C Gesteenten hv - Wikiwijs Maken

Gesteenten
INTRODUCTIE
Thema
Dieptegesteente graniet wordt vaak gebruikt bij een
aanrecht.
Bron foto: www.erbi.com
Metamorf gesteente marmer wordt al millennia gebruikt
door kunstenaars.
Bron foto: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Canovaeros&psique3.jpg
Kwartskristallen worden vaak tot sierraad geslepen.
Bron foto: www.steengoed.com
Sedimentgesteente vertoont vaak een duidelijke
gelaagdheid.
Bron foto: http://www.dahab.nl
Probleemstelling
Van oudsher hebben mensen stenen nuttig gevonden. Zowel voor gebruik in het dagelijks leven
als in de wetenschap zijn stenen van onschatbare waarde. Denk maar aan uit natuursteen
opgetrokken oude gebouwen en aan fossielen.
Hoe ontstaan gesteenten, wat zegt ons dat over de aarde en hoe kunnen we de verschillende
soorten gesteenten onderscheiden? In deze opdracht ga je in op deze kwesties en richt je je op
de vraag op welke manier gesteenten invloed hebben op de leefomgeving.
ORIËNTATIE
Hoofdvraag-deelvragen
Op welke manier oefenen gesteenten invloed uit op de leefomgeving?
Deelvragen:
Hoe zijn de verschillende gesteenten ontstaan?
Hoe kunnen we de verschillende soorten gesteenten herkennen?
Wat kunnen de gesteenten ons vertellen over de omgeving?
Persoonlijke leervragen
Wat wil jezelf te weten komen tijdens de behandeling van dit thema? Wat zijn jouw persoonlijke
leerdoelen? Je kunt daarbij denken aan een vraag als: wat betekent kennis over het ontstaan
van de aarde voor mijn (levens)opvattingen? Of: zou ik geologie willen studeren?
Eindtermen
Aardrijkskunde
Domein C Aarde
Havo Subdomein C2: Samenhangen en verschillen op aarde
De kandidaat kan met betrekking tot samenhangen en verschillen op aarde:
natuurlijke verschijnselen aan het aardoppervlak en in de atmosfeer beschrijven, herkennen
en verklaren, rekening houdend met verschillende tijd- en ruimteschalen
Vwo Subdomein C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit
De kandidaat kan met betrekking tot de aarde als natuurlijk systeem:
de aarde als een uniek natuurlijk systeem beschrijven en deze kennis toepassen bij het
analyseren van veranderingen aan het aardoppervlak op verschillende ruimte- en tijdschalen
Kernbegrippen
 Endogene kracht
Gesteentesoorten:
 Stollingsgesteenten
o Dieptegesteenten
o Uitvloeiingsgesteenten
 Metamorf gesteente
 Sedimentgesteenten
o Kleisteen (schalie)
o Zandsteen
o Kalksteen
Geofactoren:
 gesteente en reliëf
 klimaat en lucht
 bodem (land)
 water (rivier, meer of zee)
 vegetatie
 mens en dier
Eindproduct
Je kiest zelf een manier om de resultaten te presenteren.
Je presentatie moet voldoen aan de volgende criteria.





Je beschrijft op welke manieren gesteenten kunnen ontstaan en wat algemene
eigenschappen van deze verschillende soorten zijn.
Je beschrijft van de volgende gesteenten tot welke soort zij worden gerekend en hoe je
ze kunt herkennen: graniet, basalt, kleisteen, zandsteen, kalksteen, mergel, haliet,
leisteen, marmer, pyrietkristallen.
Je beschrijft wat de verschillende gesteentesoorten zeggen over de geofactoren tijdens
de ontstaansgeschiedenis van hun vindgebied.
Je beschrijft wat fossielen kunnen zeggen over vegetatie, mens en dier ten tijde van de
ontstaansgeschiedenis van hun vindgebied (Was er zee? Was er land? Hoe warm was
het? Was er vulkanisme? Et cetera.)
Je vertelt hoe steenkool in Limburg terecht is gekomen: je omschrijft wat voor soort
geofactoren en processen er nodig zijn om dit gesteente zo te krijgen en gedurende
welke geologische tijdperken de vorming heeft plaatsgevonden.
WERKWIJZER
Vooraf
Groepsgrootte
Je werkt in groepjes van 2 tot 4 leerlingen.
Benodigdheden
Bosatlas
Tijd
Voor de opdracht heb je ongeveer 4 uur nodig.
BRONNEN
Hyperlinks
Geologische perioden
Natuurinformatie: ondergrondse tijdmachine
Fossielen
Fossiel.net
Nederland
 Geologie van Nederland

Gesteenten in de binnenstad van Amsterdam
Gesteenten
 Gesteenten onderzoeken met o.a.:
- PowerPoint determineertabel gesteenten
- Online determineertabel gesteenten
LEERVERSTERKERS
Combineer deze opdracht tot een geheel over endogene
processen:
 Het ontstaan van de aarde
 Platentektoniek
 Aardbevingen
 Gebergtevorming
 Gesteenten
 Vulkanen
 Tsunami’s