Verenigd Koninkrijk

Economisch Perspectief – 3e kwartaal 2010
Verenigd Koninkrijk
Frisse wind in politiek
efficiëntieverhogende ideeën in te dienen. Het valt te bezien
De Britse politiek is jarenlang beheerst door de Conservatieven
hoeveel respons hij hierop krijgt.
en door Labour. Maar aan die hegemonie is een eind
gekomen. Bij de laatste verkiezingen kreeg geen van beide
De regering acht de straffe bezuinigingen noodzakelijk om de
partijen een meerderheid in het parlement, met als gevolg dat
triple A kredietstatus te bewaken en de financieringslasten laag
de grootste partij, de Conservatieven, een coalitieregering
te houden. Sinds de problemen rondom Griekenland is de
heeft moeten vormen met de Liberal Democrats. De Liberal
focus op de financiële markten verschoven van een duurzaam
Democrats
economisch
hebben
een
aanzienlijke
aanhang.
Hun
herstel
naar
de
houdbaarheid
van
de
vertegenwoordiging in het parlement is echter relatief beperkt.
overheidsfinanciën. Ook Groot-Brittannië staat bij handelaren
Dat komt door het districtenstelsel. Elk kiesdistrict mag slechts
op
één vertegenwoordiger afvaardigen. Die vertegenwoordiger is
begrotingstekort en de toename van de overheidsschuld.
zelden van liberaal-democratische huize, omdat de Liberal
Studies van het IMF en de OESO bevestigen dat de Britten
Democrats slechts incidenteel als grootste partij in de districten
forse inspanningen moeten plegen om de overheidsfinanciën
uit de bus komen.
op lange termijn weer op orde te krijgen.
De liberaal-democraten zullen hun kans aangrijpen om het
de
radar
vanwege
de
sterke
stijging
van
het
Economische groei veert op na recessie
voor hun partij nadelige kiesstelsel aan te passen in de richting
groeibijdrage van componenten en BBP-groei in % k-o-k
van een model van evenredige vertegenwoordiging nu zij op
2
het regeringspluche zitten. Een aanpassing van het kiesstelsel
zal het aanzien van de Britse politiek ingrijpend veranderen.
1
Coalitieregeringen zullen eerder regel zijn dan uitzondering. Er
0
zullen compromissen moeten worden gesloten tussen partijen,
-1
een proces dat traditioneel veel tijd vergt. Dit heeft David
Cameron en Nick Clegg er niet van weerhouden in een mum
van tijd een coalitie te vormen en in recordtempo een
-2
-3
05
regeringsakkoord op hoofdlijnen te sluiten. Deze daadkracht
boezemt vertrouwen in. Toch dient rekening te worden
gehouden met beren op de weg die de verstandhouding
06
Consumptie
Voorraden
07
08
Overheid
Handel
09
10
Investeringen
BBP-groei
tussen beide partijen alsnog kunnen verstoren.
Bron: Thomson Financial
Nieuwe begroting gepresenteerd
Vergelijkingen met Griekenland doen echter geen recht aan de
De verse regering heeft de eerste belangrijke horde al
situatie. Ten eerste is er geen vertrouwensprobleem zoals bij
genomen. In ruim een maand tijd is er een begroting
de Grieken. De overheid heeft niet gerommeld met de
opgesteld.
statistieken. De laatste keer dat het heeft nagelaten te betalen
Oogmerk
van
conjunctuurschommelingen
de
plannen
gecorrigeerde
is
het
voor
begrotingssaldo
is
eeuwen
geleden.
Zelfs
de
enorme
schulden
die
binnen de regeertermijn in evenwicht te brengen. Het
voortvloeiden uit oorlogen, zijn altijd afgelost. Ten tweede is de
begrotingstekort moet afnemen van GBP 150 mrd in het
financiële situatie lang niet zo zorgwekkend als in Griekenland.
huidige fiscale jaar tot minder dan GBP 40 mrd in 2014-2015.
Het leeuwendeel van de schuld is binnenlands gefinancierd.
De verbetering van het saldo op de begroting zou vanaf 2015-
Verder is de gemiddelde looptijd van de uitstaande schuld
2016 moeten resulteren in een daling van de netto
hoog. De Britten hebben bovendien het voordeel dat zij een
overheidsschuld.
autonoom monetair beleid voeren. Een lagere koers van het
pond kan al een flinke bijdrage leveren aan herstel van het
De verbeteringen dienen onder andere tot stand te komen via
concurrentievermogen. Kortom, de financierbaarheid van de
hogere belastingen. Zo wordt het BTW-tarief verhoogd van
schuld en de kredietwaardigheid van de overheid zijn duidelijk
17,5% naar 20%, gaat de vermogenswinstbelasting voor de
beter dan bij de Grieken.
meest kapitaalkrachtige belastingplichtigen omhoog van 18%
naar 28% en kan het bankwezen een heffing tegemoet zien
Economie herstelt
van in totaal GBP 2 mrd per jaar. Het accent van de
De ingrijpende bezuinigingsmaatregelen herbergen wel het
verbetering ligt echter vooral op uitgavensaneringen. Alle
risico dat het prille economische herstel wordt belemmerd. In
departementen, afgezien dat van de gezondheidszorg, dienen
het eerste kwartaal tekende de economie voor de tweede keer
hun uitgaven met een kwart te beperken. Premier Cameron
op rij een verbetering op ten opzichte van het voorgaande
heeft
in
een
brief
ambtenaren
PHILIP BOKELOH (020) 383 2657
opgeroepen
om
19
Economisch Perspectief – 3e kwartaal 2010
kwartaal. De activiteit nam toe met 0,3%. Daarmee lag de
wordt verondersteld. Pessimisme over de bijdrage van de
bedrijvigheid nog altijd nipt onder het niveau van hetzelfde
consumptieve
kwartaal een jaar geleden. De belangrijkste groeibijdrage werd
ongegrond.
bestedingen
aan
de
BBP-groei
is
dus
geleverd door de voorraden, net als in het voorgaande
kwartaal. Naar verwachting zullen de voorraden ook de
Meer groei halen uit handel
komende kwartalen de groei omhoog stuwen, zij het in een
De binnenlandse vraag kan echter niet langer de enige pijler
steeds lager tempo.
onder de economie zijn. De handel met het buitenland zal een
belangrijkere component moeten worden. De koersdaling van
De komende kwartalen zullen andere BBP-componenten,
het pond sinds de uitbraak van de kredietcrisis geeft de
zoals de bedrijfsinvesteringen en de consumptie, het stokje
uitvoersector steun. Ondanks de recente appreciatie naar
moeten overnemen van de voorraadontwikkeling. In dat
GBP/EUR 0,84 is het pond nog altijd relatief laag gewaardeerd
opzicht wekt het bemoediging dat de bedrijfsinvesteringen in
ten opzichte van de euro, de munt van de belangrijkste
het eerste kwartaal weer een positieve bijdrage hebben
handelspartner, waar meer dan de helft van de uitvoer naartoe
geleverd aan de BBP-groei. Die verbetering is overigens in lijn
gaat. De evenwichtskoers op basis van koopkrachtpariteit ligt
met het verbeterde producentenvertrouwen. Zo noteren de
op GBP/EUR 0,77. Naarmate het economische herstel
PMI-indices voor zowel de dienstensector als de verwerkende
doorzet, kan het pond verder aan kracht winnen.
industrie al geruime tijd boven 50, de kritische waarde die
aangeeft of er sprake is van expansie of krimp.
Een hogere waardering van het pond helpt de inflatierisico’s te
bedwingen. De inflatie was opgelopen tot 3,7% j-o-j in april. De
Bij consumenten is een soortgelijke trend waarneembaar. Het
stijging was vooral toe te schrijven aan tijdelijke factoren zoals
consumentenvertrouwen is aanmerkelijk verbeterd. Dit onder
de stijging van de grondstoffenprijzen en het terugdraaien van
andere dankzij de ontwikkeling van de arbeidsmarkt. Die is
de tijdelijke BTW-verlaging. De inflatie was in mei met 3,3% al
lang niet zo ongunstig als aanvankelijk werd gedacht. Sterker
een stuk lager. De Bank of England kan het kruit dus droog
nog, de werkloosheid is vanaf januari gedaald van 5% van de
houden en wachten met de rente te verhogen tot begin 2011.
beroepsbevolking tot 4,6% in mei. De werkloosheid valt onder
Ook het Asset Purchase Facility programma, waarmee voor
andere mee omdat werkgevers er veelal voor kiezen om hun
GBP 200 mrd aan obligaties is opgekocht om liquiditeit te
personeel minder uren te laten werken in plaats van te laten
creëren,
afvloeien. Dat drukt weliswaar het inkomen, maar voor het
wegvallen van extra aankopen leidt er wel toe dat de
consumentenvertrouwen is het behoud van werk belangrijker.
neerwaartse druk op de lange rente wegvalt en dat de
zal
voorlopig
niet
worden
teruggedraaid.
Het
kapitaalmarktrente weer zal stijgen.
Het consumentenvertrouwen blijft niettemin fragiel, zeker gelet
op de daling van de indices in april en mei na de onrust op de
Economische kengetallen Verenigd Koninkrijk
2009
financiële markten als gevolg van de perikelen in Griekenland
en de rest van Zuid-Europa. De gevolgen van een eventueel
default zouden desastreus kunnen uitpakken, temeer omdat de
financiële sector niet volledig is hersteld van de kredietcrisis.
De Britse banken hebben volgens de Bank of England voor
eind 2012 nog minstens GBP 750 mrd aan herfinancieringen
voor de boeg. Extra kapitaalbuffers zijn nodig om de
kredietverlening aan gezinnen en bedrijven op peil te houden,
ook al is de vraag naar krediet nog zwak.
De gezinnen sparen weer. Van het besteedbaar inkomen
Bruto Binnenlands Product
Particuliere consumptie
Investeringen
Uitvoer
Invoer
Inflatie
Loongroei
-4,9
-3,2
-14,9
-10,5
-11,8
2,2
1,4
Werkloosheid (% gemiddeld)
Lopende rekening (% BBP)
Saldo overheid (% BBP)
4,7
-1,3
-11,5
leggen zij 5% opzij, vergelijkbaar met het niveau begin jaren
negentig. Er is weinig aanleiding om de besparingen verder op
te voeren. De zogenaamde gearing ratio, de verhouding
tussen de omvang van de leningen en het netto financieel
vermogen, is verbeterd van 67% eind 2008 naar 54% eind
GBP per USD
GBP per EUR
Korte rente (3m)
Lange rente (10j staats)
1,61
0,89
0,7
4,1
2010
2011
% mutaties
1,4
0,4
0,9
5,1
6,4
3,3
2,5
niveaus
2,2
1,1
4,4
5,6
3,0
2,0
3,0
4,9
4,9
-0,8
-0,5
-12,5
-10,0
jaarultimo’s
1,39
0,83
0,8
3,9
1,38
0,80
2,7
5,1
Ramingen ABN AMRO Economisch Bureau
2009. De verhouding tussen netto financieel vermogen en
besteedbaar inkomen steeg in die periode van 253% naar
311%. Als hier het huizenbezit bij wordt opgeteld is de
vermogenspositie van gezinnen lang niet zo zwak als vaak
PHILIP BOKELOH (020) 383 2657
20