door Stichting
Aangepast Schaatsen Kennemerland. Tot slot kan worden gewezen op de Stichting Paardrijden
Gehandicapten Kennemerland. Deze stichting ontvangt jaarlijks een subsidie in de kosten voor 300 uur
paardrijden voor Heemsteedse inwoners met een beperking.
Beleid
De gemeente Heemstede subsidieert Sportsupport Kennemerland structureel voor de inzet op het gebied van
aangepast sporten. Tevens wordt jaarlijks subsidie verstrekt aan de Stichting Paardrijden Gehandicapten
Kennemerland en Stichting De Baan. Hiernaast kunnen via de Verordening Preventief Jeugdbeleid en Sociale
Participatie Gehandicapten jaarlijks incidentele projecten voor mensen met een beperking worden ondersteund.
Ook via het accommodatiebeleid (hoofdstuk 3) en de ondersteuning van sportverenigingen (hoofdstuk
4) is de stimulering van sport en bewegen door jongeren, ouderen en mensen met een beperking
mogelijk. In de volgende hoofdstukken gaan we hier nader op in.
20
HOOFDSTUK 3
SPORT EN ACCOMMODATIES
Accommodaties spelen een centrale rol in het sport- en beweegbeleid. Zonder een toereikend, veilig
en gevarieerd aanbod van (sport)accommodaties van goede kwaliteit kan het stimuleringsbeleid op
het gebied van sporten en bewegen immers onvoldoende worden ingevuld. Niet bij alle
accommodaties is echter een verantwoordelijkheid voor de gemeente aanwezig. De gemeente speelt
alleen een rol bij die (sport) accommodaties die niet of onvoldoende door particulier initiatief kunnen
worden gerealiseerd of in stand gehouden. Overige accommodaties - zoals accommodaties van
commerciële sportaanbieders - vallen buiten het bereik van deze nota.
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar een kwalitatief goed en kwantitatief toereikend aanbod van
sportaccommodaties. De rol van de gemeente is hierbij beperkt tot die accommodaties die niet of in
onvoldoende mate door particulier initiatief kunnen worden gerealiseerd of in stand gehouden.
De demografische ontwikkeling van Heemstede - ontgroening en vergrijzing - heeft gevolgen voor de
vraag naar voorzieningen en accommodaties. Was vroeger de wedstrijdsport een vanzelfsprekend
gegeven, nu is sportieve recreatie en recreatieve sport de trend geworden. En de ontwikkeling dat de
meeste mensen ongeorganiseerd sporten heeft gevolgen voor het gebruik de openbare ruimte én van
accommodaties. Met het oog op het grote aantal mensen dat ongeorganiseerd sport en beweegt
streven we er naar de mogelijkheden voor het (veilig) sporten en bewegen in de gemeentelijke
sportaccommodaties en in de openbare ruimte te vergroten. We willen hiermee de voorwaarden
optimaliseren om mensen aan te zetten tot sport en beweging.
3.1
Accommodatieaanbod in Heemstede
Het sportaccommodatieaanbod in Heemstede is enerzijds in eigendom van de gemeente (de
gemeentelijke sportaccommodaties, exclusief de clubgebouwen), anderzijds in particulier eigendom. In
tabel 5 (pagina 22) treft u een overzicht aan van de gemeentelijke sportaccommodaties.
Gemeentelijke sportaccommodaties
Sinds 1998 heeft de gemeente een huur- en exploitatieovereenkomst met Optisport Heemstede BV. De
overeenkomst betreft de gemeentelijke sportaccommodaties: het Sportcentrum Groenendaal, het
gemeentelijk sportpark en de tennisparken Groenendaal en HBC. De gemeente verhuurt deze
accommodaties aan Optisport Heemstede BV.
Optisport Heemstede BV is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beheer en de exploitatie* van
het Sportcentrum Groenendaal en de velden en de overige infrastructuur van het gemeentelijk
sportpark. De Stichting Tennispark Groenendaal en de tennisvereniging HBC voeren zelf het beheer
van respectievelijk Tennispark Groenendaal en Tennispark HBC uit. Het toezien op dit beheer en het
innen van de huur is opgenomen in de overeenkomst met Optisport Heemstede BV. Voorstellen voor
de toekomstige uitvoering van het beheer treft u aan in paragraaf 3.7.
De overeenkomst met Optisport Heemstede BV loopt tot 1 juli 2009. Via een aanbestedingsprocedure zal
per 1 juli 2009 een nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst gesloten dienen te worden.
* Onder beheer wordt verstaan het uitvoeren van alle activititeiten gericht op het in goede staat houden van de accommodaties.
Onder exploitatie wordt verstaan het uitvoeren van alle activiteiten die gericht zijn op het behalen van een gewenst rendement.
21
Tabel 5: overzicht gemeentelijke sportaccommodaties
Naam
Locatie
Onderdelen
Sportcentrum Groenendaal
Sportparklaan
Zwembad
- golfslagbad:
12,5 x 33 meter
- wedstrijdbassin:
12,5 x 25 meter
- recreatieve elementen
Sporthal
24 x 48 meter; 7 meter hoog
Overige functies :
- zonnestudio
- balletstudio
- horeca
- ligweide met peuterbad
Gemeentelijk sportpark
Ringvaartlaan en de
- 5 natuurgras voetbalvelden, waaronder 1 met dispensatie en 1
Sportparklaan
trainingsveld met verlichting
- 1 wedstrijd/training (wetra) natuurgras voetbalveld met verlichting
- 4,5 kunstgras hockeyvelden, waarvan 4 met verlichting
- 2 softbalvelden (waarvan 1 met verlichting)
- 1 honkbalveld met verlichting
Tennispark Groenendaal
Wandelbos Groenendaal
13 gravelbanen
Tennispark HBC
Ringvaartlaan
7 kunstgrasbanen met verlichting
In Bijlage 4 treft u een plattegrond aan van het Sportcentrum Groenendaal en het gemeentelijk sportpark.
Overzicht overige sportaccomodaties
Tabel 6 geeft inzicht in de overige sportaccommodaties. In deze tabel hebben we tevens de
(gemeentelijke) gymnastiekzalen opgenomen. Deze nemen in zoverre een aparte plaats in dat zij in de
eerste plaats zijn bedoeld voor het onderwijs. Zoals eerder aangegeven in deze notitie vallen
accommodaties van commerciele sportaanbieders (bijvoorbeeld fitnesscentra) buiten het bereik van deze
nota. Deze accommodaties treft u in tabel 6 dan ook niet aan.
Tabel 6: overzicht overige sportaccommodaties
Naam
Locatie
Eigendom
Onderdelen
Sportpark HBC
Cruquiusweg
Particulier
4 natuurgras voetbalvelden, waarvan 1 met verlichting
1 natuurgras trainingsveld met verlichting
1 sportzaal (21,5 x 11 meter)
GSV Centrum
Fr. Schubertlaan
Particulier
Clubaccommodatie GSV Heemstede (voor tafeltennis,
ballet, denksporten etc.)
Gymnastieklokalen
Van der Waalslaan
Gemeente
Zaal:
21x 12 meter
gemeente
Offenbachlaan
Gemeente
Zaal:
21x12 meter
Gymnastieklokalen
Voorwegschool
Schoolbesturen
Zaal:
15x 9 meter
scholen
Valkenburgschool
Zaal:
19x 9 meter
Icarusschool
Zaal:
21x 12 meter
Jacobaschool
Zaal:
18x 9 meter
Bosch en Hovenschool
Zaal:
16x 9 meter
College Hageveld
Zaal:
nb
Haemstede/Barger Mavo
Zaal:
21x 12 meter
22
Naast het gebruik van de accommodaties die zijn opgenomen in genoemde tabellen, is het mogelijk dat
een sportvereniging voor de uitoefening van de sport gebruik maakt van de openbare ruimte. Een
voorbeeld hiervan is de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne. En zijn er verenigingen die voor
de sportbeoefening op verschillende locaties ruimte huren. Zoals verenigingen die denksport aanbieden.
Gemeentelijke gymzalen
De gemeente is eigenaar van 2 gemeentelijke gymnastiekzalen, de zaal Van der Waalslaan en de
zaal aan de Offenbachlaan. De zalen worden gebruikt voor het bewegingsonderwijs van kinderen van
het basisonderwijs (De Ark, De Evenaar en de Prinses Beatrixschool). De zalen worden hiernaast
voor een gering bedrag (per uur) verhuurd aan derden. Dit ten behoeve van sport in georganiseerd én
ongeorganiseerd verband en het sociaal-cultureel werk (naschoolse activiteiten en GALM-activiteiten).
Hiermee is de mogelijkheid gecreëerd aan Heemstedenaren om ook op ongeorganiseerde wijze en
niet in competitieverband te sporten en/of te bewegen. We zullen de mogelijkheden van deze
laagdrempelige accommodatieverhuur (voor met name maandagen en vrijdagen) extra onder de
aandacht brengen van de Heemsteedse bevolking (zoals verenigingen en bewonerscommissies).
3.2
Kwalitatief niveau sportvoorzieningen
Zoals aangegeven streeft de gemeente Heemstede naar een goed kwalitatief niveau van de
aanwezige sportaccommodaties. We gaan hierbij uit van de door de NOC*NSF in samenwerking met
de betreffende sportbonden gestelde eisen aan accommodaties voor wat betreft afmetingen,
materiaalkeuze en sport- en cultuurtechnische kwaliteit. Op deze wijze willen we realiseren dat bij de
in Heemstede aanwezige sportverenigingen de sport op elk breedtesportniveau kan worden beoefend.
We merken hierbij op dat kwalitatieve problemen onder andere kunnen ontstaan als gevolg van
kwantitatieve problemen (zoals overbespeling van velden als gevolg van een tekort aan capaciteit).
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar sportaccommodaties die voldoen aan de door de NOC*NSF tezamen met
de sportbonden gestelde eisen voor wat betreft afmetingen, materiaalkeuze en sport- en cultuurtechnische
kwaliteit.
Zodat
bij de Heemsteedse sportverenigingen de sport op elk breedtesportniveau kan worden
beoefend.
3.3
Kwantitatief niveau sportvoorzieningen
De praktijk is dat de Heemsteedse sportaccommodaties ook worden gebruikt door nietHeemstedenaren. En omgekeerd maken inwoners uit Heemstede gebruik van voorzieningen in de
omliggende gemeenten. Uit de ledengegevens van de Heemsteedse verenigingen blijkt dat in een
aantal gevallen het aandeel Heemsteedse inwoners ten opzichte van het totale ledenbestand afneemt
(zie Bijlage 1). Dit is verklaarbaar gelet op de in Heemstede ingezette ontgroening en vergrijzing. In
sommige gevallen is op dit moment echter sprake van een situatie waarbij het aantal nietHeemstedenaren het aantal Heemsteedse inwoners overstijgt. Om te voorkomen dat investeringen
plaatsvinden voor voornamelijk niet-Heemsteedse inwoners, stellen we voor de volgende criteria te
gebruiken bij de beoordeling van verzoeken tot uitbreiding.
Indien het ledental van een vereniging volgens NOC*NSF normen aanleiding geeft tot een uitbreiding
van de accommodatie, zal bij de beoordeling van een formeel verzoek worden uitgegaan van de
volgende criteria.
23
Voorstel
Bij de beoordeling van verzoeken tot uitbreiding van de accommodatie wordt uitgegaan van de volgende criteria:

minimaal 50% van het aantal jeugdleden dient in Heemstede woonachtig te zijn; en

dit percentage dient minimaal gedurende een aaneengesloten periode van 3 jaar aantoonbaar aanwezig te
zijn; en

op fysiek/ruimtelijk gebied dienen er - binnen de voor sportaccommodaties beschikbare ruimte mogelijkheden voor uitbreiding te zijn. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de knelpunten die
Grontmij/Marktplan BV in haar advies van mei 2008 heeft gesignaleerd én met de andere voorstellen zoals
opgenomen in deze nota “Sport en bewegen in Heemstede”
Het huidige aanbod aan sportvoorzieningen wordt voor een groot gedeelte voor jeugdsport gebruikt.
Verzoeken voor uitbreiding komen dan ook met name voort uit een toename van het aantal
jeugdleden. Daarom hebben wij ons bij het stellen van de criteria op deze doelgroep gericht. Hierbij
realiseren we ons de regionale functie die Heemstede op het gebied van sport vervult. Wel willen we
met het genoemde percentage van 50% Heemsteeds jeugdleden stimuleren dat sportverenigingen
zich bij hun aannamebeleid met name (gaan) richten op Heemsteedse jongeren. In dit kader willen we
in de toekomst streven naar een hoger percentage.
Tot slot merken we op dat mogelijke toekomstige uitbreidingen binnen de financiële mogelijkheden
van de gemeente dienen te vallen.
3.4
Sportcentrum Groenendaal
We vinden het van belang dat in Heemstede een voorziening aanwezig is als het Sportcentrum
Groenendaal. Het centrum is niet alleen een belangrijke sportvoorziening, maar biedt ook veel
mogelijkheden op recreatief vlak. Gelet op het grote aanbod van doelgroepactiviteiten voor jong en
oud is hiernaast sprake van een belangrijke maatschappelijke functie. Het sportcentrum vervult niet
alleen een belangrijke rol bij het bewegings- en zwemonderwijs. Ook wordt met een vraaggericht
aanbod ingesprongen op de bevolkingssamenstelling van Heemstede. Zo is jaarlijks sprake van 1.200
uur recreatief zwemmen. En hiernaast wordt er een vraaggericht aanbod aan doelgroepactiviteiten
(770 uur) onder begeleiding in het zwembad aangeboden (zoals aquarobic, aquajoggen, aqua-energy,
ouder en kindzwemmen, zwemfitness, 50-fit, zwangerschapszwemmen, seniorenfit).
Voorstel
Wij stellen voor het (vraaggericht) aanbieden van doelgroepactiviteiten in het Sportcomplex Groenendaal te
continueren en dit te betrekken bij de nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke
sportaccommodaties per juli 2009.
Uit het onderzoek van Grontmij/Marktplan blijkt dat, gelet op de leeftijd van het complex, grootschalige
renovatiewerkzaamheden de komende jaren noodzakelijk zijn. Grontmij/Marktplan stelt in haar advies
op dit vlak verschillende opties voor. U wordt hiervoor verwezen naar genoemd onderzoek.
We stellen voor te opteren voor instandhouding van het sportcentrum door middel van renovatie en
upgrading. Hierbij spelen zowel financiële als inhoudelijke overwegingen een rol. Gelet op de huidige
restantboekwaarde van het complex ligt nieuwbouw niet in de rede; in dat geval is sprake van
kapitaalvernietiging. Daarnaast is het gebouw constructief gezien nog in zodanige staat dat sloop niet
nodig is. Door middel van zowel bouwkundige als installatietechnische renovatie (onder andere ter
verbetering van het energieverbruik) en upgrading kan een voorziening worden gerealiseerd die
24
enerzijds weer voldoet aan de eisen van deze tijd en anderzijds tegemoet komt aan actuele sport- en
recreatiebehoefte in Heemstede. Onder upgrading verstaan we de toevoeging van één of meerdere
elementen ter verbetering van de exploitatiemogelijkheden. We stellen voor deze renovatie en het
onderzoek naar de invulling van de upgrading in overleg met de toekomstige exploitant uit te voeren waarbij de gemeente verantwoordelijk is voor de besluitvorming - en dit te betrekken bij de nieuwe
overeenkomst per juli 2009.
Voorstel
Wij stellen voor te opteren voor instandhouding van het Sportcentrum Groenendaal door middel van renovatie
en upgrading. We stellen voor deze renovatie en het onderzoek naar de invulling van de upgrading in overleg
met de toekomstige exploitant uit te voeren - waarbij de gemeente verantwoordelijk is voor de besluitvorming en dit te betrekken bij de nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties
per juli 2009.
3.5
Multifunctioneel gebruik gemeentelijke sportaccommodaties
De gemeentelijke sportaccommodaties kennen een veelzijdig aanbod van sportmogelijkheden:
zwemmen, binnensporten, tennis, voetbal, honk- en softbal en hockey. Sprake is van een aantrekkelijk
en geclusterd aanbod. Naast de sportverenigingen wordt door de naschoolse opvang en - met name het onderwijs intensief gebruik gemaakt van het zwembad, de sporthal en de velden. En ook de
ongeorganiseerde sporter maakt (incidenteel) gebruik van de accommodaties.
De Youth Friendship Games - behorend tot de top 20 van grootste sportevenementen in Nederland die de afgelopen jaren op/in de gemeentelijke sportaccommodaties hebben plaatsgevonden, dragen
ook bij aan het multifunctionele karakter. Hetzelfde geldt voor het gebruik van het sportpark als finish
van de avondvierdaagse.
Met het oog op het grote aantal mensen dat ongeorganiseerd sport en beweegt, streven we ernaar dit
multifunctionele gebruik van de accommodaties verder vorm te geven door: de mogelijkheden voor
(meer doordeweekse) sport- en beweegactiviteiten buiten verenigingsverband te vergroten en de
openstelling en het gebruik/de toegankelijkheid van het gemeentelijk sportpark voor nietverenigingsleden te optimaliseren.
Voorstel
Wij stellen voor het multifunctionele gebruik van de gemeentelijke sportaccommodaties verder vorm te
geven door: de mogelijkheden voor (meer doordeweekse) sport- en beweegactiviteiten buiten
verenigingsverband te vergroten en de openstelling en het gebruik/de toegankelijkheid van het
gemeentelijk sportpark voor niet-verenigingsleden te optimaliseren.
Optimalisering multifunctioneel gebruik
Van de Heemsteedse jongeren die aan het EMOVO-onderzoek* in 2007 hebben meegedaan, geeft
circa 30 procent aan een ontmoetingsplek en 22 procent een voetbalveldje te missen. Dit knelpunt is
tevens onder onze aandacht gebracht door het jongerenwerk en de politie. Gelet op deze behoefte is
met de vaststelling van de nota Wmo-lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 besloten om voorzieningen
te realiseren, waar een combinatie van sport en ontmoeten mogelijk is. Uitgegaan wordt van 2 á 4
voorzieningen.
*EMOVO ( Elektronische Monitor en Voorlichting) is een onderzoek onder leerlingen van de klassen 1 en 2 van het voortgezet
onderwijs over gezondheid en leefstijl.
25
Tevens is besloten dat, nadat besluitvorming over de locaties heeft plaats gevonden, de jongeren
(leerlingen van het voortgezet onderwijs) betrokken worden bij de uitwerking van de plannen.
Beleid
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid is besloten – verspreid over de gemeente – 2 á
4 voorzieningen te realiseren waar een combinatie van sport en ontmoeten mogelijk is. Hiervoor is € 50.000 in
2009 en € 50.000 in 2010 beschikbaar. De doelgroep zal intensief betrokken worden bij de uitwerking van de
plannen.
Wij stellen voor om in 2009 uitvoering te geven aan de besluitvorming van de nota Wmo/lokaal
gezondheidsbeleid 2008-2011 door op het gemeentelijk sportpark een voorziening ad maximaal
€ 50.000 voor jongeren aan te leggen waar een combinatie van sport en ontmoeten mogelijk is.
In de uitwerking van dit voorstel zijn met name de volgende randvoorwaarden van belang:
openstelling en beheer, toezicht en veiligheid (zie verder paragraaf 3.6). Het ligt bij lokalisering op het
gemeentelijk sportpark in de rede het beheer onder te brengen bij de nieuwe exploitant van het
Sportcentrum en dit te betrekken bij de exploitatieovereenkomst per juli 2009.
Voorstel
Wij stellen voor in 2009 uitvoering te geven aan de besluitvorming van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid
door op het gemeentelijk sportpark een voorziening ad maximaal € 50.000 voor jongeren aan te leggen waar
een combinatie van sport en ontmoeten mogelijk is.
Loketfunctie voor verhuur van ruimte op het gemeentelijk Sportcentrum
In de nota Welzijn, Wel Doen II is reeds neergelegd dat de velden van het gemeentelijk sportpark ook
onderverhuurd kunnen worden aan derden. Dit beleid willen we handhaven en optimaliseren.
Voorzover de accommodatie niet wordt gebruikt door de betreffende verenigingen of scholen, willen
we de mogelijkheid bieden aan burgers, organisaties en andere verenigingen om ruimte te kunnen
huren tegen kostprijs. Deze verhuurfunctie willen we neerleggen bij de toekomstige exploitant van de
gemeentelijke sportaccommodaties. Ook hiermee creëren we ruimte voor meer door-de-weekse
activiteiten/competities, bijvoorbeeld voor ouderen (koersbal) en jongeren die geen lid van een
vereniging zijn (toernooien). En vergroten we de toegankelijkheid en de openstelling van de
sportaccommodaties voor niet-leden.
Bij deze verhuur kan in ieder geval worden gedacht aan het gebruik van het zogenoemde "havenveld".
Dit grasveld is te klein voor een officieel voetbalveld en kan - aanvullend op de uren dat het veld wordt
gebruikt RCH - goed worden gebruikt voor andere georganiseerde activiteiten: niet-competitief, in nietverenigingsverband. We zien hier tevens een kans weggelegd voor de sportverenigingen om hun
aanbod te vergroten, ook voor niet-verenigingsleden. En in dit verband samen te werken met
bijvoorbeeld de Stichting CASCA (jongerenwerk), de Stichting Welzijn Ouderen Heemstede en de
ouderenbonden.
Voorstel
Wij stellen voor als voorwaarde/uitgangspunt in de aanbesteding van de exploitatie van de gemeentelijke
sportaccommodaties te handhaven/op te nemen dat de exploitant per juli 2009 invulling geeft aan een vorm van
loketfunctie voor burgers, organisaties en verenigingen, inhoudende dat deze ruimte op de gemeentelijke
sportaccommodaties kunnen huren tegen kostprijs. Hierbij kan in ieder geval worden gedacht aan het gebruik
van het “havenveld”; dit in aanvulling op het gebruik door RCH van dit veld.
26
Aanleg recreatief pad
De toegankelijkheid en het multifunctioneel gebruik van het gemeentelijk sportpark kunnen tevens
worden vergroot door de aanleg van een recreatief pad over het park. We willen in de eerste helft van
2009 onderzoeken of er (onder andere ruimtelijk en financieel) een mogelijkheid is een dergelijk pad
te laten aansluiten op het wandel- en fietspad Heemstederveld. Hiermee kan het gemeentelijk
sportpark onderdeel uitmaken van de wandel- en fietsroute vanuit Haarlem naar Haarlemmermeer.
We zullen bij dit onderzoek tevens de vraag betrekken welke mogelijkheden tot (veilig) sporten en
bewegen een dergelijk recreatief pad kan bieden (zoals wandelen en/of fietsen en/of skeeleren).
Voorstel
Wij stellen voor in de eerste helft van 2009 onderzoek te doen naar de mogelijkheid en de kosten van de aanleg
van een recreatief pad op het gemeentelijk sportpark.
3.6
Toezicht gemeentelijk sportpark
Overdag verrichten medewerkers van Optisport Heemstede BV werkzaamheden op het gemeentelijk
sportpark. In de avonduren en in de weekends wordt het sportpark intensief gebruikt door de
verschillende verenigingen. Hoewel formeel geen sprake is van toezicht, gaat van de aanwezigheid
van deze medewerkers en verenigingen een preventieve werking uit. Dit is echter niet het geval
gedurende de vakanties, tijdens doordeweekse dagen tussen 23.00 en 7.00 uur en in de weekends
tussen 19.00 en 7.00 uur.
In het bovenstaande zijn voorstellen geformuleerd voor de optimalisering van het multifunctionele
gebruik van het sportpark. Dit kan ertoe leiden dat er meer gericht toezicht nodig is. Dit laatste zowel
in het belang van de gemeente, de exploitant (beide voor wat betreft de velden en de overige
infrastructuur) als de verenigingen (voor wat betreft hun clubaccommodaties).
Daarom stellen we voor in de loop van 2009 nader uit te werken of er aanleiding is om over te gaan tot
meer gericht toezicht. We zullen hierbij de (nieuwe) exploitant en de verenigingen betrekken.
Voorstel
We stellen voor in de loop van 2009 nader uit te werken of - en zo ja in hoeverre - de optimalisering van het
multifunctionele gebruik van het gemeentelijk sportpark aanleiding is voor het overgaan tot
meer gericht
toezicht .
3.7
Toekomstig beheer en exploitatie gemeentelijke sportaccommodaties
Zoals aangegeven zijn de gemeentelijke sportaccommodaties eigendom van de gemeente, met
uitzondering van de diverse clubgebouwen. Deze laatste zijn eigendom van de betreffende verenigingen.
Voorstellen toekomstig beheer gemeentelijke sportaccommodaties
Onderzocht is of er mogelijkheden zijn het beheer van het gemeentelijk sportpark te laten uitvoeren door
de verenigingen die daarop gehuisvest zijn. Wij achten een dergelijke overdracht van beheerstaken niet
gewenst met het oog op de voorstellen gericht op het verder stimuleren van het multifunctionele gebruik
van het sportpark. Dit impliceert dat ook niet-verenigingsleden en het onderwijs meer gebruik maken
van het park en de velden.
Daarom stellen wij voor het beheer van het gemeentelijk sportpark - in combinatie met het Sportcentrum
Groenendaal - door een private partij voort te zetten.
27
Zoals aangegeven zijn de Stichting Tennispark Groenendaal en de tennisvereniging HBC op dit
moment verantwoordelijk voor het gehele beheer van respectievelijk Tennispark Groenendaal en
Tennispark HBC. Gelet op de beperkte rol van de huidige exploitant hierbij - toezien op dit beheer en
het innen van de huur - stellen we voor de tennisparken niet op te nemen in de nieuw af te sluiten huuren exploitatieovereenkomst per juli 2009. Nader onderzocht zal worden op welke wijze de verhuur van
beide parken in de toekomst (per 1 juli 2009) geregeld kan worden. We zullen dit betrekken bij het
voorstel met betrekking tot subsidie- en (huur)tarievenbeleid dat in december 2009 zal worden
gepresenteerd.
Voorstel
We stellen voor het beheer en de exploitatie door een private partij van het gemeentelijk sportpark en het Sportcentrum Groenendaal voort te zetten. We stellen voor de tennisparken niet op te nemen in de nieuw af te sluiten
huur- en exploitatieovereenkomst per juli 2009.
3.8
Sport en bewegen in de openbare ruimte
Heemstede biedt wandelaars, trimmers en hardlopers via met name het Groenendaalse Bos een
aantrekkelijke ruimte voor het beoefenen van hun (recreatieve) sport. Naast de speelterreinen en
speelplekken voor kinderen en jongeren (zie de volgende paragraaf) kent Heemstede ook voor andere
doelgroepen middelen voor beweging in de openbare ruimte. Hierbij kan gedacht worden aan het
mobiele Fitpoint, gericht op alle Heemsteedse inwoners, en aan de 2 jeu de boulesbanen voor met
name ouderen.
Doelstelling
Met het oog op het grote aantal mensen dat ongeorganiseerd sport en beweegt streeft de gemeente Heemstede
ernaar de mogelijkheden voor het (veilig) sporten en bewegen in de openbare ruimte te optimaliseren.
Aansluiting regionale looproutes
Zoals eerder aangegeven is het ongeorganiseerd sporten en bewegen de laatste jaren sterk
toegenomen. Eén van de sporten die in dit verband duidelijk in de lift zit is hardlopen. Dit wordt onder
andere onderstreept door de grote populariteit van de verschillende hardloopevenementen in de regio.
Zoals de Zilveren Kruis Achmealoop (Haarlem), de Life Fit grachtenloop (Haarlem) en de Letterenloop
(Bloemendaal). Bij de organisatie van deze, onder andere met sponsorgelden gefinancierde,
evenementen, speelt Sportsupport Kennemerland een belangrijke rol. Sportsupport Kennemerland
geeft aan dat er in de regio ruimte is voor een aanvullend loopevenement (in voor- of najaar), waarbij
de voorkeur uitgaat naar een loop met een “groen” karakter. Heemstede lijkt hiervoor bij voorkeur
geschikt.
Met een dergelijk “groen” hardloopevenement kan de aantrekkelijkheid van het sporten en bewegen in
de openbare ruimte in Heemstede verder worden gestimuleerd. Hierbij denken we aan een loop (5 en
10 kilometer) en een Family run (1,5 kilometer) met start en finish op het gemeentelijk sportpark en
met gebruik van onder andere het Groenendaalse Bos. Met het betrekken van het gemeentelijk
sportpark willen we bijdragen aan het multifunctionele gebruik van deze accommodatie.
Door Sportsupport Kennemerland is aangegeven dat rekening moet worden gehouden met een
voorbereidingstijd van een dergelijk evenement van één jaar. We stellen voor in het eerste kwartaal
van 2009 te onderzoeken onder welke voorwaarden (faciliteiten, afzettingen, inzet sportverenigingen,
28
inzet vrijwilligers, inzet verkeersregelaars, inzet jeugd (maatschappelijke stages), mogelijkheden van
sponsoring, gemeentelijke kosten) een dergelijke evenement kan worden aangeboden. En - vanuit
een integrale benadering - te bezien of aansluiting bij de Kunst- en Cultuurmanifestatie een
meerwaarde met zich meebrengt.
Voorstel
Wij stellen voor in het eerste kwartaal 2009 te onderzoeken of/onder welke voorwaarden en tegen welke kosten
in 2010 aansluiting bij de regionale hardloopevenementen kan worden gerealiseerd.
Speelruimte
Spelen is behalve leuk ook belangrijk voor de lichamelijke, geestelijke en sociaal-emotionele
ontwikkeling van kinderen en jongeren.
Met het databoek 2008 “Kinderen in Tel” presenteert het Verwey-Jonker Instituut een overzicht van de
kwaliteit van het jeugdbeleid in 467 gemeenten. Het peiljaar is 2006. De scoringslijst - opgesteld aan
de hand van 12 indicatoren - laat de verschillen tussen gemeenten zien. De indicator speelruimte
betreft het aantal 0- tot en met 17 jarigen per hectare georganiseerde speelruimte (oftewel ruimte die
speciaal voor het betreffende doel is aangelegd), afgezet tegen het totaal aantal 0- tot en met 17
jarigen. Het landelijk gemiddelde ligt op 55 kinderen per hectare speelruimte. Heemstede scoort op
deze indicator met 109 kinderen per hectare speelruimte aanzienlijk slechter.
Met de vaststelling van de Speelvisie Heemstede in september 2006 is besloten een (kwalitatieve)
verbetering te realiseren van de georganiseerde speelruimte in Heemstede, hetgeen uiteindelijk zal
leiden tot 65 speelplaatsen met toestellen - zoals een schommel, glijbaan of klimtoestel - en/of
voorzieningen voor sportief spelen - zoals doelen, baskets, een tafeltennistafel, skate-elementen -. In
Bijlage 3 treft u een overzicht aan van de huidige stand van zaken van de speelplaatsen en/of
voorzieningen voor sportief spelen in Heemstede.
We wijzen in dit verband ook op het feit dat met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal
gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten om 2 á 4 extra voorzieningen te realiseren waar sport en
ontmoeten voor jongeren mogelijk is (zie paragraaf 3.5).
Het genoemde onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut beperkt zich tot de omvang van de
ongeorganiseerde speelruimte in gemeenten. Maar daarnaast is natuurlijk de ongeorganiseerde,
informele speelruimte van belang (zoals groenstroken, bossen, parken en duinen). En juist die
informele speelruimte is in Heemstede aanzienlijk. We wijzen onder andere op het Groenendaalse
bos. Dit bos biedt bovendien de mogelijkheid om de speelruimte zodanig in te richten dat het bewegen
van kinderen en hiermee hun motorische ontwikkeling nog meer wordt gestimuleerd. Bijvoorbeeld
door de aanleg van een speelbos. Speelbossen worden gepromoot door Staatsbosbeheer. De variatie
aan speelbossen is groot. In sommige speelbossen zijn kunstmatige speelvoorzieningen aangebracht,
in andere geen enkele. Maar alle speelbossen hebben gemeen dat kinderen er in en met de natuur
kunnen spelen en bewegen (via bijvoorbeeld klimbomen, touwslingeren en boomhutten). Door de
moeilijkheidsgraad van de speelelementen te variëren en kinderen de kans te bieden er hun eigen
betekenis aan te geven, ontstaan speelmogelijkheden voor verschillende leeftijden.
De minimale kosten van de aanleg en inrichting van een (klein) speelbos bedragen volgens
Staatsbosbeheer minimaal € 25.000. Het beheer en het onderhoud van een speelbos is daarnaast
anders dan van gewone natuur of een reguliere speeltuin. Het bos moet extra worden onderhouden
29
en er is een voortdurende afweging nodig tussen veiligheid en de vrijheid om te spelen en te
bewegen. We stellen voor in de eerste helft van 2009 te onderzoeken of een dergelijke speelbos in
Heemstede gerealiseerd kan worden. Hierbij zal tevens worden bezien of - en zo ja op welke wijze Heemsteedse kinderen bij de inrichting betrokken kunnen worden. Tot slot zal worden bezien op
welke wijze de financiering vorm kan krijgen.
Voorstel
Wij stellen voor in het eerste kwartaal 2009 te onderzoeken of/onder welke voorwaarden en tegen welke kosten
een speelbos in Heemstede gerealiseerd kan worden.
30
HOOFDSTUK 4 ONDERSTEUNING VAN SPORTVERENIGINGEN
Hoewel de aandacht voor sport en bewegen met name is gericht op de betekenis ervan voor andere
beleidsdoelen (“sport als middel”), kan dit alleen worden gerealiseerd als sprake is van sterke
sportverenigingen. De gemeente Heemstede is zich hiervan bewust en wil de sportverenigingen
ondersteunen in het verder versterken van hun maatschappelijke functie. Dit in aanvulling op de
ondersteuning die sportbonden en sportkoepels aan hun leden bieden.
We realiseren ons bovendien dat sport voor veel burgers in de eerste plaats een aantrekkelijke invulling
van hun vrije tijd is. Het vasthouden en verder versterken van die aantrekkelijkheid is een voorwaarde
om sport en bewegen ook in te kunnen zetten voor andere doelen. De ondersteuning van de sport als
doel op zich én als middel om beleidsdoelen te bereiken, vindt naast het hiervoor besproken
accommodatiebeleid met name plaats via het subsidie- en (huur) tarievenbeleid.
4.1
Subsidie- en tarievenbeleid
Zoals in het vorige hoofdstuk aangegeven speelt de gemeente alleen een rol bij die (sport)
accommodaties die niet of onvoldoende door particulier initiatief kunnen worden gerealiseerd of in
stand gehouden.
De Heemsteedse verenigingen die sport aanbieden in/op accommodaties waar de gemeente voor wat
betreft de realisatie en instandhouding een verantwoordelijkheid heeft, worden - voorzover nodig door de gemeente financieel ondersteund in de accommodatiekosten. Dit gebeurt als volgt. De
gemeentelijke sportaccommodaties worden - mits een voldoende Heemsteeds draagvlak aanwezig is ter beschikking gesteld voor een huurtarief dat beduidend (bijvoorbeeld circa 80% voor velden) onder de
werkelijke kostprijs ligt. Dit betekent dat deze verenigingen door de gemeente indirect worden
gesubsidieerd.
Beleid
De Heemsteedse verenigingen die sport aanbieden in/ op accommodaties waar de gemeente voor wat betreft
de realisatie en instandhouding een verantwoordelijkheid heeft, worden - voorzover nodig - door de gemeente
financieel ondersteund in de accommodatiekosten. Dit gebeurt via indirecte subsidiëring.
Wij stellen voor deze gemeentelijke financiële inzet explicieter in beeld te brengen. Anders gezegd, we
streven naar een transparanter ondersteuningsbeleid. Dit kan gerealiseerd worden door voor een
accommodatie (zowel voor binnen- als buitensport) de werkelijke huurprijs voor het gebruik te
berekenen en de vereniging vervolgens te subsidiëren in deze huurprijs. Hieraan kunnen wij op grond
van de Algemene Subsidieverordening Heemstede voorwaarden stellen die aansluiten bij onze
beleidsdoelstellingen, bijvoorbeeld op het gebied van doelgroepen. We zullen dit nader onderzoeken
en de resultaten hiervan in december 2008 voorleggen. Bij dit transparanter maken van de financiële
ondersteuning van sportverenigingen is uitgangspunt dat dit zowel voor de gemeente als betrokken
verenigingen budgettair neutraal plaatsvindt. In dit kader zal tevens worden bezien of er sprake is van
belastingtechnische gevolgen (BTW-betaling).
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar een transparant (huur)tarievenbeleid voor de gemeentelijke
sportaccommodaties.
31
We merken op dat indien wordt geopteerd voor een andere ondersteuningssystematiek dit gevolgen
kan hebben voor de wijze van financiering van de toekomstige exploitant van de gemeentelijke
sportaccommodaties: op dit moment int deze een huurtarief dat wordt aangevuld door de gemeente
via een exploitatiebijdrage. Indien verenigingen de betaling van totale huurkosten voor hun rekening
nemen, wordt uitgegaan van een andere financieringsstroom. De wijze van betaling zal hiermee
verschillen, maar uitgangspunt is dat dit voor de totale inkomsten van de exploitant dit geen gevolgen
heeft.
In dit onderzoek zullen wij tevens nadere voorstellen doen met betrekking tot de tennisparken. Deze
nemen een uitzonderingspositie binnen de gemeentelijke sportaccommodaties. In algemene zin geldt
dat tennisbanen, in tegenstelling tot vele andere binnen- en buitensportaccommodaties, winstgevend
zijn te exploiteren. Bij de huurtarieven die in Heemstede geïnd worden, is geen sprake van een
verstrekking van een indirecte subsidie door de gemeente. De huurprijs die wordt geïnd, is berekend
op basis van verwachte inkomsten uit de baanverhuur.
Directe subsidies
Naast de genoemde indirecte subsidiëring via de huurtarieven, worden verenigingen ondersteund met
de inzet van directe subsidies. Onder de directe subsidiëring valt op dit moment de subsidie per
Heemsteeds jeugdlid en - in voorkomende gevallen (indoorsport) - een subsidie in de huurkosten. Met
de verstrekking van jeugdlidsubsidies streeft de gemeente naar de handhaving van de hoge
deelnamecijfers van Heemsteedse jongeren aan sportactiviteiten. Verenigingen zonder (voldoende)
jeugdleden ontvangen uitsluitend een waarderingssubsidie.
De subsidie die de Stichting Sportpark HBC jaarlijks ontvangt in de onderhoudskosten voor het sportpark
is gerelateerd aan de mate waarin de gemeentelijke huurtarieven de exploitatiekosten voor het
gemeentelijk sportpark dekken. Dit betekent dat de stichting voor wat betreft bepaalde kostensoorten
die direct verband houden met de sportvelden voor 80 procent wordt gesubsidieerd. Aan deze
kostensoorten gerelateerde nieuwe investeringen worden tevens op deze wijze gesubsidieerd.
De Stichting GSV-Centrum en de Stichting Sportpark HBC worden, op basis van een vooraf
goedgekeurde meerjarenbegroting, gesubsidieerd in de onderhoudslasten van de betreffende sportzalen. Voor nadere informatie over de in dit kader gesubsidieerde instellingen verwijzen wij u naar het
jaarlijkse Subsidieoverzicht Welzijn.
We zullen in het voorstel met betrekking tot het subsidie- en tarievenbeleid dat in december a.s. wordt
gepresenteerd ook de vraag betrekken of de jeugdlidsubsidie in de huidige vorm zijn doel bereikt. Of dat
het verstrekken van subsidies veel meer verbonden kan worden aan de uitvoering van concrete
activiteiten voor de jeugd en de andere in hoofdstuk 2 genoemde doelgroepen van het
stimuleringsbeleid.
Investeringssubsidies
Naast bovenstaande directe en indirecte subsidiering kunnen sportverenigingen op grond van de
Deelverordening Investeringssubsidies in aanmerking komen voor een investeringssubsidie (ten
behoeve van was- en kleedruimten of voor het geschikt maken voor gebruik door gehandicapten van
clubaccommodaties).
Subsidies in de vorm van garantieleningen
In voorkomende gevallen is door de gemeente aan sportverenigingen, c.q. -stichtingen een subsidie in
de vorm van een gemeentegarantie voor bijvoorbeeld de uitbreiding van clubgebouwen verstrekt.
32
Beleid
De Heemsteedse instellingen en verenigingen die sport en bewegen aanbieden, worden in voorkomende
gevallen ondersteund via directe subsidies, investeringssubsidies en garantieleningen.
4.2
Aanvullende ondersteuning
Loket voor sporters en verenigingen
Wij vinden het van belang dat sportverenigingen worden ondersteund in het vervullen van hun
maatschappelijke functie. Bijvoorbeeld bij het verder opzetten van samenwerkingsverbanden met
organisaties op andere beleidsterreinen (kinderopvangorganisaties, ouderenwerk, jongerenwerk). En
in het actualiseren van het aanbod. Hiernaast hebben bestuurders van sportverenigingen te maken
met een veelheid aan wet- en regelgeving, vooral gericht op de kantine en accommodatie. Een ander
nijpend probleem is vaak het ontbreken van voldoende vrijwilligers. We vinden het van belang dat in
Heemstede een loket (fysiek/telefonisch/digitaal) wordt gerealiseerd dat kan dienen als centraal
aanspreekpunt en vraagbaak voor de sport in het algemeen. Met name voor de ondersteuning van
sportverenigingen, maar ook voor vragen van sporters en andere partijen (zoals onderwijs,
jongerenwerk, ouderenwerk en kinderopvang) over het sportaanbod. We zullen hierbij de ervaringen
betrekken van Sportservice Noord-Holland, opgedaan bij de invulling en uitvoering van de
Jeugdsportpas, het GALM-project en de naschoolse activiteiten
Voorstel
We stellen voor in de eerste helft van 2009 te onderzoeken op welke wijze en tegen welke kosten een loket voor
de ondersteuning en advisering van sportverenigingen, andere partijen en sporters vorm gegeven kan worden.
33
34