Roland Breeur – De tijd bestaat niet Aifric Campbell

Roland Breeur – De tijd bestaat niet
Dit boek is een uitnodiging tot en een inleiding in het filosofisch bedrijf. Filosofie begint met het inzicht dat er zoiets
bestaat als een domme vraag. Die is er in twee varianten:
de vraag is dom omdat er geen antwoord op kan worden
gegeven of omdat ze verkeerd is gesteld. Uiteindelijk gaat
filosofie over het basale onderscheid tussen domm een interessante waarheden. Zij keert zich, eventueel op een don
quichoteske wijze, tegen domheid. Als filosoof krijg je de
waarheid die je verdient. Die waarheid vloeit voort uit de
problemen die je stelt en ontwikkelt en uit de waarde van je
inzichten. Wie domme vragen stelt, moet geen diepgaande
en subtiele waarheden verwachten: clichés en triviale
inzichten zijn de oogst. Tegen deze achtergrond gaat Roland
Breeur in op de verhouding tussen tijd en bewustzijn, leven
en geschiedenis, vrijheid en verbeelding. Hij schept op basis van gedachten van Nietzsche, Proust, Sartre en Deleuze
een context om filosofisch over deze thema’s na te denken.
Dirk De Wachter – Borderline Times
De wereld door de bril van psychiater Dirk De Wachter.
We leven in borderlinetijden. In de psychiatrie is borderline vandaag met voor sprong de vaakst gestelde diagnose. Bovendien is de lijn tussen patiënten en niet-patiënten flinterdun. Zijn wij collectief op weg naar ziekte en
ongenoegen? Psychiatrie is de spiegel van de wereld waarin
we leven. Dirk De Wachter schetst borderline dan ook als
een maatschappelijk ziektebeeld. Eén conclusie staat als
een paal boven water: In onze westerse maatschappij zijn
de symptomen van borderline niet ver te zoeken. Meer
nog, ze kenmerken onze leefwereld. Wij zijn ons brein in
de tijd. Gelukkig zijn er andere, meer hoopgevende signalen met vooruitzicht op herstel. Onze wereld lijkt aan
een grens te staan. Mensen verzetten zich uitdrukkelijk
tegen de symptomen. Hechting, engagement, solidariteit
en gemeenschapszin zijn waarden die broodnodig zijn om
weerwerk te bieden tegen de huidige borderlinegesteldheid
van dreigende verbrokkeling, impulsiviteit en zinloosheid.
Aifric Campbell - Stop
Hoe houdt een vrouw zich staande in een topbaan? Geri is rond de dertig, werkt sinds zes
jaar bij een Londense investeringsbank en
woont samen met haar hond Rex. Vanwege haar
wiskundeknobbel werd ze vroeger gepest, maar
ondanks haar onzekerheid en besluiteloosheid is
ze succesvol in haar baan. In een door mannen
aangestuurd leven - haar baas, haar ex en haar
belangrijkste klant - vindt Geri maar weinig
plaats voor haar emoties. Ze is een burn-out
nabij wanneer ze eindelijk zelf een beslissing
neemt en op het vliegtuig naar San Francisco
stapt. Aifric Campbell werkte dertien jaar in
Londen als investeringsbankier, en schoolde
zich vervolgens om tot psychotherapeut. In
2009 verscheen het bejubelde De logica van het
moorden en in 2010 volgde De schade-expert.
Peter Piot – Geen tijd te verliezen
In de jaren 1970 trok Peter Piot naar Centraal-Afrika om er baanbrekend onderzoek rond het ebolavirus te verrichten. Jaren later stond hij opnieuw
in de vuurlijn toen een nieuw mysterieus virus uitbrak: aids. Piot reisde heel Afrika af en zette initiatieven op om de epidemie in te dijken. Als oprichter en directeur van UNAIDS onderhandelde
hij met politieke leiders als Fidel Castro en Thabo
Mbeki om aids wereldwijd een halt toe te roepen.
Geen tijd te verliezen is het openhartige en meeslepende relaas van een gedreven arts en wetenschapper, van zijn pioniersjaren in de ziekenhuizen van zwart Afrika, tot de internationale lobby
van de hoogste regionen van de WHO en de VN.
Alicja Gescinska – De verovering van de vrijheid
Alicja Gescinska heeft aan den lijve ervaren wat gebrek aan vrijheid is. Ooit woonde zij met haar ouders en zussen in een studio van
vier bij vier in communistisch Polen. Vlak voor de Val van de Muur
vluchtte het gezin naar België; Alicja was toen zeven jaar oud. Als
tiener kon zij moeilijk aarden in het Westen, waar de toegenomen
vrijheid niet meteen een garantie bleek voor een beter bestaan. Vrijheid scheen haar eerder een ander woord voor luiheid, gemakzucht,
consumentisme. Pas met de ontdekking van wijsbegeerte en literatuur
vond zij naar eigen zeggen de ware, positieve zin van de vrijheid. In
de zomer van 2010, toen zij volop werkte aan dit boek, werd Alicja
geconfronteerd met de plotse ziekte en het overlijden van haar vader.
Deze ingrijpende gebeurtenis deed haar niet alleen de broosheid van
het bestaan beseffen, maar ook de noodzaak om het leven te omarmen, zelfs al is dat soms ongenadig hard. Zij realiseerde zich dat je
als mens slechts vrij bent wanneer je liefdevol en betrokken in het
leven staat. Dat is de eigenlijke drijfveer achter haar pleidooi tegen
de luiheid en morele onverschilligheid die zij kenmerkend vindt voor
de moderne tijden. Deze neigingen zijn ook haar niet vreemd. Haar
pleidooi is dus evengoed een innerlijke polemiek. Deze jonge filosofe
laat ons inzien - of we nu liberaal zijn of katholiek, socialist of conservatief - dat vrijheid verre van vrijblijvend is. Zij moet veroverd worden.
David Grossman – Uit de tijd vallen
Uit de tijd vallen verkent
in precieze en tegelijkertijd poëtische taal de pijn en
het verdriet van ouders die
een kind verloren hebben.
Vijf jaar na de dood van
zijn in de oorlog gesneuvelde zoon Uri slaagt David Grossman op ongeëvenaarde wijze in deze bijna
onmogelijke onderneming.
Waar het nodig is zelfs
met vertwijfelde humor.
Joke Hermsen – Stil de tijd
Claudia Hammond – Supersnel slow motion
Heb je wel eens geprobeerd een dag niet op de tijd te letten? Het is
bijna onmogelijk. Tijd beheerst ons leven, maar hebben we enig idee
hoe de tijd in ons voordeel werkt? Aan de hand van de laatste ontwikkelingen op het gebied van de psychologie, neurologie en biologie
licht Claudia Hammond een tipje van de sluier op. Ze laat ons kennismaken met verschillende wetenschappers die tot het uiterste gaan
om het begrip tijd nader te onderzoeken, onder wie de Franse speleoloog Michel Siffre, die twee maanden van zijn leven doorbracht in
een ijsgrot zonder natuurlijk licht. Door middel van testjes, proeven
en gedachte-experimenten leren we hoe we efficiënter met onze
tijd kunnen omgaan, hoe we de tijd kunnen versnellen of vertragen,
hoe we de toekomst nauwkeuriger kunnen voorspellen en, misschien wel het belangrijkste, hoe we de tijd voor ons kunnen winnen.
Geen tijd hebben – dat is een van de fundamentele ervaringen van onze tijd. In dit veelgeprezen en intussen ook veelgelezen boek
neemt Joke J. Hermsen dit verschijnsel kritisch onder de loep. Vanuit het gedachtegoed
van denkers als Henri Bergson, Ernst Bloch
en Peter Sloterdijk ontwikkelt zij een nieuwe visie op het fenomeen tijd, waarin zij een
onderscheid aanbrengt tussen kloktijd en innerlijke tijd. Zij verkent het belang van rust,
verveling, aandacht en wachten; ervaringen die
sinds de Oudheid als belangrijke voorwaarden
voor het denken en de creativiteit werden beschouwd, maar in het huidige economische
tijdsgewricht nog weinig waardering krijgen.
Joke Hermsen – Blindgangers
De winter begint vroeg. Dat besef dringt onvermijdelijk door tot een gezelschap oude vrienden
dat met verschillende auto’s in de vrijdagavondfiles door sneeuwbuien vanuit Amsterdam op weg
is naar het Drentse buitenhuisje van een van hen.
Ze hebben elkaar op de universiteit leren kennen
in het genootschap Nil desperandum en vieren dit
weekend hun 25-jarige reünie. Ze zijn getrouwd of
al dan niet in harmonie gescheiden, ze zijn ongehuwd maar niet kinderloos, of kinderloos maar niet
alleenstaand, of zelfs van twee walletjes etend.
Vermoeid en vertraagd bereikt de hele club, inclusief meegekomen kroost en oude aanhang, de avondlijke bestemming. Het feest kan beginnen. Joke
J. Hermsen fileert genadeloos de tijdgeest in een
zedenschets van de generatie die in de jaren zestig
geboren is. Een roman over de gefnuikte idealen
en turbulente relaties van mensen die op zoek zijn
naar bezieling, bevlogenheid en nieuw moreel elan.
Stefan Klein – Tijd
Waarom zijn momenten van intens geluk altijd zo kort
en vluchtig? Hoe kunnen we in deze hectische tijden
bewuster met onze tijd omgaan? Stefan Klein leert ons
onze tijd beter te gebruiken en meer te genieten van
de momenten waaruit ons leven bestaat. Stefan Klein
neemt de lezer mee op een ongewone reis door ons bewustzijn. Hij laat zien dat de ervaring van tijd een van
de verbluffendste prestaties is van onze geest, waarbij
vrijwel alle hersenfuncties op ingenieuze wijze samenwerken: lichamelijke gevoelens en de zintuigen, emoties en zelfbewustzijn, de herinnering en het vermogen toekomstplannen te maken. Ook wordt de manier
waarop wij minuten en uren beleven door de cultuur
bepaald. In Tijd. Een gebruiksaanwijzing laat Klein
ook zien hoe we de ons gegeven tijd scherper kunnen
waarnemen en beter kunnen benutten. Want uiterlijke omstandigheden bepalen onze ervaring van tijd
lang niet zozeer als we denken: de film van ons leven
ontstaat in ons hoofd – en wij zijn zelf de regisseur.
Joke Hermsen – Windstilte van de ziel
‘Lang ben ik voor het woord 'ziel' teruggedeinsd.
Zelden heb ik het in filosofische zin in de mond
genomen. Eigenlijk begrijp ik niet wat me bezielde toen ik uitgerekend de verhouding tussen tijd
en ziel als onderwerp voor dit essay voorstelde.
En daar is het woord alweer gevallen. Wat me
'bezielde'. Daar glipt het op de eerste bladzijde
van dit dagboek door mijn vingers heen, alsof het
eens flink de draak wil steken met mijn schroom.’
Tegen het decor van de Franse Bourgogne mijmert
Joke J. Hermsen over de ziel. Ze koppelt de ziel
aan de ervaring van de innerlijke tijd, die verschilt
van de dwingende kloktijd waar we ons meestal
naar richten. Gaandeweg begrijpt ze steeds beter
wat Nietzsche bedoelde met 'de windstilte van
de ziel' die voorafgaat aan elk creatief proces.
David Nolens – De kunst van het wachten
Wat gebeurt er als we buiten het bedrijvige
leven gaan staan en de tijd — misschien
wel de echte, geleefde tijd — op ons laten inwerken? Het hoofdpersonage Jack
wordt door de zwerver Roman op sleeptouw genomen 'in een beweging van stilstand'. Ze reizen van Brussel naar Kopenhagen, van de Ardennen naar Tanger, met
Groenland als mythische droombestemming. De groep metgezellen wordt steeds
groter en ontpopt zich als 'een koor van
zwijgenden' dat zich heeft bekwaamd in
het wachten. Jack gelooft dat het Westen
behoefte heeft aan deze 'nieuwe aristocratie', dat zij de antipode vormt van 'de zich
altijd voortbewegenden' in een gehaaste
economie. De tijdservaring van Jack en de
anderen wordt door de auteur getoond in
een weerbarstige stijl, die het kauwende
en malende van hun bestaan adequaat
Diederik Stapel – Ontsporing
Diederik Stapel was een vooraanstaand wetenschapper,
gerespecteerd door zijn vakgenoten en populair bij zijn
studenten. Aan zijn glansrijke carriere kwam een abrupt
einde toen in september 2011 bekend werd dat Stapel
veelvuldig onderzoeksresultaten had vervalst en zelfs had
verzonnen. Zijn val was diep en hard. Maandenlang beheerste Stapels ontsporing de nationale en internationale
media. Zijn handelwijze zal de boeken ingaan als een van
de mest opzienbarende voorbeelden van wetenschappelijk
bedrag ooit. Hoe kon hij zo hoog stijgen en zo dramatisch
diep vallen? In Ontsporing vertelt Diederik stapel voor
het eerst sinds de onthulling zijn verhaal: zijn keuze voor
de wetenschap, zijn enthousiasme en nieuwsgierigheid,
zijn verlangen naar antwoorden en inzichten, de experimenten die hij opzette en de verleidingen waaraan hij
geen weerstand kon bieden. Op pijnlijke wijze maakt hij
duidelijk hoe hij zijn collega's en studenten, maar vooral
zichzelf, stukje bij beetje een rad voor ogen draaide. Stapel trapt niet na, beschuldig niemand en veegt zijn eigen
straatje niet schoon; hij onderzoekt zichzelf minutieus
en geeft de lezer een kijkje in de krochten van zijn ziel.
Paul Verhaeghe - Identiteit
Maatschappelijke veranderingen hebben gezorgd voor een veranderd ikgevoel. Paul Verhaeghe onderzoekt de
effecten van dertig jaar neoliberalisme,
vrijemarktwerking, privatisering en de
relatie tussen de maakbare samenleving
en onze identiteit. Wie wij zijn wordt
zoals altijd bepaald door de context
waarin wij leven. Die context bepaalt
op dit moment: Wie geen succes heeft
zal ziek zijn. De dwang tot succes en
geluk blijkt een keerzijde te hebben:
het leidt tot verlies aan zelfbesef, tot
desoriëntatie en vertwijfeling. De mens
is eenzamer dan ooit. De liefde is moeilijk te bereiken en betekenisvol leven
is diepgaand problematisch geworden.
Paul van Tongeren – Over het verstrijken van de tijd
Soms menen we dat de tijd vliegt, op
andere momenten vinden we dat hij
kruipt. Maar steeds zijn we er zeker van
dat de tijd voorbijgaat. Menselijk leven
kan niet om die ervaring heen: dat alles
wat gebeurt ook weer ophoudt, dat alles
voorbijgaat, dat de tijd verstrijkt. Dit
essay gaat over de ervaring van de tijdelijkheid van het bestaan en van alles
wat daarin gebeurt. Eerst worden enkele ‘pathologieën van de tijdelijkheid’
beschreven: manieren waarop mensen
kunnen lijden aan het verstrijken van
de tijd. Daarna wordt gekeken naar
wat de ethiek te bieden heeft aan hulp
bij deze opgave van de mens: te leven
in de tijd die onherroepelijk verstrijkt.
Rob Wijnberg – En mijn tafelheer is Plato
We leven in een land en in een cultuur waarin infotainment niet langer
alleen een journalistiek genre is, maar ook een politieke norm: het
gaat niet slechts om de boodschap, maar vooral ook om de manier
waarop die wordt uitgedragen. Beeldvorming is de allesbepalende
factor: niet het gedachtegoed van een partij, de standpunten van een
politicus of het beleid van het kabinet is maatgevend voor de kiezersvoorkeuren, maar het beeld dat daarvan van dag tot dag in de verschillende mediakanalen ontstaat. Zo manifesteert het publieke debat zich steeds meer als een publiciteitsshow, omringd door kiezers
die letterlijk meedeinen met de waan van de dag. InEn mijn tafelheer
is Platoprobeert Rob Wijnberg ons los te maken van de waan van de
dag en de actualiteit in een breder verband te plaatsen. Geen betere
begeleiders daarbij dan de grote filosofische en politieke denkers uit
heden en verleden. Want, zegt Wijnberg, er is geen doeltreffender
manier om de hectiek van vandaag te doorgronden dan met wat er
door grote geesten is en wordt gedacht. Van de kredietcrisis tot en
met Afghanistan, van Geert Wilders tot en met de moslims, van religie tot en met wetenschap, van de rol van de media tot en met die
van de overheid – haarscherp ontleedt Rob Wijnberg de belangwekkendste politieke, sociale en culturele gebeurtenissen van onze tijd.