De ziektegeschiedenis van kanker

De ziektegeschiedenis van kanker
Noorderlicht, december 2009
Kanker ontstaat niet zomaar. Daar is een langdurige opeenstapeling van fouten in het DNA voor nodig. Britse
wetenschappers hebben die ziektegeschiedenis voor twee soorten kanker in kaart gebracht.
Net nog even een flinke hijs van een sigaretje genomen? Dan heeft je DNA weer een flinke optater te pakken. Voor elke vijftien
sigaretten die je rookt, sluipt er een genetische fout in je genoom. Hoe erg kan dat zijn? Valt wel mee. Je lichaam is namelijk
prima in staat om fouten in het DNA te herstellen. Daar heeft de cel allerlei reparatiediensten voor ontworpen.
Maar ga lang genoeg door met roken en de reparatiediensten kunnen het niet meer bijbenen. Er sluipen steeds meer
permanente fouten in je DNA, met het ontstaan van een kankercel tot gevolg. Maar kanker ontstaat dus niet zomaar. Het heeft
een
hele
ziektegeschiedenis.
Kankergenoom
Britse kankeronderzoekers van het gerenommeerde Wellcome Trust Sanger Institute hebben nu voor twee soorten kanker die
geschiedenis in kaart gebracht: longkanker en melanoom, de meest kwaadaardige vorm van huidkanker. De onderzoekers
hebben een kankergenoom samengesteld met alle DNA-fouten die in de loop der tijd in het genoom geslopen zijn. Die prestatie
is
goed
voor
twee
artikelen
in
Nature
deze
week.
Waarom longkanker en melanoom? Omdat van deze twee soorten kanker bekend is wat de voornaamste oorzaak is. Dat is roken
voor longkanker en UV-licht voor melanoom. De ondezoekers vergeleken cellen van een long- en huidkankerpatiënt met
normale cellen uit long en huid. Ze lieten er geavanceerde technieken op los en herhaalde de proeven zestig tot zeventig keer om
er
zeker
van
te
zijn
dat
ze
geen
fouten
maakten.
Zo ontdekten de Britten dat iemand met longkanker maar liefst 23.000 DNA-fouten heeft. Een melanoompatiënt heeft er zelfs
meer dan 30.000. Bovendien konden de onderzoekers precies aanwijzen welke fouten het gevolg waren van roken of UV-licht en
welke
fouten
andere
oorzaken
hadden.
Laatste
zetje
Stel je voor dat wetenschappers ontdekken welke DNA-fouten precies een cel fataal worden en die cel dat duwtje de afgrond in
geven
waardoor
het
een
kankercel
wordt.
Dan
kunnen
er
gerichte
medicijnen
worden.
Volgens de directeur van het instituut Mark Walport is dit de toekomst van de kankerbehandeling. Op naar een behandeling op
maat. Een duur grapje, want de apparatuur is peperduur, proeven zijn tijdrovend en moeten vaak herhaald worden, maar
niettemin
heel
hoopvol.
Wie daar niet op wil wachten, kan wat het longkankerverhaal betreft het heft ook in eigen hand nemen: stoppen met roken. Na
vijftien jaar zijn alle kankercellen verdwenen. Waarschijnlijk omdat het lichaam ongezonde cellen zelf opruimt en vervangt door
nieuwe cellen die geleverd worden door stamcellen in de long.
Een pakje sigaretten op? Dan heb je in ieder geval een DNA-fout te pakken.
Toen hadden we nog niet zo in de gaten hoe schadelijk roken is.
Iedere lichaamscel is uitgerust met een heel leger aan slimme reparateurs.