Woordwijzer ~ H21 - H35 ~ Op volgorde van hoofdstuk
advertisement
Murmellius2014 - www.compudo.nl/murmellius2014 - Leerjaar 2012-2013 - Tycho Onnash en Don van Baar Woordwijzer ~ H21 - H35 ~ Op volgorde van hoofdstuk H21 anatomie anglist archeologisch astrologie biochemie botanisch cartografie cybernetica ecologie ethologisch etnologisch filatelie folklore futurologie genealogie geologisch issue mediatheek meteorologisch oriëntalist H22 ornitholoog sinologie sociologie zoölogie anesthesist bijsluiter cardiogram coma conceptie constitutie euthanasie farmaceutisch foetus geriatrie gynaecoloog incubatietijd lancet neuroloog orthopedisch pacemaker Definities door Tycho Onnasch uit de nieuwe Van Dale leer van de vorm en het inwendig samenstel van de organismen kenner of beoefenaar van de Engelse taal en literatuur kennis en studie van de culturele overblijfselen uit de oude tijden betrekkend leer van de invloed van de hemellichamen op het lot en de aanleg van mensen scheikunde die zich bezighoudt met levende organismen plantkundig de kunst van het vervaardigen van land-, zee- en luchtkaarten leer van de automatische regelings- en communicatiemechanismen leer van de betrekkingen tussen organismen en hun omgeving gedragsleer betrekkend vergelijkende en verklarende volkenkunde betrekkend het verzamelen van postzegels de gezamenlijke, vooral traditionele volkscultuurverschijnselen, gebruiken, overleveringen e.d. leer van het op de toekomst gerichte denken leer van de ontwikkeling en verwantschap van geslachten aardkunde betrekkend onderwerp; kwestie documentatiecentrum met kranten, tijdschriften, video- en geluidsbanden enz. betrekking hebbend op de weerkunde wetenschapper die zich bezighoudt met de oosterse (Aziatische en Noord-Afrikaanse) talen, literatuur en cultuur vogelkundige wetenschap van de Chinese taal en cultuur leer en studie van de menselijke samenleving en haar verschijnselen dierkunde specialist die bij operaties narcose toepast bijlage bij geneesmiddelen, met een aantal gegevens omtrent o.a. samenstelling, werking en bijwerking van het middel hartfilm volkomen bewusteloosheid bevruchting gestel; lichamelijke gesteldheid het op hun eigen verzoek bewust doen eindigen van het leven van patiënten die ondraaglijk en uitzichtloos lijden betrekking hebbend op de bereiding van geneesmiddelen nog niet voldragen menselijke of dierlijke vrucht geneeskundig specialisme voor de behandeling van bejaarden vrouwenarts tijd tussen besmetting en het uitbreken van de daardoor veroorzaakte ziekte plat, zeer scherp chirurgenmesje zenuwarts leer van de afwijkingen van het menselijk bewegingsapparaat betrekkend kunstmatige, elektronische gangmaker voor het hart H23 H24 H25 placebo stof die uiterlijk en in smaak overeenkomt met een medicijn, maar geen werkzame bestanddelen bevat quarantaine tijdelijke afzondering van personen, dieren of zaken die besmet zouden kunnen zijn met ziektekiemen remedie middel of maatregel tot herstel of tot opheffing van een als verkeerd of ongewenst beschouwde toestand weerstand kunnende bieden behandelend geneeskundige op het geslachtsleven betrekking hebbend overeenkomstig overeenstemmend; overeenkomstig gelijkvormig maken; naar iets inrichten bestendigen; (vlotte schuld) in vaste omzetten traditioneel evenzo; gelijk aan het genoemde tweede, identieke exemplaar iets wat dezelfde waarde heeft als iets anders nauwkeurige nabootsing; reproductie van dezelfde aard of samenstelling resistent therapeut venerisch analoge conform conformeren consolideren conventioneel dito duplicaat equivalent facsimile homogeen identiek identificatie identificeren legitimeren monotoon recycling replica status-quo stereotiep symmetrisch synoniem uniform usance afbouw annuleren derailleren destructief elimineren exit genocide liquidatie pesticide royeren subversief antagonisten antipolen antithese confronteren cantradictio in terminis geheel gelijk vaststelling van de identiteit van een persoon of zaak de personaliteit vaststellen bewijzen dat men de persoon is voor wie men zich uitgeeft eentonig; saai hergebruik kopie van een kunstwerk status waarin zich iets bevindt bij elke gelegenheid terugkerend gelijkvormigheid bezittend woord dat dezelfde betekenis heeft als een of meer andere woorden algemeen geldig gewoonte, gebruik geleidelijke beëindiging afgelasten ontsporen vernietigend wegwerken; verwijderen; uitschakelen wegwerken; verwijderen; uitschakelen stelselmatige uitroeiing van een ras of een volk uitroeiing; vernietiging bestrijdingsmiddel tegen plagen van cultuurgewassen of voor verdelging van onkruid (iemand) als lid van een vereniging schrappen gezagsondermijnend voornaamste, felste tegenstander in een conflict persoon met geheel tegengestelde aard of meningen tegenstelling van beginselen of ideeën (getuigen en beschuldigen) in elkaars tegenwoordigheid horen en hun getuigenissen vergelijken tegenstrijdigheid in gebruikte woorden controverse discrepantie opponent oppositie heftig meningsverschil tegenstrijdigheid tegenstander in een debat paradoxaal schijnbaar tegenstrijdig tegenhanger proces van verscherping van tegenstellingen wedijver apartheid pendant polarisatie rivaliteit segregatie seksistische H26 agitator appelleren associatie claimen entameren factor follow-up hetze hilariteit insinuaties intrigerend projecteren provocerend rekruteren risee sommeren suggestief tendentieus H27 voteren aquarellen arcering artotheek bibliofiel buste collage creatief decoratief esthetisch fresco genreschilderij gestileerd gobelin grafisch improvisatie geheel van personen of partijen in de volksvertegenwoordiging die zich verzetten tegen de regerende meerderheid blik gevend aan het verschijnsel waarbij personen op grond van hun geslacht een bepaalde rol wordt toebedeeld onruststoker in hoger beroep gaan onwillekeurige verbinding van verwante voorstellingen opeisen; aanspraak maken op een begin maken met medebepalend element vervolg op een bespreking, onderzoek e.d. ophitsing vrolijkheid; gelach bedekte beschuldiging; zijdelingse verdachtmaking datgene wat je door de geheimzinnigheid fascineert eigen gevoelens, gedachten toeschrijven aan anderen erop uit om reactie, verzet op te wekken verzamelen voor de krijgsdienst iemand om wie men algemeen lacht aanmaken om te voldoen aan een verplichting of eis beelden oproepend een bepaalde bedoeling hebbend en uitdrukkend, waardoor aan de waarheid tekortgedaan wordt (iets) bij stemming toestaan, voor iets aanwijzen in waterverf schilderen het gestreepte gedeelte instelling waar men kunstwerken tegen vergoeding kan lenen liefhebber van boeken, met name als kunstvoorwerp borstbeeld samenvoeging van verschillende onderdelen tot een geheel origineel en voortbrengend versierend smaakvol; in overeenstemming met de schoonheidsleer muurschildering met waterverf op een verse laag kalk schilderij dat een tafereel uit het dagelijks leven uitbeeldt afgebeeld in vereenvoudigde, maar karakteristieke vorm handgeweven wandtapijt uit wol en/of zijde, met ingeweven kleurrijke voorstellingen en figuren schriftelijk, in tekening mondelinge of instrumentale voordracht die op het ogenblik zelf dat zij bedacht is, ten gehore wordt gebracht H28 inscriptie kalligraferen keramiek koloriet lay-out litho mecenas oratorium ornament pavoiseren plaquette plastiek recital rekwisiet sculptuur tors typografie vernissage aforisme in steen, metaal of ander hard materiaal gebeitelde of gegraveerde tekst (iets) in schoonschrift opschrijven producten van aardewerk effect van kleuren op een schilderij opmaak van teksten, koppen en illustraties in drukwerk, websites e.d. door steendrukwerk verkregen afdruk iemand die kunstenaars en geleerden financieel steunt geestelijk zangstuk met begeleiding en zonder rekwisieten versiersel met herhaling van een bepaald motief met rijen vlaggen versieren plaat met reliëfafbeelding boetseerkunst, beeldhouwkunst muzikaal optreden van een solist voorwerp dat nodig is bij toneelvoorstellingen, films e.d. beeldhouwwerk torso de vormgeving in druk opening voor genodigden van een tentoonstelling van beeldende kunst korte, pittige spreuk archaïsme Bargoens bombast cliché context devies erratum etymologie eufemisme exegese homoniem jargon ouderwets klinkende taaluiting geheimtaal voor onderwereldfiguren e.d. gezwollen, hoogdravende taal te veel gebruikte en daardoor afgezaagde uitdrukking verband waarin zich iets voordoet zinspreuk drukfout wetenschap die de oorsprong en de geschiedenis van de woorden opspoort verzachtende, verhullende omschrijving van iets onaangenaams of aanstootgevends een verklaring van een geschrift, in het bijzonder van de Bijbel gelijkluidend maar in betekenis verschillend lexicograaf linguïst logopedist metafoor motto neologisme personificatie pleonasme purisme retorisch slogan syllabe terminologie understatement verbaal verbalisme vaktaal; taalgebruik binnen een bepaalde groep, vaak moeilijk te volgen voor een buitenstaander samensteller van een woordenboek taalgeleerde, vooral beoefenaar van de algemene taalwetenschap leraar die lesgeeft in uitspraak en gebruik van de stem stijlfiguur waarbij een begrip vervangen wordt door een beeld korte tekst, boven een stuk geplaatst, die in het kort de bedoeling ervan aanduidt nieuw woord of uitdrukking voorstelling van een dier, zaak of begrip als persoon uitdrukking waarin eenzelfde begrip dubbel is uitgedrukt taalzuivering van of als van de leer van de welsprekendheid slagzin lettergreep geheel van termen binnen een bepaald vakgebied opzettelijk te zwakke aanduiding of waardering woordelijk; mondeling het gebruiken van veel of moeilijke woorden zonder dat men zich van de precieze betekenis rekenschap heeft (met het doel iemand te overbluffen) H29 deformatie dynamiek evolueren flexibel labiel metamorfose mutatie rectificeren renaissance renovatie vervorming; vormverandering vaart; beweging een ontwikkelingsproces doormaken zich gemakkelijk aanpassend aan wisselende omstandigheden onevenwichtig; wankel gedaanteverwisseling verandering, met name van gegevens rechtzettend vernieuwing, herleving het weer bewoonbaar maken van een huis of stadswijk door een ingrijpende verbouwing saneren H30 H31 transformatie variabel aristocratisch basis bourgeoisie canaille dynastie elitair establishment hiërarchie incrowd insubordinatie jetset kader kaste notabelen paria parvenu patricisch pauper plebejer proletariaat rapaille statussymbool titulatuur banaal corrupt denigrerend fragiel frivool fulmineren immoreel incapabel incompetent infaam infantiel weer voor een functie of doel geschikt maken gedaanteverwisseling in staat om van getal, afmeting, vorm, plaats, enz. te wisselen betrekking hebbend op of volgens de voorname families van een land of een stad het geheel van de leden van een groep die door de leiding vertegenwoordigd worden gevestigde burgerij; bezittende klasse gepeupel, volk regerende familie voorbehouden aan een bovenlaag, niet bedoeld voor iedereen maatschappelijk gevestigde of leidinggevende personen rangorde van waardigheidsbekleders groep van mensen die bij een min of meer gesloten kring horen verzet tegen het gezag waaraan men door zijn functie ondergeschikt is high society de leiding op verschillende niveaus binnen een organisatie streng afgesloten maatschappelijke kring iemand met aanzien; een voornaam persoon verschoppeling iemand die tot een hogere klasse opgeklommen is, maar zich daar niet naar weet te gedragen tot de zeer voorname, niet-adellijke personen behorend maatschappelijk misdeeld person iemand zonder opvoeding of fatsoen klasse van bezitloze arbeiders gepeupel uiterlijk teken van maatschappelijk aanzien titel; betiteling hinderlijk, alledaags, weinig hoogstaand omkoopbaar minachtend, kleinerend broos in lichtzinnige mate vrolijk heftig uitvaren in strijd met de begrippen van eer en plicht onbekwaam; ongeschikt onbekwaam; ongeschikt schandelijk; eerloos kinderachtig H32 inferieur kitsch louche macaber naïef obsceen perfide pervers provinciaal raffinement sinister stupide triviaal vulgair anarchisme antiklerikaal ascetisch atheïsme bohemien minderwaardig schijnkunst die van een vals sentiment getuigt onguur; verdacht huiveringwekkend door de sfeer van de dood onbedorven; zonder onoprechte bijbedoeling onzedelijk trouwelijk; verraderlijk verdorven; tegennatuurlijk bekrompen zoals in de provincie fijne sluwe berekening onheilspellend zeer dom; stompzinnig platvloers ordinair; grof; plat leer die alle staatsgezag afwijst tegen de wereldlijke invloed van de geestelijkheid gericht betrekking hebbend op onthouding van alle zingenot uit religieuze overwegingen levensbeschouwing die uitgaat van niet-bestaan van een god kunstminnend iemand die een informeel en ongeregeld bestaand leidt bon vivant confessioneel conservatief cynisch levensgenieter overeenkomstig met/uitgaande van een geloofsbelijdenis behoudend doctrine ethisch fascisme fatalisme filantroop geëngageerd heremiet ideologie kosmopoliet liberaal loge mondain moraal nihilisme opportunist pacifist H33 patriot pragmatisch stoïcijns allegorie asterisk blijk gevend aan de levenshouding waarbij men afwijzend staat tegenover idealisme of geestdrift leer; leerstelling tot de moraalfilosofie behorend ideologie, berustende op nationalistische, autoritaire en corporatieve beginselen het geloof aan of de leer van een onvermijdelijk voorbeschikt noodlot weldoener betrokken bij maatschappelijke problemen kluizenaar het geheel van ideeën dat ten grondslag ligt aan een wijsgerig stelsel, met betrekking tot hun maatschappelijke of politieke strekking wereldburger behorend tot een stroming die wil dat de overheid zich zo min mogelijk in het maatschappelijk leven mengt vereniging van vrijmetselaars werelds, luxe en genot betrekkend iemands voorstelling van goed en slecht het verwerpen van alle stellige overtuiging of van alle binding op esthetisch, filosofisch of sociaal gebied iemand die profijt probeert te trekken van de omstandigheden aanhanger van de levenshouding volgens welke men geweld als middel om een doel te bereiken afwijst iemand die zijn vaderland bemint op nut en bruikbaarheid gericht onverstoorbaar; gelijkmoedig symbolische voorstelling van een idee of een ander abstract begrip in de kunst sterretje H34 H35 attribuut aureool badge embleem heraldiek hiëroglief interpunctie label mascotte paraaf stenografie symbool symptoom trofee vignet logo competent coaten coulant tot het wezen behorende eigenschap stralenkrans speldje met naamkaartje, gedragen op een vergadering, congres enz. herkenningsteken wapenkunde; kennis van familie-, stadswapens enz. teken van het beeldschrift van de oude Egyptenaren leestekens platenlabel / platenmaatschappij voorwerp dat geluk zou moeten brengen handtekening die alleen bestaat uit initialen snelschrijfmethode met tekens en afkortingen verdichting van een begrip in een enkele voorstelling verschijnsel waaraan men een zaak, die nog enigszins verborgen is, herkent voorwerp, verkregen na een overwinning fabrieks- of handelsmerk; beeldmerk afbeelding waaraan je een merk of een bedrijfsnaam herkent tot handelen of oordelen bevoegd een deklaag opbrengen tegemoetkomend; gemakkelijk; soepel decent exquis florissant galant gecultiveerd gracieus idyllisch lumineus pontificaal privatiseren eerbaar; fatsoenlijk uitgelezen gunstig; voorspoedig hoffelijk verfijnd bevallig, elegant aantrekkelijk door landelijke eenvoud en lieflijkheid schitterend zo nadrukkelijk dat men het niet negeren kan prudent punctueel riant select sereen soliditeit superieur (overheids)taken overlaten of overdoen aan het bedrijfsleven en/of het particulier initiatief tactvol en bedachtzaam stipt, nauwkeurig ruim en aantrekkelijk uitgelezen (van een stemming, een sfeer e.d.) ongestoord kalm hechtheid; stevigheid iemand die hoger in rang is autonoom autoritair bureaucratie coup decreet delegatie delegeren despoot expansie force majeure hegemonie zelfstandig; onafhankelijk gebaseerd op/gebruikmakend van macht als eerste beginsel toestand waarin alles volgens de regels en met papieren formulieren geregeld wordt staatsgreep verordening van overheidswege vertegenwoordiging (een recht, macht, bevoegdheid, schuld) overdragen onderdrukkend alleenheerser uitzetting; uitbreiding overmacht overwicht van een staat of een partij imperialisme intimidatie intrigant junta magnaat management manipuleren marionet monarchie monopolie nepotisme oligarchie privilege putsch represaille repressief sanctie politiek van staatkundige en economische expansie bangmakerij iemand die op slinkse wijze te werk gaat om zijn doel te bereiken regering bestaande uit hoge militairen, die een dictoraal bewind voert zeer rijk en daardoor invloedrijk persoon het besturen van een onderneming op slinkse wijze beïnvloeden iemand die willoos werktuig van anderen is staat met een erfelijk vorst aan het hoofd uitsluitend recht dat men bezit tot het verhandelen of het verrichten van iets vriendjespolitiek regering van slechts weinig personen die behoren tot de bevoorrechte klasse voorrecht staatsgreep vergeldingsmaatregel; wraakactie dienend om te onderdrukken/te beteugelen sauveren tegen verlies van aanzien of positie behoeden slaafs; kruiperig onafhankelijkheid in het uitoefenen van macht, met name van een staat oppergezag, oppermacht heerschappij van technici of van de techniek serviel soevereiniteit suprematie technocratie middel om de naleving van een voorschrift of verdragsbepaling af te dringen of als straf voor een overtreding
