Decubitus en IAD
advertisement
19/05/2015 Decubitus en IAD Van de Vijver Johan (wondzorgcoördinator/Coördinator klinische paden) • MASD • Verschillen decubitus en IAD • IAD • • • • Anatomie Pathofysiologie preventie Behandelprotocol 1 19/05/2015 MASD 1 of the big 4 2 19/05/2015 1 van de 4 vormen van MASD moisture-associated skin damage (vochtgeassocieerde letsels) • • • • incontinentie-geassocieerde dermatitis intertrigineuze dermatitis vocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde vocht-geassocieerde dermatitis rond een stoma Intertrigo Definitie: Intertrigo of 'smetten' is een inflammatoire huidaandoening die is gelokaliseerd in huidplooien. Lokalisatie Huidplooien onder de borsten, in de liezen en tussen de tenen. Kenmerken Intertrigo wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de combinatie van wrijving, warmte en vocht. De huidaandoening is herkenbaar aan (nattend) erytheem in de huidplooien waarbij soms ook fissuren en erosies worden gezien. Klachten: Vaak zijn er geen klachten, hoewel jeuk, branderige pijn en een onaangename geur aanwezig kunnen zijn. ! Schimmel- surinfectie 3 19/05/2015 Intertrigo VochtVocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde Definitie Aantasting van de huid rondom de wonde door inwerking van wondvocht. Potentiële schade wordt veroorzaakt door de chemische samenstelling van het wondvocht. De aanwezigheid van bacteriën, specifieke proteïnen, prolytische enzymes, alsook overvloedige aanwezigheid van wondvocht gaat de barrièrefunctie van de huid doorbreken wat kan leiden tot maceratie. Lokalisatie Gebied rond de wonde Kenmerken • Erytheem • Maceratie (witte ,vale, grijze huid die zachter is of gerimpeld) • Onregelmatige of diffuse wondranden 4 19/05/2015 Vocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde Vocht-geassocieerde dermatitis rond een stoma Definitie Aantasting van de huid rondom het stoma door blootstelling van de huid aan urine of stoelgang, zweet, wondvocht of water (bijv.: zwemmen) Lokalisatie Gebied in nabijheid van het stoma Kenmerken Lekkage van stomavocht op de peristomale huid leidt tot inflammatie en erosie. => Roodheid, jeuk en pijnlijke huid bij aanraking. 5 19/05/2015 Vocht-geassocieerde dermatitis rond een stoma IAD Definitie • IAD = reactive response of the skin to chronic exposure to urine and fecal matter, which can be observed as an inflammation and erythema with or without erosion or denudation.(Gray M, Beeckman D, Bliss D, Fader M, Logan S. Incontinence-associated dermatitis) Lokalisatie Genitale of perianale regio (kan uitbreiden tot rug, dijen) Kenmerken Gaan we straks dieper op in 6 19/05/2015 Verschillen tussen decubitus en IAD Moeilijker dan men denkt? Verschillen tussen decubitus en IAD 7 19/05/2015 Verschillen tussen decubitus en IAD • Oorzaken • Plaats • • • • • Vorm Diepte Necrose Randen Kleur Oorzaken Decubitus Druk en/of schuifkrachten weefseltolerantie Reperfusieschade? www.decubitus.be 8 19/05/2015 Oorzaken IAD Ontstaat door langdurige blootstelling aan vocht. (direct of indirect contact) • • • • • Urine Stoelgang Zweet (wond)vocht Combinatie van bovenstaande Plaats Decubitus Boven een bot (beenderig uitsteeksel) Kan ook door compressie op zacht weefsel door bijv: • Decubitus veroorzaakt door medische apparatuur/hulpmiddelen • Decubitus ter hoogte van oorschelp 9 19/05/2015 Plaats IAD • • • • Perianale regio Huidplooien Sacrum Kan uitbreiden naar billen en onderrug Vorm Decubitus • Letsel meestal beperkt tot 1 locatie (plaats van druk) • Circulair van vorm 10 19/05/2015 Vorm IAD • Diffuus • Niet beperkt tot 1 letsel • Soms kopieletsel tegenovergestelde zijde Diepte Decubitus • Afhankelijk van categorie (categorie 3-4 alle huidlagen beschadigd) • Varieert van oppervlakkig tot zeer diep ! 2 Nieuwe categorie toegevoegd • suspected deep tissue injury • Unstageable (depth unknown) 11 19/05/2015 Diepte IAD • Meestal oppervlakkig • Kan evolueren naar uitgebreider defect (surinfectie) Necrose Decubitus • Ontstaan van necrose afhankelijk van categorie • Kan variëren in kleur en manifestatie. 12 19/05/2015 Necrose IAD • Geen necrose (tenzij surinfectie) • Fibrine Rand Decubitus • Duidelijk afgelijnd • Rond of druppelvormig • Kan verheven zijn (oudere wonden) 13 19/05/2015 Rand IAD • Diffuse wondrand • Onregelmatig • Geen duidelijke aflijning Kleur Decubitus • Varieert naargelang categorie • • • • • Rood : granulatie niet wegdrukbare roodheid Geel : fibrineus beslag Roze: epitheliasatie Zwart: necrose (kan ook paars –groen, …) Wit : bot-pees 14 19/05/2015 Kleur IAD • Roodheid die niet uniform verspreid is • Geel: fibrineus beslag • Roze-wit door maceratie Verschillen tussen decubitus en IAD 15 19/05/2015 IAD Incidentie/prevalentie van IAD • Prevalentie van 5,6 -50% • Incidentie van 3,4 tot 25% In acute zorgsetting • incontinentieprevalentie van 20% • IAD 10,9 % van alle gehospitaliseerde patiënten • Bij incontinentiepatiënten had 54% IAD Lyder, et al1992;.Bale et al 2004;bliss et al, 2005;junkin,More MISDI,Selekof,2005 16 19/05/2015 Anatomie en fysiologie Huid is het grootste orgaan van het menselijk lichaam Functies: • Beschermen (barièrefunctie) • Regulatie • Voelen • Aanmaak vitamine D • Esthetiek Beschermingsmechanismen van de huid (epidermis) • Stratum corneum: bestaande uit keratino-/corneocyten • Hydrolypidenlaag: externe barrière • PH: (5.0-5.9) vormt een zure mantel Barrière • Commensale flora: gaan in competitie met pathogene kiemen • Water: hydratie keratinocyten • Temperatuur TEWL 17 19/05/2015 Verschilt naargelang de leeftijd Kinderen (vooral neonaten) Bejaarden • ↓ Barièrrefunctie door: • ↑ TEWL • ↑ Percutane absorpƟe • ↓ Dikte van de huidlagen (stratum corneum) • ↓ Barièrrefunctie door: • ↑ TEWL • Algehele ↓ dikte van de huidlagen • ↓ collageen en elastine • Veranderingen in microcirculatie ↑ risico op erosie en stripping ↑ Risico Pathogenese van IAD Recent Advances in Diaper Dermatitis: Etiology and Treatment Marty O. Visscher ;2009 18 19/05/2015 Pathogenese van IAD Beeckman et al, 2009 Pathogenese van IAD Impact van urine Water: • Maakt de huid vatbaarder voor frictie en erosie • ↑ huidpermeabiliteit Ammoniak: • Verstoorde PH • Verstoring zuurmantel • Wijziging flora Verstoorde barrièrefunctie 19 19/05/2015 Pathogenese van IAD Impact van stoelgang ↑Bacteriële load: • Opportuniteit voor pathogene kiemen • Darm reservoir (VRE, MRSA, Costridium,…) • verstoring PH • Enzyme activiteit Contaminatie ↓ Bacteriële groei Pathogenese van IAD Frequente reiniging Chemische en fysische irritatie: • ↑ fricƟe • ↑ permeabiliteit Verstoorde barrièrefunctie 20 19/05/2015 diagnose IAD Huidinspectie! • inspecteer de huid en huidplooien (risicozones) op roodheid, erytheem, zwelling, glimmende huid, maceratie, • Inspecteer de huid op mogelijks aanwezige secundaire infectie zoals candidiasis • Uit studie van Junkin en Selekof werd een candida infectie vastgesteld bij 18% van 976 patiënten in acute care setting. Preventie Behandeling onderliggende incontinentie 21 19/05/2015 Preventie Huidverzorging bij IAD moet gebaseerd zijn op 3 basisprincipes: • Zachte reiniging • Hydrateren • Beschermen Doel: minimaliseren van chemische en mechanische irritatie door urine, faeces, gebruikte reinigingsproducten en wijze van reiniging. Preventie Zachte reiniging • ! Frictie Zeep en water? • Meeste zepen zijn alkalisch en hebben een PH die varieert van 9 - 11, hierdoor tasten zij de zuurmantel van de normale huid aan. • Als men toch zeep gebruikt, gebruik dan een ph neutrale zeep Reiniger(s) op de markt benaderen de Ph van de huid, maar kunnen parfum(s) of bewaarmiddelen bevatten die allergische reacties kunnen uitlokken. 22 19/05/2015 Preventie Hydrateren • Het frequent aanbrengen van hydraterende producten is zinvol ter vervanging van de intracellulaire lipiden en herstel van barrièrefunctie van de huid. • Bescherming TEWL Preventie Beschermen Er zijn verschillende huidbeschermende producten op de markt. Zij variëren in hun mogelijkheden om de huid te beschermen tegen de inwerking van urine/stoelgang, maceratie. Petrolatum Dimethicone Zinkoxyde Acrylaat + • Beschermt tegen irriterende stoffen en maceratie • Beperkte beschermende functie (afhankelijk van %) • Beschermt tegen irriterende stoffen en maceratie • Beschermt tegen irriterende stoffen en maceratie - • Matig hydraterend vermogen • Goed hydraterend vermogen • Laag hydraterend vermogen Moeilijk te verwijderen • Geen hydraterend vermogen • 23 19/05/2015 Preventie AllAll-in ONE ? Preventie IAD preventie protocol Studie in Mayo clinic (Florida) werden in een periode van 1 jaar 214 ptn geïncludeerd. 24 19/05/2015 behandelprotocol van IAD Pt met urinaire of fecale incontinentie Is incontinentie reversibel ? Beoordeel type incontinentie en frequentie Tekenen van IAD aanwezig? Geen tekenen van IAD Tekenen van IAD Preventie IAD Behandeling IAD Aanpak incontinentie Behandeling oorzaak Nutritie Mictietraining Preventie decubitus Huidverzorging Schakel specialistische hulp in als er binnen de 3-5 dagen geen verbetering is of bij vermoeden van een huidinfectie Zachte reiniging hydrateren beschermen Regelmatig herbeoordeling Prevention and managment of IAD: wounds international Decubitus ≠ IAD : bij een zuivere incontinentie geassocieerde dermatitis zijn preventiemaatregelen voor decubitus (alternating) niet zinvol. 25 19/05/2015 IAD Komt veel frequenter voor dan decubitus (bij risicogroepen), toch wordt zelden preventieve maatregelen gestart! Maar! Uit studies blijkt dat er een relatie is tussen IAD en het ontstaan van decubitus Verhoogde waakzaamheid is geboden bij het ontstaan van decubitus bij incontinente patiënten. 26 19/05/2015 ! Niet altijd het ene of het andere, beide letsels kunnen ook samen voorkomen. Aanpak Dank u voor uw aandacht! 27
