Bestraling op de onderbuik, informatie voor

Kanker Instituut
U wordt binnenkort bestraald op de onderbuik. Bij een bestraling worden sterke
röntgenstraling gebruikt om kankercellen te proberen te vernietigen. Helaas kan de bestraling
ook bijwerkingen veroorzaken, doordat het gezonde weefsel dat vlak in de buurt ligt ook
straling meekrijgt. Bij een bestraling van de onderbuik kan dit op lange termijn onder andere
leiden tot seksuele problemen. U kunt door een aantal voorzorgsmaatregelen deze problemen
wel (gedeeltelijk) voorkomen. In deze folder krijgt u hierover meer informatie.
Mogelijke gevolgen met betrekking tot de seksualiteit
De bestraling kan leiden tot verlittekening van de schede (vagina), wat in de loop van
maanden tot jaren een aantal gevolgen kan hebben:
-
De schede kan nauwer en korter worden, waardoor de gemeenschap lastiger of zelfs niet
-
De schede kan minder elastisch worden.
meer goed mogelijk is.
Door het bestralen van de eierstokken zullen deze niet meer werken, hierdoor treedt de
menopauze (overgang) in. Er ontstaat een tekort aan hormonen, ook als u vervangende
hormoontabletten gebruikt. Dit kan dit leiden tot:
-
Droogheid van de schede.
-
Vermindering van het vochtig worden van de schede tijdens het vrijen.
-
Kans op bloeding tijdens gemeenschap.
De bestraling, in combinatie met de algemene invloed die de kankerbehandelingen
hebben op het psychisch welbevinden, kan leiden tot een negatief effect op het seksueel
functioneren.
Bestraling op de onderbuik,
informatie voor vrouwelijke patiënten
Ook kan er pijn ontstaan bij de gemeenschap, waardoor 15-30% van de vrouwen nooit meer
opnieuw gemeenschap heeft.
Het doel van het gebruik van pelottes
Een manier om deze negatieve effecten te voorkomen is het gebruik van pelottes. Pelottes
zijn holle staafjes van kunststof die regelmatig in de schede worden ingebracht om zo de
schede zo soepel mogelijk te houden. Het inbrengen van de pelotte kunt u zelf doen in uw
eigen omgeving.
Het doel van het gebruik van de pelottes is:
-
Het behouden van de mogelijkheid tot gemeenschap.
-
Het voorkomen van een pijnlijke gemeenschap.
-
Het mogelijk maken dat de artsen het gynaecologisch onderzoek goed kunnen blijven
uitvoeren tijdens de controle-afspraken (dit is van belang voor patiënten die geen
behoefte aan seksuele gemeenschap hebben).
Wanneer begint u met het gebruik van de pelottes
Regelmatige gemeenschap en het gebruik van pelottes kunnen veranderingen ten gevolge
van bestraling verminderen. Het voordeel van pelottes is dat u ze kunt gebruiken in periodes
dat u (nog) geen behoefte heeft aan gemeenschap of als u geen partner heeft.
Veranderingen ten gevolge van de bestralingen kunnen gedurende een lange tijd ontstaan,
beginnend in de periode vlak na de bestralingen tot mogelijk ongeveer 5 jaar erna.
U begint het gebruik van de pelottes vlak na het beëindigen van de bestralingen. Het is beter
om niet meteen na de laatste bestraling te beginnen. Dit zou te pijnlijk zijn, omdat het
slijmvlies van de schede dan nog teveel geïrriteerd is.
U begint meteen zodra u geen pijn heeft, maar zeker niet later dan 4 weken na de bestraling.
Het is verstandig om niet later te beginnen, omdat het vernauwen van de vagina een proces
is wat snel na de bestralingen begint. Als de schede eenmaal vernauwd is, kan dit moeilijk
weer ongedaan worden gemaakt.
Het is niet bekend hoe lang het verstandig is door te gaan met de pelottes. De problemen
kunnen ook na jaren ontstaan, dus in ieder geval wordt jarenlang gebruik geadviseerd.
2
Hoe gebruikt u de pelotte
-
U gebruikt de pelotte minstens 3 maal per week (eventueel afgewisseld met seksuele
-
Gebruik de pelotte (eventueel samen met uw partner) op een ontspannen plek in huis,
gemeenschap).
waar u niet gestoord kan worden. U mag de pelotte ook in bad of onder de douche
gebruiken.
-
Breng glijmiddel aan op de pelotte en rond de ingang van uw schede om het inbrengen
-
U kan de dilatator in verschillende posities inbrengen. Om de bekkenbodemspieren te
te vergemakkelijken (te verkrijgen via de apotheek of drogist).
ontspannen kunt u op uw rug liggen met de knieën iets gebogen en uit elkaar, of staand,
met een been op het bed of bad.
-
Breng rustig met zachte druk de pelotte in, zo diep als kan, zonder te forceren. Eventueel
kunt u een beetje persen bij het inbrengen, om het inbrengen te vergemakkelijken.
-
Beweeg hierna de pelotte heen en weer en daarna van links naar rechts. Zo mogelijk
-
Gebruik de pelotte per keer ongeveer 5 tot 10 minuten.
-
Verwijder de pelotte hierna langzaam met een heen en weer draaiende beweging.
-
Begin met de kleinste diameter en werk in dagen/weken toe naar de grootste maat.
-
In plaats van de pelottes kunt u ook een vibrator gebruiken.
-
Gering verlies van afscheiding of bloed is mogelijk tijdens gebruik. Heeft u veel
draait u de pelotte voorzichtig rond.
bloedverlies of pijn tijdens het gebruik, neemt u dan contact op met uw radiotherapeut.
Vragen
Mocht u na het lezen van deze folder vragen hebben, neemt u dan contact op met uw
radiotherapeut.
U kunt ook bellen naar Willemien Hompus, verpleegkundig consulent gynaecologie, te
bereiken op telefoonnummer 010 704 0 704 (pieper 187) of naar Cora Braat, verpleegkundig
specialist radiotherapie, te bereiken op telefoonnummer 010 704 0 704 (pieper 348).
Seksuele problemen komen regelmatig voor na bestraling op de onderbuik. Mocht u meer
advies willen of begeleiding bij eventuele problemen, dan kan uw radiotherapeut u ook
verwijzen naar een seksuoloog met ervaring in bestralingsgerelateerde seksuele problemen.
3
www.erasmusmc.nl/kankerinstituut
6185102
© Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 11/08
Aangepast wegens Kanker Instituut
Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend