Geen diatitel

VOL-VCA
versie 4.6
Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden
|1|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Telefoon uit a.u.b..
|2|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Tijdens het examen is het tonen van een geldig
legitimatiebewijs verplicht.
|3|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Inhoudsopgave
Inhoud
1. Arbeidsomstandigheden en milieu
2. Arbo in de praktijk
3. Gevaarlijke stoffen
4. Etikettering en signalering
5. Elektriciteit
6. Brand- en explosiegevaar
7. Werken in besloten ruimten
8. Algemene werkplekeisen
9. Hijs- en hefwerktuigen
10. Werken op hoogte
11. Handgereedschap
12. Gereedschapmachines
13. Persoonlijke beschermingsmiddelen
|4|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Hoofdstuk 1
Arbeidsomstandigheden en milieu
|5|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandighedenen milieuwetgeving
Blz 6
GRONDBEGINSELEN ARBOWET
• Zo goed mogelijk:
• Veiligheid
• Gezondheid
• Welzijn
• Geen nadelige invloed vanuit arbeid, anders:
• Gevaar bij bron bestrijden
• Afschermen
• Persoonlijke beschermingsmiddelen
• Redelijkerwijs haalbaar:
• Technisch
• Organisatorisch
• Economisch
|6|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandighedenen milieuwetgeving


• Arbowet
• Arbobesluit
Blz 6 - 7
doelvoorschriften
toelichting
Hulpmiddel bij overheidstoezicht en – handhaving
• Arbocatalogus

door werkgever en
werknemers opgesteld
• Branche brochure

informatie van
Inspectie SZW voor bedrijven
Europese regelgeving is opgenomen in nationale wetgeving
|7|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandighedenen milieuwetgeving
Blz 7
ARBEIDSTIJDENWET
• Regels voor werk en rusttijden.
• Maximale werktijd per dag en week.
• Hoeveel uren werken en hoeveel uren rust.
• Rekening houden met werknemer en eventuele zorgtaken in gezin.
|8|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
BELEID VOEREN IS STRUCTURELE AANPAK
Verplicht voor elke onderneming
•
Maatregelen om risico’s te verminderen
•
Beleid realiseren, Plan van Aanpak (V&G jaarplan)
•
Ziekteverzuim beleid voeren
•
Verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastleggen
•
Beleid toetsen en aanpassen
|9|
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 7 - 8
V&G jaarplan
• Plan voor verbeteren van arbeidsomstandigheden
• Bevat o.a. plannen over:
• Maatregelen voor risico-vermindering en ter voorkoming
• Concrete uitvoering maatregelen: Verantwoordelijkheden, middelen,
werkwijze, eindlimiet
• Wijze van rapportage
• Betrokkenheid leidinggevenden belangrijk
| 10 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 8
VOORLICHTING EN ONDERRICHT.
• Werkgever verplicht te geven
• Werknemer verplicht te volgen
• Afgestemd op werknemer
• Niet alleen schriftelijk
• Vast en tijdelijk personeel
| 11 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 9
WERKOVERLEG
•Samenwerking en overleg in:
• Ondernemingsraad
• Afdelingswerkoverleg
•Drie kenmerken:
• Vindt regelmatig plaats
• Is groepsactiviteit
• Beïnvloeding van “onderaf” (werkvloer)
| 12 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 9
• Toewijzen toezichthoudende taken aan leidinggevenden:
• Toezicht op eigen personeel
• Toezicht op personeel van andere leidinggevenden
• Toezicht op bedrijfsmiddelen
• Nodig:
• Geven van bevoegdheden en middelen
• Schriftelijk toewijzen:
• Eén leidinggevende
• Eén zelfde taak
• Toezicht op welke handelingen
• Toezicht op welke personen
• Toezicht op welke middelen en waar
| 13 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 9
GEVAAR VOOR ANDERE PERSONEN ZO VEEL MOGELIJK
VOORKOMEN
• Werknemers van andere werkgevers
• Leveranciers goederen
• Bezoekers, voorbijgangers en omwonenden
• Onbevoegden, die zich toegang kunnen verschaffen
| 14 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 9
SAMENWERKENDE WERKGEVERS
Meer werkgevers gelijktijdig op dezelfde locatie moeten samenwerken om
de Arbowet na te leven
Afspraken vooraf vastleggen in Arboprojectplan:
•
Wijze van samenwerken
•
Te treffen voorzieningen
•
Manier van toezicht
•
Risico’s vanuit en naar omgeving en te nemen maatregelen
| 15 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 10
IN- EN UITLENEN VAN PERSONEEL
• Afspraken maken:
• Wie geeft instructies?
• Wie verzorgt voorlichting en onderricht?
• Wie verstrekt PBM?
• Algemeen gesteld:
• Wie geeft aanwijzingen?
• Wie houdt toezicht?
• Wie verstrekt middelen?
• Deze personen zijn verantwoordelijk voor de naleving van de
• Arbowet
• Als leidinggevende vertegenwoordigt u uw werkgever, dus:
medeverantwoordelijk
| 16 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 12
TOEZICHT DOOR INSPECTIE SZW
Landelijke Werkwijze handhavingsbeleid
•
1e Fase: Inspectie SZW maakt afspraken om tekortkomingen op te
heffen
•
2e Fase: Afspraak niet nakomen: Officiële waarschuwing
•
3e Fase: Officiële waarschuwing niet nagekomen: Proces verbaal
| 17 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 12
TOEZICHT DOOR INSPECTIE SZW
Bij ernstige overtredingen (dus bij direct ernstig gevaar voor
personen):
1:
• Vrijwillig stilleggen werk en afspraken maken
• Opheffen tekortkoming voor beginnen met werk
2:
• Onwil om afspraken te maken of na te leven
• Formele stillegging werk en opmaken proces-verbaal
| 18 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 14
ARBODESKUNDIGE
• Interne Arbodeskundige
• Preventiemedewerker
• Eventueel externe Arbodeskundige voor:
• RI&E
• Onderzoeken naar geluidsbelasting, klimaat, fysieke belasting en
gevaarlijke stoffen
• Periodiek gezondheidskundig onderzoek
• Begeleiding van zieke werknemers
• Medische keuringen (voor sommige functies verplicht)
| 19 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 16
CE-KEURMERK
CE = Conformité Européene
CE = Europese richtlijn voor gebruiksveiligheid van producten
Verplicht voor o.a. arbeidsmiddelen,
werkkleding, persoonlijke
beschermingsmiddelen etc.
Verplicht in alle EU-landen
| 20 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 16
MILIEUWETGEVING
• Wet Milieubeheer, doel: bescherming en verbetering van milieu
• Wet Milieubeheer Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren:
Vergunning met voorschriften en Uitvoeringsbesluiten met regels
• Wet Milieugevaarlijke Stoffen(nu EG-verordening REACH),
• Doel: mens en milieu te beschermen tegen gevaarlijke stoffen
Bevat regels over Meldingsplicht, Werkzaamheden, Etikettering en
Verpakking
• REACH=Registratie Evaluatie Autorisatie Chemische stoffen
| 21 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 16
WET MILIEUBEHEER
Doelen:
• Bescherming/verbetering van milieu
• Doelmatige verwijdering van afvalstoffen
Dus:
• Productieprocessen aanpassen
• Emissies verminderen (LWB)
• Afval verminderen en scheiden
| 22 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbeidsomstandigheden en milieu
Blz 18
Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E)
•
Verplicht voor alle bedrijven met (ingeleend) personeel
•
Inventarisatie van gevaren bij het werk en de kans op negatieve
effecten
•
Evaluatie: plan van aanpak (V&G- jaarplan)
• gevaren en risico’s voor mensen voorkomen of
• zo klein mogelijk houden
RI&E en V&G jaarplan: regelmatig bijstellen
| 23 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Hoofdstuk 2
Arbo in de praktijk
| 24 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 22
BRONNEN VAN RISICO’S
•
het soort werk
•
kennis en ervaring
•
de werkplek zelf
•
het welzijn
•
de mentaliteit
RISICO = KANS x EFFECT
Veiligheid = bewust nemen van aanvaardbaar risico
| 25 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 25
IJSBERG MET VERHOUDING TUSSEN
VERSCHILLENDE SOORTEN ONGEVALLEN
1
ongeval met dodelijke afloop of zeer ernstig letsel
30
ongeval met ernstig letsel met verzuim
300
ongevallen met letsel met verzuim
3.000
(bijna) ongevallen met gering
letsel / EHBO zonder verzuim
30.000
gevaren als gevolg van onveilige
handelingen en/of situaties
| 26 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 25
DE OORZAKEN/GEVOLGENREEKS
| 27 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 25 - 27
PREVENTIE
Ongevallen/incidenten voorkomen door:
• Voorkomen van onveilige handelingen
• Voorkomen van onveilige situaties
Maatregelen:
• Bijvoorbeeld taak- of werkomschrijving,
toezicht, instructie en voorlichting
| 28 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 26
GEVOLGEN ONGEVALSTHEORIEËN
VOOR ARBOBELEID
•
IJsbergtheorie: rol leidinggevende bij voorkomen van:
•
•
•
Onveilige handelingen
Onveilige situaties
Oorzaken/gevolgenreeks:
•
Ongevallen/incidenten hebben verscheidene oorzaken
Conclusie:
• Voer een structureel Arbobeleid
• Hierin spelen direct leidinggevenden en management een rol
| 29 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 28 - 29
TAKEN VAN MANAGEMENT BETREFFENDE ARBOBELEID
• Structureren van Arbobeleid
• Delegeren van taken en bevoegdheden (aan leidinggevenden)
Taken direct Leidinggevenden
• Toezicht houden
• Geven van voorlichting en instructie
• Systematisch rapporteren van (bijna)ongevallen
• Doorgeven van gesignaleerde problemen en klachten
| 30 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 30 - 31
ONGEVALLENONDERZOEK EN -REGISTRATIE
Doelen ongevallenonderzoek:
• Welke factoren zijn oorzaak ongeval?
• Gericht op voorkomen ongevallen
Ongevallen melden aan:
• Opdrachtgever
• Directe chef
• Inspectie SZW (ernstige ongevallen)
•
situatie niet wijzigen
| 31 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 31
ASPECTEN ONGEVALLENONDERZOEK
1. Onderzoek ter plekke van ongeval
2. Bewijsmateriaal bewaren
3. Interviewen getuigen/betrokkenen
4. Analyse onderzoeksresultaten
5. Eindrapport (conclusies/aanbevelingen)
| 32 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 31
ONGEVALLENREGISTRATIE
Belangrijk:
•
Vastleggen gegevens voor beleid
•
Voldoen aan wettelijke eisen
•
Maatregelen om ongevallen te voorkomen
Onderscheid ongevallen:
•
Arbeidsongevallen
•
Verkeersongevallen
•
Privé-ongevallen
| 33 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 31
OOK REGISTRATIE VAN:
• Milieu-incidenten
• Schadegevallen
• Brand/explosies
| 34 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 32
TRA en LMRA
Taak Risico Analyse  RI&E op projectniveau
• Start werkvoorbereiding
• Analyse van de gevaren
• Bij uitvoering van risicovolle taken of bij werken in risicovolle omgeving
• Veiligheid en de gezondheid van werknemers.
Doel:
• Risico’s te analyseren en te evalueren
• Afspreken van juiste beheersmaatregelen
| 35 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 32 - 33
WERKWIJZE BIJ TAAK - RISICOANALYSE
WERKOBJECT
BEPALEN VAN RISICO
ELIMINEREN OF VERVANGEN VAN HOOG RISICO
WERKVOORBEREIDING
OPSTELLEN TAAK - RISICOANALYSE
COMMUNICATIE
UITVOERING
EVALUATIE
| 36 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 33
TRAJECT RISICOBEHEERSING
Job
Opdelen in
taakstappen
ja
Beheerst via
procedure?
nee
laag
Risicobepaling
hoog
Opstellen
risico-analyse
risico’s beheersbaar
risico’s niet beheersbaar
Communicatie van risico’s
en beheersmaatregelen
Uitvoering
Heroverweging
| 37 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 33
TRA en LMRA
Laatste minuut risico analyse (LMRA)
Een LMRA of Start Werk Analyse:
•
Uitvoeren voor je echt aan het werk gaat
•
Korte risico controle en “zelf check”
•
Eerst denken dan pas doen
| 38 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 34 - 35
LINE SAFETY MEETING
Doorspreken van risico’s vóór de aanvang van het werk
•
In kick-off meeting:
• voor gehele werk (risico’s, beheersmaatregelen, interacties)
•
Startwerkmeeting:
• door leidinggevenden, gericht op komende werkdag
•
Shiftoverdracht:
• bij ploegendiensten
•
Op de werkplek:
• bijv. toolboxmeeting
| 39 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 36
SCHEMATISCHE VOORSTELLING VAN DE
VIER STRATEGIEËN
4 strategieën
beïnvloeding van gedrag
M.b.t. veilig werken:
1. Benadruk succes van veilig gedrag
2. Verminder nadelen van veilig gedrag
M.b.t. onveilig werken:
3. Verduidelijk gevolgen van onveilig werken
4. Bemoeilijk mogelijkheden van onveilig werken
| 40 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 38
REGELS EN PROCEDURES
•
Regel = richtlijn voor gedrag en handeling
•
•
Procedure = chronologisch stappenplan met acties/ handelingen en
beslismomenten
Consequent, Veilig en Efficiënt uit te voeren
•
Beschreven in handboeken, beschikbaar voor iedere medewerker
•
Behandeld in voorlichting en Instructieprogramma's
| 41 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 38
ALGEMENE VEILIGHEIDSREGELS
Voor de gehele organisatie:
• Eigen personeel
• Derden
Betreffende:
• Aan/afmelden
• Verkeersregels
• Melden ongeval, brand enz.
• Hoe te handelen bij alarm en evacuatie
• Waar een werkvergunning vereist is
| 42 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 38
SPECIFIEKE VEILIGHEIDSREGELS
Voor taken, functies en werkzaamheden met verhoogd risico
Betreffende:
• Gebruik aanvullende persoonlijke beschermingsmiddelen
• Gebruik bijzonder(e) gereedschap/apparatuur en werktuigen
• Plaatsen afscherming, markering en gebruik beveiligingen
| 43 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 40
DOEL BEDRIJFSHULPVERLENINGSPLAN
• Voorbereiden op noodsituaties
• Incidenten bestrijden
• Slachtoffers voorkomen en beperken
• Slachtoffers helpen
Werknemers maar ook bezoekers moeten op de hoogte zijn
| 44 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 40
INHOUD BEDRIJFSHULPVERLENINGSPLAN
• Maatregelen en voorzieningen om de effecten van een calamiteit te
minimaliseren en te bestrijden
• Op basis van ingeschatte calamiteiten c.q. incidenten
• Welke soort incidenten:
• Type
• Omvang
• Aanwezige stoffen
• Scenario
| 45 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 41
INHOUD BEDRIJFSHULPVERLENINGSPLAN
• Het bedrijfsnoodplan omvat:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
plattegrond;
waarschuwingsmiddelen;
alarm;
oefeningen;
hulpmiddelen;
eerste hulp;
wegnemen oorzaak;
melden;
waarschuwing hulpdiensten.
• Aan het plan kan ook het aanvalsplan zijn toegevoegd
| 46 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 41
BEDRIJFSHULPVERLENINGSORGANISATIE
• Eisen bedrijfshulpverleningsorganisatie
• Opbouw
• Verantwoordelijkheden van iedere functie
• Totstandkoming/inrichting centra
• Alle waarschuwings- en alarmeringsprocedures
• Actuele alarmeringslijsten
• Alarmerings- en Communicatiesystemen
| 47 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 42
INVULLING BEDRIJFSHULPVERLENINGSPLAN
• Voor bedrijfshulpverlening geldt:
• Moet in ieder organisatie geregeld en gewaarborgd zijn;
• BHV-ers moeten voldoende opgeleid zijn;
• Er is een vastgesteld takenpakket.
•
Taken van de BHV-er zijn:
•
•
•
•
•
Verlenen eerste hulp;
Bestrijden beginnende brand;
Evacuatie;
Communicatie met hulpdiensten;
Preventie.
Elke leidinggevende moet op de hoogte zijn van
de alarmeringsprocedures en zijn/haar taken
tijdens een calamiteit
| 48 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 42
FASERING
•
Eerste melding/antwoord
•
Klassering van incident bekend maken
•
Handelingen/maatregelen:
• Stoppen met werken, telefoon niet gebruiken
• Uitschakelen apparatuur
• Naar verzamelplaats en melden bij coördinator
• Beëindiging incident en sporen oorzaak incident veilig stellen
| 49 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 42
OPLEIDING, OEFENING, HERHALING
• Nodig voor testen van plan.
• Om medewerkers en BHV-ers voor te bereiden op
incidenten.
• Oefeningen/herhaling van bedrijfshulpverleningsplan
en gemeentelijke rampenbestrijdingsplannen:
• Apart
• In combinatie
Ten minste eenmaal per jaar een ontruimingsoefening
| 50 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 42
BEDRIJFSHULPVERLENING
Arbowetverplichting:
• In elk bedrijf voldoende bedrijfshulpverleners of
• Bedrijfshulpverlening geregeld hebben met bv. buurbedrijven
• Mede op basis van RI&E wordt invulling BHV-organisatie bepaald
• Eisen van deskundigheid BHV-ers
• Ontruimingsoefening ten minste eenmaal per jaar
| 51 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 44
VEILIGHEID DOOR LEIDINGGEVEN
• Rol leidinggevenden belangrijk voor de veiligheid
• Toezichthouders/directe chefs:
• hebben informatie over
• medewerkers
• arbeidsproces
• arbeidsomstandigheden
• bepalen hoe werk moet worden uitgevoerd
| 52 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 44 - 45
VEILIGHEID DOOR LEIDINGGEVEN
• Handhaven
• Middelen, Mogelijkheden en Mentaliteit
Leidinggevende heeft voorbeeldfunctie
Veiligheid bevorderen door goede motivatie:
• Beoordeel objectief en geef uw mening aan betreffende persoon
• Laat iemand in zijn waarde als mens/vakman bij correctie
• Vertel niet alleen hoe maar ook waarom
| 53 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 46
VEILIGHEIDSOBSERVATIES
• Door leidinggevenden (objectief)
• Gericht op:
• onveilige handelingen
• onveilige situaties
• Verhogen veiligheidsbewustzijn groep
• Leidinggevenden komen op werkplek
• Krijgen inzicht in de werkplek en medewerkers
• Maak jaarplan observaties
| 54 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 48
VCA** EN VCA*
VCA** - Algemene goedkeuring
(voor bedrijven met 35 of meer medewerkers en hoofdaannemers)
VCA* - Beperkte goedkeuring
(voor bedrijven met minder dan 35 werknemers)
VCA petrochemie - aanvullende eisen op VCA**
(voor bedrijven die risicovolle werkzaamheden in de
petrochemische industrie uitvoeren)
VCU
- goedkeuring voor detachering- en uitzendbureaus
VCO
- voor opdrachtgevers van VCA-/VCU gecertificeerde bedrijven
| 55 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Arbo in de praktijk
Blz 50
TOOLBOX/LINE SAFETY MEETING
Korte vergadering over veiligheid in informele sfeer
• Overleg met medewerkers
• Motiveren van medewerkers
Aandachtspunten voor een goede VGM-bijeenkomst:
• Duidelijke vastgelegde afspraken;
• Toets of de boodschappen zijn begrepen.
| 56 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Hoofdstuk 3
Gevaarlijke stoffen
| 57 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 54
TOXICOLOGIE
Toxicologie = de leer van de inwerking van schadelijke stoffen op
levende wezens
Toxiciteit
= giftigheid (eigenschap van een stof)
• Giftig voor alle levende organismen
• Individuele gevoeligheid:
• van elke soort
• binnen elke soort
| 58 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 54
INWERKING GIFTIGE STOF OP LICHAAM
Opname van gevaarlijke stoffen via:
• spijsverteringsorganen (mond)
• ademhalingsorganen (longen)
• huid
| 59 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 54
OPNAME IN HET LICHAAM VOORKOMEN:
• Draag beschermende kleding en schoeisel;
• Zorg voor goede ventilatie en/of adembescherming;
• Eet, drink en rook niet op de werkplek;
• Trek vuile werkkleding uit bij pauzes en einde werkdag;
• Was altijd eerst je handen en gezicht als je gaat eten, drinken en roken;
• Verzorg wondjes zoals het hoort.
| 60 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 55
Gevaarlijke stoffen en leidinggeven:
•
De leidinggevende maakt en houdt de medewerker bewust van:
• de gevaren;
• belang hygiëne;
• het voorkomen van risico’s.
•
Maatregelen om risico’s te beperken:
1. aan de bron;
2. technische, collectieve en organisatorische.
| 61 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 56
Vergiftiging
ACUUT
CHRONISCH
| 62 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 56 - 57
SYSTEEMWERKING
• Stof in bloed heeft effect op bepaalde organen, bijvoorbeeld aantasting
door oplosmiddelen
•
•
•
•
•
•
Zenuwstelsel
Lever/nieren
Celverandering
Erfelijke eigenschappen (mutageen)
Schadelijk voor ongeboren kind (teratogeen)
Kankerverwekkend (carcinogeen)
• Pas op:
• Van diverse stoffen zijn niet alle eigenschappen bekend
| 63 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 56 - 57
CONTACTWERKING
• Werking van stof op huid, ogen, slijmvliezen, neus/keel en luchtwegen
• Bij een te lange blootstelling of allergisch zijn voor stof
• Effect:
• Eczeem
• Aandoening luchtwegen
| 64 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 56 - 57
SPECIFIEK OF ASPECIFIEK EFFECT
•
Specifieke effecten kunnen worden veroorzaakt door één stof
(asbest/kanker)
•
Aspecifieke effecten kunnen worden veroorzaakt door
verscheidene stoffen (schoonmaakmiddelen/sufheid)
| 65 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 58
VORMEN WAARIN GEVAARLIJKE STOFFEN VOORKOMEN
•
•
•
•
•
•
Gas
Damp
Vloeistof
Vaste stof
Nevel
Stof
| 66 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 58
EIGENSCHAPPEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Explosief
Oxiderend
Zeer licht ontvlambaar, licht ontvlambaar, ontvlambaar
(Zeer) giftig.
Schadelijk of irriterend
Bijtend of corrosief
Kankerverwekkend
Milieugevaarlijk
Sensibiliserend
| 67 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 59
SOORTEN STOFFEN
•
•
•
•
•
•
•
•
(Organische)oplosmiddelen
Cyclische verbindingen
Zuren en logen
Zware metalen
Koolmonoxide
Asbest
Cement
Huishoudmiddelen
| 68 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 59
ASBEST
• Asbest veroorzaakt ernstige gezondheidsaandoeningen:
• Asbestose (incubatietijd 15-25 jaar);
• Asbestlongkanker;
• Mesothelioom.
• Wettelijke bepalingen bij asbest:
• Inventarisatie van aanwezige asbest verplicht;
• Het nieuw toepassen en verwerken van asbest is verboden;
• Asbesthoudend afval scheiden;
• Aanwezig asbest labelen;
• Alle werkzaamheden met asbest melden aan de Inspectie SZW.
| 69 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 59
PLAATSEN WAAR ASBEST ANGETROFFEN KAN WORDEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
als warmte-isolatie;
in flenzen en afdichtingen;
brandwerende constructies;
in fornuizen;
als isolatie in elektrische apparatuur;
brandwerende dekens;
remvoeringen;
riool;
als afdichtingmateriaal;
dak- en wandbeplating;
vloerbedekking.
| 70 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 59
WETTELIJKE BEPALINGEN
• Ver- en bewerken asbest verboden
• Beroepsmatig omgaan asbest alleen:
• bij slopen/verwijderen
• onderhoud/reparatie
• vrijstelling/ontheffing
• KOMO procescertificaat
DTA = deskundig toezichthouder asbestverwijdering
| 71 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 59
HOE TE HANDELEN, WANNEER MATERIAAL “ASBESTVERDACHT” IS
• Monster LATEN nemen door onafhankelijk laboratorium
•
•
•
•
Werkzaamheden alleen door deskundig bedrijf
Deskundig toezichthouder (DTA)
KOMO-procescertificaat asbest verwijderen voor aannemers
Medewerkers asbestsaneringswerkzaamheden volgens schriftelijk plan
opleiden
• Voor elk werk geldt:
• Aangemeld bij Inspectie SZW
• Werkplan aanwezig
• DTA aanwezig
| 72 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 60
HUISHOUDMIDDELEN
Gebruik van gevaarlijke stoffen in het huishouden.
Risico’s zijn dezelfde als in het bedrijf.
Dus: dezelfde beschermende maatregelen nemen als in het bedrijf!
•
Houdt kinderen uit de buurt.
•
Zorg dat kinderen er niet bij kunnen komen door.
•
Gevaarlijke stoffen achter slot en grendel op te slaan.
•
Brandgevaarlijke stoffen koel opslaan.
| 73 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 62
INDUSTRIËLE GASCILINDERS
• Kleurcodering op schouder van cilinder.
• Correct opslaan.
• Voldoende ventilatie van opslagruimte.
• Nooit opslaan in of bij kelders, putten en sleuven.
• Zuurstofflessen gescheiden houden van flessen met brandbare gassen.
• Aangepaste blusmiddelen.
• Water als koelmiddel bij opslagruimte.
| 74 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 62 - 63
PREVENTIEVE MAATREGELEN
• Controleer opslagvaten en tanks regelmatig op lekkage.
• Controleer bedrijfsinstallaties zoals leidingen, filters, afsluiters en
verdeelstukken op lekkages.
• Zorg voor voldoende lekbakken.
• Gelekte producten zo snel mogelijk opruimen.
| 75 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 64
BIOLOGISCHE STOFFEN
Biologische stoffen komen bijvoorbeeld voor in de:
• Afvalverwerkingindustrie;
• Gezondheidszorg;
• Landbouw;
• Voedingsindustrie;
• Waterzuiveringsinstallaties.
| 76 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 64 - 65
BIOLOGISCHE STOFFEN
Risico’s bij blootstelling:
• Infecties;
• Vergiftigingen;
• Allergie;
• Schimmels.
Wanneer?
• Bij contact met dieren;
• Werken in riolen;
• Werken in vervuilde grond;
• Werken in bepaalde afdelingen van ziekenhuizen en verpleegcentra.
| 77 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 64 - 65
PREVENTIEVE MAATREGELEN BIJ BIOLOGISCHE STOFFEN
Voor het werken met biologische agentia geldt:
• Zo mogelijke eerst de bronaanpak;
• Aanvullende regels voor pbm’s;
• Strenge hygiënische voorschriften;
• Instructie en onderricht;
• Controle op en informatie over mogelijke gevolgen;
• Controle op legionella.
| 78 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 64 - 65
PREVENTIEVE MAATREGELEN BIJ BIOLOGISCHE STOFFEN
• Inenten;
• Blootgestelde werknemers beperken;
• Duur blootstelling beperken;
• Beschermende kleding gebruiken;
• Huidcrème gebruiken;
• Oogbescherming gebruiken;
• Na het werk en bij pauze de handen en gezicht wassen.
| 79 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 65
• Bijtende stoffen tasten bij contact je huid, ogen, longen en kleding aan.
• Irriterende stoffen kunnen ontstekingen aan je huid en slijmvliezen
veroorzaken.
• Harsen, kleurmiddelen, sommige verven, metaalbehandelingsmiddelen kunnen een gevoelige huid veroorzaken en heftige
allergische reacties oproepen.
• Cfk’s en bepaalde pesticiden zijn gevaarlijk voor mens, dier en milieu.
| 80 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 66
GRENSWAARDE
Wordt uitgedrukt in:
• Deeltjes (gas) per miljoen deeltjes lucht [ppm]
of
• Milligram stof per kubieke meter [mg/m3]
| 81 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 66
GRENSWAARDEN
Grenswaarden zijn gezondheidskundige waarden.
De grenswaarde geldt voor mensen die:
• Niet meer dan 8 uur per dag werken;
• Niet meer dan 40 uur per week werken;
• Volwassen en gezond zijn;
• Onder normale omstandigheden werken en geen zwaar werk doen.
| 82 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 66
GRENSWAARDEN
• Grenswaarde-TGG (Tijd gewogen gemiddelde)
= Maximaal 8 uur per dag of maximaal 40 uur per week
• Grenswaarde-C (Ceiling)
= Plafondwaarde ofwel maximale waarde ongeacht tijdsduur
• Grenswaarde-H
Stoffen gaan gemakkelijk door de huid
| 83 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 66
RISICO’S
• Reukgrens ligt hoger dan de grenswaarde;
• Sommige gevaarlijke stoffen ruiken aangenaam;
• Sommige gevaarlijke stoffen schakelen de reukzenuw al bij lage
concentraties uit waardoor je denkt dat je veilig bent (H2S);
• Maskering van gevaarlijke stoffen door andere niet gevaarlijke stoffen;
• Geur is persoonsafhankelijk.
Blootstelling aan gevaarlijke stoffen moet regelmatig gemeten
worden.
Bij het meten is van belang dat de concentratie wordt vastgesteld.
Werkplekvergunningen vereisen meestal een continue meting van
de concentratie.
| 84 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 68
DE ROL VAN DE LEIDINGGEVENDE
Bij het werken met gevaarlijke stoffen moet de leidinggevende extra
toezicht houden. Hij let daarbij op:
• Gebruik PBM’s;
• Orde en netheid;
• Reinigingen gereedschap en andere middelen;
• Afvoeren afval.
| 85 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 68
MAATREGELEN TEGEN GEVAARLIJKE STOFFEN
• Maatregelen aan de bron
• Ventilatie
• Scheiden van mens en bron
• Persoonlijke bescherming
| 86 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 70
WERKEN MET STRALING
• Ioniserende straling:
• Genoeg energie om bestraalde materiaal te verandereng
• afhankelijk van sterkte, dosis en blootstelling schadelijk voor mens en
omgeving
• bijvoorbeeld geneeskunde, kerncentrales, meet/detectieapparatuur,
aardgaswinning en ertsverwerking
• Niet-ioniserende straling:
• niet van invloed op materiaalstructuur
• hoge dosis / langdurige blootstelling wel schadelijk (letsel)
• bijvoorbeeld zonlicht, ultraviolet/infrarood straling, laserstralen, radio- of
microgolven
| 87 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 71
WERKEN MET STRALING
Risico van radioactieve straling:
“Je hoort, ziet, voelt en ruikt niets”
Maatregel nummer 1:
Zo ver mogelijk er vandaan (de stralingssterkte neemt af met het kwadraat
van de afstand) :
afstand 4 x groter
| 88 |
stralingsdosis 16 x kleiner
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 71
WERKEN MET STRALING (VERVOLG)
• Veiligheidsmaatregelen bij het werken met straling zijn:
•
•
•
•
•
•
afstand houden;
verpakkingen van de materialen niet beschadigen;
gebied rond de bron afzetten;
PBM’s gebruiken;
waarschuwingsborden plaatsen;
permanent meten.
• Medewerkers zijn verplicht om:
• de persoonlijke dosis straling te laten meten;
• nauwkeurig alle voorschriften te volgen;
• een medische keuring te ondergaan.
| 89 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 71
WERKEN MET STRALING (VERVOLG)
• De verplicht aanwezige stralingsdeskundige:
•
•
•
•
Houdt toezicht op de stralingsveiligheid en -hygiëne;
Controleert medewerkers en materiaal op besmetting;
Neemt zo nodig extra maatregelen;
Kan werkzaamheden stilleggen.
• Bij niet-ioniserende straling gelden de volgende veiligheidsmaatregelen:
•
•
•
•
Instructie en informatie op toestellen;
Werken volgens de instructies;
Niet langer dan toegestaan doorwerken;
Houdt afstand.
| 90 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 72
ARBEIDSHYGIËNISCH ONDERZOEK
• Oriënterend werkplekonderzoek:
•
•
•
•
Is er kans op blootstelling aan een bepaalde stof?
Aard van de blootstelling
Hoeveel mensen hebben kans op blootstelling?
Geeft antwoord op mogelijke risico’s en te nemen maatregelen
• Monitoring:
• Metingen en registraties
• Resultaten vergelijken met:
• Grenswaarden
• Eigen bedrijfswaarden
• Gericht op gezondheidsbeheersing op werkplek
| 91 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gevaarlijke stoffen
Blz 72 - 73
ARBOWET - GEZONDHEID WERKNEMERS
• Werkgever moet werknemers in de gelegenheid stellen zich periodiek
medisch te laten onderzoeken
• Periodiek gezondheidskundig onderzoek:
• Op vrijwillige basis
• Tijdig schade onderkennen en beperken/wegnemen
• Soms verplicht (bv bij werken met asbest, straling en bestrijdingsmiddelen,
gebruik ademluchtapparatuur).
• Arbeidsgezondheidsonderzoek voorafgaand aan specifieke
werkzaamheden (functiekeuring) verplicht (bv ademluchtapparatuur,
werken met onderdruk of overdruk)
| 92 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Etikettering en signalering
Hoofdstuk 4
Etikettering en signalering
| 93 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Etikettering en signalering
Blz 76 - 77
SIGNALERING/ETIKETTERING
•
Signalering van gevaar op de werkvloer:
• Zodanig aanbrengen, dat deze wordt opgemerkt
• Zodanig vormen, dat de betekenis duidelijk is
• Zo min mogelijk tekst
•
Etikettering van gevaarlijke stoffen:
• Grote verscheidenheid stoffen
• Risico’s inschatten om juiste maatregelen te nemen
| 94 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Etikettering en signalering
Blz 76 - 77
ELKE STOF IN EEN CATEGORIE
•
•
•
•
•
Etiket
Goed zichtbaar
Gemakkelijk leesbaar
In het Nederlands
Aanduidingen:
•
•
•
•
naam stof
gevaarsymbool/symbolen
bijzondere gevaren
veiligheidsaanbevelingen
• WMS: kleinverpakking
• Vervoer: vervoerscodering (ADNR)
| 95 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
ETIKETTERING VOLGENS HET GHS
(GLOBAL HARMONIZED SYSTEM)
explosief
((zeer) licht)
ontvlambaar
oxiderend
Blz 77
milieuschadelijk
nieuw; lange termijn
Gezondheidsschadelijk.
(kankerverwekkende,
mutagene en/of
reprotoxische stoffen)
corrosief
nieuw;
gassen onder druk
(zeer) giftig
Schadelijk
of irriterend
Nieuwe etiketten 2010 ingevoerd
en vanaf 2017 verplicht
klein chemisch afval
( geen GHS klasse)
| 96 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Etikettering en signalering
NIEUWE SYMBOLEN VOOR:
• Carcinogeen (kankerverwekkend)
• Teratogeen (functiestoornissen ongeboren kind)
• Mutageen (erfelijke eigenschappen veranderen)
| 97 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Etikettering en signalering
Blz 79
GEVARENDIAMANT (grootverpakkingen)
brandgevaar
2
gezondheidsgevaar
1
0
reactiviteit
instabiliteit
w
bijzondere aanduidingen
| 98 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Etikettering en signalering
Blz 80
CHEMIEKAART aceton
| 99 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Etikettering en signalering
Blz 80 - 81
SIGNALERING
• Verplicht op werkvloer, geregeld in Arbowet/besluiten
• Vijf groepen:
• Verbod
• Gebod
• Waarschuwing
• Veiligheidsvoorziening
• Mededeling
Tijdelijke markering:
| 100 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Hoofdstuk 5
Elektriciteit
| 101 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 88
GEVAREN BIJ GEBRUIK ELEKTRICITEIT
• Stroomdoorgang door menselijk lichaam
• Verwonding door vuur
• Letsel van val ten gevolge van elektriciteit
• Brand/explosie
VEILIGE INSTALLATIE
als gevaren er niet zijn of
tot een minimum worden beperkt
| 102 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 88
VEILIGHEID BIJ ELEKTRICITEIT
Ongevallen
• Weerstand kleiner
: Stroomsterkte groter
• Stroomsterkte grote : Warmteontwikkeling groter
| 103 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 88
Stroomdoorgang kan dodelijk zijn!
De grootte en aard van het letsel is afhankelijk van:
• Weg van stroom door lichaam
• Aanrakingsoppervlak
• Stroomsterkte
• Tijd stroomdoorgang
• Soort en hoogte spanning
• Lichamelijke conditie
| 104 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 88
STROOMSTERKTE FATAAL
Afhankelijk van:
• Huidweerstand;
• Aanrakingsoppervlak;
• Standplaats;
• Soort en hoogte spanning
• Veilige spanning is tot:
•
Maximaal 120 V
•
Maximaal 50 V
| 105 |
~
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 88
STROOMSTERKTE
0,2 - 2 mA
Licht prikkelend gevoel.
2 mA - 10 mA
Sterk wordende pijnlijke spierkramp
10 - 20 mA
Grensstroomsterkte; onder spanning staande delen kan
je niet meer loslaten.
>20 mA
Ademhaling wordt belemmerd; snelle hulp is nodig om
verstikking te voorkomen.
100 mA
Hartfibrillatie is dodelijk als niet direct wordt ingegrepen
(directe elektrocutie).
| 106 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 89
GEVAREN DOOR ELEKTRICITEIT
• Gevaar van installaties, machines, apparatuur,
gereedschap:
• Niet in orde/verkeerd behandeld
• Veel ongevallen:
• Defecte en ondeugdelijke machines/toestellen/leidingen
• Slechte of ontbrekende aardverbindingen
• Foutieve aanleg of montage
• Onwillekeurige aanraking onder spanning staande delen
| 107 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 90 - 91
VEILIGHEIDSMAATREGELEN:
• Alleen handelingen door deskundigen
• VOP = voldoende onderricht persoon
• Gebruik "veilige spanning" (in besloten ruimten);
• Veiligheidsaarding van uitwendig metalen omhulsel
aarding steigers;
• Aarding van metalen werkplaats- en opslagcontainers;
• Bij bouwwerken aardlekschakelaar in elektrische
voeding (aanspreekstroom 30 mA);
• Deugdelijke kabels (mechanische bescherming).
| 108 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 90 - 91
VEILIGHEIDSMAATREGELEN (vervolg):
• Fysieke afscherming;
• Isolatie;
• Dubbele isolatie;
• Aardlekbeveiliging;
Dubbel geïsoleerd
• Lage spanningen;
• Veiligheidstransformator;
• Jaarlijkse controle.
| 109 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 92
STATISCHE ELEKTRICITEIT
•
Risico bij:
• slecht geleidende stoffen
• geïsoleerde (niet-geaarde) opstelling
•
Oplading door wrijving
•
Vonkoverslag als elektrische lading niet kan weglekken via aardleiding
| 110 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Elektriciteit
Blz 92
STATISCHE ELEKTRICITEIT
Preventieve maatregelen zijn:
• Toevoegen anti-statische dope (ASA);
• Beperken stroomsnelheid;
• Goede aarding leidingen, apparatuur, tanks;
• Valhoogte in opslagvat beperken;
• Hogedrukspuit aarden;
• Toepassen inert gas (bijvoorbeeld stikstof);
• Aansluiten op aardleidingnet;
• Verhogen luchtvochtigheid bij droge stof.
• Draag altijd antistatisch schoeisel, kleding
| 111 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Hoofdstuk 6
Brand- en explosiegevaar
| 112 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 96 - 97
TYPE BRAND
| 113 |
Vaste stof
Gas
Vloeistof
Metaal
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 99
5 componenten voor brand
| 114 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 100 - 102
RISICO’S VAN BRAND
•
Vlampunt;
•
Explosiegrenzen;
•
Zuurstofgehalte;
•
Reactiebevordering;
•
Reactie met water;
•
Zelfontbranding;
•
Brandbevorderende stoffen.
| 115 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 100 - 103
VLAMPUNT
• Bij vloeistoffen en dampen
• Temperatuur waarbij de damp
(in juiste mengverhouding met
omgevingslucht) kan worden
ontstoken (met bv. aansteker,
lucifer)
| 116 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 100 - 103
EXPLOSIEGRENZEN
• Bij gas, stof (stofexplosie)
• Volumepercentage gas of stof dat
(in juiste mengverhouding met
omgevingslucht) kan exploderen
(ontsteking door vlam, vonk)
Elk gas heeft eigen explosiegebied
| 117 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 100 - 101
Explosie gevaarlijke omgevingen
•
Gas- en oliewinninginstallaties;
•
Raffinaderijen;
•
Overlaadstations;
•
Opslag brandbare stoffen;
•
Graansilo’s.
| 118 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 101
Explosie gevaarlijke omgevingen
In explosiegevaarlijke omgevingen is het streng
verboden om:
• Zonder toestemming te betreden;
• Zonder toestemming materialen en middelen mee te nemen die een
gevaar kunnen opleveren;
• Zonder werkvergunning werkzaamheden uit te voeren.
| 119 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 104
BLUSSTOFFEN
Blussen door middel van:
• Natte blusstoffen
• water, schuim en AFFF
• Droge blusstoffen
• zand en bluspoeder
• Gasvormige blusstoffen
• kooldioxide (CO2) ook wel
• koolzuursneeuw
| 120 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 104
BLUSSTOFFEN
Water (stoom) -
Koelende werking zuurstofverdringing
Schuim -
Zuurstofafsluiting
Zand
Zuurstofafsluiting en koelend
-
Bluspoeder
-
CO2
-
Zuurstofverdringing
AFFF
-
Zuurstofafsluiting
| 121 |
Negatieve katalyse
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Brand- en explosiegevaar
Blz 108
Wat als……?
•
Zorg voor eigen veiligheid
•
Meld de brand
•
Waarschuw mensen in de omgeving
•
Doe deuren en ramen dicht
•
Breng mensen in veiligheid
Onderneem alléén een bluspoging als het veilig kan
| 122 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Hoofdstuk 7
Werken in besloten ruimten
| 123 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Blz 112
BESLOTEN RUIMTEN
Eigenschappen:
• Erg klein;
• Moeilijk te ventileren;
• Kleine in- en uitgangen;
• Slecht verlicht;
Voorbeelden:
• Opslagtanks;
• Reactieketels;
• Kelders;
• Riolen;
• Liftschachten;
• Putten/sleuven.
| 124 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Blz 112 - 114
RISICO’S BESLOTEN RUIMTEN
•
•
•
•
•
Brand en explosie
Gevaarlijke stoffen
Zuurstoftekort
Elektrocutie
Vallen en struikelen
Maatregelen:
•
•
Voorbereidende werkzaamheden
Tijdens het werk
| 125 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Blz 114
VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN
• Organiseren
• Toezicht en verblijfsduur
• Regelen veiligheidswacht
• Metingen verrichten.
• Zuurstof
:
19-21%
• Explosiegevaar : < 10% LEL
• Giftige stoffen
| 126 |
: < grenswaarde
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Blz 114 - 115
MAATREGELEN TIJDENS HET WERK
• Bereikbaarheid en vluchtmogelijkheid
• Ventileren
• Specifieke maatregelen nodig bij:
• lassen;
• verven;
• overige bijzondere werkzaamheden
• Controle via werkvergunning
| 127 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Blz 116
GRAAFWERKZAAMHEDEN
Maatregelen vooraf:
• Melden bij het KLIC
• Geldige graafvergunning
• Eventueel opspoorapparatuur gebruiken
Begin met:
• Proefsleuf graven(binnen 1,5 meter van opgegeven locatie)
• Afwijkingen van leidingen en kabels melden.
• Graven met machine met een niet-getande graafbak
• Denk aan opstelling van machines
• Ook een sleuf kan worden beschouwd als besloten ruimten
• Houdt rekening met instortingsgevaar!
• Neem de juiste voorzorgsmaatregelen!
| 128 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Blz 118
STEEKFLENS
Isoleren van leidingen met behulp
van een steekflens (zo dicht
mogelijk bij de besloten ruimte!)
| 129 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
Blz 120 - 121
RISICOBRONNEN EN WERKVERGUNNING
Risico’s:
• Het werk, het gereedschap, het materiaal
• Processen (inhoud/soort)
• Beheersen door werken volgens voorwaarden vergunning
• Wat is de invloed van uw werkzaamheden op uw omgeving
• Wat is de invloed van uw omgeving op uw werkzaamheden
Doel van werkvergunning: goede voorbereiding van risicovol werk
Een werkvergunning is een bedrijfsregel, geen wettelijke verplichting
| 130 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
AANVRAAG WERKZAAMHEDEN
(In te vullen door aanvrager)
Toegepaste gereedschappen:
Locatie / equipment nr.:
Afdeling:
Toegepaste voertuigen / equipment:
Omschrijving van het werk:
Gepland aantal uitvoerenden
:
Geplande begindatum
:
Geplande einddatum
:
Werktijd
van
personen
tot
Bijzondere vergunningen van toepassing:
Werkwijze:
q monteren/demonteren
q openen installaties
q betreden besloten ruimte
q branden/gutsen/lassen
q röntgen/stralingswerk
q hijsen
q instrumentatie/Electrical
q Hottap
q Graafvergunning
q Pluglas
q
q hakken/boren
q slijpen
q hogedruk spuiten
q gritstralen
q graven handmatig/machinaal
q
| 131 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
MAATREGELEN TE NEMEN DOOR
VERSTREKKENDE AFDELING
besloten ruimte conditierapport (nr.
)
verzamelplaats
(In te vullen door verstrekker/area operator)
milieueschermende maatregelen
(t.w.
)
Welk product bevat of heeft de apparatuur/leiding bevat?
Speciale operationele aandachtspunten:
Invloed van naburige werkzaamheden:
Nodig
Mogelijke risico’s:
Gereed
q
q
flenzen labelen
q
q
systeem spoelen
q
q
systeem aftappen
q
q
systeem stomen
q
q
systeem inblokken
q
q
systeem afsteken
q
q
systeem afkoppelen
q
q
systeem drukvrij maken
q
q
systeem productvrij maken
q
omgeving controleren op tox.
q
en/of agress. stoffen
GASMETINGEN
continu
Nodig
omgeving controleren op brandbaar materiaal
apparatuur elektrisch blokkeren (nr./handtekening
)
apparatuur elektrisch vrijschakelen (nr./handtekening
)
apparatuur mechanisch blokkeren (hoe?
)
| 132 |
meting
Datum
Tijd
q
Zuurstof
% O2
q
Explosiviteit
% LEL
q
Toxische stoffen
ppm
q
Type meting
q
Paraaf
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
MAATREGELEN TE NEMEN DOOR
HOUDER
Persoonlijke gasalarmering (t.w.
)
gebruik adembescherming
(In te vullen door aanvrager)
filtermasker (type
)
verse lucht kap
Te nemen voorzorgsmaatregelen:
persluchtmasker
putten goten en/of riolen afdekken binnen 30 meter
vonkafscherming plaatsen
werkplek afzetten
Extra eisen (in te vullen door verstrekker):
mangatwacht inzetten
brandwacht inzetten
brandwaterslang gereed met straalpijp
aanvullende brandblusmiddelen (t.w.
)
werkplek en/of werkstuk nat houden
werkplek beveiligen tegen valgevaar
(t.w.
)
ventilatie
Aanvullende persoonlijke beschermingsmiddelen:
ruimzicht/zuurbril
gelaatscherm
valbescherming
hand/arm bescherming (t.w.
)
beschermende kleding (t.w.
)
vluchtmasker binnen handbereik
| 133 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken in besloten ruimten
BEKRACHTIGING
Risico Categorie:
q Hoog
Risico analyse (nr.
)
Het werk kan veilig uitgevoerd worden en beheersmaatregelen zijn
doorgesproken met vergunninghouder:
q Laag
Verstrekker
De kolommen “Aanvraag werkzaamheden” en “Maatregelen te nemen
Naam:
door houder” zijn juist ingevuld:
Datum:
Aanvrager
Akkoord met opgelegde eisen en draagt zorg voor uitvoering volgens
de vergunningsvoorwaarden:
Naam:
Firma:
Houder
Telefoon:
Datum:
Naam:
Handtekening:
n.v.t.
Naam:
Naam:
Datum:
Handtekening:
Firma:
Handtekening:
Verlenging
Vergunning mede beoordeeld:
maximaal 1 week geldig
Verstrekker
n.v.t.
Datum
Mede ondertekenaar
Datum:
Handtekening:
Houder na overdracht
Operationeel beheerder
Naam:
Firma:
Datum:
Principe toestemming bijzondere werkzaamheden:
Datum:
Handtekening:
Naam
Houder
Paraaf
Naam
Paraaf
Afdeling:
Handtekening:
Vergunning is voorbereid:
n.v.t.
Vergunning voorbereider
Naam:
Datum:
Handtekening:
| 134 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Hoofdstuk 8
Algemene werkplekeisen
| 135 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 124
STRUIKELEN, UITGLIJDEN EN VERSTAPPEN
Oorzaken:
- Niet-egale ondergrond
- Gladde ondergrond
- Hoogteverschil
- Beperking menselijk lichaam
Preventie:
- Aanpak bij de bron
- Scheiden van mens en gevaar
- Markeringen
- Persoonlijke bescherming/gedrag
| 136 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 129
GEVAREN BIJ SLOOPWERKZAAMHEDEN
• Verstappen en struikelen;
• Uitstekende constructiedelen;
• Werken op hoogte;
• Instabiliteit bij sloopfront;
• Vallend sloopmateriaal;
• Instorting;
• Vrijkomen gevaarlijke stoffen;
• Lawaai.
| 137 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 129
VEILIGHEIDSMAATREGELEN BIJ SLOOPWERKZAAMHEDEN
• Persoonlijke valbeveiliging gebruiken
• Rekening houden met draagkracht van overblijvende constructie
• Zonder specifiek plan niet boven of onder elkaar werken
• Gebruik stortkokers
• Persoonlijke beschermingsmiddelen; helm,
• Veiligheidsschoenen, overall, adembescherming,
• Gehoorbescherming gebruiken
• Inventariseren concentratie gevaarlijke stoffen (bv.
asbestinventarisatie)
| 138 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 130
ELEKTRISCH LASSEN
Mogelijke gevaren:
• Elektrocutie;
• Brand en explosie door hittevorming en wegspringende spetters;
• Verbranding van de huid door vrijkomende UV-straling;
• Verbranding van het hoornvlies door vrijkomende UV- straling;
• Verblinding van de ogen door vrijkomende infrarood straling;
• Warmtestraling;
• Vergiftiging door lasrook;
• Longaandoeningen door inademen van lasrook;
• Verkeerde werkhouding.
| 139 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 130
ELEKTRISCH LASSEN
• Veiligheidsmaatregelen:
• Spanningverlagend relais (in besloten ruimten verplicht);
• Persoonlijke bescherming:
• Laskap
- Lasschort
• Laskleding
- Veiligheidsschoenen
• Lucht geventileerde laskap;
• Lasgordijnen voor bescherming van personen in de omgeving tegen UV en
infraroodstraling;
• Plaatselijke afzuiging van lasrook;
• Ruimtelijke ventilatie;
• Blusmiddelen onder handbereik;
• Werkvergunningensysteem indien vereist.
| 140 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 130
AUTOGEEN LASSEN, SNIJDEN EN BRANDEN
Gevaren en risico’s:
• Geraakt worden door spetters gloeiend materiaal;
• Brand door brandbaar materiaal dat vlam vat;
• Vlamterugslag;
• Lekkage van gas en zuurstof;
• Sommige gassen zoals propaan zijn zwaarder dan lucht en blijft hangen
in putten, uitgravingen en kelders.
| 141 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 131
AUTOGEEN LASSEN, SNIJDEN EN BRANDEN
Veiligheidsmaatregelen:
• Draag de juiste beschermende kleding;
• Verwijder eerst de brandbare materialen in je omgeving of dek ze af;
• Gebruik van vlamdover in de slang tussen acetyleenfles en brander;
• Terugstroombegrenzers op gas en zuurstofslang van brander;
• Wees bedacht op lekkage van gas en zuurstof in laaggelegen
werkomgeving;
| 142 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 131
AUTOGEEN LASSEN, SNIJDEN EN BRANDEN
Veiligheidsmaatregelen (vervolg):
• Slangbreuk beveiliging toepassen;
• Continue gas meten;
• Acetyleenfles rechtopstaand gebruiken of minimaal onder een hoek
van 30 graden;
• Plaatselijke afzuiging van lasrook en gassen;
• Ruimtelijke ventilatie.
• Blusmiddelen onder handbereik;
• Werkvergunningensysteem indien vereist.
| 143 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 132
WERKEN IN KOU
Gevaren:
•
•
•
•
Versnelde afkoeling met gevolg:
Bevangen raken door de koude;
Bevriezingsverschijnselen;
Veel materiaal niet veilig te gebruiken.
Maatregelen hiertegen zijn:
•
•
•
•
•
•
Warmteondergoed en isolerende kleding dragen;
Op beschutte werkplek je werk uitvoeren;
Nooit in tocht werken;
Geschikt gereedschap gebruiken;
Op tijd extra pauzes inlassen;
Afwisselen met collega’s.
| 144 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 132
WERKEN IN WARMTE
Gevaren:
• Bevangen raken en flauwvallen;
• Onvoldoende afvoer van lichaamswarmte;
• Verlies van lichaamsvocht.
Maatregelen hiertegen zijn:
•
•
•
•
•
Voldoende pauzes inlassen;
Afwisselen met collega’s;
Op tijd voldoende drinken;
Ademende werkkleding gebruiken;
Hittewerende werkkleding gebruiken.
| 145 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 133
WERKEN MET HOGE DRUK
Gevaren:
• Openbarsten van leidingen;
• Geraakt worden door wegschietende onderdelen;
• Onbevoegd en onbekwaam werken met hoge druk machine zoals
industriële hoge druk reinigers.
Maatregelen hiertegen zijn:
• Voor in gebruik name installaties en machines testen;
• Afpersen van installaties met vloeistof, meestal water;
• Testen en afpersen met zo weinig mogelijk personeel en gebied
afschermen/afzetten;
• Veiligheidsinstructies nauwkeurig opvolgen;
• Alleen hiertoe opgeleid personeel inzetten.
| 146 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134
DEFINITIE ERGONOMIE
Ergonomie volgens Arbowet:
• Vooral gericht op het welzijn van de medewerker
Gezondheid van medewerkers beschermen door stellen van
ergonomische randvoorwaarden:
• Machines;
• Gereedschappen
• Gebruiksvoorwerpen
• Werkplek
• Omgevingsfactoren:
•
•
•
•
Geluid
Licht
Trillingen
Klimaat
| 147 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134
7 FACTOREN, DIE ERGONOMIE WERKPLEK BEPALEN
1. Tillen
2. Zitten en staan
3. Geluid
4. Klimaat
5. Trillingen
6. Verlichting
7. Lichamelijke en mentale belasting
| 148 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134
ARBOWET
Arbeidssituatie en taak
aanpassen
aan de
eigenschappen van de
werknemers
en niet andersom!
| 149 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134 - 135
MENS-MACHINESYSTEEM
Werkplek is combinatie van twee zaken:
• Machines, gereedschappen, gebruiksvoorwerpen en
werkplekomstandigheden daaromheen:
•
•
•
•
Verlichting
Geluid
Klimaat
Trillingen
• Mens met zijn:
• Lichamelijke belasting
• Inspanning
• Beweging
• Werkhouding
• Geestelijke belasting
| 150 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134 - 135
GELUID
• Lichamelijke effecten:
• Verhoogde bloeddruk
• Gestoorde ademhaling
• Gestoorde stofwisseling
• Tragere bloedcirculatie
• Tragere spijsvertering
• Hoofdpijn
• Gespannen spieren
• Moeheid
• Nervositeit
• Verminderde waakzaamheid
| 151 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134 - 135
GELUID (VERVOLG)
De grootte van het blijvende gehoorverlies is afhankelijk van:
• Totale blootstellingstijd
• Duur van blootstelling
• Duur van rustperiode tussen blootstelling (beschadiging in het begin
omkeerbaar)
• Sterkte van het lawaai
• Frequentiespectrum van het lawaai (hoge tonen schadelijker dan lage)
• Continuïteit van het geluid
| 152 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134
GELUID (VERVOLG)
Optellen van twee geluidsbronnen.
• Een verdubbeling van de afstand tot de geluidsbron geeft een
vermindering van 6 dB(A).
| 153 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134
GELUID (VERVOLG)
Maatregelen om geluidhinder te voorkomen in volgorde van prioriteit:
1. Niveau van de geluidsbron verlagen;
2. Geluidsbron afschermen;
3. Geluidtrillingen dempen;
4. Persoonlijke gehoorbescherming.
| 154 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 134
GELUID (VERVOLG)
De werkgever moet tegen geluid de volgende maatregelen nemen:
• Vanaf 80 dB(A):
• Mogelijkheid tot gehooronderzoek;
• Gehoorbescherming uitreiken.
• Vanaf 85 dB(A):
• Beheersplan;
• Maatregelen;
• Waarschuwingsborden.
| 155 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 135
TRILLINGEN
• Veroorzaken stotende verplaatsingen van het gehele lichaam of
gedeelten daarvan
• Grootte van verplaatsing bepaalt het gevolg
• Gevolgen
• Trillingen
| 156 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 135
TRILLINGEN (vervolg)
• Fysieke trillingen:
• Hand- en armtrillingen bij gebruik handgereedschap;
• Lichaamstrillingen door een voertuig, installatie of bewegend vloer.
•
4 - 9 Hz: Algemeen onwel
• 13 - 20 Hz: Hoofdpijn
•
4 - 14 Hz: Buikpijn
| 157 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 135
TRILLINGEN (vervolg)
• Klachten door hand- en armtrillingen:
•
•
•
•
Pijn;
Beschadiging bloedvaten en gewrichten;
Gevoelloze vingertoppen;
“Witte vingers”.
• Klachten door lichaamstrillingen:
•
•
•
•
•
•
•
Maagklachten;
Rugklachten;
Vermoeidheid;
Hoofdpijn;
Spierpijn;
Verminderde concentratie;
Aandoeningen evenwichtsorgaan
| 158 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 136
MAATREGELEN TEGEN BLOOTSTELLING AAN TRILLINGEN
• Maatregelen tegen trillingen:
•
•
•
•
Aandacht bij aanschaf machines;
Aanbrengen van dempers of isolatie;
Toepassen alternatieve technieken;
Beperken van blootstellingduur .
• Klimaat op de werkplek wordt bepaald door:
•
•
•
•
Omgevingstemperatuur;
Stralingswarmte;
Luchtvochtigheid;
Hinderlijke luchtbewegingen.
| 159 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 136
KLIMAAT
• Beheersen, zodat we ons behaaglijk voelen en optimale prestaties
kunnen leveren
• Drie factoren bepalen een comfortabel klimaat:
• Kleding:
• Isolatie
• Inspanning:
• Afvoer warmte
• Klimaat:
• Vochtigheid (relatieve luchtvochtigheid 40-60%)
• Temperatuur
• Luchtsnelheid (‘s winters < 0,15 m/s en ‘s zomers < 0,25 m/s)
| 160 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 136
KLIMAAT (vervolg)
Maatregelen om het werkcomfort te verbeteren zijn:
• Temperatuur behaaglijk en gelijkwaardig en aangepast aan de fysieke
inspanning te houden;
• Geen hinderlijke luchtbeweging;
• Verstrekken PBM’s;
• Vochtbalans ruimte op peil houden.
| 161 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 136
VERLICHTING
• Waarnemen kleine details vereist hogere verlichtingssterkte
• Verlichtingssterkte in lux
• Lampen gaan minder licht geven
• Bij vervuiling
• Bij veroudering
• Ouderen hebben meer licht nodig dan jongeren
• Contrast niet te groot (verhouding licht : donker)
| 162 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 136
VERLICHTING
Bij verlichting op de werkplek rekening houden met:
• Hoe kleiner de voorwerpen waarmee wordt gewerkt, hoe meer licht;
• Oudere werknemers hebben meer licht nodig;
• Contrasten mogen niet te groot zijn;
• Weerspiegeling moet voorkomen worden;
• Nieuwe lampen geven meer licht;
• Lichtsterkte moet voldoen aan de wetgeving.
| 163 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 137
INSPANNING
• Fysiek en/of geestelijk
• Rustperiode nodig
• Herstel spieren/bloedsomloop
• Statische belasting
• Voortdurend aanspannen van de spieren belemmert doorbloeding
blessures, letsel
• Dynamische overbelasting
• Spieren regelmatig spannen/ontspannen vraagt energie
• Algemene lichamelijke vermoeidheid
• Mentale overbelasting
• Geestelijke spanning
• Werkdruk en persoonlijke capaciteit
| 164 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 137
INSPANNING
• Risicovolle werkomstandigheden die lichamelijk klachten veroorzaken
zijn:
•
•
•
•
•
•
Te lange duur van de inspanning;
Langdurig zitten of staan;
Verkeerde houding;
Blootstelling aan trillingen;
Terugkerende handelingen;
Bovenmatige inspanning.
• Statische belasting veroorzaakt:
• Verminderde doorbloeding;
• Spierpijn of kramp;
• Chronische vermoeidheid.
| 165 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 137
INSPANNING
• Dynamische belasting is minder slecht dan statische belasting, maar
kan toch de volgende gevolgen hebben:
• Vermoeidheid;
• Spierpijn;
• Letsel.
• Mentale belasting wordt veroorzaakt door:
•
•
•
•
•
•
•
Werkdruk;
Taak versus capaciteiten;
Relatie met collega’s;
Hiërarchische relatie;
Fysische arbeidsomstandigheden;
Werk(on)zekerheid;
Infrastructuur en uitrusting.
| 166 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 137
TILLEN
• Belastende factor in veel beroepen
• Minste belasting:
• Rug recht
• Massa boven rug
• In praktijk:
• Tillen last vóór lichaam
• Belastbaarheid spier/skeletsysteem individueel verschillend:
•
•
•
•
Leeftijd
Geslacht
Lichaamsbouw
Getraindheid:
• Bewustwording belastingen
• Tilinstructie
| 167 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
TILINSTRUCTIE
Plan maken
| 168 |
Benen in spreidstand, voeten 45
graden naar buiten
Knieën buigen,
rug recht
houden
Vanuit staande
positie
beginnen met lopen
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 137
MAATREGELEN TER BEPERKING
VAN TILBELASTING
• Mechanisering/hulpmiddelen
• Verminder gewicht
• Organisatie werk
• Meer mensen
• Niet zittend tillen
• Beperk tilhoogte
• Beperk verplaatsingsafstand
| 169 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 137
ZITTEN
• Langdurig zitten is belastend
• Statische belasting van bekken, wervelkolom, schouder, gordel
• Afwisseling voorkomt klachten
• Lopen/staan/zitten/verschillende zithoudingen
• Optimale zithouding:
•
•
•
•
Goede ondersteuning benen
Goede stand rug
Ontlasting schouders
Mogelijkheid kiezen andere houdingen
| 170 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Algemene werkplekeisen
Blz 137
STAAN
Alleen, indien:
• Onvoldoende beenruimte om te zitten
• Vaak reiken (hoog, laag, ver)
• Gescheiden werkplekken (vaak heen en weer lopen)
• Neerwaartse krachten (verpakkingswerkzaamheden)
Gebruik:
• Stasteun:
• Vangt 60% lichaamsgewicht op
• Ontlast benen/voeten
| 171 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Hoofdstuk 9
Hijs- en hefwerktuigen
| 172 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 140
HIJSEN
•
Manueel;
•
Hulpmiddelen (takels e.d.);
•
Mobiele hulpmiddelen (steekwagen, vorkheftruck);
•
Hijskranen.
Voorbeelden:
• Mobiele kraan;
• Portaalkraan;
• Auto laadkraan;
• Bouwkraan.
| 173 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 140
REGELS VOOR HIJSWERKTUIGEN
• Kraanboek aanwezig;
• Hijstabellen en hijsgrafieken aanwezig;
• Keuringscertificaten aanwezig.
| 174 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 140
VEREISTEN VOOR BEDIENERS VAN HIJSWERKTUIGEN:
• Deskundigheidsbewijs STVT (verplicht voor torenkranen, mobiele
kranen en heistellingen)
• Registratieboekje(ervaring en geneeskundige verklaring)
| 175 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 140 - 141
RISICO’S BIJ HIJSWERKTUIGEN
• Personen binnen draaibereik;
• afstempelen;
• Zware lasten;
• Windkracht;
• (Naderend) onweer.
| 176 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 142 - 149
HIJSGEREEDSCHAP
• Kettingwerk
• Staalkabels
• Touw
• Stroppen, lengen
• En hijsbanden
Let op:
maximale werklast
• Haken en ogen
• Takels
hoeken van lengen
mogelijke slijtage
| 177 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 150
TAKELS
Risico’s:
• Mechanische breuk van takel of van bevestigingspunt;
• Overbelasting.
Niet doen:
• Overbelasten;
• Vastmaken aan bordessen, railing en leidingwerk;
• Op de punt belasten;
• Niet zijdelings belasten.
Wel doen:
• Regelmatig controleren, zeker voor elk gebruik;
• Defecten direct melden.
| 178 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 152
VORKHEFTRUCKS
• Wettelijke verplichtingen;
• Voorzieningen;
• Veilig gebruik;
• Markering en keuring.
| 179 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 152 - 153
VORKHEFTRUCKS
Verboden
• Meerijden tenzij er een 2e zitplaats is;
• Personen te heffen tenzij speciale voorziening aanwezig is;
• Hijsen tenzij juiste aanpassing aanwezig is;
• Het contragewicht te verzwaren;
• Te roken bij elektro-heftrucks.
Verplicht
• De chauffeur moet goed zicht hebben;
• Gebruik van de veiligheidsgordel.
| 180 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Hijs- en hefwerktuigen
Blz 153
PALLETWAGEN
• Altijd op een vlakke ondergrond gebruiken;
• Denk aan obstakels;
• Zorg voor voldoende transportruimte.
| 181 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Hoofdstuk 10
Werken op hoogte
| 182 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 156
WERKEN OP HOOGTE
2,5 m
Meer dan 2,5 m valgevaar
| 183 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 156
SCHUINE EN PLATTE DAKEN, GATEN IN VLOEREN
EN WANDEN
Risico op vallen
• Gebruik loopplanken (hellend dak)
• Gebruik individueel veiligheidsharnas
• Gebruik dakrandbeveiliging of vangnet (plat dak)
• Dek gaten af met stevig materiaal
• Breng markering aan op gevaarlijke plaatsen
| 184 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 158
LADDERS:
•
•
•
•
Enkele ladder;
Opsteekladders;
Schuifladders;
Reformladders.
Gebruiksregels voor ladders:
• In goede staat houden;
• Niet verven;
• Niet zelf repareren;
• Zorgvuldig en goed opstellen;
• Op de juiste wijze gebruiken.
| 185 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 160
STEIGERS
Er geldt:
• Streng verboden zelf te (ver)bouwen
aan steiger;
• Geen materiaal achterlaten;
• Houdt de vloer stroef;
• Gebruik geen los klimmateriaal op de
steiger.
• Let op de maximale belasting
• Gebruik stortkokers voor afvoer
materiaal
• Gebruik de bouwlift veilig (personenlift
of goederenlift)
| 186 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 160
STEIGERS
Er gelden regels voor:
• Kantplanken en leuningen
• Inspectiewerk
• Werkzaamheden
• Hulpsteigers
• Liften
• Takels
Steigerkaart geeft veiligheidsstatus aan.
Geen steigerkaart of gebreken? Steiger niet betreden!
| 187 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 162
ROLSTEIGERS
Risico = verplaatsbaarheid
Aandachtspunten bij het werken met rolsteigers:
• Blokkeren wielen
• Van binnenuit beklimmen
• Denk aan gereedschap (kan vallen)
• Sta niet op de schoren
• Houd de steiger schoon
• Niet verplaatsen als er iemand op staat
• Verrijden op vlakke ondergrond door 2 personen
• Gebruik de persoonlijke beschermingsmiddelen
| 188 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 164
HANGSTEIGERS
Voorbeelden:
• Hangbrug;
• Hangsteiger;
• Eenmanswerkbrug.
Aandachtspunten bij het werken met hangsteigers zijn:
• Vanaf windkracht 7 Bft niet mee werken;
• Let op bedieningsorganen;
• Bij storing niet verder werken maar (laten) repareren;
• Nooit gebruiksklaar achterlaten;
• Hulpmiddelen gebruiken voor communicatie vanaf 25 m verplicht (en
als normale communicatie niet mogelijk is)
| 189 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 166
HOOGWERKERS
Typen:
- vast opgesteld
- mobiel
Risico voor beknelling (schaararm) en omvallen
Vanaf windkracht 7 Bft, niet mee werken
Daarom:
- Getraind/opgeleid personeel
- Signalering maximum werklast
- Specifieke gebruiksregels
| 190 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Werken op hoogte
Blz 168
WERKBAKKEN
• Alleen gebruiken als het echt niet anders
kan;
• Windkracht vanaf 7 Bft verboden;
• De kraanmachinist en persoon in de werkbak
moeten elkaar zien en verstaan;
• Iedere persoon in de werkbak draagt een
individueel veiligheidsharnas (vast aan de
werkbak);
• In- of uitstappen alleen toegestaan als
werkbak op stevige ondergrond staat
| 191 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Hoofdstuk 11
Handgereedschap
| 192 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 172 - 173
EENVOUDIG HANDGEREEDSCHAP
Risico door:
• Slecht onderhoud;
• Slecht gebruik.
| 193 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 174
HANDGEREEDSCHAP MET ELEKTRISCHE AANDRIJVING
Risico door:
• Elektrocutie
Veilige spanning:
• 50 V ~
(wisselspanning)
• 120 V =
(gelijkspanning)
• Verbranding (vonken)
dubbel geïsoleerd
| 194 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 175
NIETMACHINE
Aandachtspunten bij gebruik
• Gebruik met maximale werkdruk;
• Geleider leeg bij plaatsen lader;
• Nagels/nieten aangepast aan apparaat.
Mogelijke risico’s:
• Wegschieten van de nagel;
• Terugslaan van de nagel;
• Doorboren van het werkstuk.
| 195 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 175
HANDCIRKELZAAG
Aandachtspunten bij het gebruik:
• Beschermkap moet snijdend deel van de zaag
volledig afschermen (vast aan het frame en
scharnierend deel aan geleider);
• Automatische beschermkap over snijdend deel van
de zaag;
• Spouwmes aangepast aan diameter en dikte van de
zaag.
| 196 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 175
KETTINGZAAG
Aandachtspunten bij het gebruik:
• Bedieners minimaal 18 jaar oud;
• Opleiding met toets gehad hebben;
• Voorgeschreven PBM gebruiken;
• Stilstand ketting bij stationair toerental;
• Kettingrem binnen 0,15 sec werken;
• CE markering.
| 197 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 176
HANDGEREEDSCHAP MET PNEUMATISCHE AANDRIJVING
Risico door:
• Trillen
• Geluid
Dodemansknop en gehoorbescherming verplicht.
| 198 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 176
HANDGEREEDSCHAP MET HYDRAULISCHE AANDRIJVING
Risico door:
• Oliedruk
• Bevestigingen
Dodemansknop en onderhoud verplicht.
| 199 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Handgereedschap
Blz 178
HANDSLIJPMACHINES
Risico door:
• Rondvliegende delen;
• Aanraken slijpschijf;
• Uit elkaar springen van schijf;
• Brand door vonken;
• Geluid;
Doorslijpschijven
Afbraamschijven
• Verkeerd gebruik.
| 200 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gereedschapsmachines
Hoofdstuk 12
Gereedschapsmachines
| 201 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gereedschapsmachines
Blz 182
GEREEDSCHAPMACHINES
Voorbeelden zijn:
• Vast opgestelde boormachines
• Let op: 'happen' in werkstuk
• Vast opgestelde slijpmachines
• Let op: uit elkaar vliegen slijpsteen
• Cirkelzagen
• Let op: snijgevaar
| 202 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Gereedschapsmachines
Blz 186
CIRKELZAGEN
• Universele cirkelzaagmachine;
• Bouwcirkelzaag machine (met noodstop en
als extra eis nulspanningschakelaar);
• Voor machines met meerdere
bedieningsplaatsen gelden aanvullende
eisen.
| 203 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Hoofdstuk 13
Persoonlijke beschermingsmiddelen
| 204 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 190
ALGEMEEN
Gebruik persoonlijke
beschermingsmiddelen alléén
als het echt niet anders kan.
Persoonlijke beschermingsmiddelen
beschermen tegen:
• De gevolgen van onveiligheid
• Ze voorkomen erger letsel
| 205 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 190
ALGEMEEN
De fabrikant: zorg voor PBM’s
• Sterk
• Betrouwbaar
• Getest
• CE-markering
De gebruiker:
• Beheert ze,
• Controleert ze,
• Zorgt voor veilige opslag
• Goed gebruik.
| 206 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 190
ALGEMEEN
Drie belangrijke wettelijke eisen ten aanzien
van persoonlijke beschermingsmiddelen:
Doeltreffende bescherming
Ergonomisch verantwoord
Goede gebruiksaanwijzing in het Nederlands
| 207 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 192
ADEMBESCHERMING
Zuurstofconcentratie < 19%
Bijzondere stof
Overschrijding grenswaarde
Omgevingslucht
filteren
Afhankelijke
adembescherming,
bijvoorbeeld een
filterbusmasker.
Onafhankelijke adembescherming,
bijvoorbeeld persluchtapparatuur
verseluchtkap
LET OP GEBRUIKSREGELS
| 208 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 192
INDELING NAAR STOF- EN STOFFILTERKLASSE
Stofklasse
2a
2b
2c
Omschrijving
Inert zwevend stof met een grenswaarde van 10 mg/m3 behalve
asbest
Schadelijke stof met een grenswaarde van 0,1 tot 10 mg/m3
behalve asbest
Giftige stof met een grenswaarde
van < 0,1 mg/m3, waaronder
asbest, carcinogene stoffen,
sporen, virussen, bacteriën,
proteolytische enzymen en bij
besluit aangewezen stoffen
| 209 |
Filter
Maximale
concentratie
P-1
5x grenswaarde
P-2
Snuitje:
10x grenswaarde
Halfmasker:
12 x grenswaarde
Volgelaatsmasker:
16 X grenswaarde
P-3
Alleen samen met volgelaatsmasker inzetten:
200x grenswaarde
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 192 - 193
INDELING GASFILTERTYPEN
Type
Kleur
Beschermt tegen:
A
Bruin
organische dampen en oplosmiddelen
B
Grijs
zure gassen, zoals Cl2, H2S en HCN.
E
Geel
zwaveldioxide
K
Groen
ammoniak
Speciale filters
CO
Zwart
koolstofmonoxide
Hg
Rood
kwik(damp)
NO
Blauw
nitreuze dampen
Re
Oranje
reactorfilter, radioactief jodium
| 210 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 196
GEHOORBESCHERMING
Boven 80 dB(A) aanbevolen
watjes
pluggen
oordoppen
otoplastieken
gehoorkappen
Boven 85 dB(A)
| 211 |
Wettelijk
verplicht!
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 198
SOORTEN LICHAAMSBESCHERMING:
• Hoofdbescherming;
• Bescherming voor handen en armen;
• Bescherming voor voeten;
• Bescherming voor het lichaam.
| 212 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 200
OOGBESCHERMING
• Normale veiligheidsbril;
• Ruimzichtbril;
• Gelaatsscherm;
• Lasbrillen en laskappen.
| 213 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Blz 202
VALBEVEILIGING
• Gebruik altijd een individueel
veiligheidsharnas (na valbelasting
vernietigen);
• Eventueel met remchute of nonchute en
vallijn (na valbelasting controle).
| 214 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |
EXAMEN
Voor het examen geldt:
• Lees vragen goed door.
• Kies het meest juiste antwoord.
• Controleer of je alle vragen goed hebt
beantwoord.
• 70 vragen waarvan er 21 fout mogen zijn.
• 105 minuten de tijd.
| 215 |
VOL VCA | © 2014 PBNA | not for general distribution |