MS en Cognitie - (MS) Vereniging

MS en Cognitie
Op 15 september jl. organiseerde rayon Gouda een informatieavond rondom het thema 'MS en Cognitie'.
Spreker was de heer drs. Quinten van Geest, neurowetenschapper bij het VU Medisch Centrum in
Amsterdam.
drs. Quinten van Geest
Er was grote belangstelling voor het onderwerp
Afspraken vergeten, niet meer weten waar je je auto hebt geparkeerd, geen twee dingen tegelijk kunnen doen,
het overkomt iedereen wel eens. Mensen met MS hebben daar meer dan gemiddeld last van.
Zo ervaren 43 tot 70% van de mensen met MS cognitieve problemen. Dat heeft een behoorlijke impact op de
kwaliteit van leven.
Quiten van Geest legt uit wat cognitie is, waarom en hoe problemen met cognitie ontstaan, welke
onderzoeken er momenteel zijn en wat je kunt doen aan cognitieve problemen.
Wat is cognitie?
Cognitie is het denkvermogen. Eigenlijk is het een kapstokterm waaronder de volgende cognitieve domeinen
vallen:
 het geheugen, onder andere
- het korte en lange termijn geheugen
- het werkgeheugen (bv. het oplossen van een som)
 aandacht en concentratie (op 1 ding concentreren, of aandacht juist voor langere tijd erbij houden, of
je aandacht kunnen verdelen zoals koken en praten tegelijk)
 snelheid van informatieverwerking
 uitvoerende functies (bv het plannen van een etentje: recepten zoeken, boodschappen doen , koken
etc.)
Onderzoek
Cognitieve problemen kunnen per persoon erg verschillen en hebben een grote impact op het leven van
mensen met MS. Het grootste probleem is vooral de snelheid van informatieverwerking.
Men weet nog niet precies wat er in de hersenen gebeurt, daarom vindt er op dit moment veel onderzoek
plaats met behulp van o.a. verschillende (neuro)psychologische testen , vragenlijsten en hersenscans (MRI
scans).
Het VUmc concentreert zich met haar onderzoeken met name op problemen met het (verbaal en visueel)
geheugen, informatieverwerkingssnelheid en aandacht.
Waarom ontstaan cognitieve problemen
- Laesies(littekens) in de hersenen
De hersenen bevatten zowel witte als grijze stof. De MRI laat zien dat laesies zowel in de witte als in
de grijze stof voorkomen. Het lijkt erop dat de laesies in de grijze stof een grotere kans geven op
cognitieve problemen.
- Atrofie (krimpen van de hersenen)
Naarmate de mens ouder wordt krimpen de hersenen, een normaal proces. Echter, bij mensen met
MS krimpen de hersenen 3x sneller dan bij gezonde mensen. De atrofie bij MS is niet te vergelijken
met de ziekte van Alzheimer; daar is de atrofie véél erger.
Cognitieve problemen zijn onder andere gerelateerd aan krimp van de
 thalamus (een belangrijke hersenkern),
 hippocampus (regelt het verbaal en ruimtelijk gebeugen). De hippocampus is minder
actief bij mensen met MS met cognitieve problemen, Als de hippocampus niet goed
werkt 'praten' de hersenen niet goed of minder met elkaar en ontstaan cognitieve
problemen,
 grijze stof.
Behandelen van cognitieve problemen
Door delen van de hersenen te stimuleren (en zo te 'reorganiseren') wordt geprobeerd het verlies aan cognitie
te beperken. Een ander deel van het brein wordt geactiveerd en neemt een deel van het 'zieke brein’ over.
(vergelijk het met een treinstoring rondom station Utrecht: het treinverkeer ligt plat, maar er worden andere
'sporen' ingezet, zodat het treinverkeer weer op gang komt).
Opties die op dit moment onderzocht worden:
Behandeling met medicijnen:
Mensen met cognitieve problemen lijken een lagere hoeveelheid van een 'signaalstof' te hebben, die de
overdracht regelt van prikkels van de ene hersencel naar de andere. Er zijn studies gedaan naar medicijnen om
dit aan te vullen, maar de resultaten zijn erg wisselend en er is nog veel onderzoek noodzakelijk, voordat een
bepaald medicijn voorgeschreven zou kunnen worden door de arts.
Computertraining:
Dit is een training gedurende 12 weken 3x 1 uur per weer waarbij getraind wordt op aandacht,
informatieverwerking en uitvoerende functies. De resultaten lieten een verbetering zien op cognitie, maar ook
dat een hersengebied harder ging werken na training.
Onderzoek bij het VUmc:
 Effect van Gilenya (Fingolimod) op hersenaanpassingen en cognitie bij MS



Onderzoekers denken dat bij mensen met MS die Gilenya gebruiken de reservecapaciteit van
de hersenen wordt aangesproken. Het VUmc vermoedt dat Gilenya hersenaanpassingen
stimuleert, waardoor cognitieve stoornissen kunnen worden uitgesteld. Deze
reservecapaciteit wordt gemeten met een functionele MRI-scan. Er worden nog gezonde
vrijwilligers gezocht voor dit onderzoek: Interesse? Klik dan hier voor meer informatie.
Minder zorgen
Somberheidsklachten hebben invloed op cognitie. 25% van de mensen met MS hebben hier
ooit in hun leven last van. Met behulp van online cognitieve gedragstherapie leren mensen
met MS probleemoplossende vaardigheden aan.
Aandachtstraining
Goede aandacht is belangrijk voor andere cognitieve gebieden. Het programma
'Concentration Car' is effectief gebleken bij mensen met een hersentumor. Onderzocht
wordt of dit ook geldt voor mensen met MS.
Dance for Health
Dit dansprogramma is effectief gebleken bij mensen met Parkinson (verbeterde cognitie,
betere kwaliteit van leven). Met dit onderzoek wil het VUmc bekijken wat de effecten van dit
dansprogramma zijn op cognitie, het brein, het fysiek functioneren en de kwaliteit van leven bij mensen
met MS.
Er worden nog deelnemers gezocht. Het programma start in januari 2016. Interesse? Klik dan
hier voor meer informatie.
Samenvatting en toekomst
Het effect van medicatie op cognitie moet nog beter onderzocht worden Onderzoek wat momenteel
wordt uitgevoerd bij VUmc moet over een aantal jaar uitwijzen of andere vormen van therapie, zoals
een aandachttraining of dansen, cognitieve problemen kunnen verminderen of kunnen vertragen. Er
worden nog steeds deelnemers gevraagd voor verschillende onderzoeken. Kijk op
www.mscentrumamsterdam.nl of stuur een mail: [email protected]