Waarom groen en kinderen bij elkaar horen

Natuur en Gezondheid
Stand van zaken in onderzoek en beleid
IVN
8 Maart 2008
Agnes van den Berg, Centrum Landschap
Alterra/Wageningen Universiteit
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
OVERZICHT PRESENTATIE
1. Doel
2. Context, onderzoeks- en
beleidsprogramma’s in Nederland
3. Onderzoek bij volwassenen
4. Onderzoek bij kinderen
5. Implicaties voor bewijslast en praktijk
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
DOEL
Wat is de stand van zaken in beleid en
onderzoek op gebied van natuur en
gezondheid?
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
TWEE LITERATUUROVERZICHTEN
Advies GR/RMNO (2004)
Essay “Van buiten
word je beter” (2001)
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
Advies GR/RMNO
(2004)
Natuur
!?
Gezondheid
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
Rust
!!
!?
Natuur
!?
Bewegen
Sociaal contact
!??
!??
Ontwikkeling
Kind
Zingeving
Gezondheid
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
ONDERZOEK
WAGENINGEN
NWO-project Vitamine G (2005-2008)
Kennisbasis thema natuur en
gezondheid (2005-2008)
LNV-project jeugd, natuur,
gezondheid” (2007)
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
OVERIG NEDERLANDS ONDERZOEK
VU-MC Den Hertog e.a. 2006
TNO (De Vries e.a., 2005)
Kinderen in prioriteitswijken:
lichamelijke (in)activiteit en
overgewicht
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
BELANGRIJKSTE THEMA’S
1 Gezondheidsfunctie van groen in de leefomgeving
2 Belang van natuur voor gezonde ontwikkeling kinderen
Meeste aandacht voor invloed van natuur op
lichamelijke activiteit en overgewicht.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
LNV-Programma Jeugd, Natuur,
Voedsel en Gezondheid
Doelen:
• Kinderen leren waar voedsel vandaan komt;
• Kinderen meer in contact brengen met
natuur
Middelen
• Smaaklessen
• Financiering onderzoek
• Ondersteuning vernieuwende projecten
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
VITAMINE G1
JOLANDA MAAS (NIVEL)
5 studies waarin gegevens over groen rond de
woning (straal 1 km) zijn gekoppeld aan
bestaande gegevens over:
1.
2.
3.
4.
5.
Ervaren gezondheid (+)
Beweging/lichamelijke activiteit (0)
Veiligheid (+)
Sociale Contacten (+/0)
Klachten bij huisarts (+)
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
VITAMINE G1 SOCIALE CONTACTEN
• Mensen in groenere woonomgevingen voelen
zich minder eenzaam en ervaren minder vaak
een tekort aan sociale steun;
• Ze hebben echter niet meer contact met
buren of vrienden in de buurt…
• Mogelijke verklaring: Nabijheid natuur geeft
gevoel van verbonden met de natuur;
• Zie ook Mayer & Frantz (in press). Role of
connectedness to nature in beneficial effects
of nature on ability to reflect on a life
problem.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
VITAMINE G1 KLACHTEN HUISARTS
• Data over huisartsbezoek van ca. 365.000
mensen;
• Ook bekend met welke klachten mensen bij
de huisarts kwamen;
• 31 clusters van klachten;
• Groen gerelateerd aan 20 van de 31 clusters;
• Relaties zijn het sterkst voor depressie en
andere psychische aandoeningen;
• Relaties zijn sterker voor kinderen in de
leeftijd van 0-12 jaar.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
VITAMINE G3 VOLKSTUINEN
Agnes van den Berg/Mariëtte Custers
Experiment onder 30 tuinders van het
volkstuincomplex Amstelglorie in Amsterdam
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
METHODE & RESULTATEN
• Stressopwekking: Stroop taak;
• Random toedeling aan 2 condities:
• 30 minuten tuinieren in eigen tuin
• 30 minuten lezen in eigen huisje;
• Stressmeting: Cortisol (salivette).
7
Nmol/liter
6.5
6
Lezen
Tuinieren
5.5
5
4.5
T0
T1
T2
T3
Implicaties
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
JEUGD NATUUR GEZONDHEID
Onderzoek in opdracht van Min. LNV
Waarom jeugd?
• vermoeden dat bij deze groep veel
gezondheidswinst kan worden behaald;
• vooral m.b.t preventie/behandeling obesitas
en ADHD;
• in jeugd liggen veel sleutels voor het
ontwikkelen van gezond gedrag;
• direct contact met natuur in jeugd van
belang voor ontwikkelen toekomstig
draagvlak natuur.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
REVIEW 2007
• 9 sleutelpublicaties
(waarvan 2 nieuwe)
• 2 thema’s/routes:
Aandachtsroute (4 studies):
Cognitief-emotioneel functioneren  impulsief gedrag 
ADHD.
Bewegingsroute (5 studies)
Motorisch functioneren  bewegen  obesitas.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
GROEN EN LICHAMELIJKE ACTIVITEIT
De Vries e.a. (2007) Kinderen in prioriteitswijken
•
•
•
•
Nulmeting t.b.v. longitudinaal onderzoek in 10
wijken (waarvan 5 heringericht gaan worden)
Metingen lichamelijke activiteit bij 422
schoolkinderen met beweegdagboekjes en
versnellingsmeters gekoppeld aan..
Observaties van buurtkenmerken;
Resultaten: positieve correlaties lichamelijke
activiteit met percentage groen,aanwezigheid van
water, en de aanwezigheid van veilige wandel- en
fietsvoorzieningen.
Doel
Context
Volwassenen
DE GEZONDE WIJK
Kinderen
Implicaties
64 minuten
Onderzoek naar beweegpatroon
van de bewoners van 4
Amsterdamse buurten met
verschillende groenstructuur
50 minuten
25 minuten
53 minuten
Kinderen (10-12 jaar) spelen meer minuten per dag
buiten naarmate de wijk groener is – maar kinderen in
Boerhaavebuurt gingen wel het vaakst naar het park.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
GROEN EN OVERGEWICHT
Vreke e.a. (2007) Potenties van Groen! De invloed van groen in en om
de stad op overgewicht bij kinderen ….. Alterra-rapport 1356
•
•
•
•
Correlationeel onderzoek op basis van
bestaande gegevensbestanden;
Gegevens over lengte/gewicht van kinderen
van 5/10/14 jaar gekoppeld aan..
Gegevens over groen in de wijk (ja/nee);
Gecontroleerd voor etniciteit, (opleiding
ouders) en omgevingskenmerken.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
RESULTAAT
Ongeveer 15% minder “dikke” kinderen in
groene wijken.
Groene Wijk
15,6 % overgewicht
Stenige Wijk
19,3% overgewicht
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
NA DE REVIEW…..
•
•
Nog tenminste 4 goed gecontroleerde
Amerikaanse studies verschenen;
In alle studies werd een relatie tussen
parken in de woonomgeving en
lichamelijke activiteit en/of
overgewicht van kinderen gevonden.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
EXPERIMENT WOESTE WEIDE
• 2 locaties: Woeste Weide & Sporthal;
• 1 schoolklas (groep 5/6) met 27 kinderen
verdeeld in 2 groepen;
• Groep 1 speelt eerst in Woeste Weide, en
daarna in Sporthal;
• Groep 2 speelt eerst in Sporthal, en daarna in
Woeste Weide;
• Speelduur ca 45 minuten;
• Afhankelijke variabelen:
–
–
–
Observaties speelgedrag
Lichamelijke activiteit (stappentellers)
Voor & nametingen stemming en concentratie.
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
SPEELGEDRAG
Meer variatie in natuurspeeltuin, meer “creatief”
Sporthal
Woeste
Weide
en exploratief speelgedrag
8%
3% Woeste Weide
28%
Sporthal
43%
26%
3%
exploratief
functioneel
constructief
dramatisch
Weide
spelletjes
3%
35%
28%
exploratief
functioneel
constructief
dramatisch
spelletjes
51%
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
LICHAMELIJKE ACTIVITEIT
Meisjes zetten meer stappen in de natuurtuin,
jongens zetten juist minder stappen.
Lichamelijke activiteit
3000
2977
stappen
2500
2000
2241
2321
1780
1500
1000
500
0
Jongens
Meisjes
Woeste Weide
Sporthal
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
CONCENTRATIE EN STEMMING
• Kleine verschillen in concentratieverbetering tussen
de 2 locaties, m.n. op de tweede dag;
• Geen verschillen in stemmingsverbetering tussen de
2 locaties;
• Kinderen waren over het algemeen bij aanvang van
het spelen al goed gehumeurd, er viel weinig winst te
behalen.
Concentratie
Concentratiewinst
3
2
2.83
2.67
1.5
1
0.43
0
Woeste Weide
Sporthal
14-mei
21-mei
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Rust
!!!
?
!
!?
Natuur
!?
!??
Implicaties
STAND VAN
ZAKEN 2008
Bewegen
Volwassenen
Kinderen
Sociaal contact
Ontwikkeling
Kind
Zingeving
Gezondheid
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
Voorbeelden benutting kennis in
beleid en praktijk
• Snoezeltuinen en ‘helende’ tuinen bij
zorginstellingen en zorgboerderijen
• Groenkamers in zorgcentra
• Speelbossen, natuurspeeltuinen en
rommellandjes in/bij de stad
• Kinderopvang/BSO in het groen
• Gezonde wandel- en fietsroutes (bijv. route voor
hartpatiënten in Drenthe)
• ‘Groene’ daken in de stad (bijv. Rotterdam).
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
Doel
Context
Volwassenen
Kinderen
Implicaties
2e beleidsadvies: Natuur en gezondheid
Adviespakket (oktober 2007):
– Handreiking voor lokale bestuurders
– Beleidsadvies gezondheid en natuur
verbinden
– Kennisagenda
– Website/database met
praktijkvoorbeelden
Einde
Bedankt voor uw aandacht!
Voor meer info zie:
www.agnesvandenberg.nl