Infectieziekten - Tetanus en difterie_1999

Infectieziekten –
Tetanus en difterie
Infodocument
201509/Provikmo-I-1999
TETANUS EN DIFTERIE | INFODOCUMENT
Tetanus en difterie
1 Tetanus/klem
Een prikwonde van een roestige spijker of van de prikkeldraad in een wei, een schaafwonde na een
valpartij op vuile stenen, een krabletsel of een beet van een huisdier, … het zijn verwondingen die
dagelijks voorkomen maar die niet ongevaarlijk zijn. Bij elke onzuivere wonde loop je het risico op
een tetanusinfectie.
Tetanus of klem wordt veroorzaakt door de bacterie Clostridium tetani, een sporenvormende
bacterie.
De tetanusbacterie komt normaal voor in de darmen van paarden en andere planteneters zonder
dat dit deze dieren hindert. De bacterie kan zich via de uitwerpselen van deze dieren in de
omgeving verspreiden. Ze komen dan ook zeer verspreid voor, bv. in aarde, uitwerpselen, op
voorwerpen en planten in de omgeving, in natuurlijk en huishoudelijk afval, enz. De besmetting
gebeurt via bevuilde huidwonden. De wonde hoeft niet groter te zijn dan een prik van een doorn,
bv. bij het tuinieren. Vooral diepe wonden zijn gevaarlijk.
De bacterie zelf is niet gevaarlijk voor de mens, maar wel de gifstof (toxine) die afgescheiden wordt
wanneer de sporen ontkiemen. Het ontkiemen van de sporen wordt bevorderd door een
zuurstofarm milieu. De uiterst giftige toxine tast de werking van bepaalde zenuwen aan en
veroorzaakt zo ongecontroleerde spierkrampen, vooral van de romp- en gelaatsspieren.
De incubatietijd (periode tussen de besmetting en het ontstaan van ziektetekenen) bedraagt 3 tot
21 dagen.
Tetanus kan leiden tot spier- en peesscheuringen, blokkering van gewrichten, verstikking (als de
ademhalingsspieren helemaal verkrampen) en kan zonder behandeling levensbedreigend zijn.
1.1 Behandeling


Bevuilde wonden goed reinigen en verzorgen.
Zorgen dat er zuurstof aan de wonde kan.
Indien niet of onvoldoende gevaccineerd tegen tetanus:
 Zo snel mogelijk inspuitingen toedienen met antiserum (antistoffen of gammaglobulines)die de
schadelijke werking van de toxines (gif) tegengaan.
 Medicatie geven om de spieren te ontspannen indien nodig.
Antibiotica worden doorgaans als niet effectief beschouwd maar worden soms wel toegediend.
[email protected] · provikmo.be
201509/Provikmo-I-1999
2
TETANUS EN DIFTERIE | INFODOCUMENT
1.2 Preventie
Vaccinatie tegen tetanus is de enige manier om beschermd te zijn tegen de ziekte. Een
basisvaccinatie bestaat uit 3 doses en beschermt ten minste gedurende 10 jaar. Een
herhalingsvaccinatie wordt om de 10 jaar toegediend.
Voor welke sectoren/ondernemingen is tetanusvaccinatie verplicht?
Voor iedereen tewerkgesteld in:

























Land- en tuinbouwondernemingen, groenten- en boomkwekerijen
Tuinaannemers
Vee- of pluimveebedrijven
Haarsnijderijen
Slachthuizen en slachterijen
Vilbeluiken (destructiebedrijven)
Darmwasserijen en penserijen
Broeibakken
Dorsondernemingen
Ondernemingen en diensten voor reiniging van de wegen, voor het laden, lossen, storten,
uitspreiden of sorteren van vuilnis en voor het ledigen van riool-, beer- of gierputten.
Ondernemingen of diensten voor bestratingswerk
Ondernemingen of diensten voor onderhoud of reiniging van de riolen
Opslagplaatsen voor slijk, vuilnis of mest
Ondernemingen of diensten voor het storten van afvalwater
Ondernemingen of diensten voor de zuivering van afvalwater
Onderneming voor de verbranding van vuilnis
Huidendepots
Beenderdepots
Ondernemingen voor het ophalen van beenderen
Fabrieken voor been, huidenlijm of gelatine
Laboratoria voor biologische opzoekingen, voor klinische biologie, zowel menselijke als
diergeneeskundige, waar dieren worden gebruikt of gefokt worden
Autopsiediensten en collegezalen voor anatomie
Leerlooierijen en zeemtouwerijen
Voddenopslagplaatsen en -magazijnen, papierfabrieken, spinnerijen en andere ondernemingen
waar vodden worden vergaard, behandeld of geschift
Alle hierboven niet vermelde ondernemingen waar handel wordt gedreven in of gebruik wordt
gemaakt van niet ontsmet en voor consumptie ongeschikt dierlijk afval, zoals huiden,
huidsnippers, haar, beenderen, manen, hoornen, hoornbeen, enz.
2 Difterie
Difterie is een gevaarlijke infectie ter hoogte van de neus, de keel of de stembanden. De ziekte
wordt veroorzaakt door Corynebacterium diphteriae, een bacterie die een toxine (gifstof) afscheidt.
[email protected] · provikmo.be
201509/Provikmo-I-1999
3
TETANUS EN DIFTERIE | INFODOCUMENT
Deze toxine leidt tot celsterfte ter hoogte van het slijmvlies van het ademhalingsstelsel, met vorming
van typische membranen in de keel, de neus of ter hoogte van de stembanden (kroep). De toxine
kan ook inwerken op de hartspier (ontsteking), de huid (zweren) en de nieren.
Besmetting gebeurt van mens tot mens. Sommige personen kunnen de bacterie periodiek in de keel
of op de huid hebben. Overdracht gebeurt enkel door nauw en langdurig contact of door het
inademen van druppeltjes die ontstaan bij hoesten en niezen.
De incubatieperiode (periode tussen de besmetting en het ontstaan van de eerste ziektetekenen)
bedraagt 1 tot 7 dagen.
In 3 tot 12 % van de gevallen is de ziekte dodelijk.
2.1 Behandeling
De behandeling bestaat uit het toedienen van antistoffen en antibiotica en ondersteunende
therapie.
2.2 Preventie
Dankzij vaccinatie komt het ziektebeeld in België heel zelden voor. In landen waar de
vaccinatiegraad minder hoog is (Rusland, Baltische staten, Georgië) werden vrij recent nog een
verhoogd aantal infecties vastgesteld. Het is dus belangrijk dat reizigers voldoende beschermd zijn.
Voor een goede en levenslange bescherming moet de difterievaccinatie om de tien jaar herhaald
worden. Dat gebeurt steeds samen met tetanusvaccinatie. Volwassenen die niet zeker zijn of ze ooit
de volledige basisvaccinatie ondergaan hebben, doen er goed aan zich alsnog te laten
vaccineren. Raadpleeg hiervoor uw arts of uw arbeidsgeneesheer.
Het is dus aanbevolen dat iedereen zich elke 10 jaar laat vaccineren tegen tetanus en difterie.
© Provikmo 2015,
Provikmo geeft u deze informatie op vrijwillige basis. Daarbij streven wij er steeds naar om dit op een
zeer zorgvuldige manier te doen. Gelet op deze middelenverbintenis, kan op basis van deze
informatie nooit de aansprakelijkheid van Provikmo vzw ingeroepen worden.
[email protected] · provikmo.be
201509/Provikmo-I-1999
4