Presentatie Oncologiefysiotherapie

Oncologiefysiotherapie
Karin van der Burg
oncologiefysiotherapeut i.o.
Cijfers over kanker
 Incidentie 1990: 57.143
 Incidentie 2015: 104.988
 Sterfte 2014: 43.214
 Gecorrigeerd naar vergrijzing en bevolkingsgroei
daalt de sterfte
 Prevalentie 2015: 537.797
 1 op 3 mensen krijgt kanker
Soorten kanker
Solide tumoren:
- benoemd naar het orgaan waarin ontstaan
- geclassificeerd naar het weefsel waarin ontstaan
* carcinoom, endodermaal weefsel
* sarcoom, mesenchymaal weefsel
* blastoom, ectodermaal weefsel
Hemato-oncologische aandoeningen
Meest voorkomende soorten
 Borstkanker (vrouwen) en prostaatkanker (mannen)
 Darmkanker
 Huidkanker
 Longkanker
 Hemato-oncologische aandoeningen
Oncogenese
 Veranderingen in het DNA
 Premaligne afwijkingen (reversibel)
 Maligniteit -> groeit en metastaseert
 Risicofactoren: vele
Signalen
 Blijvende heesheid of hoest
 Slikklachten
 Schilferende plekjes, wondjes die niet genezen
 Verdikkingen of knobbels
 Ongewoon vaginaal bloedverlies
 Veranderingen in de stoelgang
 Urinewegproblemen
 Nieuwe of veranderende moedervlekken
Verdachte moedervlekken
Rode vlaggen
 Onverklaarbaar gewichtsverlies
 Nachtzweten
 ‘Non-mechanic’ pijn
 Algehele malaise
 Kanker in de voorgeschiedenis
Ook als dit al lang geleden is! → van een aantal
tumorsoorten kunnen metastasen zich jaren later
openbaren. Wees dus altijd alert.
Behandeling
 Chirurgie
 Radiotherapie
 Chemotherapie
 Anti-hormonale therapie
 Immunotherapie
 Combinatie van bovenstaande
Tip: In het programma zorg.nu werd uitgebreid
ingegaan op immunotherapie.
Gevolgen chirurgie
 Litteken -> verminderde mobiliteit, pijn
 Na longoperaties -> afname van VO2max en
hartfalen
 Na verwijderen van lymfeklieren -> lymfoedeem
 Verder, afhankelijk van de ingreep -> stoma,
neurologische uitval, amputatie, enz.
Gevolgen radiotherapie
 Vroege gevolgen: irritatie van huid en slijmvliezen
 Late gevolgen (maanden, jaren later):
- stralingsfibrose, ook bijv. van de longen
- cardiomyopathie
- atrofie van musculatuur, irreversibel
Atrofie van musculatuur is geen contra-indicatie
voor trainen, het heeft wel effect op het resultaat
de training.
Gevolgen chemotherapie
 Beenmergsuppressie, reversibel
 Cardiomyopathie, soms jaren later
 Neuropathieën
 Verandering lichaamssamenstelling -> afname
vetvrije massa
 Geheugen- en concentratieproblemen
Gevolgen anti-hormonale therapie
 Afname spiermassa bij mannen
 Gewichtstoename
 Overgangsklachten
 Gewrichtsklachten
 Osteoporose
Gevolgen immunotherapie
 Verminderde ejectiefractie, reversibel
-> alert zijn op tekenen van hartfalen
Verder
 Depressie
 Angst
-> signaleren! Bijvoorbeeld m.b.v. Lastmeter en/of
CES-D
 Versnelde veroudering
 Vermoeidheid
- 70-100%
Gevolgen houding- en bewegingapparaat
 Verminderde spierkracht, met name type II-vezels
 Verminderd uithoudingsvermogen, tot 50% van de
VO2max
 Verminderde coördinatie
 Lymfoedeem
 Verminderde mobiliteit
Voorafgaand aan de behandeling
 ‘Better in, better out’
 Prevalidatie gedurende 4 weken bij darmkanker
 Aandacht voor leefstijl bij borstkanker
Tijdens de behandeling
 ‘Houden wat je hebt’:
- uithoudingsvermogen
- spierkracht
- botdichtheid
 Onderzocht bij mannen met prostaatkanker
 PACES-onderzoek bij borstkanker: patiënten
verdragen de chemotherapie beter
 Vermindering van gewrichtspijn bij inactieve
vrouwen die aromataseremmers gebruiken
Na de behandeling
 Herstel:
- uithoudingsvermogen
- spierkracht
- functioneren
– mobiliteit
 Combinatie aerobe
training/weerstandstraining/functionele training
 Bij vermoeidheid > 1 jaar: CGT
Palliatieve fase
 Van ziektegericht naar symptoomgericht
 Kan jaren duren
 Kwaliteit van leven voorop
Trainen bij botmetastasen? Kan, maar op geleide van
de klachten en de plaatsten van de metastasen
ontzien!
Terminale fase
 Wanneer het overlijden nabij is
 Comfort voorop
 Aandacht voor functioneren, bijv. zelfstandig naar
het toilet gaan
 Symptomen: o.a. pijn, benauwdheid, slapeloosheid
 Interventies: ademhalings- en
ontspanningsoefeningen
Massage in de terminale fase: geeft vermindering van
pijn en verbetering van QOL, evenals eenvoudig
aanraken.
Casuïstiek
 O., status na onderbeenamputatie i.v.m.
osteosarcoom, status na longmetastase
 A., gemetastaseerde borstkanker
 M., status na AML en stamceltransplantatie, graft-
versus-host-ziekte