Pech-speelt-rol-bij-ontaan-van-kanker

‘Pech’ speelt belangrijke rol bij ontstaan van kanker - n r c . n l pagina 1 van 1
‘Pech’ speelt belangrijke rol bij ontstaan
van kanker
Een onderzoeker in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis volgt op een monitor de celdeling van tumorcellen.
Foto ANP / Lex van Lieshout
WETENSCHAP
Pure pech speelt een grote rol bij
mensen die getroffen worden door kanker. Per
door Sander Voormolen
soort kanker verschilt de invloed van die pech
behoorlijk. De Amerikaanse geneticus Bert Vogelstein en statisticus Cristian Tomasetti van
Johns Hopkins University in Baltimore hebben dit voor een groot aantal soorten tumoren
nu voor het eerst op een rij gezet.
Ze concluderen vandaag in Science dat tot nu toe is onderschat hoe vaak kanker spontaan
ontstaat, door een ongelukkige fout in het DNA die optreedt tijdens de celdeling. Als dat
risico in ogenschouw wordt genomen, wordt ineens veel inzichtelijker waarom de ene soort
tumor veel vaker voorkomt dan de andere.
Erfelijkheid speelt over het algemeen maar een beperkte rol bij het ontstaan van kanker, bij
5 tot 10 procent van tumoren zit het in de familie. En gezond leven – niet roken, matig
drinken en veel bewegen – biedt geen absolute garantie dat je nooit kanker zult krijgen. Dat
mensen toch risico lopen kanker te krijgen, is een bijeffect van de celdeling, zeggen
Tomasetti en Vogelstein.
KANS OP KANKER GROOTST IN WEEFSEL WAAR CELLEN VAAK DELEN
Bij iedere celdeling moet het complete DNA van de cel gekopieerd worden, daarbij kunnen
foutjes ontstaan. Als dat gebeurt in genen die de celgroei reguleren, kan dat snel ontaarden
in een tumor. Logisch geredeneerd, is de kans op kanker het grootst in weefsel waarin cellen
heel vaak delen. Daarom komt dikke darmkanker veel vaker voor dan hersentumoren: de
cellen aan de binnenkant van de dikke darm vernieuwen zich continu, cellen in de hersenen
delen zich op volwassen leeftijd nog maar sporadisch.
Tomasetti en Vogelstein hebben dit nu heel precies met kansberekening gekwantificeerd. Ze
bekeken daarvoor hoeveel cellen een orgaan gemiddeld bevat, hoeveel stamcellen
daartussen zitten en hoe vaak die stamcellen in een mensenleven zouden moeten delen.
Vervolgens zetten zij dat uit in een grafiek tegen het levenslange risico op een bepaalde
tumor. Tweederde van de variatie in het kankerrisico van verschillende weefsels blijkt terug
te voeren op ‘pure pech’.
ROKEN EN DRINKEN VERGROOT NOG STEEDS KANS OP KANKER
Volgens Vogelstein moet er meer gedaan worden aan de vroege opsporing van bijvoorbeeld
alvleesklierkanker, dunnedarmkanker en bepaalde vormen van leukemie. Bij deze tumoren
is de ophoping van foutjes in de het DNA de belangrijkste oorzaak van de ontsporing, aldus
Vogelstein en Tomasetti.
De bevindingen van het onderzoek laten onverlet dat roken en drinken de kans op
longkanker en leverkanker vergroten. Niet roken is het beste wat je kunt doen om het risico
op kanker te beperken. De invloed van kankerverwekkende stoffen in rook komt namelijk
nog eens bovenop het basale risico van het ontstaat van kanker door een verkeerde
celdeling.
http://www.nrc.nl/nieuws/2015/01/02/pech-speelt-belangrijke-r... 2-1-2015