Staatsinrichting

Staatsinrichting
Officiële Naam
Republiek Nicaragua
Staatsvorm
Presidentiële democratie
Uitvoerende Macht
Staatshoofd: President Enrique Bolaños Geyer (sinds januari 2002; termijn 5 jaar)
Regeringsleider: President Enrique Bolaños Geyer (sinds januari 2002; termijn 5 jaar)
Kabinet: Ministerraad wordt benoemd door de president
Wetgevende Macht
Nationale Assemblee heeft 92 leden, die via evenredige vertegenwoordiging worden gekozen voor
een termijn van vijf jaar.
Constitutie
9 januari 1987, met hervormingen in 1995 en 2002
Hoofdstad
Managua
Bestuurlijke Indeling
Volgens de Nicaraguaanse grondwet is autonomie een van de beginselen met betrekking tot de
gemeenten. In de grondwet is vastgelegd dat de gemeenten recht hebben op een “voldoende”
percentage van de rijksbegroting. De gemeentewet bakent de autonome bevoegdheden af door te
bepalen dat de gemeentelijke autonomie niet in strijd mag komen met de bevoegdheden van de
centrale overheid. Bovendien schrijft die wet voor dat bij de uitvoering van de gemeentelijke
bevoegdheden de economische en ruimtelijke planning van de staat moet worden geëerbiedigd.
In de gemeentewet worden twee bestuursorganen voorgeschreven: de gemeenteraad en de
burgemeester. Het aantal gemeenteraadsleden voor de hoofdstad Managua is wettelijk vastgesteld op
20. De regionale hoofdsteden hebben 10 raadsleden. Voor alle andere gemeenten is het aantal
inwoners bepalend. Is dat meer dan 20.000, dan telt de raad 10 leden. Bij minder dan 20.000
inwoners bedraagt het aantal raadsleden 5.
1
Volgens de herziene gemeentewet van 1997 is de gemeenteraad het hoogste orgaan van de
gemeente. De raad komt tenminste één keer per maand bijeen. De meeste grote gemeenten werken
met een beperkt aantal raadscommissies. De gemeenteraad stelt het beleid vast en heeft het
budgetrecht.
De burgemeester (en vice-burgemeester) is de hoogste uitvoerende macht binnen de gemeente.
Beiden worden rechtstreeks gekozen door de bevolking voor een periode van 4 jaar. Er zijn geen
wethouders; wel persoonlijke adviseurs van de burgemeester. Deze persoonlijke adviseurs kunnen
een vrij grote invloed hebben op het beleid van de gemeente.
De burgemeester vervult in Nicaragua de functies die in Nederland door zowel het college van
burgemeesters en wethouders als door de burgemeester worden vervuld. Hij voert het
personeelsbeleid en geeft leiding aan de tenuitvoerlegging van de gemeentelijke bevoegdheden. Hij
zorgt voor de gemeentelijke coördinatie en waakt over de doelmatigheid. De burgemeester moet zijn
plannen ter goedkeuring voorleggen aan de gemeenteraad en achteraf verantwoording afleggen.
Ten minste twee maal per jaar komt volgens de wet in de gemeente de Volksvergadering bijeen. Zo’n
volksvergadering is geen bestuursorgaan van de gemeente, maar een bijeenkomst waaraan alle
ingezetenen van de gemeente kunnen deelnemen. Behalve de twee voorgeschreven bijeenkomsten
kan de burgemeester ook extra Volksvergaderingen bijeenroepen, bijvoorbeeld om zaken te
bespreken waarvan de inwoners willen dat zij in het openbaar worden behandeld. Ook het bijstellen
van het gemeentelijk beleid en de deelname van de bevolking aan de oplossing van problemen zijn
onderwerpen die in zo’n extra Volksvergadering aan de orde kunnen worden gesteld.
Onder de huidige regering is in 2003 politieke consensus bereikt over de noodzaak van verder
decentraliseren. Het model van decentraliseren is nog onderwerp van debat.
Het decentralisatiebeleid zal worden vastgelegd in een wetsvoorstel en in 2005/2006 ter goedkeuring
worden voorgelegd aan het nationale parlement.
Bron: Van der Hijden, R., Lokaal Bestuur in Nicaragua, LBSNN & VNG International, 1999
Activiteiten van de VNG in Nicaragua
Sinds de jaren ’80 bestaan er vele intensieve contacten tussen gemeenten in Nicaragua en
gemeenten in Nederland. Destijds ontstaan vanuit een solidariteitsgevoel bij Nederlanders met
Nicaragua. Na de beëindiging van de dictatuur heeft de Nederlandse overheid het
wederopbouwproces in Nicaragua gesteund. In 1981 verkreeg Nicaragua voor een periode van vijf
jaar de status van wederopbouwland. De samenwerking concentreerde zich op drie sectoren:
landbouw, gezondheidszorg en havenverbetering.
In de afgelopen jaren zijn diverse activiteiten van gemeenten mede mogelijk gemaakt door financiële
bijdragen van VNG International uit het programma GSO-LOGO South. Hieronder volgt een voorbeeld
van een activiteit onder LOGO South.
Van 16 mei tot 5 juni 2004 vond een werkbezoek aan Nederland plaats waaraan 19 bestuurders en
ambtenaren van zes Nicaraguaanse gemeenten deelnamen. De uitvoering heeft in nauwe
samenwerking met het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN)
plaatsgevonden. Aanleiding voor het werkbezoek waren de recente ontwikkelingen in Nicaragua van
het nationale decentralisatie- en deconcentratiebeleid in relatie tot de lokale economische
ontwikkeling; de ontwikkeling van het ‘gemeentefonds’ in relatie tot het benutten van het eigen
belastingpotentieel (vooral de onroerendzaakbelasting). In 2002 en 2003 hebben de Nederlandse
gemeenten en/of particuliere stedenbandorganisaties uit Maastricht, Rijswijk, Helmond, Gennep en
Doetinchem - via het LBSNN – technische en financiële steun verleend aan hen respectievelijke
partnersteden Rama, Condega, San Marcos, San Pedro de Lovago en La Libertad voor het realiseren
van enerzijds het participatief opstellen en vaststellen door de gemeenteraad van een strategisch
ontwikkelingsplan voor de lokale ontwikkeling en anderzijds voor het aanzienlijk doen verhogen van
de inkomsten uit de onroerendzaakbelasting (met ruim 20%).
De belangrijkste doelen van het groepswerkbezoek aan Nederland waren het opstellen van een plan
van aanpak voor middelencoördinatie op basis van strategische ontwikkelingsplannen, het opstellen
van een plan van aanpak voor het (verder) benutten van het potentieel aan gemeentebelastingen, het
bevorderen van samenwerking en dialoog en deskundigheidsbevordering in kennisoverdracht tussen
Nicaraguaanse en Nederlandse gemeenten.
2
Nicaragua kent ook een vereniging van gemeenten. In 1994 is door de grotere gemeenten in
Nicaragua de Asociación de Municipios de Nicaragua, AMUNIC, opgericht. Bij veel gemeenten
bestond de behoefte aan een eigen platform. De organisatie heeft zich ontwikkeld tot de
belangenbehartiger van de gemeenten bij regering en parlement. AMUNIC heeft een belangrijke rol
gespeeld bij het opstellen van de herziene gemeentewet van 1997.
Er is sprake van een intensieve samenwerking tussen AMUNIC, LBSNN, VNG international en het
Instituto Nicaraguense de Fomento Municipal (INIFOM), instituut ter versterking van de gemeenten.
Vanuit deze samenwerking is door het LBSNN in opdracht van VNG International
het LOGO South landenprogramma Nicaragua 2005-2008 onder LOGO South ontwikkeld. Het
landenprogramma richt zich op strategische planning en lokale belastingheffing. Voor meer informatie
hierover kunt u contact opnemen met:
VNG International
Tel: 070 373 8774
[email protected]
of
LBSNN
Tel: 020 552 2757
[email protected]
Bron: VNG International
Verkiezingen
Bij de verkiezingen in 1996 kwam de rechtse president Alemán aan de macht. Hij draaide aanvankelijk
versneld een aantal hervormingen uit de jaren tachtig terug. In 1999 hebben de twee politieke
hoofdstromingen van het land, te weten de Sandinisten (met als leider Daniel Ortega) en de Liberalen
(met als leider Arnoldo Alemán) een politiek pact gesloten. Een niet geringe prestatie in een land dat
tien jaar lang het strijdtoneel was van de twee grootmachten en werd verscheurd door een bloedige
burgeroorlog. Niettemin was er veel kritiek op het Pact omdat het de democratische rechten van
derden zou kunnen belemmeren en het gevaar in zich draagt dat (opnieuw) een kleine dominante elite
in Nicaragua de beschikbare middelen verdeelt.
Bij de burgemeesters- en gemeenteraadsverkiezingen in november 2000 behaalden de Sandinisten in
bijna alle grote steden van Nicaragua de meerderheid.
Op nationaal niveau blijven in 2001de Liberalen na verkiezingen aan de macht. Onder leiding van de
nieuwe president, Dr. Enrique Bolaños, is een belangrijke start gemaakt met de strijd tegen de
omvangrijke corruptie in de nationale politiek in Nicaragua. Verscheidene voormalige politieke
kopstukken, waaronder de ex-president Alemán (en zijn partijgenoot) zijn gearresteerd en in
afwachting van een proces. Het lijkt te gaan om een serieus initiatief, waarmee de regering een
duidelijk signaal afgeeft zowel naar de eigen burgers als naar de internationale donoren
Bron: Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua
Geschiedenis
In 1821 wordt Nicaragua, als deel van een Centraal-Amerikaanse Federatie, onafhankelijk van
Spanje. In 1838 wordt het land een onafhankelijke staat. De soms bloedige strijd tussen
conservatieven en de meer vooruitstrevende liberalen, die zelfs de hulp van Amerikaanse huurlingen
inroepen (o.m. William Walker), bepaalt het politieke landschap. De liberaal en verlicht despoot José
Santos Zelaya, die in 1893 aan de macht komt, voert hervormingen door, zoals de scheiding van Kerk
en Staat, gratis onderwijs en investeringen in infrastructuur. Ook bevordert hij de integratie van het
Oostelijk Caraïbische deel van Nicaragua binnen de natie. Zijn weigering in te stemmen met de aanleg
van een kanaal van de Atlantische oceaan naar de Stille oceaan brengt hem in conflict met de VS, die
tegenkrachten steunen en mariniers naar Bluefields sturen (1910). De militaire aanwezigheid van de
VS zal, met een korte onderbreking, tot 1933 duren. Door eerlijke verkiezingen en het instellen van
een beroepsleger, de Nationale Garde, willen de VS een verbetering van het politiek klimaat
bevorderen, hetgeen door het steeds weer oplaaien van de strijd tussen conservatieven en liberalen
mislukt. Vanaf 1925 voert de socialistisch geïnspireerde revolutionair Augusto C. Sandino, die
landhervorming wil doorvoeren, met een guerrillaleger strijd tegen de Amerikaanse mariniers en de
Nationale Garde. In 1934 wordt hij op bevel van de opperbevelhebber van de Nationale Garde,
3
Anastasio Somoza, vermoord. Zijn naam wordt later verbonden aan een van de belangrijkste politieke
bewegingen in Nicaragua.
De familie Somoza voert tot 1979 het bewind over het land en vergaart daarbij aanzienlijke
rijkdommen. Na een jarenlange en bloedige burgeroorlog, geleid door de Sandinistische beweging,
raakt het bewind van president Somoza zowel nationaal als internationaal steeds meer geïsoleerd. In
1979 delft zijn Nationale Garde na een felle strijd het onderspit, waarna Somoza het land ontvlucht.
Een vijfkoppige Junta, waarin naast Sandinisten ook de weduwe van de vermoorde hoofdredacteur
van de oppositiekrant 'La Prensa', Violeta Chamorro, zitting heeft, neemt de leiding van het land over.
Het leger komt in handen van de Sandinisten. De tegenstelling tussen de politieke doelstellingen van
de Sandinisten, politiek georganiseerd in het FSLN ('Frente Sandinista de Liberación Nacional') dat
eigen massaorganisaties opricht, en de andere politieke stromingen worden echter steeds duidelijker.
Na een verkiezingsoverwinning van de Sandinisten in 1984 wordt Daniel Ortega president en krijgt
Nicaragua een parlement. Bij de opbouw van het nieuwe Nicaragua krijgt het land veel internationale
financiële steun. Vrijwilligers uit het buitenland helpen bij de wederopbouw. Het beleid van de
Sandinisten is gericht op vermindering van ongelijkheid en armoede en ontwikkeling van de bevolking.
Toch leidt het centralistisch georiënteerde ontwikkelingsmodel, ondanks de positieve resultaten op het
vlak van alfabetisering, onderwijs en gezondheidszorg, niet tot economische groei en welvaart. De
Sandinistische regering kampt met een toenemende schuldenlast en hyperinflatie. De gewapende
strijd tegen ex-leden van de Nationale Garde, 'contra's' genoemd, die gesteund worden door de VS,
slokt steeds meer overheidsmiddelen en arbeidskrachten op. De Reagan-regering stelt een
zeeblokkade in en verspert de haven van de stad Corinto met zeemijnen. De verkiezingen in 1990
worden, tegen de algemene verwachting in, gewonnen door de oppositie, verenigd in de UNO (Union
Nacional Opositora). Violeta Chamorro wordt President en haar schoonzoon Lacayo premier. Tijdens
de regeringsperiode Chamorro komt er een einde aan de binnenlandse gewapende conflicten, maakt
het centralistisch bewind plaats voor democratisch bestuur, verandert de geleide economie in een vrije
markt en wordt het leger onder burgerlijk gezag geplaatst. De sinds de onafhankelijkheid bestaande
politieke polarisatie bepaalt ook de verkiezingen van 1996. Het FSLN met Daniel Ortega als
presidentskandidaat wordt verslagen en de Liberale Alliantie, die met 51 procent een volstrekte
meerderheid behaalt, levert ook de nieuwe president aan: de voormalige burgemeester van Managua,
Arnoldo Alemán Lacayo. Alemán is president tot aan de nationale verkiezingen in november 2001.
Deze verkiezingen, waar veel internationale en nationale waarnemers een oogje in het zeil houden,
verlopen eerlijk en rustig en worden gewonnen door de Liberale Partij.
Bron en extra info: Website Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Nicaragua
Bevolking
Populatie
5.465.100 (CIA Factbook 2005 )
Bevolkingsgroepen
69 procent van de bevolking is mestizo, 17 procent is blank, 9 procent van de bevolking is zwart en 5
procent Amerindiaans.
Religie
85 procent van de bevolking is Rooms Katholiek, de overige 15 procent Protestant.
Geografie
Grootte
total: 129.494 km2 (Ongeveer 4 maal Nederland)
land: 120.254 km2
water: 9.240 km2
Landgrenzen
Nicaragua grenst aan Costa Rica 309 km en Honduras 922 km
Klimaat
4
Tropisch in de laaglanden, koeler in de hoogvlaktes
Extra info
Kranten
El Nuevo Diaro
La Prensa
Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Nicaragua
Ambassadeur is Z.E. drs. L.P.M. van Geel
Colonial Los Robles, 3a Etapa
De Plaza El Sol
1 cuadra al sur, 1½ cuadra al oeste
Managua
Postadres:
Apartado Postal 3688
Managua
Tel. 00-505-2704482/3/5/6
00-505-2704498
00-505-2704505/6
Fax 00-505-2700399
E-mail: [email protected]
Bron en extra info: Website van het Koninkrijk der Nederlanden in Nicaragua
Ambassade van de Republiek Nicaragua in Nederland
Ambassadeur is Z.E. Carlos José Francisco Arguello Gómez
Laan Copes van Cattenburg 84
2585 GD Den Haag
tel: 070 3225063
fax: 070 3508331
Stedenbanden
Eindhoven
Particulier Initiatief
Noord-Brabant
Chinandega
Rijswijk
Gemeente
Zuid-Holland
Condega
Delft
Particulier Initiatief
Zuid-Holland
Esteli
Zoetermeer
Particulier Initiatief
Zuid-Holland
Jinotega
Leiden
Particulier Initiatief
Zuid-Holland
Juigalpa
Den Haag
Particulier Initiatief
Zuid-Holland
Juigalpa
Doetinchem
Particulier Initiatief
Gelderland
La Libertad
Doetinchem
Gemeente
Gelderland
La Libertad
Utrecht
Gemeente
Utrecht
León
Utrecht
Particulier Initiatief
Utrecht
León
Amsterdam
Particulier Initiatief
Noord-Holland
Managua
Nijmegen
Gemeente
Gelderland
Masaya
Nijmegen
Particulier Initiatief
Gelderland
Masaya
Tilburg
Particulier Initiatief
Noord-Brabant
Matagalpa
5
Tilburg
Gemeente
Noord-Brabant
Matagalpa
Diemen
Particulier Initiatief
Noord-Holland
Nandaime
Maastricht
Particulier Initiatief
Limburg
Rama
Haarlem
Particulier Initiatief
Noord-Holland
Rivas
Groningen
Particulier Initiatief
Groningen
San Carlos
Helmond
Particulier Initiatief
Noord-Brabant
San Marcos
Gennep
Gemeente
Limburg
San Pedro de Lovago
Gennep
Particulier Initiatief
Limburg
San Pedro de Lovago
Zutphen
Particulier Initiatief
Gelderland
Villa Sandino
Bron en extra info: Stedenbanden
6