Lezing 5 maart 2013 jl

BIOLOGISCHE LANDBOUW
Wat is dat?
Gewenst?
Wat is er op tegen?
Dr. Ir. Eric A. Goewie
emeritus Hoogleraar Ecologische Landbouw
Wageningen Universiteit
1
De 3 niveau’s van het
landbouwbedrijf
1. Fysisch-chemisch niveau (processen gaan van
geordend zijn naar chaos: entropie neemt toe)
2. Levensniveau (processen gaan van chaos naar
ordening: informatie uit DNA, cellen, weefsels,
lichaam, ruimtelijke oriëntatie, plek in het
ecosysteem en evolutie)
3. Kosmisch-geestelijk niveau (grondhouding: visie,
motief, gedrag, circulair denken en duurzaam
handelen)
2
Ondernemer bepaalt op welk
niveau geproduceerd wordt
• Fysisch-chemisch, dan gangbaar
• Fysisch-chemisch en levensniveau, dan
biologisch
• Fysisch-chemisch, plus levensniveau plus
kosmisch-geestelijk niveau, dan biologischdynamisch
3
Landbouwproduktie systeem - 1925
MENS
MECHANISCHE
ONKRUIDBESTRIJDING
GEWASSEN
ONKRUIDEN
VEE
STIKSTOFBINDERS
PARASIETEN
NUTRIENTEN
PLAGEN
ORGANISCHE
BEMESTING
N,P,K
GEWASBESCHERMING
FYSISCH/MECHANISCH
(soms chemisch)
PREDATOREN
VERTEERDERS
ORGANISCHE
MEST
ORGANISCH AFVAL+
GEWASRESTEN
MECHANISCHE
GRONDBEWERKING
BODEMLEVEN
GROEN BEMESTING
stimulering
verstoring
4
Conclusie
• Matige en jaarlijks sterk variërende
opbrengst
• Storingsgevoelig (ziekten, plagen, droogte,
nattigheid)
• (Onbewust) sprake van een
bedrijfsgebonden (eco)produktiecyclus
• Er zijn weinig sturingsmogelijkheden
• Hoge mate van autonomie
5
Landbouwproduktie systeem - 2012
PESTICIDEN
VERSTORING/
VOORKOMING
GENTECH
GENTECH
HERBICIDEN
MENS
GEWASSEN
ONKRUIDEN
KUNSTMEST
N,P,K
KOSTEN VOOR TECHNISCHE EN JURIDISCHE BESCHERMING TEGEN ONBEDOELDE GEVOLGEN
VEE
ANTIBIOTICA
VEEVOER GEIMPORTEERD
ZAAD BEHANDELING
STIKSTOFBINDERS
PARASIETEN
GROEIREGULATIE
NUTRIENTEN
PESTICIDEN
FUNGICIDEN
PLANTENZIEKTEN
INSECTICIDEN
ACARICIDEN
NEMATICIDEN
PREDATOREN
VERTEERDERS
ORGANISCH AFVAL+
GEWAS RESTEN
“STOPPEL” AFVOER
PESTICIDEN
GRONDBEWERKING
BODEM LEVEN
stimulering
onderdrukkend
6
Conclusie
• Enorme opbrengst
• Grote (jaarlijkse) opbrengstzekerheid
• Geen sprake van een bedrijfsgebonden
ecologische productie cyclus
• Er zijn zeer veel sturingsmogelijkheden
• Hoge mate van afhankelijkheid van extern
onderzoek, voorlichting, afnemers, wet- en
regelgeving, toeleverende industrie
• Ondernemer denkt lineair
• Natuur is grondstof voor technisch handelen
• Hoge investeringskosten en laag rendement
7
Landbouwproduktie systeem- biologisch dynamisch
THERMISCHE/MECHANISCHE ONKRUIDBESTRIJDING EN GEWASROTATIE
MENS
GEWASSEN
BEDRIJFSBESLISSINGEN
BASEREN OP WAARNEMINGEN, DOELSTELLINGEN EN FUNCTIES
VEE
ONKRUIDEN
STIKSTOFBINDERS
PARASITAIRE
SCHIMMELS
NUTRIENTEN
VLINDERBLOEMIGEN
REKENING HOUDEN
MET CYCLI EN RITMEN
IN DE NATUUR DOOR
TOEPASSEN VAN
PREPARATEN EN
DIERENWELZIJN
PLANTENZIEKTEN
PREDATOREN
STIMULERING mbv
AANGEPASTE
TECHNIEKEN
GEMENGDE
BEDRIJFSVOERING
RUIME
VRUCHTWISSELING
PLANTEN EXTRACTEN
BODEMVERZORGING
RESISTENTE GEWASSEN
PLANTEXTRACTEN
VEILIGE PESTICIDEN
GEWASROTATIE
BIOLOGISCHE
BESTRIJDING
VERTEERDERS
COMPOST met
C/N 20-30
MECHANISCHE
BESCHADIGING
ORGANISCHE MEST
GFT
GEWASRESTEN
BODEM LEVEN
ORGANISCHE
BEMESTING
STIMULERING MET AANGEPASTE TECHNIEKEN
stimulerend
afremmend
8
CYCLI EN RITMEN IN DE NATUUR ?
• Fysiologische kringlopen (bv ademhaling, autoimmuun systeem, nutrienten cyclus)
• Dierenwelzijn
• Seizoenswisselingen
• Kosmische invloeden (zon/aarde/maan constellaties)
• Ordening leverende levensprocessen (leven is een
activiteit; het is een constant proces van actieve
afbraak en herstel van ordening)
• Materie is gecondenseerd licht
9
Conclusie
• Opbrengst (20 % lager dan gangbaar)
• Grote (jaarlijkse) opbrengstzekerheid
• Sprake van een stabiele, bedrijfsgebonden
productiecyclus
• Er zijn zeer veel sturingsmogelijkheden
• Beperkte afhankelijkheid van extern onderzoek,
voorlichting, afnemers, wet- en regelgeving
• Ondernemer denkt cyclisch en handelt in
overeenstemming daarmee
• Natuurlijke samenhangen worden gekend en
gerespecteerd
• Kosmisch-geestelijk niveau is aspect van het bedrijf
en weerspiegelt zich in het bedrijfsmanagement.
10
Voorbeeld van de ademhalingscyclus
11
Voorbeeld van een kringloop proces
Bron: Williame, F. (1993), Bemesting in Velt,
pag 86
12
Biologische en
BD landbouw
Climax fase
Pionier fase
Intensieve
landbouw
Zwerflandbouw
Ecologische ontwikkeling (successie)
TIJD
Productie intensiteit
Laag
Hoog
Ecologisch evenwicht
Vatbaarheid voor ziekten en plagen
Hoog
Laag
Hoog
Energie behoefte
Laag
Hoog
Laag
Effecten van verschillende vormen van grondgebruik
13
Wat zegt de gangbare wetenschap over
biologische landbouw?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Holistisch ondernemen is onmogelijk
Smaak en houdbaarheid zijn niet beter
Inderdaad geen sprake van ongewenste residuen
Opbrengsten zijn te laag
Bodemkwaliteit is goed
Weerbaarheid van dier en gewas is hoog
Robuuste ecologische verbanden zijn aangetoond
Niet klimaatvriendelijk
Visie past niet bij technologische mogelijkheden
(gmo, nanodeeltjes, chemie, automatisering)
14
Gangbaar en Bio bedrijf met
elkaar vergeleken
•
•
•
•
•
Management
Berekeningen
Waarden
Grondslag voor handelen
Hongerbestrijding
15
Bedrijfsmanagement
STUREN OP BIOTISCHE
INTEGRATIENIVEAU’S
STUREN OP LEVENS-PROCESSEN EN
FUNCTIES INTEGRATIENIVEAU’S
Energie opslag
Individu
Nutrienten cycli
Soort
Populatie
Voedselketendoorgifte van
energie en stoffen
Levensgemeenschap
Decompositie
Biocenose
Successie
Ordening
ECOSYSTEEM
BENADERING
16
Voorbeeld van sturing op nutriënten cyclus
Stikstof berekening voor biologische bedrijfsvoering
Bron: Oomen et
al, Minderhoudhoeve reeks,
(1989)
17
WAARDEN
BD
•
•
•
•
Heelheid
Natuur gebruiken
Bedrijf is een ecosysteem
Ervaringskennis staat
centraal
• Dieren zijn vrij van dorst,
honger, ondervoeding,
fysiek en fysiologisch
ongerief, pijn, verwonding,
ziektes, afgedwongen
gedrag, angst en chronische
stress
•
•
•
•
•
GANGBAAR
Onderdelen
Natuur verbruiken
Bedrijf is een produktie
machine
Wetenschappelijke
(laboratorium gebonden)
kennis staat centraal
Dieren zijn inpasbaar te
maken
18
GRONDSLAGEN VOOR HANDELEN 1
•
•
•
•
•
BD
Voorzorg
Nabijheid
Zelfregulering
Zinvolheid
Ondernemer
denkt cyclisch
•
•
•
•
•
GANGBAAR
Wet en controle
Wereldhandel
Techniek en energie
Rendement
Ondernemer denkt
lineair
19
GRONDSLAGEN VOOR HANDELEN 2
• Voorzorg: doe niets wat de vrijheid van een
organisme structureel schaadt
• Nabijheid: produceer waar de monden zijn
(regionale productie)
• Zelfregulering: ontwikkel cycli
• Zinvolheid: gebonden zon-energie door
planten moet groter zijn dan gebruikte
hoeveelheid fossiele energie
• Denk cyclisch, niet lineair
20
HONGER BESTRIJDING?
• Cyclisch denken versus lineair denken
• Produktie limiet: productie intensiteit is niet
efficiënt als ze meer energie verbruikt dan zij
uit zonlicht weet te halen
• Produceer waar de monden zijn
• Landroof en afwenteling van
investeringskosten op arme boeren
• Intensieve landbouw vereist grote
investeringen die niet tijdig kunnen worden
afgelost. Accumulatie van geleend kapitaal.
• BD draagt bij aan de individuele ontwikkeling
van ondernemerschap (boer in zijn omgeving)
21
Conclusie
Biologische landbouw is
- wetenschappelijk verantwoord
- maatschappelijk wenselijk
- duurzaam
- bestrijdt honger mits er wordt geproduceerd
waar de monden zijn
22