Zakelijke markt

Risico’s afbouwen sterabonnementen voor
scholieren en zakelijke markt
Inleiding
Deze notitie gaat in op mogelijke risico’s bij het beëindigen van de landelijke afspraak om
sterabonnementen te continueren. De focus ligt nadrukkelijk op scholieren en zakelijke markt.
Vervoerbedrijven zijn van mening dat er regionaal voldoende alternatieve reisproducten voorhanden
zijn en dat daarom de sterabonnementen per 1 januari 2013 kunnen worden stopgezet. Dat geldt
(nog) niet voor de stad-/streeksupplementen die nog minimaal een half jaar worden gecontinueerd.
De risico’s zijn onderverdeeld in 2 categorieën: scholieren en zakelijke markt.
Scholieren
Stand van zaken
a. Scholieren 11-18 jr ontvangen nu een korting van 34% op sterabonnementen.
b. Omzet hiervan is ca. € 55 mln.
c. Overheden hebben zich ambtelijk in een landelijke workshop in mei 2012 uitgesproken voor
de ontwikkeling van een landelijke scholierenkaart, die vooral is gericht op het
(do)grensoverschrijdend ov (9%).
d. Vervoerders hebben de afgelopen maanden regionale reisproducten ontwikkeld, ook voor de
scholierenmarkt. Deze richten zich op reizen binnen de concessie of een aantal concessies.
Vervoerbedrijven zijn van oordeel dat er geen reden is voor de ontwikkeling van een extra
product voor scholieren
e. Verschillende politieke partijen zijn er voorstander van een MBO-scholierenkaart in te willen
voeren. De aandacht gaat dus uit naar deze doelgroep.
Risico’s
1. Er is geen landelijk beeld van nieuwe reisproducten voor scholieren. In de Werkgroep
Tarieven van 28 augustus is door vervoerbedrijven aangeboden dat zij informatie kunnen
aanleveren aan het Tarievenbureau om dit beeld te maken. Hiermee is het Tarievenbureau
inmiddels gestart. Het is op dit moment dus niet duidelijk of dit landelijk dekkend is en of het
grensoverschrijdend ov is gefaciliteerd.
2. Op dit moment kan (dus) zeker nog beeld worden geschetst van de financiële effecten:
 of en in welke mate scholieren meer moeten gaan betalen.
Als er geen nieuwe reisproducten zouden zijn en scholieren dan krijgt bijna driekwart
van de scholieren te maken met prijsstijgingen van meer dan 25%.
 in welke mate er sprake is van extra opbrengsten (of eventuele derving)
Het Tarievenbureau kan op grond van de onder 1 genoemde inventarisatie een globaal beeld
hiervan schetsen. Dit zal overigens op z’n vroegst pas eind september 2012 beschikbaar
kunnen zijn.
3. Hoewel de verwachtingen van de vervoerders anders zullen zijn, is het bovendien onzeker of
alle producten per 1 januari 2013 technisch gezien goed werken en tijdig zijn
gecommuniceerd met scholen en scholieren is.
4. Het is de vraag of alle overheden zich realiseren welke lijnen / verbindingen niet gedekt
worden door de eigen producten en daarmee afhankelijk zijn van Altijd Korting. Dit brengt
voor de eigen bestuurders politieke en publicitaire risico’s met zich mee.
Zakelijke markt
Stand van zaken
a. Voor de zakelijke markt worden OV jaarkaart, Sterabonnementen en Stad/streeksupplementen gebruikt. Omzet zakelijke markt is bijna € 90 mln.
1
b. OV-jaarkaart is LTK product en blijft gehandhaafd. Sterabonnementen en Stad/streeksupplementen zullen verdwijnen. Omzet sterabonnementen is ca. € 48 mln. en omzet
stad-/streeksupplementen is ca. € 28 mln.).
c. Vervoerders stellen voor een gedifferentieerd aan te bieden (zie bijlage 1). Dit komt neer op:
a. Regio’s met verchipte sterabonnementen.
b. Afgekochte reisrechten voor overige maar bepaalde gebieden of concessies (bijv.
Breng Only).
c. Waar dit niet toereikend is: netabonnement tegen een vaste prijs van € 1300,00 (iets
lager dan een 4 sterabonnement).
d. Vervoerders stellen voor de Stad-/streeksupplementen vooralsnog te handhaven, mede omdat
NS tijdig moet weten welke alternatieven er beschikbaar zijn.
Risico’s
1. Er is – behoudens bijlage 1 - geen landelijk beeld van nieuwe afgekochte reisproducten voor
de zakelijke markt. Dit levert een enigszins versnipperd beeld op:
a. Veel verschillende producten
b. De prijzen van de sterabonnementen kunnen per regio gaan verschillen.
c. De afgekochte reisrechten zullen vrijwel zeker uiteen kunnen lopen.
d. De situatie bij Zuid-Holland is nog onzeker, maar er lijkt vooralsnog geen sprake te
zijn van een aaneengesloten gebied in de Randstad waar verchipte sterabonnementen
kunnen worden gebruikt.
e. Er lijkt vooralsnog alleen bij Noord-Brabant en SRE een situatie waarin geen
afgekocht reisrecht bestaat. Tijd om dit nog te ontwikkelen is er nu niet meer.
f. In Overijssel is het waarschijnlijk dat papieren sterabonnementen nog doorgezet
worden.
2. Er is geen overzicht bekend van de financiële effecten (opbrengstvermeerdering of eventueel
derving). Die zijn zeker te verwachten door andere productvoering en andere prijsstelling. Per
regio kunnen deze effecten anders uitpakken. Dit heeft effecten op de concessies zonder dat
de opdrachtgevers daarvan weten.
3. Vervoerders zijn op basis van het LTK verplicht tot het informeren van overheden over
afwijkende prijzen voor landelijke abonnementen. Voor regionale abonnementen geldt dit
niet. Sowieso hebben vervoerders nog nooit iets gemeld.
4. De prijssegmentatie (6 sterwaarden bij sterabonnementen en 3 bij de supplementen) is nu
losgelaten, wat kan leiden tot ongelijkheid.
5. Het werken met een vaste prijs per gebied kan ook leiden tot shopgedrag van werkgevers
(door sommige werknemers met korte trajecten geen abonnementen meer te bieden).
6. Binnen één bedrijf kunnen werknemers zijn voorzien van een landelijk netabonnement, terwijl
anderen een afgekocht reisrecht hebben dat in een beperkt gebied geldig is.
7. Er is geen antwoord op de vraag of de reisproducten ook door derde partijen (zoals bij Mobilty
Mixx) verkocht kunnen worden en tegen welke prijs.
8. Het is onzeker of alle producten per 1 januari 2013 technisch gezien goed werken.
Vervolg
Zolang bovenstaande risico’s niet in kaart zijn gebracht en afdoende beheersmaatregelen zijn
getroffen, is het verstandig de oude oplossing – landelijke afspraak tot continueren van
sterabonnementen – nog even achter de hand te houden.
Het Tarievenbureau kan het landelijk beeld schetsen bij de scholieren nadat vervoerders hun
informatie hebben opgeleverd. De overheden kunnen de vervoerders verzoeken antwoorden te
formuleren op de gesignaleerde mogelijke risico’s bij de zakelijke markt.
TB-OV/12-9-2012
2
werkgroep sterabonnementen, 20-08-2012
REISPRODUCTEN ZAKELIJKE MARKT 2013
In de vergadering werkgroep sterabonnementen, 20 augustus 2012, is gesproken over de gezamenlijke
reisproducten stad/streekvervoer voor de zakelijke markt in 2013. De werkgroep heeft het volgende
voorstel geformuleerd:
A. Regionale abonnementen bus/tram/metro
1. Producten
In 2012:
In 2013:
Jaarsterabonnementen 1 t/m 6 ster
Regionale abonnementen



Landelijk uniform tarief en uniforme
(restitutie) voorwaarden
Veelal duaal uitgegeven (chipkaart en
coupon)
Eén productregisseur (GVB)
Landelijk

Jaar Netabonnement grootgebruik
In gebieden met verchipte sterabonnementen:



Regionale jaarsterabonnementen 1 t/m 6 ster
Mogelijk regionaal gedifferentieerd tarief en
gedifferentieerde (restitutie)voorwaarden
Meerdere regionale productregisseurs
In gebieden met niet-verchipte sterabonnementen:


Gebiedsabonnementen (afgekocht reisrecht) voor het gehele
concessiegebied of mogelijk met differentiatie naar kleinere
vervoersgebieden
Meerdere regionale productregisseurs
Landelijk


Zakelijk Netabonnement ad 1300 euro (als aanvullende
optie, bij een minimale contractomvang van 25 deelnemers;
hierbij is een combinatie van regionale abonnementen en
Netabonnementen mogelijk)
GVB blijft vooralsnog productregisseur (totdat LPR in staat
is deze rol over te nemen)
2. Distributie
Het staat alle bedrijven in principe vrij om deze producten in de markt aan te bieden.
3
3. Allocatie
Voor 2013 is nog geen allocatiesystematiek overeengekomen voor het Netabonnement. TLS verkent
momenteel mogelijkheden voor een geautomatiseerde allocatiesystematiek voor afgekocht reisrecht.
Medio september wordt hierover een terugmelding verwacht. Wanneer deze systematiek niet (tijdig)
beschikbaar is voor allocatie van opbrengsten vanaf 1 januari 2013, zou kunnen worden overwogen
om de voor 2012 overeengekomen allocatiesystematiek (via CVS en VBN) in 2013 te continueren.
Hierover dient uiterlijk in oktober besluitvorming plaats te vinden, inclusief financiering.
Voor de regionale reisproducten zijn de betreffende productregisseurs verantwoordelijk voor de
opbrengstverdeling binnen hun regio.
4
B. Abonnementen bus/tram/metro in aanvulling op jaartrajectkaart spoor
1. Producten
In 2012:
In 2013 (t/m juni 2013):
Jaar stad/streeksupplement 1 t/m 3 ster
Stad-/streeksupplementen (huidige situatie verlengen)





Landelijk uniform tarief en uniforme
(restitutie) voorwaarden
Duaal uitgevoerd (chipkaart met
zichtfunctionaliteit)
Eén productregisseur (NS)
Stad-/streeksupplementen (inclusief zichtfunctionaliteit)
Indexering cf. index LTK (met afronding naar boven)
De werkgroep doet het voorstel om de bestaande situatie met aanvullende stad/streeksupplementen te
verlengen t/m juni 2013. Dit betekent dat t/m 30 juni 2013 stad/streeksupplementen (met een
zichtfunctionaliteit voor niet-verchipte gebieden) zullen worden verkocht. De geldigheidsduur van
deze supplementen is een jaar, waardoor de geldigheidsperiode doorloopt tot eind juni 2014.
De werkgroep heeft de voorkeur om de regionale producten die voor de consumentenmarkt zijn
ontwikkeld (zie A) ook aan te bieden in de zakelijke markt, maar dat is voor de verkoop in combinatie
met spoorproducten niet realiseerbaar per 1 januari 2013. De doorlooptijden in de zakelijke markt zijn
langer, op dit moment vinden contractbesprekingen plaats voor 2013. Per september 2012 zijn de
nieuwe regionale producten-portfolio’s en distributiekanalen echter nog niet volledig ingericht. De
verwachting is dat dit per juli 2013 wel het geval zal zijn.
Ook heeft de werkgroep aangegeven komende periode mogelijke landelijke alternatieven verder te
willen verkennen (Reizen op Rekening, Meerrittenkaart, o.i.d.).
NB! In de werkgroep heeft HTM een voorbehoud bij dit voorstel gemaakt. HTM bepleit afschaffing
van de stad/streeksupplementen voor de zakelijke markt per 1 januari 2013, zoals eerder is
afgesproken. Indien anders wordt afgesproken, zouden de tarieven per 1-1-2013 minimaal met 20%
moeten stijgen. In 2012 zouden de tarieven van de supplementen oorspronkelijk met 40% stijgen,
maar onder druk van de markt en politiek is deze stijging in twee fasen opgedeeld: 20% stijging in
2012 en 20% voor een eventueel volgend jaar. Het voorstel van HTM is om in 2013 aan de
Jaartrajectkaarten als supplement het Netabonnement ad 1300 euro te koppelen.
2. Distributie
NS verzorgt de verkoop en distributie van de stad/streeksupplementen.
3. Allocatie
5
Voor 2013 is nog geen allocatiesystematiek overeengekomen. TLS kan geen opbrengsten verdelen van
abonnementen met een zichtfunctionaliteit. Dit leidt ertoe dat zou moeten worden overwogen om de
voor 2012 overeengekomen allocatiesystematiek (via CVS en VBN) in 2013 te continueren.
Hierover dient uiterlijk in oktober besluitvorming plaats te vinden, inclusief financiering.
6
Voorgestelde besluitvorming:
1. Instemmen met regionale productportfolio t.b.v. zakelijke markt bus/tram/metro 2013.
2. Instemmen met Zakelijk Netabonnement ad 1300 euro t.b.v. verkoop in de zakelijke markt (bij een
minimale contractomvang van 25 deelnemers; hierbij is een combinatie van regionale
abonnementen en netabonnementen mogelijk).
3. GVB verzoeken om vooralsnog te blijven optreden als productregisseur voor het Netabonnement
(totdat LPR in staat is deze rol over te nemen).
4. Instemmen met het continueren van 1 t/m 3 zone stad/streeksupplementen bij jaartrajectkaarten
t/m 30 juni 2013, met een zichtfunctionaliteit t.b.v. de niet verchipte gebieden.
5. De werkgroep sterabonnementen opdracht verlenen tot het nader uitwerken van voorstellen voor
de allocatiesystematiek in 2013 en hierover uiterlijk in oktober 2012 te adviseren.
6. De werkgroep sterabonnementen opdracht verlenen tot het verder verkennen van alternatieve
producten t.b.v. de zakelijke markt vanaf 1 juli 2013 en hierover uiterlijk in eind 2012 te
adviseren.
Memo AV
7