Uit de bonbondoos van Winston Churchill

'Poëzie, tekst, muziek, humor... Het gáát ergens over'
Uit de bonbondoos van Winston Churchill
Goed gesprek
Diederik van Vleuten brengt een ode
aan Winston Churchill.
PIM RAS FOTOGRAFIE
Mijn nachten met Churchill is de
intrigerende titel van zijn nieuwe
solovoorstelling. Diederik van
Vleuten, anglofiel tot in het merg
van zijn beenderen, vertelt een
bijzondere familiegeschiedenis
tegen het decor van het
enerverende leven van Sir Winston
Churchill. 'Het is mijn persoonlijkste
programma.'
ARNO GELDER
Voor één ding waakt Diederik van
Vleuten (54) nadrukkelijk: ,,Ik wil
niet de geschiedenisleraar zijn die
we allemaal hadden willen hebben.
Dat compliment krijg ik net iets te
vaak. Ik ben theatermaker, geen
historicus."
In zijn vorige twee
theaterprogramma's - de alom
gelauwerde solovoorstellingen
Daar werd wat groots verricht en
Buiten schot - vertelde hij zijn
markante familiegeschiedenissen
tegen het decor van NederlandsIndië en het neutrale Nederland
tijdens de Eerste Wereldoorlog.
,,Maar pas op. Ik geef geen
geschiedenisonderricht. Het oude
Indië en Nederland tussen 1914 en
1918 vormen de achtergrond
waartegen ik een diep menselijk
verhaal vertel. Als je blijft hangen in
alleen het tijdsgewricht, ga je
voorbij aan wat ik doe en wat ik
bedoel."
© AD
Ook in zijn nieuwe voorstelling Mijn
nachten met Churchill beoefent hij
een aloud, maar door hem
gerevitaliseerd genre in de
kleinkunst: de vertelling. In zijn
eigen woorden: ,,Een combinatie
van tekst, muziek, poëzie, humor...
Kortom, alles wat een goed
gesprek moet hebben. Het gaat
ergens over."
En vertellen kan Diederik van
Vleuten. Een geboren verhaler die
zijn publiek beleefd een arm
aanbiedt en vervolgens met het
gezelschap flaneert door het
verleden van zijn bloedverwanten.
Hij boeit en amuseert, maar is
evenzeer aangrijpend en
ontroerend.
Bovendien stemt hij tot nadenken een artistieke kwaliteit waarnaar
het in het cabaret van
tegenwoordig maar al te vaak
zoeken is. Evenals het vlekkeloze,
dikwijls prachtig poëtische
Nederlands waarvan hij zich
bedient.
Cricket
Dat de Britse staatsman Winston
Churchill (1874-1965) een grote rol
speelt in zijn nieuwe programma, is
bepaald geen toeval. ,,Ik voel me
een Engelsman. Nee: ik bén
Engelsman. En dat uit zich niet
alleen in het uitzitten van
snookerwedstrijden tot half drie 's
nachts en van cricket houden.
,,Ik groeide op met tv-series als
James Herriot en Upstairs,
Downstairs. Mijn hele boekenkast
is Engels. Ik houd van het Empire,
Queen Victoria, van Harrow en
Eaton. En ook van Liverpool-fans
en fish and chips. Al voel ik me in
het bijzonder verwant met de
verhalen van de upper class."
In Mijn nachten met Churchill voert
hij de zaal naar zijn jeugd, naar zijn
maandag 22 februari 2016
ouderlijk huis. Vader Van Vleuten
was een ware Churchill-adept, de
British Prime Minister te pas en te
onpas imiterend en citerend. Zoals
Diederik van Vleuten dat in de
voorstelling eveneens weergaloos
doet. 'We shall never surrender...',
inclusief de intonatie van de statige
en tegelijk ietwat lodderige stem
van zijn hoofdpersoon, die zwoer
bij whisky en sigaren, waarvan hij
er gedurende zijn leven 250.000
gerookt moet hebben.
,,Churchill was een begenadigd
schrijver, spreker en
taalkunstenaar: 'Ik heb in de House
of Commons mijn woorden vaak
moeten inslikken. Ik heb het altijd
als een voedzaam dieet ervaren.'
En: 'Het spijt mij dat mijn speech
wat aan de lange kant was. Het
ontbrak me aan de tijd een korte
speech voor te bereiden.' Of deze:
'Piramiden zullen ten slotte
verkruimelen. Alleen woorden
duren voor altijd'.''
Familielid
In huize Van Vleuten werd de
vermaarde oorlogsleider 'een oom',
een hecht lid van de familie, onder
meer door de aanwezigheid van
een bronzen buste in de hal van
het huis.
,,Churchill weet meer van mij dan ik
van hem. Hij heeft in mijn jeugd
alles gezien en meegemaakt." Het
is de crux van zijn voorstelling.
Net als in zijn vorige solo's vervulde
een ver familielid van Diederik van
Vleuten - oom Dick, een broer van
zijn overgrootvader - een
opmerkelijke rol in de jonge jaren
van Winston Churchill. Tijdens de
Tweede Boerenoorlog in 1899
bewaakte hij de jonge Winston
Churchill, die als 24-jarige verslag
deed vanuit Zuid-Afrika voor de
Morning Post, maar door de
Boeren krijgsgevangen werd
genomen.
Pagina 21 (1)
,,Ik weet het. Het klinkt al te
fantastisch om waar te zijn, maar
zo is het gegaan. Het verhaal is
bevestigd door een aangetrouwd,
ver familielid van mij. Overigens
ontsnapte Churchill, om ruim 40
jaar later als Brits ministerpresident de wereld van de
ondergang te redden. Dankzij de
onoplettendheid van oom Dick
hebben we de Tweede
Wereldoorlog gewonnen, heet het
dan ook in onze familie."
- een roerend moment.
Diederik van Vleuten: ,,Het is elke
avond even slikken voor me, maar
ik heb mijn taal gevonden.''
bunkertheaterzaken.nl
Tragedie
Diederik van Vleuten noemt zijn
derde solo zijn meest persoonlijke
programma, waarin hij 'verhalen uit
de Churchilliaanse bonbondoos'
subtiel verknoopt met een tragedie
die plaatsvond in het gezin Van
Vleuten. In 1988 verloor hij zijn
zusje, die niet ouder dan 23 werd.
Het liet hem sprakeloos achter.
,,Deze voorstelling gaat ook over
dood, verlies, rouw en ten slotte in
het reine komen. Over een gat in
een familieportret en de zoektocht
naar de juiste woorden. Ook op dat
vlak zijn er overeenkomsten met
Churchill.
,,Voor ons is Churchill in de eerste
plaats de man van de Tweede
Wereldoorlog. Die een natie met
zijn onverzettelijke houding en
grootse speeches door de oorlog
loodste. Dat hij ook nog een vader
was die - net als alle vaders ter
wereld - met vallen en opstaan zijn
kinderen door het leven probeerde
te loodsen, wordt zelden belicht.
,,Ik zoom daarop in. Churchill wist
als vader wat verlies betekent en
zocht in de winter van zijn leven
naar de juiste woorden. Ik zie hem
uitkijkend over de vijvers van zijn
landgoed Chartwell wanhopig
zoeken. Dat beeld ontroert me.
Omdat ik het zo herken''.
De partner van actrice en
cabaretière Bianca Krijgsman en
vader van Lizzy, Bobby en Lynn,
vernoemde zijn oudste dochter
Lizzy naar zijn zusje, over wie hij
tijdens de voorstelling een
zelfgeschreven gedicht voordraagt
© AD
maandag 22 februari 2016
Pagina 21 (2)