Niche-regime-interactie in de circulaire economie in Nederland

Niche-regime-interactie in de
circulaire economie in Nederland
Charlie Spork
27 juni 2016, Brussel
Inhoud
1. Fysisch-ecologisch perspectief op circulaire economie
2. Drie toekomstpaden
3. Niche-regime interactie: NLse voorbeelden
4. Conclusies
Fysisch-ecologisch perspectief
op circulaire economie
Globale grondstoffenextractie in 20ste eeuw
a) Totaal materiaalgebruik in Gigaton
b) Totaal materiaalgebruik in Gigaton
c) Materiaalgebruik in Gigaton/cap/jaar
d) Aandeel per materiaal type
Bron: Krausmann et al. 2009.
Growth in global materials use,
GDP and population during the
20th
century.
Ecological
Economics 68(10): 2696–2705.
Biosfeer Aarde: Materie
Wet van behoud van materie
(bij benadering)
Vernieuwbare hulpbronnen
(Biomassa, water & zuurstof)
Niet vernieuwbare hulpbronnen
(Mineralen, fossiele brandstoffen, metalen)
Biosfeer Aarde: Energie
Geen gesloten systeem
 energieflux
Hernieuwbare energie in overvloed
Biosfeer Aarde: Materie + Energie
Natuurlijke bronnen
Hernieuwbare energie
(Zon, geothermie, gravitatie e.a.)
Vernieuwbare hulpbronnen
(Biomassa, water & zuurstof)
Niet vernieuwbare hulpbronnen
(Mineralen, fossiele brandstoffen, metalen)
Materie vormt bottleneck, niet energie.
Materialenprobleem, geen energieprobleem.
Huidig systeem
Natuurlijke bronnen
Hernieuwbare energie
Stromen naar milieu
Laagwaardige energie
Opname / conversie
Energie
Toepassing
Niet vernieuwbare hulpbronnen
Vernieuwbare hulpbronnen
Extractie / winning
Extractie / winning
Recyclen
Materiaal
Toepassing
Opslag
Input voor vernieuwbare hulpbronnen
Endoflife
Technologische stoffen
Biologische stoffen
Circulair systeem
Natuurlijke bronnen
Hernieuwbare energie
Stromen naar milieu
Opname / conversie
Energie
Toepassing
Niet vernieuwbare hulpbronnen
Vernieuwbare hulpbronnen
Extractie / winning
Recyclen
Materiaal
Toepassing
Opslag
Input voor vernieuwbare hulpbronnen
Endoflife
Biologische stoffen
Drie toekomstpaden
THE GOOD
Scenario
Circulatie Niche-regime interactie
graad
The Good -
Hoog
•
nichedenken
The Bad -
Laag tot
circulair
hoog
regimedenken
The Ugly -
•
Lerend proces richting radicaal nieuw regime •
Gesloten kringlopen (technisch en biologisch)
•
Geleidelijke verandering in cultuur, structuur
•
Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering
en werkwijze
•
Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid
Regime slokt niche op, optimalisatie van
•
Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen
regime
•
Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme
Niche en regime zetten zich tegen elkaar af,
•
Meest rendabele stromen hergebruikt
vertraging door regime
•
Klimaatverandering zet door
Verandering in werkwijze, maar niet in
•
Geopolitieke spanningen
cultuur en structuur
•
Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom
•
Regime blijft voortbestaan
•
Kolonisatie van planeten
doorgaan op
•
Geen verandering in werkwijze, cultuur en
•
Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte
lineair
structuur
•
Ongelimiteerde economische groei
•
Negatieve externaliteiten blijven bestaan
regimedenken
•
•
Laag
Ontkoppeling economische groei/welzijn &
materiaalgebruik
•
vanuit
•
ideaalbeeld
circulair
vanuit
Niches & regime werken samen toe naar
Kenmerken
The Good
Circulair
Lineair
Tijd
THE BAD
Scenario
Circulatie Niche-regime interactie
graad
The Good -
Hoog
•
nichedenken
The Bad -
Laag tot
circulair
hoog
regimedenken
The Ugly -
•
Lerend proces richting radicaal nieuw regime •
Gesloten kringlopen (technisch en biologisch)
•
Geleidelijke verandering in cultuur, structuur
•
Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering
en werkwijze
•
Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid
Regime slokt niche op, optimalisatie van
•
Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen
regime
•
Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme
Niche en regime zetten zich tegen elkaar af,
•
Meest rendabele stromen hergebruikt
vertraging door regime
•
Klimaatverandering zet door
Verandering in werkwijze, maar niet in
•
Geopolitieke spanningen
cultuur en structuur
•
Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom
•
Regime blijft voortbestaan
•
Kolonisatie van planeten
doorgaan op
•
Geen verandering in werkwijze, cultuur en
•
Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte
lineair
structuur
•
Ongelimiteerde economische groei
•
Negatieve externaliteiten blijven bestaan
regimedenken
•
•
Laag
Ontkoppeling economische groei/welzijn &
materiaalgebruik
•
vanuit
•
ideaalbeeld
circulair
vanuit
Niches & regime werken samen toe naar
Kenmerken
The Bad
Circulair
Systeemoptimalisatie
Lineair
Tijd
THE UGLY
Wat als wij Mars koloniseren?
• En daarna de rest van ons zonnestelsel...
• De plannen zijn er al:
Intrede commerciële ruimte-industrie
• Twee grote partijen: Deep Space Industries & Planetary Resources
Bron:
www.planetaryresources.com/
technology/#technologyvalue-statement
Scenario
Circulatie Niche-regime interactie
graad
The Good -
Hoog
•
nichedenken
The Bad -
Laag tot
circulair
hoog
regimedenken
The Ugly -
•
Lerend proces richting radicaal nieuw regime •
Gesloten kringlopen (technisch en biologisch)
•
Geleidelijke verandering in cultuur, structuur
•
Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering
en werkwijze
•
Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid
Regime slokt niche op, optimalisatie van
•
Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen
regime
•
Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme
Niche en regime zetten zich tegen elkaar af,
•
Meest rendabele stromen hergebruikt
vertraging door regime
•
Klimaatverandering zet door
Verandering in werkwijze, maar niet in
•
Geopolitieke spanningen
cultuur en structuur
•
Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom
•
Regime blijft voortbestaan
•
Kolonisatie van planeten
doorgaan op
•
Geen verandering in werkwijze, cultuur en
•
Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte
lineair
structuur
•
Ongelimiteerde economische groei
•
Negatieve externaliteiten blijven bestaan
regimedenken
•
•
Laag
Ontkoppeling economische groei/welzijn &
materiaalgebruik
•
vanuit
•
ideaalbeeld
circulair
vanuit
Niches & regime werken samen toe naar
Kenmerken
The Ugly
Circulair
Lineair
Tijd
Samenvattend
Scenario
Circulatie Niche-regime interactie
graad
The Good -
Hoog
•
nichedenken
The Bad -
Laag tot
circulair
hoog
regimedenken
The Ugly -
•
Lerend proces richting radicaal nieuw regime •
Gesloten kringlopen (technisch en biologisch)
•
Geleidelijke verandering in cultuur, structuur
•
Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering
en werkwijze
•
Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid
Regime slokt niche op, optimalisatie van
•
Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen
regime
•
Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme
Niche en regime zetten zich tegen elkaar af,
•
Meest rendabele stromen hergebruikt
vertraging door regime
•
Klimaatverandering zet door
Verandering in werkwijze, maar niet in
•
Geopolitieke spanningen
cultuur en structuur
•
Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom
•
Regime blijft voortbestaan
•
Kolonisatie van planeten
doorgaan op
•
Geen verandering in werkwijze, cultuur en
•
Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte
lineair
structuur
•
Ongelimiteerde economische groei
•
Negatieve externaliteiten blijven bestaan
regimedenken
•
•
Laag
Ontkoppeling economische groei/welzijn &
materiaalgebruik
•
vanuit
•
ideaalbeeld
circulair
vanuit
Niches & regime werken samen toe naar
Kenmerken
Niche-regime interactie
circulaire economie
IN DE PRAKTIJK…
Welk toekomstpad gaan we in?
Cultuur
Werkwijze
Structuur
Nederlandse voorbeelden:
Good or Bad?
“Ik betaal voor licht, niet voor lampen.”
– Thomas Rau
PAY PER LUX
Buiksloterham Circulair
Amsterdam
Buiksloterham
De Ceuvel
Luierrecycling in Nederland
• Momenteel co-vergisting met GFT in Lelystad,
voorheen initiatief Knowaste
• Twijfels over kwaliteit compost (medicijnresten &
andere chemicaliën in voedselketen?)
• Andere oplossingen voorhanden
“Het wachten is alleen op beleidsmaatregelen van de
overheid, aangezien het kostenplaatje niet past in het
beeld van de huidige afvalmarkt.” – Attero
Bron: www.nvrd.nl/website/gram/luiers-een-hernieuwde-kans-op-recycling
BlueCity010
..naar inspirerende en open plek voor
Rotterdammers die experimenteren
met werken en leven zonder afval
Van zwembad..
Conclusies
• Enkele veelbelovende niches in opkomst in Nederland
• Niche & regime weten elkaar te vinden
• Wel bestaan er momenteel verschillende interpretaties van CE bij niche en
regime
• GEVOLG: Dit beinvloedt voor belangrijk deel niche-regime interactie
• Cultuurverandering binnen regime loopt achter