Radiotherapie - Reinier de Graaf

Radiotherapie
2
Inhoud
Pagina
1
Inleiding
4
2
Wat is radiotherapie
4
3
Waarom radiotherapie
4
4
4.1
4.2
Voorbereiding op de behandeling
CT-scan
Masker
5
5
6
5
Bestraling
7
6
6.1
Bijwerkingen
Huidproblemen
8
8
7
Tips
9
8
8.1
Afspraken
Kilometervergoeding
11
11
9
Bereikbaarheid
11
3
1 Inleiding
Deze folder informeert u over de afdeling Radiotherapie, de behandeling en
eventuele bijwerkingen. Heeft u na het lezen van dit boekje nog vragen, dan
kunt u deze stellen aan de radiotherapeut of de radiotherapeutisch
laboranten.
2 Wat is radiotherapie
De letterlijke vertaling van het woord radiotherapie is behandeling met
behulp van straling. In de volksmond noemt men radiotherapie ook wel
bestraling. Radiotherapie wordt vaak toegepast bij de behandeling van
kanker. De stralenbundel bestaat uit sterke röntgenstralen, is onzichtbaar en
wordt precies gericht op het te bestralen gebied. De rest van het lichaam
ontvangt daarbij vrijwel geen straling. De stralenrichting, het stralingsgebied
en de –duur worden op elke individuele patiënt afgestemd en zijn met de
computer berekend. De radiotherapeut en klinisch fysicus controleren de
berekeningen. Een bestralingsbehandeling vindt plaats tijdens een
aaneengesloten periode van 1 tot circa 45 dagen, in het weekend wordt niet
bestraald. Het aantal bestralingen is afhankelijk van de aard van de tumor en
het doel van uw behandeling. De duur van de behandeling zegt niets over de
ernst van de aandoening.
3 Waarom radiotherapie
Radiotherapie wordt vaak toegepast als een kwaadaardige tumor operatief
verwijderd is. Bestraling is dan nog nodig om eventueel achtergebleven cellen
in dat gebied te verwijderen. Bestraling kan ook de groei van een tumor
stoppen, omdat tumorcellen gevoelig voor straling zijn. Gezond weefsel is
minder gevoelig voor straling. Als gezond weefsel rondom de tumor door
radiotherapie beschadigt, herstelt dit meestal weer na de behandeling.
4
4 Voorbereiding op de behandeling
Tijdens een eerste bezoek aan de radiotherapeut wordt u verteld hoe lang de
behandeling duurt, welke voorbereiding nodig is en wat de bijwerkingen van
de bestraling zijn. Soms is het noodzakelijk om aanvullende onderzoeken te
verrichten voordat u kunt beginnen met uw behandeling, zoals bloedprikken,
röntgen- en/of CT-onderzoek.
4.1 CT-scan
Voordat u met de radiotherapeutische behandeling start, krijgt u op de
afdeling Radiotherapie een CT-scan, die twee minuten duurt. De scan heeft
een opening waar u, liggend op een beweegbare tafel, doorheen
schuift.Tijdens dit onderzoek is de radiotherapeutisch laborant bij u. Er
worden tatoeagepuntjes op uw huid gezet in het gebied waar de bestraling
plaatsvindt. De puntjes zorgen er onder andere voor dat we u straks heel
precies kunnen bestralen. De röntgenbeelden die de CT-scan maakt, worden
door de afdeling Radiotherapie gebruikt om nauwkeurig te berekenen op
welke wijze er bestraling noodzakelijk is. U krijgt geen uitslag van het
resultaat van deze CT-scan.
5
4.2 Masker
Is er sprake van bestraling op uw hoofd of hals, dan kan het nodig zijn om een
masker te maken. Dit gebeurt meestal tijdens de afspraak die u heeft om een
CT-scan te maken. Om het masker te maken, verwarmt de laborant een
kunststofplaat in water, waarna het op uw huid in model hard wordt. Dit duurt
een paar minuten.
Dit masker zorgt er voor dat u zo stil mogelijk ligt. Het masker heeft gaatjes en
is gemaakt van kunststof. U kunt met het masker op ongehinderd ademhalen.
Telkens als u voor bestraling komt, wordt dit masker opgezet. Het masker is
geen bescherming tegen de bestraling. De bestraling gaat door het masker
heen.
6
5 Bestraling
De bestraling vindt plaats op de afdeling Radiotherapie. Als u uw
afspraakkaartje heeft afgegeven, neemt u plaats in de wachtkamer.
De radiotherapeutisch laborant komt u halen. U kunt zich, indien nodig, in
een kleedkamer uitkleden. Met behulp van laserlijnen positioneert de
laborant u op dezelfde manier als tijdens de CT-scan. Is er een masker voor u
gemaakt dan krijgt u dit nu op. De laboranten verlaten de kamer.
De bestraling start. U voelt niets van de bestraling en wordt er niet radioactief
van. U hoort wel het geluid van de lineaire versneller
(bestralingsapparaat).Meestal vindt de bestraling vanuit verschillende
richtingen plaats. Het apparaat wordt van buitenaf gedraaid. Iedere
bestraling verloopt op dezelfde wijze. Tijdens de bestraling houdt de laborant
u via een camera goed in de gaten. De intercom zorgt ervoor dat de laborant u
kan horen. Indien noodzakelijk kan de laborant de bestraling onderbreken.
Tijdens de bestraling treft u niet altijd dezelfde laborant. U kunt al uw vragen
over de behandeling aan de laboranten stellen. Zij zijn deskundig op het
gebied van bestralingen. Vragen over uw ziekte stelt u het beste aan uw arts.
Tijdens de bestralingsperiode bezoekt u minimaal 1 keer de radiotherapeut.
Eventuele bijwerkingen kunnen dan besproken en behandeld worden,
7
6 Bijwerkingen
Hoewel de reacties van het lichaam nauw samenhangen met het bestraalde
gebied, zijn er toch een aantal algemene reacties, die in de loop van de
bestralingsserie kunnen optreden.
• Vermoeidheid, meer behoefte aan slaap
• Verminderde eetlust
• Roodheid van de huid, soms kleine blaasjes en jeuk
Deze verschijnselen verdwijnen enkele weken na de behandeling.
De bijwerkingen zeggen niets over het effect van de behandeling.
6.1 Huidproblemen
Bij elke vorm van uitwendige bestraling ligt een gedeelte van de huid in het te
bestralen gebied. Het kan voorkomen dat de huid als gevolg van de bestraling
beschadigd wordt. In de loop van de behandeling wordt de huid eerst rood en
kan er jeuk op treden. Dit vraagt speciale verzorging van de huid vanaf de dag
van de eerste bestraling tot ongeveer twee weken na de laatste bestraling:
•
•
•
•
•
•
•
Wassen of douchen met lauw water en zachte zeep.
Droogdeppen met een zachte handdoek.
Geen pleisters plakken in het bestraalde gebied.
Geen zalf of lotion gebruiken.
Geen schurende kleding dragen.
Probeer niet te krabben bij jeuk in het bestraalde gebied.
Stel uw bestraalde huid, ook de eerst maanden na de laatste
bestraling, niet aan de felle zon bloot.
Als u gestopt bent met de bestraling, werkt de behandeling nog een paar
weken door. Blijf uw huid dan hetzelfde behandelen als tijdens de bestraling.
De huid geneest veelal in twee tot vier weken na de bestraling. Als u na het
einde van de bestraling nog problemen met de huid krijgt, neem dan contact
op met de afdeling Radiotherapie.
8
7. Tips
Geef alle informatie over uw gezondheid. Bereidt u goed voor op het gesprek
met de radiotherapeut. Zet uw vragen op papier. Neem iemand mee naar het
gesprek. Maak duidelijk wat u van uw behandeling verwacht. Vraag hoe u zich
moet voorbereiden, hoe lang de bestraling duurt en hoe u zich naar
verwachting zult voelen tijdens en na de bestralingen.
Check uw gegevens en pasfoto
Check uw patiëntgegevens voor het eerste
gesprek bij de receptie Radiotherapie. Check
voor bestraling of uw pasfoto op het scherm
staat. Stel vragen als u denkt dat de
bestralingsgegevens van een ander op het
scherm staan.
Check of de tatoeagepuntjes kloppen
Stel vragen als de tatoeages op een
andere plaats staan dan u verwacht.
9
Check of u hetzelfde ligt
Stel vragen als u tijdens het positioneren
merkt dat u anders ligt dan gewoonlijk of
dat er geen of andere hulpmiddelen worden
gebruikt.
Volg instructies op (stilliggen)
Luister goed naar de uitleg voorafgaand
aan de bestraling en volg de instructie op.
Vraag om uitleg als u de instructie niet
goed begrijpt. Houdt u aan de afspraken die
de radiotherapeut of radiotherapeutisch
laborant met u gemaakt heeft. Vraag wat u
wel of niet mag doen. Zorg dat u weet
wanneer de vervolgafspraken zijn en bij wie
u terecht kunt met uw vragen en
problemen.
Vraag advies of uitleg als u iets
opvalt of vreemd vindt
Laat van u horen als iets niet duidelijk is
of anders gaat dan u had verwacht.
Stel vragen als u lichamelijke klachten
heeft.
10
8 Afspraken
Wekelijks krijgt u op donderdag uw bestralingsschema voor de volgende week
mee. U kunt uw voorkeur aangeven voor behandeling in de ochtend of in de
middag. We proberen daar rekening mee te houden. Alleen bij uitzondering
worden gemaakte afspraken veranderd. Gewenste wijzigingen kunt u uiterlijk
dinsdags doorgeven. Na afloop van de bestralingsserie krijgt u een afspraak
voor controle bij de radiotherapeut. Vanwege onderhoud aan de bestralingstoestellen kan het voorkomen dat u een dag niet bestraald wordt. In dat geval
vindt deze bestraling aan het eind van het behandelplan plaats.
8.1 Kilometervergoeding
Het kan zijn dat u via uw zorgverzekeraar recht heeft op kilometervergoeding.
Na de laatste bestraling kunt u op het secretariaat (poli 20) een bewijs voor
kilometervergoeding aanvragen. Dit bewijs heeft u nodig voor uw
zorgverzekeraar.
9 Bereikbaarheid
Reinier de Graaf Gasthuis Delft
Reinier de Graafweg 3-11
2625 AD Delft
De afdeling Radiotherapie is gevestigd in het H-gebouw. De polikliniek en het
secretariaat bevinden zich op de op de eerste etage, polinummer 20.
De CT-scan en de bestrallingsapparaten bevinden zich in het souterrain,
polinummer 1. Meer informatie vindt u op www.reinierdegraaf.nl
Telefoon
De afdeling Radiotherapie is op werkdagen te bereiken tussen
08.15 – 16.30 uur via 015 - 260 41 30.
11
Gasthuis Delft
Diaconessenhuis Voorburg
Behandelcentrum Westland
Gezondheidscentrum De Reef
Reinier de Graafweg 3-11
Fonteynenburghlaan 5
Middelbroekweg 2a
Kiekendiefstraat 17
2625 AD Delft
2275 CX Voorburg
2671 ME Naaldwijk
2496 RP Den Haag
Tel 015 260 30 60
Tel 070 340 1100
Tel 0174 63 77 00
Tel 015 270 68 00
foldernr.217873
versie juni 2014
12
www.reinierdegraaf.nl