VWO GESCHIEDENIS - CHRONOLOGIE HISTORISCHE CONTEXT WAT VOORAF GING 2,5 miljoen v.c 11000 v.c 3300 vc 1000 vc 800 vc 500 vc 50 vc 476 500 nc 622 900 1000 1054 1100 1122 1300 1350 1500 www.scholieren.com Jagers verzamelaars Landbouw en landbouwsamenlevingen Eerste stedelijke gemeenschappen Jodendom en christendom Griekse wetenschap en politiek + klassieke vormentaal Groei romeinse rijk Grieks-Romeinse en Germaanse cultuur Val west Romeinse Rijk Hofstelsel en Horigheid Verspreiding christendom Ontstaan en werking feodaal bestuur Ontstaan en verspreiding islam Heropleving handel en ontstaan steden Begin staatsvorming en centralisatie De strijd tussen paus en wereldlijke vorsten Expansie christelijke wereld Oosters Schisma Opkomst burgerij Concordaat van Worms: Einde Investituurstrijd Renaissance Heroriëntatie klassieke oudheid Begin Europese expansie Reformatie 1 REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648 1566 -1572 1572 - 1588 1588 - 1648 Opstand in de Nederlanden Ontstaan Republiek Gouden Eeuw 1568 -1648 1609 -1621 Tachtigjarige oorlog 12-jarig bestand 1515 1517 1521 1531 1543 1550 1555 Karel V krijgt groot deel Nederlanden in handen. Luther Spijkert stellingen op de deur Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms Instelling drie Collaterale Raden door Karel V Karel V alle Nederlanden in handen Instelling Bloedplakkaten Vrede van Augsburg Filips II erft Nederlanden Smeekschrift der edelen De Nederlandse Opstand/ Beeldenstorm Alva komt naar Nederlanden De watergeuzen verjagen Spanjaarden bij Den Briel; ontketenen opstand Alva verlaat de Nederlanden Ontzet van Leiden: dijken doorgestoken, via het water. Hutspot. Spaanse Furie Pacificatie van Gent Alteratie van Amsterdam: bestuur wordt calvinistisch Pacificatie valt uiteen: Unie van Utrecht en Unie van Atrecht Plakkaat van Verlagingen: Unie van Utrecht zweert Filips II af. Willem van Oranje vermoord Val van Antwerpen Spaanse Armada wordt verslagen: Republiek legt soevereiniteit in handen van de Staten Engeland en Frankrijk erkennen de soevereiniteit van de Republiek. VOC wordt opgericht Twaalfjarig bestand Coen verplaatst bestuurscentrum van VOC naar Batavia Johan van Oldenbarnevelt wordt onthoofd Ontstaan van de Portugees-Israëlitische Gemeente in Amsterdam, wat leidt tot de bouw van de Portugese Synagoge Vrede van Munster: einde oorlog tussen Spanje Republiek erkend 1566 1567 1572 1573 1574 1576 1578 1579 1581 1584 1585 1588 1596 1602 1609-1621 1619 1639 1648 www.scholieren.com 2 VERLICHTINGSIDEEËN EN DE DEMOCRATISCHE REVOLUTIES 1650-1648 1650 1740 1776 Absolutisme Verlicht denken Verlicht absolutisme Democratische revoluties 1789-1792 1792-1795 1795-1799 1799-1815 1815-1848 Eerste Franse Revolutie: Gematigde fase Tweede Franse Revolutie: Radicale fase de Terreur olv Jacobijnen Directoire olv Girondijnen Napoleon aan de macht: Restauratie 1789 Eerste Franse revolutie en Verklaring van de Rechten van de Mens Cahiers des Doléances State-Generaal komt bijeen Eerste Franse grondwet Wet Le Chapelier Tweede Franse Revolutie: Jakobijnen grijpen de macht Proces ‘Burger Capet’ Robespierre ter dood veroordeeld Girondijnen nemen macht over: start Directoire Napoleon maakt een einde aan het Directoire. Hij wordt alleenheerser Code Napoleon Napoleon kroont zichzelf tot keizer Congres van Wenen Val van Napoleon in Waterloo Restauratie oude machten Verdrag van Verona: over Restauratie oude macht Belgische opstand Revolutiejaar Frankfurter Parlement: 1791 1792 1794 1795 1799 1804 1815 1822 1830 1848 www.scholieren.com 3 DUITSLAND 1871-1845 1861-1888 1871-1888 1888-1918 Wilhelm I koning van Pruissen Keizer van het Duitse Keizerrijk Keizer van het Duitse Keizerrijk en koning van Pruissen 1870 -1871 1871 - 1918 1919 - 1933 1933 - 1945 Frans-Duitse oorlog Het Duitse Keizerrijk Republiek van Weimar Nazi Duitsland 1871 1884 - 1885 1888 1898 1914 - 1918 1914 1917 1919 Duitse Keizerrijk wordt uitgeroepen in Versailles; eind Frans-Duitse oorlog Conferentie van Berlijn: verdeling van Afrika onder leiding Bismarck Wilhelm II wordt keizer van Duitsland: Weltpolitik Vlootwet: Weltpolitik Eerste Wereldoorlog Slag bij de Marne: einde Duitse militaire opmars Oktoberrevolutie Rusland: Communistische partij Lenin grijpt de macht. Weimarregering tekent verdrag van Versailles. Spartakus-opstand: Berlijn, communisten Economische crisis in Duitsland: hoge inflatie. Staatsgreep Hitler Dawesplan: Begin herstel Weimarrepubliek Beurskrach Amerika Rijksdagbrand: communisten worden beschuldigd. NSDAP wint verkiezingen, Hitler aan de macht. Instelling Rijkscultuurkamer Ingebruikname concentratiekamp Dachau Neurenbergerwetten Conferentie van München (over Tsjechoslowakije) Duitsland valt Polen binnen: WO2 begint Duitsland valt Sovjet-Unie binnen VS en Sovjet-Unie worden bondgenoten Wannseeconferentie: Endlösung. D-Day Capitulatie Nazi-Duitsland: einde WO2 en het derde rijk 1923 1924 1929 1933 1935 1938 1939 1941 1942 1944 1945 www.scholieren.com 4 DE KOUDE OORLOG 1945-1991 1945 - 1991 1949 - 1975 1955 - 1963 1963 - 1991 Twee ideologische machtsblokken Koude oorlog in Azië en Afrika Kritieke momenten Afnemende spanningen 1945 Conferentie van Potsdam Atoombom Hiroshima Trumandoctrine: indammen communisme Marshallplan: stimuleren Europese samenwerking en kapitalistische invloeden uitoefenen. Blokkade van (west)Berlijn Volksrepubliek China wordt uitgeroepen door Mao Zedong Sovjet-unie beschikt over eigen atoombom Oprichting van NAVO Redevoering McCarthy over communisten in de VS Korea-Oorlog Dood Stalin: Chroesjtjov wordt nieuwe leider. Slag bij Dien Bien Phu Akkoorden van Genève gesloten BDR wordt lid van de NAVO Warschaupact wordt opgericht als tegenhangen van NAVO. DDR wordt lid Warschaupact. Vreedzame co-existentie Hongaarse Opstand wordt door troepen van het Warschaupact neergeslagen. Als gevolg neerslag Bestorming van Felix Meritis in Amsterdam. Bouw Berlijnse Muur Cubacrisis Chroesjtjov is bereid raketinstallatie af te breken. ‘Ich bin ein Berliner’ Toespraak van president Kennedy in Berlijn Tonkin-incident: gevolg VS troepen naar Vietnam en Vietnamoorlog VS raakt openlijk betrokken in Vietnamoorlog Praagse Lente: in korte hervormingsperiode Tsjechoslowakije Vietnamoorlog Bezoek Nixon aan China Salt-I ondertekend: verminderen atoomwapens Eind Vietnamoorlog Onafhankelijkheid Angola Burgeroorlog in Angola tussen MPLA en FNLA Begin SDI-project VS Demonstratie tegen kernwapens in Amsterdam Gorbatjov wordt leider SU Val Berlijnse Muur DDR voegt zich bij BDR Val Communistisch Regime: einde Koude oorlog, Warschaupact opgeheven. 1947 1948 - 1949 1949 1950 1950 - 1953 1953 1954 1955 1956 1961 1962-1963 1963 1964 1968 1968 - 1975 1972 1975 1980 1981 1985 1989 1990 1991 www.scholieren.com 5 LEIDERS SOVJET-UNIE 1917-1924 1928-1953 1953-1964 1964-1982 1985-1991 Lenin Stalin Groestjov: vreedzame co-existentie Brezjnev: Brezjnev-doctrine Gorbatjov: glasnost en perestrojka LEIDERS VERENIGDE-STATEN 1929-1933 1933-1945 1945-1953 1953-1961 1961-1963 1963-1979 1969-1974 1974-1977 1977-1981 1981-1989 1989-1993 1993-2001 2001-1009 2009-2017 Hoover Roosevelt Truman: tegen communisme, Trumandocrine, atoombommen, Marshallhulp Eisenhower: dominotheorie John F. Kennedy: wordt vermoord Johnson Nixon: bezoek China, driehoeksdiplomatie Gerald Ford Jimmy Carter Ronald Reagan Bush 1 Clinton Bush 2 Obama SCHOLIEREN.COM IS NIET AANSPRAKELIJK VOOR EVENTUELE FOUTEN IN DIT DOCUMENT - GEBUIK DIT DOCUMENT NIET ALS BASIS, www.scholieren.com 6 MAAR GEBRUIK HET NAAST JE GEWONE LEERBOEKEN - ONTDEK JE EEN FOUTJE? LAAT HET EVEN WETEN VIA [email protected] - MEER SAMENVATTINGEN? CHECK SCHOLIEREN.COM DIT DOCUMENT IS SAMENGESTELD DOOR DAVID WEEL.