Evaluatie van de stageplaatsen

Screeningsinstrument voor
Oudermis(be)handeling
Resultaten uit de
Belgian Ageing Studies
11 juni 2010
Nico De Witte
Liesbeth De Donder, Tine Buffel Sarah Dury, Dominique Verté
Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmis(be)handeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten

Demografische evoluties

Vlaanderen vergrijst:




Stijging aantal ouderen
2030: verdubbeling aantal 80 plussers
Zorgafhankelijkheid stijgt sterk vanaf 80 jaar
Vaak meervoudige pathologie en zorgafhankelijkheid
Achtergrond

Dementie:


België : 110.000 personen
2010: schatting 138.000 personen
 20
% van dementen wordt opgenomen
 80 % verblijft thuis
Achtergrond

Zorgafhankelijkheid:



Persoonverzorging
Huishouden
Verplaatsingen
10,9 %
23,4%
20,6 %
sterke toename vanaf 80 jaar
Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmisbehandeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten

Oudermishandeling: literatuur?

Historiek


Geweld binnen het gezin, Kindermishandeling (’60),
Vrouwenmishandeling (’70), Geweld tegen ouderen
(‘90)
Terminologie

Granny battering, Elder abuse
Oudermishandeling: literatuur?

Definitie:
“…al het handelen of nalaten van handelen van al diegenen die in een
persoonlijke en/of professionele relatie met de oudere staan,
waardoor de oudere (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische
en/of materiële schade lijdt, dan wel zal lijden en waarbij langs de
kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of
volledige afhankelijkheid” (Comijs et al., 1996)
Oudermishandeling: literatuur?

Definitie:




Herhaaldelijk
Intentioneel
Handelen versus nalaten van handelen
Ontspoorde zorg
Oudermishandeling: literatuur?

Vormen:





Fysiek misbruik
Psychisch misbruik
Financieel of materieel misbruik
Seksueel misbruik
Schending persoonlijke intergriteit
Oudermishandeling: literatuur?

Verwaarlozing:

Passief:


Actief



Niet intentioneel, gebrek aan kennis, ontsporing
draagkracht/draaglast
Intentioneel
Weigeren voeding, zorg, medicatie
Zelfverwaarlozing

Oudere zelf de dader
Oudermishandeling: literatuur?
 Prevalentie?

Nationaal
De Jongh en Steel (1992)


meerdere vormen, vooral psychische mishandeling
1,26 tot 3% van de ouderen
Vandenberk, Opdebeeck en Lammertyn (1998)
1 op 8 ouderen (fysiek, seksueel of psychisch geweld)

1op 5 ouderen (psychisch geweld en financieel
misbruik)


Internationaal


3 à 8% (UN, 2002)
Stijgt tot 20% bij kwetsbare ouderen (Buri e.a., 2006)
Oudermishandeling: literatuur?

Grote verschillen in prevalentie



Verschillende methodologie
Verschillende definitie
Weinig screeningsinstrumenten
Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmisbehandeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten

BAS: Belgian Ageing Studies

Doel:



Bij wie?


In kaart brengen van behoeften, noden en problemen
Evidence voor opstellen ouderenbeleidsplan
Thuiswonende 60 plussers
Themata:

Divers, wonen, zorg, eenzaamheid, hulp,
onveiligheid, ..;
BAS: Belgian Ageing Studies

Data voor deze presentatie (N=1677)




2e ronde in Vlaanderen
Brussel
Wallonië
Nederland
Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmisbehandeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten

Module Ouderenmishandeling

Tot 2009:

Indirecte indicatoren

Ontevredenheid over de zorg van bepaalde personen
Houding van de hulpverlener

Ruwe schatters van de problematiek


Vanaf 2009

Nieuwe module toegevoegd in samenwerking met
Vlaams meldpunt Ouderenmishandeling
Module ouderenmishandeling
Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmisbehandeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten

Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmisbehandeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten


Items
1.Vorig jaar ben ik aangerand of fysiek verwond
door een bekende persoon.

Oneens
92,2

Noch oneens, noch eens
4,5

Eens
3,3
2. Vorig jaar ben ik slachtoffer geworden van
ongewenste aanrakingen of was ik verplicht me uit
te kleden door een bekende persoon

Oneens
95,4

Noch oneens, noch eens
3,2

Eens
1,4
3. Vorig jaar ben ik verplicht geweest door een
bekende persoon om papieren te tekenen, geld of
goederen te geven tegen mijn wil

Oneens
94,6

Noch oneens, noch eens
3,4

Eens
1,9
4. Vorig jaar heb ik me angstig, beschaam of
bedreigd gevoeld door de beschuldigingen van
een bekende persoon

Oneens
92,1

Noch oneens, noch eens
3,8

Eens
4,1
5. Vorig jaar heb ik moeilijkheden ervaren wanneer
ik beroep deed op een gekende persoon (toilet,
boodschappen,…)

Oneens
92,1

Noch oneens, noch eens
5,0

Eens
2,9
6. Vorig jaar heeft een bekende persoon
verhinderd dat ik mijn post las, vrienden of
kennissen bezocht,…)

Oneens
95,1

Noch oneens, noch eens
3,3

Eens
1,5
Overzicht
noch oneens, noch eens
eens
5,0
4,5
4,1
3,8
3,3
3,2
3,4
3,3
2,9
1,9
1,5
1,4
1.fysiek verwond
2. ongewenste
aanrakingen
3. papieren tekenen
4. angstig, beschaamd, 5. moeilijkhedengekende 6.verhinderd post lezen
bedreigd
persoon
Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmisbehandeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten



Items
Totaliteit
Totaliteit
Geen enkele vorm
 Één vorm
 Twee vormen
 Drie vormen
 Vier vormen
 Vijf vormen
 Zes vormen

91,8%
5,6%
1,0%
0,5%
0,3%
0,1%
0,7%
Inhoud
Demografische evoluties
 Ouderenmisbehandeling: literatuur
 Belgian Ageing Studies
 Module Ouderenmishandeling
 Resultaten




Items
Totaliteit
Profiel
Demografisch profiel

Geslacht

Mannen en vrouwen evenveel slachtoffer
mannen
vrouwen
7,3%
9,0%
Demografisch profiel

Leeftijd: geen verschil

Geen vorm van mishandeling
69,7 jaar (sd 8,7)

Mishandeling
71,9 jaar (sd 12,8)
Demografisch profiel

Partnerschap

Zij die geen partner hebben worden meer dan
verwacht blootgesteld aan mishandeling
geen
wel
6,0%
11,6%
Demografisch profiel

Socio-economische staat

Opleiding

Hoger opgeleiden meer dan verwacht
laag
hoog
7,1%
10,2%
Demografisch profiel

Socio-economische staat

Inkomen

Geen verschillen qua inkomen
<1000
1000-1499
>1500
9,9%
9,1%
8,7%
Demografisch profiel

Socio-economische staat

Rondkomen met het inkomen

Moeilijk rondkomen, hogere prevalentie
moeilijk
makkelijk
12,3%
5,4%
Wonen en buurt

Eigendomstitel

Meer bij huurders
eigenaars


Geen mishandeling
Wel mishandeling
94,0%
6,0%
huurder privé


Geen mishandeling
Wel mishandeling
86,3%
13,7%
huurder sociale


Geen mishandeling
Wel mishandeling
88,9%
11,1%
Wonen en buurt

Woonvorm

Inwonend bij kinderen



Geen mishandeling
Wel mishandeling
96,3%
3,7%
Zelfstandig thuis (huis, appartement, studio)


Geen mishandeling
Wel mishandeling
82,1 tot 95,1%
4,9 tot 17,3%
Wonen en buurt

Onaangepastheid van de woning




Schaal 16 items
Hoe hoger, hoe meer onaangepast
Geen mishandeling
Wel mishandeling

significant verschil
1,73 op 5
1,95 op 5
Wonen en buurt

Verhuizen (% dat positief staat tegenover…)

Woon- en zorgcentrum




Geen mishandeling
Wel mishandeling
8,7%
9,2%
Inwonen bij kinderen



4,4%
5,3%
Aangepaste bejaardenwoning in de buurt


Geen mishandeling
Wel mishandeling
Geen mishandeling
Wel mishandeling
4,3%
3,9%
Serviceflat


Geen mishandeling
Wel mishandeling
13,5%
17,6%
Geen significante
verschillen
Wonen en buurt

Leven in de buurt

Contact met mensen in de wijk gn mis




14,5%
18,1%
67,4%
Hoe wordt dit contact ervaren gn mis




Nooit
Enkele keren
Vaak
Negatief
Neutraal
Positief
Prettig wonen in de wijk



Niet prettig
Neutraal
Prettig
70,1%
1,8%
14,7%
83,5%
gn mis
4,6%
18,1%
77,3%
mish
18,3%
7,7%
65,0%
mish
4,3%
12,9%
82,7%
mish (sig)
16,0%
13,9%
Psychisch welbevinden

Eenzaamheid
geen tot matig


Geen mishandeling
Wel mishandeling
81,7%
63,9%
ernstig
18,3%
36,1%
significante
verschillen
Psychisch welbevinden

Onveiligheidsgevoelens
laag


Geen mishandeling
44,0%
Wel mishandeling
matig ernstig
20,3%
14,6%
35,7%
23,6%
61,8%
significante
verschillen
Psychisch welbevinden

Negatieve gevoelens
geen mishandeling
mishandeling
31,6
30,9
28,6
25,2
23,7
20,0
14,4
7,9
slecht slapen
ongelukkig, depressief
7,4
zelfvertrouwen verliezen
8,5
10,1
6,3
problemen niet
aankunnen
constant onder spanning
niks waard zijn
significante
verschillen
Psychisch welbevinden

Negatieve stemmingsstoornissen
geen mishandeling
mishandeling
20,2
19,5
19,4
10,7
5,3
nerveus
7,0
6,3
4,7
kalm, rustig
neerslachtig
niks kan mij opvrolijken
significante
verschillen
Netwerkgrootte

Contacten met personen, min 1X per week


Geen mishandeling 2,67 leden
Mishandeling
2,37 leden
significant verschil
Gezondheid en zorg

Objectieve gezondheid (Medical Outcome
Scale)

Schaal van 1 tot 2.



Hoe dichter bij 2, hoe minder beperkingen
Geen mishandeling 1,72
Mishandeling
1,60
significant verschil
Gezondheid en zorg
% dat te maken heeft met mishandeling en beperkt
voor...
beperkt
11,3
niet beperkt
11,9
11,8
10,8
9,8
9,6
5,7
inspannende
activiteiten
6,4
Minder
inspannende
activiteiten
6,3
trappen lopen
7,2
7,0
5,3
Buigen, tillen of
bukken
Een blokje stappen
significante verschillen, behalve stappen
adl
Hulpbehoevenheid

In welke mate bent u hulpbehoevend/
afhankelijk van derden?
geen mishand

mishand
Nooit/zelden
 Nooit
 Zelden

57,0%
21,7%
42,1%
15,8%
15,4%
6,0%
30,8%
Soms/ vaak
 Soms
 Vaak
significante verschillen
11,3%
Gebrek aan zorg

In welke mate ervaart u een gebrek aan zorg?
geen mishand

mishand
Nooit/zelden
 Nooit
 Zelden

75,6%
16,6%
62,9%
22,0%
Soms/ vaak
 Soms
 Vaak
6,2%
1,6%
significante verschillen
12,9%
2,3%
Tevredenheid over de informele
hulpverlening
% dat tevreden is over informele zorgverlener ...
gn mish
85,2
90,9
90,0 87,5
83,3
78,6
mishand
84,2
78,1
76,7
78,4
70,6
37,5
partner
kinderen
kleinkinderen
familie
vrienden
geen significante verschillen, behalve familie
buren
Tevredenheid over de formele
hulpverlening
% dat tevreden is over informele zorgverlener ...
gn mish
mishand
84,7
84,2
78,3
77,8
77,8
76,2
huisarts
thuisverpleging
Geen significante verschillen
dienst gezinshulp
Conclusie (1)

Complex probleem




Geslacht en leeftijd spelen in prevalentie geen rol
Inkomen speelt geen rol
Geen partner, hogere prevalentie
Opleiding hoger, hogere prevalentie
Conclusie (2)

Gevangen in de situatie:

Moeilijk rondkomen met inkomen
Huurders
Onaangepaste woning
Wijk niet prettig

Toch wil/kan men niet verhuizen



Conclusie (3)

Mishandeling is gerelateerd aan:

Eenzaamheid
Onveiligheid
Negatieve gevoelens en stemmingsstoornissen
Kleiner sociaal netwerk
Slechtere gezondheid (behalve stappen)
Hulpbehoevendheid
Gebrek aan zorg

(On)tevredenheid over de zorg van familie






DANK VOOR UW AANDACHT