Bouwen aan de brug tussen Secundair en Hoger Onderwijs

Bouwen aan de brug tussen
Secundair en Hoger Onderwijs
APRIL 2013
Einddocument van het overleg tussen de inrichtende machten en CLB’s uit
het secundair onderwijs, de koepels van het hoger onderwijs en de
studenten- en leerlingenkoepel over de overgang van het secundair naar het
hoger onderwijs
1
Inhoud
Inleiding ................................................................................................................................................... 3
Aanleiding ............................................................................................................................................ 3
Methode .............................................................................................................................................. 3
Onderliggende visie ................................................................................................................................. 5
Voorstellen .............................................................................................................................................. 6
1.
SO en HO: Betere kennis van elkaar ............................................................................................ 6
2.
De SO-HO-overgang voorbereiden en opvolgen ......................................................................... 8
En nu vooruit: bruggen bouwen in wederzijds respect ........................................................................ 10
Bijlagen: opdracht, samenstelling en einddocumenten themagroepen............................................... 11
2
Inleiding
Het onderwijs is dynamisch. Mee met de maatschappelijke veranderingen, evolueert het onderwijs
continu zowel via groots opgezette systeemwijzigingen als via een constant verfijnen van
randvoorwaarden, inhouden en methoden. Gezien het secundair en het hoger onderwijs elk een
eigen organisatievorm hebben, ontwikkelen beide systemen relatief los van elkaar. Voor een zo
complex probleem als de overgang tussen secundair en hoger onderwijs is het dan ook niet
verwonderlijk dat de probleemanalyses, voorstellen en reacties die in een recent en wat verder
verleden door het secundair en hoger onderwijs voorgesteld werden, verschillend geformuleerd
waren. Deze visies op de brug tussen secundair en hoger onderwijs werden zelden gezamenlijk
ontwikkeld.
De voorliggende oefening wil dit hiaat verhelpen. Ze is niet opgezet om secundair en hoger onderwijs
elk vanuit de eigen logica met elkaar te confronteren, maar wel als een forum voor een gezamenlijke
brainstorm. Het is een eerste stap om een gezamenlijke visie te ontwikkelen op de afstemming van
secundair (SO) en hoger onderwijs (HO), en samen te bouwen aan de brug tussen SO en HO.
Methode
In de lente van 2011 maakte de VLIR een analyse van de oriëntatie op het hoger onderwijs vanuit het
perspectief van de universiteiten, en bood dit document aan alle partners in SO en HO als uitnodiging
voor een gezamenlijke reflectie. De positieve reacties op deze handreiking leidde tot het opzetten
van een informeel overleg, dat al gauw evolueerde naar een gezamenlijk gedragen initiatief.
Een breed forum selecteerde drie thema’s waarop het overleg zou focussen:instrumenten en
methodieken (Thema 1); Implementatie van studiekeuzebegeleiding in het secundair onderwijs
(thema 2) en Intake in het hoger onderwijs en heroriëntering (Thema 3). De drie themagroepen
kregen elk een specifieke aan het thema aangepaste samenstelling. De themagroepen werkten in
parallel, maar waren verbonden met elkaar. Een overkoepelende groep met de voorzitters uit elk van
de themagroepen bewaakten de dwarsverbanden tussen de thema’s. Het uitgangspunt in elk van de
themagroepen was het belang van de leerling / student. Elk van de thema’s had aandacht voor
kansengroepen. De leden van de themagroepen waren experten die op basis van hun ervaring
voorstellen ontwikkelen om de overgang tussen secundair en hoger onderwijs verder te
stroomlijnen. Deze voorstellen, gegrond in de praktijk, werden daarna voorgelegd aan de
bestuursorganen van de betrokken geledingen.
Intussen had de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) een gelijkaardig initiatief opgestart, maar met een
focus op het nut en de mogelijkheden van een oriëntatieproef, wat in de voorliggende oefening
slechts een beperkt onderdeel in het brede thema van afstemming tussen HO en SO was. De VLOR
3
gebruikte ook een andere methode (eerst overleg binnen HO en daarna overleg tussen HO en SO,
met formele afvaardiging per geleding in VLOR). Toch was er zekere overlap, al was het maar omdat
een deel van de leden in beide groepen actief waren en vele andere leden via hun geleding overleg
pleegden. Daarom stellen we dat de resultaten van de 2 parallelle initiatieven eerder als
complementair bekeken dienen te worden, dan dat ze in tegenspraak zouden zijn met elkaar.
4
Onderliggende visie
In de themagroepen bespraken experten de situatie bij leerlingen en studenten, en stelden
voorwaarden, resultaten en methoden ter discussie. Elk van de drie groepen concludeerde dat niet
op selectie, maar wel op ondersteuning van de studiekeuze versterkt ingezet moet worden. Als het
onderwijs elk individu de kans wil bieden zich te ontwikkelen, in de overtuiging dat elk talent een
noodzakelijke bijdrage levert aan de maatschappij, stelt ze onderwijsloopbaanbegeleiding eerder dan
selectie voorop. Hierbij mogen we twee belangrijke aspecten niet uit het oog verliezen: het
keuzeproces is een proces dat geleidelijk, over een lange periode en gedeeltelijk op het ritme van de
individuele leerling verloopt enerzijds en anderzijds is het keuzeproces multidimensioneel; waarbij
cognitie, motivatie, attitude belangrijke componenten zijn. Te vroege keuzes of door socioeconomische achtergrond gedreven ontwikkelingen in de onderwijsloopbaan, mogen latere
onderwijspaden niet zonder meer uitsluiten. Het SO en HO wensen een flexibele
onderwijsorganisatie waar het recht op vrije keuze gekoppeld wordt aan een recht op
onderwijsloopbaanbegeleiding. Hoewel uit analyses blijkt dat de verschillende studierichtingen in het
SO uiteenlopende slaagkansen bieden in het HO, wordt de wettelijke omnivalentie van het diploma
SO dus niet in vraag gesteld. Wel wordt gewezen op de verantwoordelijkheid van alle betrokkenen,
zowel HO als SO: de leerlingen en studenten zelf in de eerste plaats, maar bijgestaan door (hoge)school of universiteit, CLB , ouders, lesgevers en begeleiders. Studenten en leerlingen worden in
deze visie ‘empowered’ om zelf een gepaste studiekeuze te maken.
5
Voorstellen
Binnen de themagroepen werd naast analyse, ook creatief naar verbetermogelijkheden gezocht. De
voorzitters hebben de belangrijkste voorstellen, vaak zij die terug komen over de groepen,
geclusterd.
1. SO en HO: Betere kennis van elkaar
De voorliggende oefening heeft vastgesteld dat de wederzijdse kennis van SO en HO suboptimaal is.
Dit geldt zowel voor leerlingen, als leerkrachten en docenten, verantwoordelijken en beleidsmakers.
De kennislacune geldt zowel op het vlak van de inhouden en vaardigheden (eindtermen en
startcompetenties) als voor de leerling-/studentenbegeleidingsmethodes.
•
Er bestaat heel veel informatie over het opleidingsaanbod voor studiekiezers. Naast de
website onderwijskiezer, en de SID-in-studiebeurzen, verzorgen nog vele andere organisaties
informatie in verschillende vormen. Om de informatie nog meer sprekend te maken, wordt
voorgesteld dat de hogeronderwijsinstellingen lesmateriaal of opnames van de eerste
colleges publiek toegankelijk maken, zodat leerlingen en hun leer- of studiekeuzebegeleiders
in het SO er mee aan de slag kunnen gaan. Voor hogeronderwijsinstellingen is een
complicerende factor dat objectieve informatie en werving in hun communicatie verweven
zijn, een gevolg van hun financieringsmechanisme. Leerlingen moeten zelf al heel bekwaam
zijn om in de overdaad aan informatie zelfstandig een weg te vinden. Deze situatie kan
benadeling door socio-economische verschillen in de hand werken. Er wordt gepleit om
voldoende begeleiding te bieden in het omgaan met de informatie.
•
Naast informatie over het opleidingsaanbod is er objectieve en vergelijkbare informatie
nodig over de organisatie van het hoger onderwijs, zoals over het leerkrediet, het
evaluatiesysteem en de flexibilisering. Veel informatie is al beschikbaar is, maar zelden op
een gemakkelijk ontsluitbare manier. De leesbaarheid voor leerlingen en hun begeleiders
moet verhoogd worden. Overheid, HO, SO , CLB en Pedagogische begeleidingsdiensten,
dienen hierin elk afzonderlijk en in afstemming met elkaar hun verantwoordelijkheid te
nemen.
•
Meer inhoudelijk is het nodig dat SO en HO beseffen hoe leren en evalueren in
respectievelijk HO en SO gebeurt. De verwachtingen op het vlak van leren en evalueren
zowel in HO als in SO zijn op het andere niveau te weinig gekend. Nu gaan veel leraren en
docenten uit van hun eigen ervaringen, die veelal gedateerd zijn. Zo spannen veel scholen
zich in om leerlingen voor te bereiden op mondelinge examens die men verwacht in het HO,
6
maar niet op de meer en meer courante multiple choice- examenvorm. Ook lesgevers HO
(vooral aan begin) moeten zich bewust zijn van de onderwijs- en leermethoden uit het SO,
zodat ze de studievaardigheden van nieuwe studenten kunnen inschatten.
•
Ook op vlak van vakinhouden is er een nood aan afstemming tussen eind- en begintermen
SO-HO gedetecteerd. Kennis van de eindtermen en leerplandoelen van het secundair
onderwijs en van de startcompetenties van het hoger onderwijs ontbreken vaak, ook al
omdat de beschikbare documentatie nood heeft aan interpretatie en duiding, en vaak weinig
transparant is geformuleerd. Hoewel er geen behoefte aan of zelfs wens tot een één- opéén- afstemming tussen een studierichting SO en een opleiding HO is, is het wel wenselijk om
voor brede groepen van studierichtingen SO en opleidingen HO een vakinhoudelijke
afstemming te zoeken tussen de doelen van SO en de verwachtingen van HO. Naast het
definiëren van deze algemene begin- en eindtermen is er ook nood aan specifieke
afstemming. Het SOHO-project wiskunde verrichte belangrijk pionierswerk op dit vlak. Alle
betrokken partijen evalueren het SOHO-project wiskunde positief, maar follow-up is nodig.
Nu gaan SO en HO immers elk aan de slag met de resultaten, waardoor risico ontstaat dat
interpretaties weer uiteen gaan lopen. Er wordt voorgesteld om opnieuw regelmatige
ontmoetingen te organiseren: geen formeel overleg waar standpunten uitgewisseld worden,
maar een open en creatief proces waar experten van elkaar leren en constructief gezamenlijk
kader scheppen. Naar analogie met het SOHO-project wiskunde, wordt voorgesteld om een
SOHO-project rond academisch Nederlands op te starten. Ook hier gaat het om een brede
vaardigheid die essentieel is voor het slagen in vele, in het geval van Nederlands misschien
zelfs alle, opleidingen in het HO. Het project academisch Nederlands zal focussen op
taalvaardigheid in de brede betekenis, niet op het ‘vak Nederlands’ in enge zin.
•
Het forum dat informeel overleg bood, ervoer zelf al een verrijking van het beeld van SO en
HO van elkaar. Er is dus een nood aan dialoog over de niveaugrenzen heen. Niet enkel
beleidsmakers, maar ook zij die verantwoordelijk zijn voor de vormgeving van leerlingen- en
studentenbegeleiding zouden elkaar best op regelmatige basis ontmoeten. Het zou kunnen
gaan om een ontmoetings- of studiedag voor studiebegeleiders uit SO en HO om met elkaars
methoden kennis te maken en van elkaar te leren, vanuit een openheid van HO voor
ontwikkelingen in SO en vice versa.
7
2. De SO-HO-overgang voorbereiden en opvolgen
In de voorliggende oefening werd een waaier aan methoden en instrumenten geïnventariseerd die
leerlingen en studenten begeleiden bij hun studiekeuze. Uit de veelheid van nieuwe initiatieven blijkt
ook de betrokkenheid van de vele partners, en de caleidoscoop van mogelijkheden tot
optimalisering. Er bestaan verschillende modellen en begrippenkaders, maar bij elkaar gelegd, blijken
ze heel gelijklopend.
•
De oefening heeft geen nood aan nieuwe instrumenten opgemerkt. Het inzetten van de
waaier aan instrumenten kan wel efficiënter en effectiever. Een aantal instrumenten zijn
problematisch instellingsspecifiek. Van vele andere instrumenten is de validiteit niet
aangetoond. Om het gebruik van de bestaande instrumenten aan te moedigen dient
gefocust te worden op onderbouwing van de kwaliteit en de integratie (brede
implementatie) van wat er al bestaat.
•
Er wordt geconcludeerd dat de voorbereiding op de stap naar het HO best vroeg start door
de opbouw van keuzevaardigheid vanaf het basisonderwijs.. Een belangrijke suggestie houdt
hier in dat alle leerlingen verplicht begeleid zouden moeten worden bij de overgang naar de
2de en 3de graad, wat in de huidige situatie op veel plaatsen een hiaat is. Daarbij kan het
perspectief van het hoger onderwijs meegenomen worden. In een getrapt systeem, waarbij
leerlingen in een groeiende zelfstandigheid zich bewust worden van hun mogelijkheden,
werkt het uitklaren van een individueel toekomstperspectief motiverend. In dit traject is er
plaats voor het analyseren van de eigen onderwijsloopbaan door de leerling, voor het
verkennen van het opleidingsaanbod (cfr. de hierboven vermelde begeleiding bij de veelheid
aan informatie), voor het vergelijken van startcompetenties uit mogelijke HO-opleidingen,
voor het uitproberen van studiemateriaal en zelfevaluatieinstrumenten, en voor de
confrontatie met slaagcijfers uit de eigen studierichting (en school) SO voor opleidingen HO
waarvoor de leerling geïnteresseerd is. Belangrijk is hier dat het om een traject gaat, geen
éénmalig advies, dat begeleidend van aard is zonder dwingende resultaten.
•
In het trajectidee zit de mogelijkheid van een flexibele onderwijsloopbaan geïntegreerd.
Waar een leerling of student een vroegere keuze betreurt omdat die zijn of haar kansen in
een vernieuwde toekomstvisie hypothekeert, kan waar mogelijk een remediëring worden
opgestart. Dit kan in de verschillende fasen van de onderwijsloopbaan voorkomen, zoals in
de derde graad SO en bij het begin van HO. Zo wordt voorgesteld om screenings- en
remedieringstrajecten aan het begin van HO te stimuleren en van de juiste randvoorwaarden
te voorzien. Waar remediering niet haalbaar is in het HO, dient een heroriënteringbeleid in
werking te treden, met waar mogelijk aangepaste trajecten.
8
•
Om nieuwe studenten zo goed mogelijk te ontvangen in het hoger onderwijs, zou informatie
rond de loopbaan in het SO en rond het voorbereidend keuzetraject meegenomen moeten
worden. De informatie biedt immers handvatten om indien nodig remediering of
heroriëntering te organiseren.
9
En nu vooruit: bruggen bouwen in wederzijds respect
Het overleg benadrukt dat het werken aan een betere overgang vereist dat er stevige bruggen
worden gebouwd tussen beide onderwijsniveaus. Dit kan alleen gebeuren in een dialoog die uitgaat
van wederzijds respect. Elkaars know-how erkennen en de leerling / student centraal plaatsen zijn
hierbij leidende principes. Elke comparatieve of competitieve aanpak dient vermeden te worden. De
aanpak moet breed zijn zodat alle actoren betrokken zijn, in de eerste plaats de scholen, de
instellingen voor hoger onderwijs en de CLB’s, maar ook hun koepels en organisaties, de
leerlingenkoepel en VVS, en het brede maatschappelijke veld.
Het overleg benadrukt ook dat ervaring opdoen, bijsturen, valideren van tussentijdse stappen en
instrumenten fundamenteel zijn voor de kwaliteit van de aanpak en pleit daarom voor een aanpak
die vertrekt van piloten en van daaruit naar verbreding en veralgemening. En in de mate dat deze
oefening een basis vormt voor regelmatig en structureel overleg tussen SO en HO, biedt het een
vruchtbare grond voor toekomstige initiatieven.
Deze oefening heeft een reeks voorstellen ter verbetering van de overgang tussen SO en HO
opgeleverd en een begin van gemeenschappelijke grond gecreëerd. De resultaten worden nu aan de
beleidsmakers aangeboden. De overheid is tot nog toe niet betrokken geweest. In overleg met hen,
kunnen een aantal prioriteiten en proefprojecten uitgezocht worden.
10
Bijlagen: opdracht, samenstelling en einddocumenten
themagroepen
- Bijlage 0: Opdracht en samenstelling themagroepen
- Bijlage 1: Einddocument van themagroep 1: Instrumenten en
methodieken overgang van secundair naar hoger onderwijs
- Bijlage 2: Einddocument van themagroep 2: Implementatie van
studiekeuzebegeleiding in het Secundair Onderwijs
- Bijlage 3: Einddocument van themagroep 3: Concrete voorstellen
als conclusie
- Bijlage 4: Bespreking van de bevraging bij de
hogeronderwijsinstellingen over de intake van nieuwe studenten
in het Hoger Onderwijs
- Bijlage 5: inventaris van instrumenten die gebruikt worden in de
begeleiding, (her)oriëntering en remediëring van en in de
studiekeuze
11
Bijlage 0:
Opdracht en samenstelling
themagroepen
THEMA’S INFORMEEL OVERLEG
SECUNDAIR – HOGER ONDERWIJS
Een informele overleggroep met deelnemers uit secundair en hoger onderwijs selecteerde drie thema’s
waarrond overleg tussen secundair en hoger onderwijs vorm kan krijgen. De themagroepen werkten in
parallel, maar zijn verbonden met elkaar. Een overkoepelende groep met de voorzitters uit elk van de
themagroepen hebben de dwarsverbanden tussen de thema’s bewaakt. Het uitgangspunt in elk van de
themagroepen is het belang van de leerling / student. Elk van de thema’s heeft aandacht voor
kansengroepen. De leden van de themagroepen waren experten die ervaringen kunnen uitwisselen en
op basis daarvan voorstellen ontwikkelen om de overgang tussen secundair en hoger onderwijs verder
te stroomlijnen. Deze voorstellen, gegrond in de praktijk, worden nu voorgelegd aan de
bestuursorganen van de betrokken geledingen.
1. INSTRUMENTEN EN METHODIEKEN
Doel: Vanuit een overzicht van de bestaande oriënteringsinstrumenten en –methodieken
bijkomende noden definiëren
Het gaat zowel om instrumenten uit het hoger als het secundair onderwijs. Aan de hand van een
overzicht van alle bestaande instrumenten (miv instrumenten die in ontwikkeling zijn, of die gepland
worden) is de nood aan bijkomende instrumenten vastgelegd: deze actie leidt tot een overzicht van de
bestaande oriënteringsinstrumenten en –methodieken en een lijst met mankementen in het huidige
aanbod. Bij voorkeur worden in de lijst prioriteiten aangegeven en beargumenteerd. Er kan ook al een
concreet project voorgesteld worden om aan de belangrijkste noden tegemoet te komen.
Wie : VLHORA (6 leden) + VLIR (6 leden) + CLB (3 leden) + SO (3 leden) + VVS (1à2 leden)
John Maes
Gert Sonck
Griet Vermaerke
Nathalie Jans
Annick Hayen
Peter Van Petegem
Anneleen Huisman
Boris Snauwaert
Bie Strypens
Martine Van Poucke
Lieven Verbert
Freddy Cloet
Johan David
Nadine Feytens
Dominique Veulemans
Ann Thijssen
KHKempen
VUB
UGent
KULeuven
UHasselt
UAntwerpen
PHLimburg
HOGent
KHLeuven
HUB
Artesis
VSKO
VCLB
Go!
Go! CLB
OVSG
voorzitter
co-voorzitter
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
Henk Ophoff
VVS
VVS
VLHORA
lid
lid
secretaris
Bryan Vandenkerkchof
Isabel Snauwaert
1
2. IMPLEMENTATIE VAN STUDIEKEUZEBEGELEIDING IN HET
SECUNDAIR ONDERWIJS
Doel: stimuleren van leerloopbaanbegeleiding / studiekeuze, oriëntatie en bijsturing van in de 2de
graad secundair onderwijs voor alle leerlingen
Deze themagroep kon eerst een inventaris maken van de huidige praktijken, met aanduiding van
goodpractices en pijnpunten. Daarna is afstemming gezocht, en zijn desiderata geformuleerd.
Wie: CLB (3 leden) + SO (3 leden) + VLHORA (2 leden) + VLIR (2 leden) + scholierenkoepel
(1à2 leden)
Luc De Man
Freddy Cloet
Jan Herpelinck
Linda Willems
Chris Cnop
Geert Speltincx
Hilde Van Puyenbroeck
Lieve Dillen
Johan David
Ann Thijssen
GO!
VSKO
KULeuven
VUB
Vlaamse scholierenkoepel
KdG
Arteveldehogeschool
Go! CLB
VCLB
OVSG
voorzitter
voorzitter
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
2
3. INTAKE IN HET HOGER ONDERWIJS EN HERORIËNTERING
Doel: stimuleren van het doordacht intakebeleid ho en snelle heroriëntering indien nodig
Overleg en verkennen van afspraken, methoden en instrumenten die het leerloopbaantraject van het
SO in het HO doortrekt, en snelle reflectie en heroriëntering stimuleert.
Wie: VLHORA (6 leden) + VLIR (6 leden) + CLB (3 leden) + SO (3 leden) + VVS (1à2 leden)
Ludo Melis
Bie Strypens
Annick Eelbode
Clothilde Smedts
Linda Willems
Annick Hayen
Anita Viane
Vanessa Claeys
Inge De Schuyter
Anneleen Huisman
Bart Janssens / Liesje Tops
John Maes
Lieven Verbert
Freddy Cloet
Mark Verbelen
Evy De Groof
Dries Mahieu
Bryan Vandenkerkchof
Johan David
Ann Thijssen
Jo Breda
KULeuven
KHLeuven
UGent
KULeuven
VUB
UHasselt
UAntwerpen
HoGent
KaHo St-Lieven
PHLimburg
KdG
K.H.Kempen
Artesis
VVKSO
Go!
Go! CLB
VVS
VVS
VCLB
OVSG
VLIR
Voorzitter
voorzitter
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
lid
secretaris
3
Bijlage 1:
Einddocument van themagroep 1:
Instrumenten en methodieken overgang van
secundair naar hoger onderwijs
Einddocument themagroep 1: Instrumenten en
methodieken overgang secundair naar hoger
onderwijs
De werkgroep met als thema ‘instrumenten en methodieken overgang SO-HO’
kwam driemaal samen:
-
Vrijdag 24 augustus 2012
Dinsdag 16 oktober 2012
Vrijdag 30 november 2012
De werkgroep is samengesteld uit :
Freddy Cloet (VVKSO), Johan David (VCLB), Evy De Groof (POC/CLB-GO!), Bart
Dejonghe (KUL), Nadine Feyters (GO!), Annick Hayen (UHasselt), Anneleen
Huisman (PHL), Nathalie Jans (KUL), John Maes (TM), Boris Snauwaert
(HoGent), Isabel Snauwaert (VLHORA), Gert Sonck (VUB), Bie Strypens (KHL),
Griet Vermaerke (UGent) , Peter Van Petegem (UA), Martine Van Poucke (HUB),
Lieven Verbert (Artesis), Dominique Veulemans (CLB-GO!), Henk Ophoff (VVS),
Bryan Vandenkerckhof (VVS)
De werkgroep staat onder voorzitterschap van John Maes (TM) en Gert Sonck
(VUB)
De verslaggeving gebeurt door Isabel Snauwaert (VLHORA)
Algemeen kader waarbinnen de overgang SO-HO verloopt
Initiatieven tijdens het secundair onderwijs
De werkgroep stelt vast dat de omnivalentie van het diploma secundair onderwijs
als voorbereiding op hoger onderwijs een mythe is. Door de VVKSO is een studie
verricht naar het verband tussen de gevolgde studierichting in het SO en de
slaagcijfers in het hoger onderwijs. Deze studie toont dat de verschillende
studierichtingen in het secundair onderwijs sterk uiteenlopende gemiddelde
slaagkansen geven voor diverse opleidingen in het hoger onderwijs. De volledige
analyse is raadpleegbaar via http://toekomstso.vvkso.be
De werkgroep stelt een veel voorkomende mismatch vast tussen de
competenties en de verwachtingen van de student en de eisen die de opleiding in
het hoger onderwijs stelt.
1
De werkgroep stelt verder vast dat er nog steeds teveel kandidaat-studenten zijn
die het keuzeproces nauwelijks of niet doorlopen hebben en onvoorbereid aan
een studierichting in het hoger onderwijs beginnen.
In het secundair onderwijs zijn er instrumenten voorhanden die een adequate
studiekeuze als doel hebben en die proberen een ondoordachte of onaangepaste
studiekeuze te beperken. De onderwijskiezer is een web-based instrument dat
zeer veel informatie over studeren in het hoger onderwijs ontsluit en ook
mogelijkheden tot zelftesting inhoudt. Het CLB en de secundaire scholen spelen
een belangrijke rol om leerlingen te bereiken met dergelijke instrumenten. De
werkgroep onderscheidt,in overeenstemming met het dynamisch
keuzeontwikkelingsmodel van Van Esbroeck en Zaman (VUB) en het
studiekeuzetakenmodel van Verschueren en Germeijs (KU Leuven), in de
bestaande instrumenten de volgende vier keuzeacties:
•
•
•
•
Sensibiliseren en oriënteren op de keuze
Exploratie van de omgeving en exploratie in de breedte en in de diepte
Exploratie van het ik met zelfconceptverheldering
Kristalliseren en beslissen met keuzenabijheid en binding (interne
motivatie) aan de gemaakte keuze
Er werd een inventaris gemaakt van veel gebruikte instrumenten en deze werden
ingedeeld volgens de vorige keuzeacties.
In het secundair onderwijs is er een mogelijkheid om tijdens de vrije ruimte in
het curriculum eventueel hiaten in verwachte competenties voor diverse
studierichtingen van het hoger onderwijs weg te werken en intensief te werken
aan de reality check. De vrije ruimte is in het secundair onderwijs een eerste
stap naar flexibilisering, maar wellicht zal deze stap nog verder doelgericht
uitgebouwd dienen te worden. Hierbij moet evenwichtig omgesprongen worden
met de spanning tussen de tendens naar uitstel van beroeps- en studiekeuze in
het secundair onderwijs en de nood aan tijdige bindingsacties naar
studierichtingen in het hoger onderwijs.
De werkgroep stelt voor dat er doelgericht overleg komt tussen de 4 partijen die
betrokken zijn bij de studiekeuze naar het HO. De 4 partijen zijn:
-
Secundair onderwijs
Hoger onderwijs (academisch en professioneel en HBO-5)
Centra voor leerlingenbegeleiding (CLB)
De leerling (kandidaat-student) en de ouders
Het doel van het overleg is om beter af te stemmen, van mekaar te leren welke
initiatieven voor oriëntering er al zijn in het secundair onderwijs en het hoger
onderwijs. Verder dienen de betrokkenen de startcompenties en de
gedragsdimensies van effectief studeergedrag voor de diverse studierichtingen
in het hoger onderwijs beter te leren kennen. Het hoger onderwijs dient beter in
te schatten wat de kennisbasis, vaardigheden en attitudes zijn vanuit diverse
2
studierichtingen in het secundair onderwijs. De SOHO-overleggroep rond
wiskunde is een mooi voorbeeld van hoe dergelijk overleg zeer waardevol kan
zijn. De werkgroep doet de aanbeveling om deze initiatieven te versterken en uit
te breiden. Ten slotte dient het overleg ook om hetzelfde begrippenkader in
verband met oriëntering naar en instroom in het hoger onderwijs te (leren)
hanteren.
De werkgroep noteert dat er initiatieven zijn om het keuzebegeleidingsproces
vanuit het secundair onderwijs meer te valideren bij de intake in het hoger
onderwijs. Dit kan gebeuren via een portfolio uit het SO of door andere
indicatoren die bewijzen dat de keuze in het HO weloverwogen en gemotiveerd
is. Onderzoek toont aan dat het studieresultaat in het secundair onderwijs en de
gevolgde studierichting een goede indicatie zijn voor mogelijk studiesucces (Van
der Wende, 20121). De problematiek stelt zich dat niet alle kandidaat-studenten
dezelfde elementen kunnen aanbrengen en dat het hoger onderwijs gegevens
over de historiek van de studieloopbaan in het secundair onderwijs niet kan
opeisen van startende studenten. Bovendien werkt de concurrentie tussen
instellingen allerminst bevorderend om bij aanmelding in het hoger onderwijs
veel aandacht te besteden aan het doorlopen studiekeuzeproces. Bovendien
vraagt dit een grote tijdsinvestering van het hoger onderwijs.
Initiatieven door het hoger onderwijs
De werkgroep merkt op dat in de activiteiten van het hoger onderwijs een
spanningsveld aanwezig is tussen marketinginitiatieven en initiatieven die naar
een effectieve match tussen studiekeuze en persoonlijkheid, motivatie, effectief
studeergedrag en startcompetenties streven.
Het kan niet ontkend worden dat het financieringsmodel van het hoger onderwijs
met een variabele sokkel die gebaseerd is op marktaandeel de instellingen
dwingt om de aantrekkelijkheid van hun eigen studierichtingen en
studieomgeving soms buiten proportie in de verf te zetten. Hierdoor komt het
voor dat kandidaat-studenten lichtzinnig een studiekeuze maken die nadien een
verkeerde keuze blijkt te zijn. De werkgroep pleit ervoor dat instellingen een
transparantie creëren in het studieaanbod en de erbij horende verwachtingen.
De instellingen voor hoger onderwijs zijn bezorgd omwille van de soms lage
studie-efficiëntie (% behaalde versus opgenomen credits) en de studieeffectiviteit (behalen van diploma). Dit leidt tot acties van studiebegeleiding die
zich situeren net voor de inschrijving tot in de doorstoomfase van de studie.
Verschillende instrumenten die worden ingezet zijn door de werkgroep
gedocumenteerd. Van sommige instrumenten is de validiteit niet duidelijk.
Bijkomend onderzoek hiernaar is aan te bevelen.
1
Van der Wende, M. (2012). Kunnen of moeten universiteiten en hogescholen studenten selecteren? Over het
toegangs- en toelatingsbeleid voor studenten in de nabije toekomst. Presentatie gegeven op de ICORstudiedag van 13 september 2012.
3
Het hoger onderwijs heeft initiatieven voor studiekeuzebegeleiding met diverse
oriënterings- en remediëringsinstrumenten die gebeuren tijdens de eindfase van
het secundair onderwijs, in de tussenliggende periode tussen het beëindigen van
het secundair onderwijs en de start in het hoger onderwijs (doorgaans ongeveer
2,5 maanden) en ook nog tijdens de startperiode in het hoger onderwijs (eerste
inschrijvingsjaar).
De vrije toegang tot hoger onderwijs maakt dat elke kandidaat-student in
principe zelf verantwoordelijk is voor de gemaakte studiekeuze. Deze vrije
toegang tot hoger onderwijs maakt dat in Vlaanderen verplichte
toegangsproeven voor de inschrijving niet mogelijk zijn op uitzondering van de
toegang tot de studie van (tand)arts en sommige kunstrichtingen. De mate
waarin de kandidaat-student al dan niet ingaat op het aanbod aan
mogelijkheden om de juiste studiekeuze in het hoger onderwijs te maken wordt
bepaald door de kandidaat-student zelf.
Initiatieven tijdens de overgang van het secundair onderwijs naar het
hoger onderwijs
De werkgroep stelt voor om realistische beeldopnames van lessen in het hoger
onderwijs ter beschikking te stellen van kandidaat-studenten. Ook het ter
beschikking stellen van capita selecta uit cursusmateriaal wil de werkgroep
aanmoedigen om transparant de verwachtingen in diverse studierichtingen te
expliciteren.
Diverse instellingen hebben tijdens de vakantieperiode in de aanloop naar het
academiejaar een vrijblijvend aanbod naar kandidaat-studenten om hiaten in de
startcompetenties weg te werken. Het succes in participatie is wisselend.
Aan diverse instellingen in het hoger onderwijs lopen initiatieven om nietbindende en adviserende oriënteringsproeven in de ruime betekenis aan te
bieden voor kandidaat-studenten. De werkgroep is van oordeel dat dergelijke
oriënteringsproeven nuttig kunnen zijn als ze de kandidaat-student toelaten zich
te positioneren ten opzichte van goed omschreven profielen voor diverse
studierichtingen in het hoger onderwijs. De werkgroep vindt het zeer belangrijk
dat deze proeven opgezet worden in overleg tussen hoger onderwijs en
secundair onderwijs. De werkgroep pleit ervoor om in dergelijke
oriënteringsproeven ook aandacht te hebben voor kennis en vaardigheden rond
academisch Nederlands omdat er indicaties zijn dat dit voor steeds meer
studenten een hinderpaal is voor studiesucces.
De werkgroep stelt vast dat de oriënteringsproeven voor de inschrijving in een
krappe tijdsspanne voor de aanvang van het academiejaar dienen te gebeuren.
Bovendien worden niet alle kandidaat-studenten bereikt omdat veel kandidaatstudenten nog te weinig inspanningen leveren tot zelfconceptverheldering en het
inwinnen van gerichte adviezen. Toch is het waardevol om deze
oriënteringsproeven als piste te blijven gebruiken. Hoe meer deze proeven
worden aangeboden, hoe groter de aansporing voor kandidaat-studenten om
4
hieraan effectief te participeren. De vraag blijft dan of elke instelling een eigen
set van oriënteringsproeven zal uitwerken en of samenwerking tussen
instellingen en associaties voor bepaalde (of alle) opleidingen hierin een
meerwaarde kan zijn.
Initiatieven na de inschrijving voor een bepaalde studierichting in het
hoger onderwijs
De werkgroep stelt vast dat er veel initiatieven zijn in het hoger onderwijs die
leiden tot verdere (her)oriëntering en remediëring na de inschrijving. Het doel is
de studie-efficiëntie en de studie-effectiviteit te verhogen.
Veel studierichtingen organiseren al dan niet verplichte screeningen net voor of
net na de start van de opleiding. Voorbeelden zijn testen op mondeling en
schriftelijk taalgebruik, basiskennis wiskunde, basiskennis van een vreemde taal
(vb. basiskennis Frans in de lerarenopleiding lager onderwijs). Veel screeningen
bouwen verder aan zelfconceptverheldering (leerstijlen, leermotivatie). Via de
resultaten van de proeven proberen de instellingen de binding met de
studierichting te versterken, adviezen te geven voor (her)oriëntering of de
studenten aan te zetten om vrijblijvend remediëringstrajecten te volgen.
De remediëringstrajecten die de instellingen aanbieden worden vooral extracurriculair georganiseerd, al dan niet in samenwerking met een externe partner
(vb. een CVO). Voor sommige studenten betekent dit een extra tijdsdruk tijdens
het begin van de studie. De combinatie van extra-curriculaire
remediëringstrajecten met het gewone curriculum is in veel gevallen
tijdsbelastend voor de student. Een vermindering van de opgenomen
studiepunten dringt zich dan in veel gevallen op. Onderzoek naar de invloed van
het aantal opgenomen studiepunten op de studie-efficiëntie2 toont aan dat een
vermindering van het aantal opgenomen studiepunten de facto leidt tot een
verlenging van de studieduur en in veel gevallen niet leidt tot een hogere studieefficiëntie omdat de binding met de opleiding moeilijker tot stand komt. De
werkgroep is van oordeel dat deze binding uitermate belangrijk is voor het
studiesucces van een student, en hoopt dat opleidingen hier voldoende aandacht
voor hebben bij het uitwerken van remediëringstrajecten.
De werkgroep stelt vast dat de learning outcomes en de descriptoren een
mogelijkheid bieden tot paradigmadenken in de curriculumopbouw om
(her)oriëntering en remediëring een plaats te geven binnen het curriculum.
2
Verdyck Marc, invloed van het aantal opgenomen studiepunten op de studie-efficiëntie, intern onderzoek
Thomas More Kempen, 2011.
5
De werkgroep rond thema 1 maakte een inventaris op van
instrumenten die gebruikt worden in de begeleiding,
(her)oriëntering en remediëring van en in de studiekeuze, die als
bijlage 5 bij het einddocument ‘Bouwen aan de brug tussen
secundair en hoger onderwijs’ te vinden is.
6
Wat nu?
Voorstel ter discussie:
De keuzeactie/-taken als componenten van het studiekeuzeproces, vormen even
zovele ‘kapstokken’ om de keuzebegeleiding aan op te hangen.
De bedoeling is dat we tot een SOHO-begeleidingsvoorstel voor Vlaanderen
komen:
-op basis van breed gedragen, expliciete doelstellingen per keuzeactie/-taak.
-met behulp van een waaier aan kwaliteitsvolle instrumenten, werkvormen en
methodieken.
-met aanduiding van de verantwoordelijkheid van alle betrokken partners.
Bij deze drieledige opdracht is een helder begrip van de keuzeacties/-taken
aangewezen.
Ad 1.Keuze-actie: sensibiliseren
keuze.
-
Keuzactie: oriënteren op de
De leerling is zich bewust van het feit dat de noodzaak van een studiekeuze er
aankomt (cognitief) én is bereid dit keuzeproces zo goed
mogelijk te volbrengen (affectief).
Dit houdt in dat een kwaliteitsvolle keuzebegeleiding zich op beide componenten
zal dienen te richten.
Zo mogelijk nog meer dan bij andere keuzetaken zal de begeleiding zich
doelbewust richten naar specifieke risicogroepen: doelgroepen.
Denken we maar aan leerlingen die deze levensfase-beslissing , om welke reden
dan ook , uit de weg proberen te gaan of leerlingen
die zich moeilijker dan anderen met een studie aan het hoger onderwijs kunnen
identificeren hetzij omwille van (kans)armoede , immigratie-achtergrond , of ….?
Ad 2.Keuzeactie: exploratie van de omgeving Keuzetaak:
exploratie in de breedte + exploratie in de diepte.
Leerlingen dienen te beschikken over een voldoende brede kennis van mogelijke
studierichtingen én de mogelijkheid om zich voor specifieke studierichtingen die
binnen hun keuzebereik vallen meer in de diepte te informen. Dus , zowel
‘verruimen van de horizon’ als verdiepen van noodzakelijke kennis i.v.m.
studierichtingen.
Hetzelfde geldt echter evenzeer voor de wereld van beroepen en functies.
In dit verband kan worden verwezen naar de vakoverschrijdende eindtermen van
de derde graad secundair onderwijs i.v.m. ‘studie- en beroepsgerichte
keuzebekwaamheid’ :
-
De leerlingen verwerven een zinvol overzicht over studie- en
7
beroepsmogelijkheden, dienstverlenende instanties met betrekking tot de
arbeidsmarkt of de verdere studieloopbaan.
De leerlingen zijn bereid alle studierichtingen en beroepen naar waarde te
schatten.
Dus ook hier weer de affectieve component !
Ad 3. Keuzeactie: exploratie van het ik
zelfconcept verhelderen.
-
Keuzetaak:
Evenzeer in overeenstemming met de vakoverschrijdende eindtermen inzake
keuzebekwaamheid dient het begeleidingsaanbod de leerling in staat te stellen
diverse kenmerken van zichzelf te verkennen en te beoordelen.
Mogelijke componenten:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Dromen:
Belangstelling:
Waarden:
Capaciteiten, in termen van :
- schoolse vorderingen
- cognitieve vaardigheden
- competenties
- talenten
Studiehouding – motivatie
Leerstijlen
Keuzestijlen
Financiële situatie
Gezondheid & functiebeperkingen
………..
Kan het begeleidingsaanbod voldoende tools aanreiken om de leerling in staat te
stellen de kenmerken van zichzelf – op gedifferentieerde wijze - te toetsen aan
de verwachtingen van het hoger onderwijs ?
Ad 4. Keuze-actie: Kristalliseren en beslissen
Keuzenabijheid en binden.
-
Keuzetaak:
Welk begeleidingsaanbod kan het maken van een keuze , het beslissen
bevorderen in overeenstemming met de meest dominante keuzestijl(en).
Het studiekeuzeproces is niet afgewerkt op het moment van de keuze. Het elaboreren van de keuze , het zich identificeren met de gekozen studierichting en
de gekozen instelling dragen wezenlijk bij tot studiesucces.
8
Bijlage 2:
Einddocument van themagroep 2:
Implementatie van studiekeuzebegeleiding
in het Secundair Onderwijs
Bijlage 2: einddocument themagroep 2
Implementatie van studiekeuzebegeleiding in het Secundair Onderwijs
1
Opzet
Deze groep heeft als opdracht te zoeken naar het gebruik van de bestaande instrumenten voor
studiekeuzebegeleiding (SKB) en hun effect op het studiesucces in het HO. Vanuit de initiële opdracht “Implementatie van studiekeuzebegeleiding in het SO” impliceert dit in hoofdzaak de vraag of
de leerling/student een succesvol oriënteringstraject heeft afgelegd. Binnen dit thema kijken we
daarbij naar de instrumenten voor de oriëntering en vooral naar het gebruik dat leerlingen en scholen er (al dan niet) van maken. We kijken vanuit onze observaties naar tekorten en kansen en doen
aanbevelingen voor een succesvoller oriëntering.
De groep kwam voortdurend terecht bij een bredere focus dan de SOHO-overgang. Het oriënteren
en leren kiezen is een leerproces dat als het ware in de kleuterklas moet beginnen. De abituriënt
kan voor bijna alle richtingen hoger onderwijs autonoom kiezen als hij het diploma secundair onderwijs behaald heeft. Gegeven die keuzevrijheid zou de keuzebekwaamheid tegen het einde van de
leerplicht optimaal ontwikkeld moeten zijn. Het gebruik van bestaande of nog te ontwikkelen instrumenten kan in deze opbouw een beslissende rol spelen… Daarbij moeten we er rekening mee houden dat de keuzebekwaamheid op 18 jaar nog niet bij iedereen volledig ontwikkeld is en de perfectie
nooit bereikt zal kunnen worden.
2
Huidige toestand: een aantal observaties
We bekeken aan de hand van verschillende kwantitatieve en kwalitatieve data het gebruik van een
staal van oriënterende instrumenten en methodes1.
Daaruit bleek een veelvuldig gebruik van het aanbod voor de keuze Ba - SO, SO I – SO II en
SOHO. De overgang van tweede naar derde graad SO lijkt op veel plaatsen een onderbreking in
deze lijn te zijn.
We merken grote verschillen tussen scholen in het al of niet met visie omgaan met OLB, het gedragen zijn door een korps. Leraren maken graag gebruik van het aanbod, maar zien de taak van leerlingenoriëntering in hoofdzaak geconcentreerd bij titularis, coördinator, leerlingenbegeleider, CLB,
directie. Zeker ook bij het SOHO-gebeuren voelt slechts een deel van het lerarenteam zich actief
betrokken. De aanpak verschilt sterk van school tot school. Het al dan niet aanwezig zijn van stevige ankerfiguren binnen de school/klas is van vitaal belang.
Ter illustratie geven we enkele observaties over het gebruik van Op Stap (link). Uit een enquête bij
secundaire scholen bleek het volgende
•
Een ruime meerderheid van de scholen werkt aan de vier eerste stappen2 in een oriënteringsproces. Het ’binden’ aan een beslissing krijgt beduidend minder aandacht, wat aanleiding kan
geven tot een onvoltooid keuzeproces.
1
We beschikken over gegevens over het gebruik van I-Like, I-Prefer en I-Study, Klaar voor hoger onderwijs, Op
Stap (versie 2002-2011), onderwijskiezer.be. De werkgroep maakte ook gebruik van het OBPWO-onderzoek
Met een dynamische keuzebegeleiding naar een effectieve keuzebekwaamheid (OBPWO04.01)
2
Keuzeacties: sensibiliseren, exploreren ik, exploreren omgeving, exploreren relatie ik-omgeving, kristalliseren
en beslissen. Keuzetaken: oriëntatie, exploratie zichzelf, exploratie omgeving breedte, exploratie omgeving
2
•
Een betrekkelijk groot aantal maakt gebruik van “eigen materiaal”, waarbij de vraag naar de
validiteit van het instrument gesteld kan worden.
•
Bij de (inmiddels vervangen versie van de) methode “Op Stap” verklaart een meerderheid van
de leraren dat zij geen gebruik maken van de handleiding. Dit kan wijzen op een grote afstand
tussen de methodiek en de implementatie;
•
In het grootste deel van de scholen in de enquête begint de SOHO-werking in het eerste trimese
ter van het 6 jaar, 10 % wacht daarvoor tot na Nieuwjaar, maar 20 % vat de werking al aan in
e
het 5 leerjaar. De vraag kan gesteld worden of in dit bestek het volledige proces kan doorlopen
worden.
Leerlingen rapporteren een grote variatie aan kwaliteit en intensiteit van loopbaanbegeleiding. Niet
alle scholen geven hun leerlingen de indruk dat er vanuit een visie/gericht aan hun SOHO-stap en
bij uitbreiding aan hun studieloopbaan gewerkt wordt.
Het verschil in de gevolgen van een foute oriëntering is in HO groter dan in SO. In een SO-carrière
wordt een jongere dikwijls slechts in beperkte mate met de gevolgen van een verkeerde keuze geconfronteerd. Na bijvoorbeeld het behalen van een B-attest in een leerjaar waartegen de klassenraad had geadviseerd kan een leerling alsnog aansluiten in een hoger leerjaar van een richting die
oorspronkelijk wel gunstig geadviseerd was. Zo blijft het negeren van een advies in de feiten uiteindelijk zonder gevolgen. In het hoger onderwijs hebben de gevolgen van een dergelijke ’foute’ keuze
een meer fataal karakter
3
Aanbevelingen
1
Op basis van onze gegevens concluderen we dat secundaire scholen voornamelijk investeren in OLB in het tweede jaar SO en ook in SOHO. We zien op veel scholen een onderbreking van deze leerlijn in het kiezen voor de derde graad SO. In een kwaliteitsvol, integraal schoolloopbaanbeleid zal de school/scholengemeenschap/scholengroep ook aan
deze stap de nodige aandacht schenken en daarvoor de nodige ondersteuning van o.m.
CLB en PB zoeken.
2
In het brede curriculum moet explicieter op keuzevaardigheid ingezet worden. Dit dient
te worden opgenomen in de visie van de school, breed gedragen en effectief geïmplementeerd... Keuzevaardigheid kan een plaats krijgen in eindtermen. Scholen moeten meer
aantoonbaar omgaan met het ‘leren kiezen’ als onderdeel van de VOET leren leren. Leraren in alle onderwijsniveaus en onderwijsvormen moeten het een plaats geven in de didactiek. Het onderzoekend leren bv. ondersteunt de ontwikkeling van keuzevaardigheden.
3
Er is nood aan een objectieve/instellingonafhankelijke/transparante informatierijke omgeving over het wat en hoe in het HO: overheid, HO, scholen(gemeenschappen/groepen),
CLB en Pedagogische begeleiding, dienen hierin elk en in afstemming hun verantwoordelijkheid te nemen. Het betreft informatie over:
–
Het onderwijsaanbod;
–
generieke en specifieke startcompetenties HO en mogelijk belang van de matching tussen
richtingen/domeinen;
–
leerkrediet, evaluatie en flexibilisering;
diepte, beslissing en binding ook aan ’exploratie van het ik’ ‘en “relatie met de omgeving’ wordt soms minder
aandacht besteed
3
2013-04-22
–
leerlingenstromen, slaagcijfers en hun betekenis; systematische gegevensverzameling
over en analyse van de onderwijsloopbaan van de leerling
–
het leren en de didactische methodes in het HO;
–
openheid van HO voor ontwikkelingen SO en vice versa.
4
De leerling/student heeft recht op een kwaliteitsvolle onderwijsloopbaanbegeleiding: een
versterkt, op visie en methodisch werken gebaseerd proces tijdens de gehele studieloopbaan (KO-LO-SO-HO). We pleiten voor een ontwikkeling van brede keuzevaardigheid: informatierijke omgeving voor de studiekeuze, met ’kwalitatieve’ elementen ... bv. het leren
reflecteren op de eigen studieloopbaan, zelfconcept, de leerprogressie, deskundig verwerkte ervaringen van oud-leerlingen, gekoppeld aan het omgaan met de kwantitatieve
gegevens (bv. slaagcijfers) waarover de school moet kunnen beschikken en waarover ze
doelgericht communiceert.
5
De vrije studiekeuze blijft bestaan, maar wordt sterker ondersteund door coaching en professioneel onderbouwde adviezen van de delibererende klassenraad. In het proces dat
daartoe leidt speelt elke partner een rol en draagt hij zijn verantwoordelijkheid. Het gebruik
van een studiekeuzeportfolio kan hierbij proactief een ondersteunende rol spelen: het rugzakje aan info van de kandidaat-student m.b.t. zijn keuzeproces kan bij de intake in het
hoger onderwijs mee in aanmerking worden genomen. Ouders en studenten dragen mee
verantwoordelijkheid in dit proces.
6
Er is nood aan een selectie van gevalideerde instrumenten waarvan het gebruik en de effecten onderzocht werden. Nieuwe instrumenten moeten aan wetenschappelijke criteria
voldoen en geen rekruteringsdoelen nastreven.
7
Er is nood aan beleidsvoorbereidend wetenschappelijk onderzoek naar de processen in de
studieoriënteringen die de effecten die deze processen sorteren (op niveaus SO en
SOHO). Enkele mogelijke onderzoeksvragen
-
Hoe/in welke mate werken scholen aan SKB/oriëntering? Waar liggen de accenten?
Met welke elementen houden zij rekening?
-
Hoe komen adviezen tot stand? In welke mate houden ouders en leerlingen daar rekening mee? Met welke effecten op de schoolloopbaan?
-
Hoe verloopt de intake die volgt op advisering?
Bijlage 3:
Einddocument van themagroep 3: Concrete
voorstellen als conclusie
Bijlage 3: Einddocument thema 3:
Concrete voorstellen als conclusie van
het informeel overleg, themagroep 3
1. Positie bepalen en differentiëringstrajecten
Themagroep 3 is van mening dat het confronteren tussen de verworven competenties en de
verwachte comptetenties (‘reality check’) belangrijk is. Een cruciale ‘reality check’ ligt aan het begin
van het HO. Haast elke hogeronderwijsinstelling heeft ingrepen in het opleidingsprogramma
ingevoerd om nieuwe studenten vroeg (bv 6 weken na de start van het academiejaar) feedback te
geven over hun positie: er wordt melding gemaakt van proefexamens, voorbeeldexamens, zelftesten,
signaaltoetsen, en permanente evaluatie. Een aantal instellingen organiseren praktijkervaringen met
hetzelfde doel. Er is ook sprake van opdelingen in korte lesperiodes, zodat de evaluatie en bijhorende
feedback snel na de start van het academiejaar komen. Alle hogeronderwijsinstellingen zetten in op
snel feedback geven aan hun nieuwe studenten. De bedoeling is onder andere bijsturing in
studiemethodes maar ook heroriëntering mogelijk te maken. De heroriënteringsbegeleiding is
meestal individueel en vrijblijvend, maar een aantal instelling melden uitdrukkelijk dat uitschrijvers
verplicht een (heroriënterings-)gesprek moeten aangaan. Kunnen de instellingen / opleidingen die
heroriënteerders ontvangen tijdens het academiejaar, ze een gepast traject bieden (inclusief HBO5)?
Zijn onderlinge afspraken of uitwisselingen van informatie nodig?
Daarnaast is er in veel instellingen een verplichte deelname aan een screening van
instroomcompetenties aan de start van het academiejaar, met soms ook een verplichte deelname
aan een remediërend traject. De themagroep meent dat dit systeem werkt en op ruimere schaal
toegepast kan worden. Dit moet wel doordacht gebeuren. De vrije toegang tot het hoger onderwijs
wordt niet in vraag gesteld: ieder heeft recht om te proberen, gelijke kansen zijn cruciaal. De vrije
toegang tot het hoger onderwijs is zeer waardevol, maar mag niet betekenen dat een toekomstige
student aan zijn of haar lot wordt overgelaten. Gelijke kansen betekent ook steun voor zij die met
een relatieve achterstand vertrekken. Een screening mag niet de toegang beperken, maar wel
studenten wijzen op zijn of haar individuele engagement en een kader bieden om op
verantwoordelijkheden te wijzen en mogelijkheden te bieden om zich bij te scholen. Ook de
slaagcijfers van eerstejaarstudenten zijn immers publiek goed, en kunnen demotiveren, terwijl slagen
een individueel verhaal is. Een screening met remediëringsmogelijkheid kan de individuele kansen
vergroten en het vertrouwen van een student versterken. In hoeverre kan men plaats vrijmaken in
het curriculum om remediërend te werken zonder het bachelor-niveau in gevaar te brengen? Zou de
opbouw van een programma herzien kunnen worden zodat wel de nodige competenties verworven
worden, maar de weg ernaar toe anders is? Een optie is dat bij de intake in het HO studenten
aangeraden wordt om minder studiepunten uit het bachelorprogramma op te nemen, en dit te
combineren met een remedieringstraject bij het HO-programma (bv in CVO). Wie ga je verplichten
om een traject met minder studiepunten op te nemen? Hoe ziet het remediëringsprogramma er uit
(zeer heterogene groepen, verschillende noden tot remediëring, duur, …)? Belangrijk is in ieder geval
dat de juiste studenten hiervoor aangesproken worden, en dat persoonlijksheidkenmerken (bv.
faalangst) niet te zwaar doorwegen. Nieuwe studenten dienen zich ook genoeg betrokken en
1
gemotiveerd te weten bij het hoger onderwijs. Bovendien dient bij een praktische uitwerking een
contract / kader geschapen te worden voor het sociale statuut (bv ivm kinderbijslag). Wanneer wordt
geheroriënteerd, wanneer wordt een remediëringstraject voorgesteld? Remediëring tijdens het
hoger onderwijs heeft zijn beperkingen in de zin dat specifieke voorkennis wel opgehaald kan
worden, maar meer algemene competenties niet zo snel verworven kunnen worden.
Hoewel de focus van thema 3 bij de intake in het hoger onderwijs lag, werd ook regelmatig
opgemerkt dat de ‘reality check’ best vroeg komt. Vaak wordt hiervoor de start van de 3de graad SO
genoemd. In een getrapt systeem, waarbij leerlingen in een groeiende zelfstandigheid zich bewust
worden van hun mogelijkheden, werkt het uitklaren van een individueel toekomstperspectief
motiverend. Inspirerende leerkrachten en een grondige systematiek van studiekeuzebegeleiding
motiveren leerlingen om zich voor te bereiden op het hoger onderwijs. Daarbij kan een instrument
ingezet worden dat tegelijk een confrontatie en een voorproef inhoudt. Het instrument zou niet zo
breed mogen zijn dat het een algemene intelligentietest is, maar ook niet zo specifiek dat de keuze
voor aan welke test deel te nemen hartverscheurend is. Een aantal categorieën lijken aangewezen:
per wetenschapsdomein en academisch of professioneel. Motiveren en smaak geven voor een
verdere studie is belangrijk. Tegelijk dienen de instrumenten ook valide en genormeerd te zijn. Dit
soort instrumenten hebben op zich een leereffect, wat kan zorgen voor minder mismatch en grotere
motivatie om zich in te zetten in de laatste jaren so en zich voor te bereiden op (keuze in) ho. Een
belangrijk argument voor een vroege ‘reality check’ is ook de uitgebreidere mogelijkheid tot
remediëring. Belangrijk is evenwel dat de remediëring ingebed is in het reguliere SO-traject, waar
leerlingen door hun keuze van studierichting zich voorbereiden op mogelijke keuzes in het HO. Het
perspectief op het hoger onderwijs dient dus meegenomen te worden de keuze voor 3de graad.
Daarnaast zijn nog wijzigingen van toekomstperspectief mogelijk, en in die uitzonderlijke gevallen
zou een specifiek remediëringstraject de leerling kunnen bijstaan. Zo’n remedieringstraject dient dat
niet om anderen uit te sluiten, maar om leerlingen in specifieke gevallen te versterken. Het kan
immers niet de bedoeling zijn dat leerlingen extra-curriculair opleidingen moeten volgen om in het
hoger onderwijs een kans te krijgen. De omnivalentie van het secundair-onderwijs-diploma wordt
niet in vraag gesteld. Zo’n remediëringstraject is maatwerk en zou in de vrije ruimte binnen de
opleiding kunnen worden ingepast.
De themagroep stelt voor niet kiezen voor initiatieven die aan iedereen tegelijk opgelegd worden,
maar ook niet een blijvende volledige vrijwilligheid voorop te stellen, maar kiezen voor een
proefproject dat progressief uitgebouwd kan worden.
2. SOHO-project
De werkgroep stelt vast dat de afstand tussen SO en HO nu groot is, en dat
professionaliseringsinspanningen om elkaar beter te kennen nodig zijn. De kloof verdichten tussen
SO en HO moet op verschillende vlakken gebeuren, zowel op het vlak van keuzebegeleiding als
cognitief. Op cognitief vlak wordt verwezen naar de SOHO-groep rond wiskunde die de kennis van
wat verwacht wordt in SO en HO wederzijds heeft verduidelijkt. De werkgroep stelt voor om de
oefening SOHO-wiskunde te herhalen, maar dan voor Nederlands. De keuze voor Nederlands is
ingegeven door het feit dat dit een grote determinant is van studiesucces in HO in alle opleidingen.
Taal is centraal voor de slaagkansen. Om de oefening voor taal te herhalen, dient een dialoog
opgezet te worden, met gelijkwaardige partners, die focust op taalvaardigheid: wat te verwachten op
dat vlak uit SO, wat wilt HO, en wat kunnen we doen in SO en HO?
Wie betrekken:
2
- programmaverantwoordelijken en leerplanmakers en
- leerkrachten, docenten en zij die leermateriaal maken
- zij die in SO met taalbeleid bezig zijn
- specialisten academisch nederlands in ho
- studenten- en leerlingenvertegenwoordigers
Doel: duidelijk omschrijven welke de academische vaardigheden zijn voor de onderwijstaal en welke
instrumenten beschikbaar zijn om deze te versterken. Hierbij dient niet enkel gefocust te worden op
mensen met andere moedertaal, maar naar een uitgebreide beheersing van het Nederlands voor
iedereen.
Opzet: rondetafelgesprekken als probleemverkenning en bespreking in de diepte van alle relevante
dimensies. Een eerste gesprek kan op korte termijn opgezet worden; deze groep kan een eigen
timing en agenda volgen, los van andere initiatieven.
De werkgroep rond thema 3 werkte haar conclusies uit op basis van een
bevraging bij de hogeronderwijsinstellingen rond de intake van nieuwe
studenten. De resultaten van die bevraging zijn te vinden als bijlage 4
bij het einddocument ‘Bouwen aan de brug tussen secundair en hoger
onderwijs’.
3
Bijlage 4:
Bespreking van de bevraging bij de
hogeronderwijsinstellingen over de intake
van nieuwe studenten in het Hoger
Onderwijs
Bijlage 4: Bespreking van de bevraging bij de
hogeronderwijsinstellingen over de intake van nieuwe
studenten in het Hoger Onderwijs
Methode
Er werd een vragenlijst opgesteld waarbij de respondenten gevraagd werd om de activiteiten op te
lijsten van hun instelling op het vlak van 1) sensibiliseren, 2) positie bepalen en 3) opvolgen en
activeren, deze drie categorieën telkens uitgesplitst voor inschrijving en na inschrijving van de
student. Van elke activiteit werd een korte beschrijving gevraagd en een aantal kenmerken uit een
lijstje dat echter ook aangevuld kon worden:
Kenmerken activiteit 1:
Deze activiteit gebeurt in groep of individueel.
Deze activiteit is verplicht of vrijblijvend.
Deze activiteit is voor iedereen of selectief. Indien selectief: welke doelgroep / hoe
geselecteerd?
Deze activiteit wordt georganiseerd door de studie- of studentenbegeleidingsdienst, of de
docenten, of de studenten, of anderen (welke?).
De vragenlijst heeft geprofiteerd van de feedback van een expert uit een hogeschool en één uit een
universiteit. In de begeleidende mail werd gevraagd om te focussen op de typische initiatieven, en
daarnaast de variatie aan te geven. De vragenlijst werd gestuurd naar de leden uit
hogeronderwijsinstellingen van het informeel overleg: één uit elk van de Vlaamse universiteiten, 6 uit
hogescholen. De hogescholen die geen vertegenwoordiger hadden in het informeel overleg, werden
aangeschreven via hun vertegenwoordiger in de VLHORA-werkgroep Onderwijsbeleid.
De vragenlijst werd ingevuld door 8 hogescholen en 5 universiteiten.
Resultaten
De opdeling in 1) sensibiliseren, 2) positie bepalen en 3) opvolgen en activeren blijkt moeilijk. Vooral
het onderscheid tussen ‘positie bepalen’ en ‘opvolgen en activeren’ wordt door de respondenten
niet steeds gemaakt: vaak staat onder de laatste categorie ‘zie vorige categorie’ of worden (een deel
van) de antwoorden onder de vorige categorie hernomen. In de bespreking hierna is de categorisatie
aangegeven die bij het verwerken van de vragenlijsten soms aangepast is. Door het beperkt aantal
respondenten, dat voor hogescholen weinig evidentie biedt voor een representatief beeld, is het niet
mogelijk om kwantitatieve of vergelijkende besluiten voor te stellen. De bevraging levert, zeker voor
de universiteiten, wel een beeld op van de waaier aan initiatieven die hogeronderwijsinstellingen
nemen.
Bespreking vd bevraging over intake in het hoger onderwijs, informeel overleg thema 3
1
Algemene bespreking
Initiatieven zijn vrijblijvend en los van het opleidingsprogramma, maar de eerste periode
in ba 1 zorgt voor feedback
Opvallend is dat het overgrote deel van de gerapporteerde activiteiten vrijblijvend is: initiatieven
worden aan leerlingen of studenten of aan scholen aangeboden. Binnen een school die vrijwillig op
een aanbod uit het hoger onderwijs ingaat, is deelname door hun leerlingen soms verplicht. In de lijn
daarvan blijkt dat initiatieven die na inschrijving voor studenten georganiseerd worden veelal los van
het opleidingsprogramma opgezet worden. Misschien is dit beïnvloed door de methode waarbij een
centrale verantwoordelijke bevraagd is, en worden de initiatieven uit de opleidingen zelf
ondergerapporteerd. Een belangrijke uitzondering hierop, die haast door elke
hogeronderwijsinstelling wordt aangehaald, zijn ingrepen in het opleidingsprogramma om nieuwe
studenten vroeg (bv 6 weken na de start van het academiejaar) feedback te geven over hun positie:
er wordt melding gemaakt van proefexamens, voorbeeldexamens, zelftesten, signaaltoetsen, en
permanente evaluatie. Een aantal instellingen organiseren praktijkervaringen met hetzelfde doel.
Een aantal opleidingen in hogescholen universiteiten hanteren daarnaast ook een wat ander model ,
waarbij studenten bij het begin van de lessen getoetst worden (er is sprake van beginsituatietoetsen,
beginassesment, voorkennistoetsen, instapscreening, rekenvaardigheidstest en taaltest) en
aansluitend naar een remediërings- of gedifferentieerd traject geleid worden. Er is ook sprake van
opdelingen in korte lesperiodes, zodat de evaluatie en bijhorende feedback snel na de start van het
academiejaar komen.
Stimuleren voor inschrijving in het licht van maatschappelijk belangrijke vraagstukken
Veel van de activiteiten die gericht zijn op leerlingen voordat ze zich in het hoger onderwijs
inschrijven, hebben een band met maatschappelijk belangrijke vraagstukken. Er is een uitgebreide
waaier aan initiatieven om leerlingen te stimuleren hoger onderwijs te volgen, vooral in de richting
van maatschappelijk belangrijk geachte richtingen: (exacte) wetenschappen, techniek,… Ook om de
doelgroep van allochtone jongeren te stimuleren worden specifieke initiatieven ingericht. Al deze
initiatieven worden door een variatie aan actoren opgezet: opleidingen, hogeronderwijsinstellingen,
de Vlaamse overheid, vzw’s, associaties, per provincie,…
De bulk aan initiatieven om leerlingen te stimuleren lijken te passen in twee groepen: een groep
gericht op studiekeuze, en een groep die meer inhoudelijk gericht zijn. De groep activiteiten gericht
op het stimuleren van leerlingen om een keuze te maken in het hoger onderwijs hebben vaak
traditionele vormen (brochures, websites, infodagen, SID-ins, individuele keuzebegeleiding,…) maar
er wordt duidelijk ook vernieuwd (contactsessies met allochtone ouders, open lesdagen,
cursussurfen,…). De groep activiteiten die inhoudelijk gericht zijn, bestaan in een aantal variëteiten:
ofwel komen leerlingen naar de hogeronderwijsinstelling (bv voor een open labo of herfstkamp),
ofwel komt een docent naar een secundaire school, ofwel wordt materiaal ter beschikking gesteld
aan leerkrachten of individuele leerlingen. Ook hier zijn inhouden vaak gefocust op (exacte)
wetenschappen, zoals hoger gemeld. Een derde soort activiteiten die her en der vermeld wordt, zijn
studie- of infodagen voor directies en / of leerkrachten van het secundair onderwijs.
Band secundair en hoger onderwijs zichtbaar in stimulering voor inschrijving
Uit deze bevraging blijkt de samenwerking van hoger onderwijs met secundair onderwijs grotendeels
beperkt is tot het stimuleren van leerlingen voor inschrijving. In deze categorie zijn er wel veel
Bespreking vd bevraging over intake in het hoger onderwijs, informeel overleg thema 3
2
initiatieven en er is ook een grote verscheidenheid te vinden. In een heel aantal gevallen wordt ook
gemeld dat materiaal of een bezoek aan een hogeronderwijsinstelling beschikbaar is voor vijfde- en
zesdejaars secundair onderwijs. Bij de tutoring-projecten gaat het om studenten die leerlingen
begeleiden. Deze initiatieven kunnen een aspect van ‘positie bepalen’ omvatten. Nergens wordt een
remediëringstraject in het secundair onderwijs expliciet voorgesteld, hoewel de tutoringprojecten
kunnen dat (deels) omvatten.
Weinig selectief
De meeste instellingen organiseren hun activiteiten voor alle (toekomstige) studenten, door
sommige expliciet als een inclusief beleid bestempeld. Waar instellingen selectief zijn voor
inschrijving, richten ze voornamelijk op TSO/BSO-leerlingen, of leerlingen met een minder
aangepaste vooropleiding. Eén instelling meldt expliciet dat dit ook inhoudt dat studenten uit een
ASO-richten een technologische instapcursus kunnen volgen. Een kleinere groep definieert
allochtonen als een doelgroep van bepaalde initiatieven voor inschrijving.
Ook na inschrijving zijn de meeste vermelde initiatieven voor iedereen. Waar het selectief is,
verbindt men deelname met niet-slagen op evaluaties buiten het curriculum om of studierendement
binnen het normale opleidingsprogramma.
Zomercursus voor of na inschrijving?
Sommige instellingen bieden vakantie- of brugcursussen of bijwerkmodules aan vooraleer studenten
ingeschreven zijn, andere daarna.
Bespreking per categorie
Sensibiliseren voor inschrijving
Deze groep activiteiten is hoger besproken onder de hoofding ‘Stimuleren voor inschrijving in het
licht van maatschappelijk belangrijke vraagstukken’.
Positie bepalen voor inschrijving
Een heel aantal hogeronderwijsinstellingen melden verschillende initiatieven om aankomende
studenten de mogelijkheid te geven om hun competenties in te schatten zoals zelftests en
zelfstudiepaketten, maar ook collectieve evaluaties bestaan. Veel van deze initiatieven richten zich
op wiskunde en exacte wetenschappen, maar ook op talen. Hier en daar wordt de mogelijkheid
vermeld om op individuele basis met een begeleider te spreken. De meerderheid van de opleidingen
lijken geen gericht initiatief te hennen dat leerlingen help hun positie te bepalen voor de
inschrijving.
Een uitzondering in deze categorie zijn de verplichte en bindende toelatingsproeven arts/tandarts en
kunst.
Opvolgen en activeren voor inschrijving
Ter opvolging en activering wordt voornamelijk individuele begeleiding naar voor geschoven. Een
aantal instellingen verzorgen voor een beperkt aantal opleidingen een zomercursus.
Sensibiliseren na inschrijving
Het sensibiliseren na inschrijving gebeurt duidelijk op systematische manier in alle opleidingen en
instellingen. De initiatieven om nieuwe studenten te sensibiliseren richten zich enerzijds op het
Bespreking vd bevraging over intake in het hoger onderwijs, informeel overleg thema 3
3
studeren en studentenleven in zijn algemeenheid en anderzijds op de doelstellingen, eisen of
verwachtingen per opleidingsonderdeel.
Algemeen worden nieuwe studenten ontvangen op startdagen of onthaalweken, die vaak een
verplicht onderdeel zijn van het curriculum maar nergens een bindende uitkomst lijken hebben.
Soms wordt expliciet vermeld dat in de onthaalactiviteiten gefocust wordt op de verwachte
studieinspanningen en studievaardigheden. Soms worden studievaardigheden opgenomen in een
individueel opleidingsonderdeel.
Per opleidingsonderdeel krijgen studenten informatie soms ofwel in de eerste les ofwel schriftelijk in
een studiewijzer, ECTS-fiche, opleidingsbeschrijving, maar blijkbaar meestal in combinatie met
elkaar.
Soms wordt individuele studieloopbaanbegeleiding in deze categorie vermeld.
Positie bepalen na inschrijving
Zoals aangehaald in de algemene bespreking, lijken alle hogeronderwijsinstellingen in te zetten op
snel feedback geven aan hun nieuwe studenten: sommigen werken met korte lesmodules waarop
een formele evaluatie volgt, anderen zetten proefexamens of tussentijdse toetsen op. Er bestaan op
vele plaatsen vrijblijvende toetsingsmogelijkheden, waarop een vrijblijvend remediërend traject kan
volgen. Vaak worden deze voor alle opleidingen van de instelling samen aangeboden, zoals bv voor
academisch Nederlands. Er worden enkele specifieke initiatieven per opleiding, haast per
opleidingsonderdeel vermeld, waar een begin-(bv Lassi of Lemo) of voorkennistoets kan leiden tot
een remediërende leerinspanning. Gezien de centrale respondenten, is hier misschien sprake van
onderrapportering. In enkele opleidingen wordt een verplichte voorkennistest gekoppeld aan
remediëring, die soms een verplicht onderdeel , maar soms ook een vrijblijvend aanbod vormt. In
één opleiding dient de student te slagen voor een wiskundetoets, voor het vervolg van het traject
aangevat kan worden.
Opvolgen en activeren na inschrijving
Voor het opvolgen en activeren wordt vaak verwezen naar leertrajectbegeleiders en
studieloopbaanbegeleiders. Natuurlijk komen hier ook de docenten zelf aan bod, en
studiebegeleiding in kleine groepen of individueel. Een aantal instellingen organiseren een
mentorenwerking, waarbij docenten een begeleidende rol opnemen voor een beperkt aantal
studenten uit de opleiding waarin ze lesgeven. Deze begeleiding is soms gestructureerd, bv met
contact voor en na de (proef)examens. Soms is een feedbackgesprek verplicht voor studenten met
een slecht resultaat op de proefexamens. Eén hogeschool meldt een studiebegeleidingsplan-traject,
waar studenten vrijwillig voor intekenen, en dan aansluitend bij een aantal cruciale
opleidingsonderdelen extra begeleiding krijgen die een permanente werkhouding stimuleert.
Zoals hierboven aangekondigd, passen ook de verplichte of optionele remediëringstrajecten in deze
categorie. Sommige remedieringsinitiatieven zijn algemeen en breed (bv academisch Nederlands)
anderen zijn domeinspecifiek (bv wiskunde).
Ook de studievoorgangsbewakingsmaatregelen en heroriënteringsbegeleiding worden in deze
categorie vermeld. De studievoortgangsbewaking heeft zowel een vrijblijvende als bindende
component. De heroriënteringsbegeleiding is meestal individueel en vrijblijvend, maar een aantal
Bespreking vd bevraging over intake in het hoger onderwijs, informeel overleg thema 3
4
instelling melden uitdrukkelijk dat uitschrijvers verplicht een (heroriënterings-)gesprek moeten
aangaan.
Bespreking vd bevraging over intake in het hoger onderwijs, informeel overleg thema 3
5
Bijlage 5:
Inventaris van instrumenten die gebruikt
worden in de begeleiding, (her)oriëntering
en remediëring van en in de studiekeuze
Bijlage 5: inventaris van instrumenten die gebruikt worden in de begeleiding,
(her)oriëntering en remediëring van en in de studiekeuze
Inhoud
Deze inventaris bevat ............................................................................................................................................... 3
De indeling .............................................................................................................................................................. 3
Begrippen en keuzes................................................................................................................................................. 5
1. Keuze-actie: sensibiliseren - Keuzactie: oriënteren op de keuze .............................................................................. 5
A. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer. .......................................................................................................... 5
B. Aanvullingen uit de bevraging. ........................................................................................................................... 8
2. Keuzeactie: exploratie van de omgeving - Keuzetaak: exploratie in de breedte + exploratie in de diepte. .................... 9
A. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer. .......................................................................................................... 9
B. Aanvullingen uit de bevraging. ..........................................................................................................................14
3. Keuzeactie: exploratie van het ik - Keuzetaak: zelfconcept verhelderen .................................................................22
C. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer. .........................................................................................................22
D. Aanvullingen uit de bevraging. ..........................................................................................................................25
4. Keuze-actie: Kristalliseren en beslissen - Keuzetaak: Keuzenabijheid en binden. ......................................................32
E. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer. .........................................................................................................32
F. Aanvullingen uit de bevraging. ..........................................................................................................................34
5. Keuzetaak: binden, na de inschrijving ..................................................................................................................35
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
1
Deze tekst bevat hyperlinks.
De lectuur van de digitale versie verdient dan ook aanbeveling.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
2
Deze inventaris bevat
- de instrumenten en werkvormen uit de Materialenbox van Onderwijskiezer (d.d. 30.10.2012)
- de instrumenten en werkvormen uit de bevraging door de werkgroep van de instellingen voor Hoger Onderwijs
samengebracht in de documenten
De indeling
In overeenstemming met de twee wetenschappelijk getoetste modellen die we in Vlaanderen kennen , zijnde:
-Van Esbroeck & Zaman ( VUB): het dynamisch keuzeontwikkelingsmodel
-Verschueren & Germeijs (K.U.Leuven): het “studiekeuzetakenmodel”
vormt het werken met de keuze-acties ( GO! ) of de studiekeuzetaken ( VCLB en VSKO ) de ruggengraat van
de SOHO-onderwijsloopbaanbegeleiding .
Beide ordeningschema’s zijn volstrekt verzoenbaar. Zie hiervoor de vergelijkende tabel uit het document in bijlage “Algemeen
kader voor Onderwijsloopbaanbegeleiding”, STOLB 2008. Dit vereenvoudigd ordeningsschema wordt hier als
indelingscriterium voor onze inventaris gehanteerd.
Keuzeacties
1. Sensibiliseren:
het zich bewust worden van welke acties
er nodig zijn, wat de normale moeilijkheden zijn en wat de consequenties zijn
van keuzen.
2. Exploratie van de omgeving:
betreft de actie waar in brede zin externe
factoren, mogelijke keuzealternatieven,
onderzocht worden. Concreet gaat het om
activiteiten zoals: verzamelen van
inlichtingen en evalueren van de bekomen
informatie over studierichtingen,
vormingen, beroepen, loopbanen, arbeid
in het algemeen, enz.
Keuzetaken
1. Oriëntering op de keuze:
leerlingen beseffen dat ze een
studiekeuze
moeten maken en zijn bereid zijn zich in
te
zetten om een zo goed mogelijke keuze
te
maken.
2. Exploratie in de breedte:
het opzoeken van algemene informatie
over het onderwijslandschap (b.v.
over de structuur van het hoger
onderwijs)
en
Exploratie in de diepte:
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
3
3. Exploratie van het Ik:
betreft de actie waar de exploratie van
interne factoren centraal staat. Het omvat
alle acties en het verzamelen van
gegevens die de zelfkennis bevorderen
zoals:
analyseren en evalueren van capaciteiten,
interesses, waarden, overtuigingen,
persoonlijke doelen, bereidheid tot inzet,
zelfvertrouwen, studievaardigheden, enz.
4. Kristalliseren en beslissen:
De actie Kristalliseren omvat het
beperken van de mogelijke alternatieven
door het uitdiepen van gegevens
bekomen
uit de exploratie.
De actie Beslissen (BE) betreft het maken
van een effectieve keuze, door een
integratie van het weten en het doen.
betekent dat men meer gedetailleerde
informatie over bepaalde studierichtingen
(b.v. een cursusboek van een bepaalde
studierichting bekijken) opzoekt.
3. Exploratie van het Zelf:
leerlingen staan stil bij kenmerken van
zichzelf (b.v. interesses, studiegewoonten, waarden, capaciteiten,
zelfvertrouwen, …).
4.
Keuzenabijheid:
Tijdens het keuzeproces maken de
leerlingen op een bepaald moment een
keuze voor een studierichting.
Leerlingen
kunnen verschillen in de mate waarin ze
dicht bij dit moment staan.
en
Binding: de mate waarin men zeker is
van zijn keuze, zijn keuze wil behouden
en zich identificeert met de keuze.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
4
Begrippen en keuzes
Het onderscheid tussen instrumenten, werkvormen en methodieken is vaak moeilijk te maken.
Daarenboven zijn bepaalde instrumenten,…. bij verscheidene keuzetaken inzetbaar of zijn dermate ruim van opzet
dat ze werkvormen voor verscheidene studiekeuzetaken bevatten.
Een instrument, werkvorm of methodiek is dus niet exclusief verbonden aan een keuzeactie/studiekeuzetaak .
In de Materialenbox van Onderwijskiezer worden de meeste materialen dan ook aan verschillende studiekeuzetaken
gelinkt. Bij de aanvullende oplijsting uit de bevraging Hoger Onderwijs heeft elk “instrument” voorlopig een unieke plaats
gekregen.
Het moge duidelijk zijn dat dit in belangrijke mate arbitrair (!) is en een andere toewijzing vaak makkelijk te beargumenteren
valt.
Deze unieke toewijzing mag de lezer er niet van weerhouden “over het muurtje te kijken” en na te gaan wat dit instrument,
werkvorm of methodiek voor een andere keuzeactie/-taak kan betekenen.
Bepaalde instrumenten, …. kunnen bij een grote groep van kandidaat-studenten worden toegepast;
andere zijn dan weer eerder sector-, vak- of studierichtingspecifiek.
1. Keuze-actie: sensibiliseren
-
Keuzactie: oriënteren op de keuze
_________________________________________________________________________________________
_________________________
A. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer.
Elk item bevat een link naar de materialenfiche op Onderwijskiezer.
Blik op jong talent:
De rest van je leven:
De Schoolbrug:
Spel over beroepskeuze.
Boek met achtergronden, handige tips en opdrachten om een studiekeuze te maken die bij je past.
Organisatie voor het onderwijsopbouwwerk in Antwerpen.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
5
De wereld aan je voeten:
Projecten om leerlingen te helpen bewust een keuze te maken.
Duikerin - Studiekeuze en diversiteit:
Hoe studiekeuze maken?:
Didactisch pakket om jongeren te helpen bij hun studiekeuze hoger onderwijs.
Stappenplan bij het maken van een studiekeuze.
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten:
keuzetaken grondig aan bod komen
Digitaal keuzewerkboek voor leerlingen waarin alle
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten - Handleiding:
alle keuzetaken grondig aan bod komen.
Keuzerooster:
Zelfhulpinstrument bij het maken van een keuze voor hoger onderwijs.
Kieskeurig:
Werkboek voor laatstejaars SO
Kieswijzer:
Werkboek voor laatstejaars SO
Kijk op kiezen:
Werkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar hoger onderwijs.
Klaar voor hoger onderwijs:
onderwijs.
Klimop!:
Handleiding digitaal keuzewerkboek waarin
Digitaal instrument dat leerlingen sensibiliseert over verwachtingen van het hoger
Getuigenissen van studenten over studeren in het hoger onderwijs.
Mini-onderneming:
Didactische werkvorm waarbij een mini-onderneming wordt opgericht.
Op stap naar een job of verdere opleiding:
Keuzedossier/werkmap voor leerlingen met aandacht voor alle keuzetaken.
Op stap naar een job of verdere opleiding-handleiding:
Op stap naar het hoger onderwijs:
Handleiding voor keuzebegeleiders
Keuzewerkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar HO met aandacht voor
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
6
alle keuzetaken.
SIHO:
Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs - over studeren met een functiebeperking.
Sleutelmap:
Werkmap voor keuzebegeleiders voor het opstellen van keuzebegeleidingsprogramma's.
SOS Studiekeuze:
Website voor leerlingen over hoe je je studiekeuze voor hoger onderwijs kan aanpakken.
Starten als zelfstandige:
Startersgids met informatie over starten als zelfstandige.
Techniekbasis - TechnoKit:
Universiteit Leiden:
VUURwerkt:
Website over techniek en studiekeuze
Website met oefeningen en informatie over hoger onderwijs in Nederland.
Begeleidingsmethode voor mensen uit kansengroepen.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
7
B. Aanvullingen uit de bevraging.
Presentaties over
studiekeuzebegeleiding en
studiekeuzeprocessen
Ouders/leerkrachten/clbmedewerkers
Doel: sensibiliseren
Individuele
begeleidingsgesprekken
met leerlingen
Werken met rolmodellen
(Ambassadeurs vb. Jahoo-Foyer, KUL,Gent,
Limburg)
Individuele gesprekken
om te motiveren om na te
denken over een
studiekeuze
Studenten SW van Thomas More (Kempen)
begeleiden leerlingen uit kortgeschoold
thuismilieu.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
onderzoek Raoul Van Esbroeck
waarin belang van persoonlijk
contact, zeker met kansengroepen
duidelijk wordt
grote impact van rolmodellen op
keuze zie Raoul Van Esbroeck
+Studies Ides Nicaise HIVA
5° jaar secundair onderwijs
8
2. Keuzeactie: exploratie van de omgeving
breedte + exploratie in de diepte.
-
Keuzetaak: exploratie in de
_________________________________________________________________________________________
_______________________________
A. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer.
Elk item bevat een link naar de materialenfiche op Onderwijskiezer.
Beroepenzoeker Social Profit:
praktijkgerichte insteek.
Blik op jong talent:
Competent:
Brochure over de verschillende beroepen in de sociale sector met een technische of
Spel over beroepskeuze.
Het competentiemanagementsysteem voor de Vlaamse arbeidsmarkt.
De Schoolbrug:
Organisatie voor het onderwijsopbouwwerk in Antwerpen.
de Stap - De grote stap:
Infobrochure over het onderwijsaanbod SO in de regio Gent.
de Stap - De wijze stap:
Infobrochure over volwasseneneducatie in Oost-Vlaanderen.
de Stap - Middelen-databank:
De wereld aan je voeten:
Design 2030:
Dream Day:
Databank met middelen die kunnen helpen bij het maken van een studiekeuze.
Projecten om leerlingen te helpen bewust een keuze te maken.
Project met aandacht voor techniek, wetenschap en samenleving.
Ontmoetingsdag om jongeren te laten kennis maken met een beroep.
Duikerin - Studiekeuze en diversiteit:
Didactisch pakket om jongeren te helpen bij hun studiekeuze hoger onderwijs.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
9
Een waaier van beroepen:
Euroguidance:
Organisatie die informatie verschaft over onderwijs en opleiding in Europa.
EVC Vlaanderen:
Fan van horeca:
Website met informatie over EVC - Erkenning van verworven competenties
Website over opleidingen en jobs in de horeca
Hoe studiekeuze maken?:
Hogeronderwijsregister:
HZO:
Website met beroepenfiches van beroepen in de social profit sector.
Stappenplan bij het maken van een studiekeuze.
Website met een volledig overzicht van het erkende hoger onderwijs in Vlaanderen.
Holland Zelfonderzoek voor beroeps- en loopbaankeuzes
I love IT:
Icares:
Workshops in ondernemingen en onderwijsinstellingen
Website met o.m. een studiekeuzetest.
Iets met economie:
Ik leer bij:
Website over economische opleidingen.
Website over volwassenenonderwijs in de regio Antwerpen.
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten:
keuzetaken grondig aan bod komen .
Digitaal keuzewerkboek voor leerlingen waarin alle
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten - Handleiding:
alle keuzetaken grondig aan bod komen.
InfinITy:
Handleiding digitaal keuzewerkboek waarin
Game dat als doel heeft inzicht te verwerven in ITC-beroepen.
Inleefmoment zorgsector:
Website over zorg en welzijn, jobs en opleidingen - met agenda van inleefmomenten
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
10
Jobs in vrouwenhanden:
Keuzerooster:
Methodiek van competentiegebaseerde jobherorientering ontwikkeld voor jonge vrouwen.
Zelfhulpinstrument bij het maken van een keuze voor hoger onderwijs.
Kies voor media:
Website over de mediasector met belangstellingstest.
Kieskeurig:
Werkboek voor laatstejaars SO
Kieswijzer:
Werkboek voor laatstejaars SO
Kijk op kiezen:
Werkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar hoger onderwijs.
Klaar voor hoger onderwijs:
KlasCement:
Klimop!:
Portaalsite voor leerkrachten uit Vlaanderen
Getuigenissen van studenten over studeren in het hoger onderwijs.
Leren & Werken:
Let's Go:
Digitaal instrument dat leerlingen sensibiliseert over verwachtingen van het hoger onderwijs.
Website over het leerstelsel - leren en werken.
Website over de transportsector - met pedagogische brochure.
Mini-onderneming:
Didactische werkvorm waarbij een mini-onderneming wordt opgericht.
Onderwijsaanbod in Vlaanderen:
Overzicht van officieel erkend onderwijs in Vlaanderen.
Op stap naar een job of verdere opleiding:
Keuzedossier/werkmap voor leerlingen met aandacht voor alle keuzetaken.
Op stap naar een job of verdere opleiding-handleiding:
Op stap naar het hoger onderwijs:
keuzetaken.
Handleiding voor keuzebegeleiders
Keuzewerkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar HO met aandacht voor alle
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
11
Pak & Go:
Didactisch pakket over de grafische sector.
Plan(k)gas:
Ploteus:
Wedstrijd om ondernemingszin bij leerlingen aan te wakkeren.
Website met informatie over studeren in Europa.
Praktische gids voor uitzendkrachten:
Profielengids VLOR:
Robocop Junior:
E-learning cursus over uitzendarbeid.
CD-Rom met beroepsopleidingprofielen
Robotwedstrijd om interesse voor techniek te stimuleren.
Routeplanner SO:
Didactische instrumenten om jongeren te helpen bij hun studiekeuze.
SERV:
Website met o.m. beroepscompetentieprofielen en informatie over beroepssectoren.
SIHO:
Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs - over studeren met een functiebeperking.
Sleutelmap:
Werkmap voor keuzebegeleiders voor het opstellen van keuzebegeleidingsprogramma's.
SOS Studiekeuze:
Website voor leerlingen over hoe je je studiekeuze voor hoger onderwijs kan aanpakken.
Starten als zelfstandige:
Steunpunt GOK:
Startersgids met informatie over starten als zelfstandige.
Website over gelijke onderwijskansen, competenties en beroepen
Stroom-Opwaarts:
Website van de elektrotechnische sector.
Studeren in het hoger onderwijs voor vluchtelingen:
hoger onderwijs.
Studiekiezer Universiteit Gent:
Gids voor het begeleiden van vluchtelingen die willen studeren in het
Studiekeuze-website over de opleidingen aan de Universiteit Gent.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
12
Studiewijzer Antwerpen:
Syntra.be:
Website met het studieaanbod in Antwerpen en informatie voor keuzebegeleiders.
Website over leertijd, beroepsgerichte opleidingen voor ondernemers en hun medewerkers.
Techniek is sjiek:
Website over techniek en studiekeuze
Techniekbasis - TechnoKit:
The Flow:
TKMST:
Website over techniek en studiekeuze
Website met o.m. een digitale versie van een magazine over de logistieke sector.
Website over studeren in Nederland.
Toekomstopwielen:
Website met o.m. filmpjes met getuigenissen van jongeren over hun job in de autosector.
Universiteit Leiden:
Website met oefeningen en informatie over hoger onderwijs in Nederland.
Unizo - Startsimulator:
Interactieve website voor het uitwerken van een ondernemings- en financieel plan.
VCLB - Wat na een praktische opleiding?:
VDAB Beroepenfiches en -filmpjes:
VUURwerkt:
Infobrochure over de mogelijkheden na een praktische opleiding.
Website met beroepenfiches en filmpjes over een beroep in al zijn facetten.
Begeleidingsmethode voor mensen uit kansengroepen.
Wat na het secundair onderwijs?:
Wegwijs in de informatica:
Wild van TEXTIEL:
Wordwatjewil.be:
Brochure voor laatstejaars SO over de keuzemogelijkheden na het SO.
Didactische instrument om meisjes/vrouwen aan te sporen een informaticaberoep te kiezen.
Website over de textielsector.
Website over volwassenenonderwijs.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
13
B. Aanvullingen uit de bevraging.
Informatiebrochures en website
Facultaire infodag (in maart)
Open lesweek tijdens de herfst- en
krokusvakantie
Universitaire infodag in mei en
september
(bachelorbeurs)
Junior colleges
Doel: leerlingen kunnen zo ervaring
opdoen met universitair onderwijs.
Profieldag voor leerkrachten SO
Toekomstige studenten krijgen info
over inhoud, verwachtingen
(voorkennis, vaardigheden, attitudes)
en beroepsuitwegen van de opleiding
waar ze aan denken
Toekomstige studenten krijgen
informatie over inhoud, verwachtingen
(voorkennis, vaardigheden, attitudes)
en beroepsuitwegen van de opleiding.
Ze kunnen cursussen inkijken en
maken kennis met enkele docenten en
studenten en diensten voor
studiebegeleiding.
Toekomstige studenten kunnen een of
meer colleges van hun keuze bijwonen
en zo ‘ervaren’ wat een les in het hoger
onderwijs inhoudt. Ze kunnen
eveneens beoordelen of de inhoud en
aanpak hen ligt.
Studenten kunnen naar een ‘beurs’ met
een infostand per faculteit. Ze krijgen
er brochures mee, kunnen cursussen
inkijken en een gesprek aangaan met
iemand van de faculteit.
Alle geïnteresseerde
(toekomstige) studenten
http://www.kuleuven.be/toeko
mstigestudenten/index.html
Alle geïnteresseerde
(toekomstige) studenten
http://www.kuleuven.be/toeko
mstigestudenten/bachelors/inf
odag/
Alle geïnteresseerde
toekomstige studenten, maar
het aantal plaatsen per college
is wel beperkt
http://www.kuleuven.be/toeko
mstigestudenten/bachelors/op
enlesweek/index.html
Alle geïnteresseerde
(toekomstige) studenten
http://www.kuleuven.be/toeko
mstigestudenten/bachelors/inf
odag/bachelorbeurs.html
Een aantal opleidingen biedt ‘juniorcolleges’ aan. Aan de universiteit vindt
een inleidend en afsluitend college door
een vakdocent plaats. Leerkrachten
kunnen op school lessen (modules)
geven die voor het junior college zijn
ontwikkeld.
Activiteiten worden erg positief
onthaald
Initiatief is bestemd voor
leerlingen van deelnemende
secundaire scholen
http://www.kuleuven.be/onde
rwijs/juniorcollege/
. Elk jaar komen andere opleidingen
Geïnteresseerde leerkrachten
http://www.kuleuven.be/toeko
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
14
aan bod.
uit het secundair onderwijs
mstigestudenten/profieldag/
Driemaandelijkse nieuwsbrief
(september, december, april, juni) met
de meest recente evoluties in het
onderwijsaanbod, activiteiten,
publicaties … Een overzicht van alle
activiteiten voor
studiekeuzebegeleiders en
studiekiezers vind je in de agenda.
Studiekeuzebegeleiders in
secundair onderwijs
http://www.kuleuven.be/toeko
mstigestudenten/studiekeuzeb
egeleiders/nwsbrf/1112/19/
Zowel voor abituriënten, als
leerkrachten secundair
onderwijs
http://www.kuleuven.be/onde
rwijs/begintermenbachelor.ht
ml
Allochtone studenten (en hun
familie)
http://www.kuleuven.be/diver
siteit/allochtonen/rondleidinge
n.html
Doel: door een kennismakingsdag met
een bepaalde opleiding kunnen de
leerkrachten hun leerlingen beter
informeren over die opleiding
E-nieuwsbrief voor studiekeuzebegeleiders
Algemene begintermen
Doel: expliciteren van de verwachtingen
van academisch opleidingen
(≠ beginvoorwaarden)
De huidige begintermen zijn redelijk
algemeen en/of abstract geformuleerd.
De KU Leuven wil deze herevalueren.
Rondleidingen en workshops op
maat voor allochtone studenten
Doel: de rondleidingen zijn bedoeld om
toekomstige studenten en hun ouders
kennis te laten maken met de KU
Leuven en met de verschillende
studentenvoorzieningen in Leuven.
Ontwikkeling en mailing van
brochures en magazines
Toekomstige studenten
Doel: sensibiliseren (aankomende
studenten bewust maken van de eisen,
inhoud en beroepsmogelijkheden e.d.
van de gekozen opleiding, bv. in de
programmabrochure)
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
15
Bemannen van infopunten op
beurzen georganiseerd in het kader
van het studiekeuzeproces
Doel: sensibiliseren
Ontwikkeling en onderhouden van
website voor studiekiezers
Doel: sensibiliseren
Begeleid schoolbezoek aan de
infotheek van het Adviescentrum
voor studenten
Doel: sensibiliseren
Algemeen: de meeste opleidingen
bieden intensieve opleidingsspecifieke
oriëntatie-initiatieven aan
Bemannen van infopunten op
beurzen georganiseerd in het kader
van het studiekeuzeproces
Doel: sensibiliseren
Organiseren van infodagen
Doel: sensibiliseren
Ontwikkeling en onderhouden van
website voor studiekiezers: o.a.
studentenprofielen
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Doel: sensibiliseren
Informatieve filmpjes over de
opleiding
Doel: sensibiliseren
Brochures over de
beroepsmogelijkheden na specifieke
masters
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Doel: sensibiliseren
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
16
Open lessen: deelnemen aan een
reguliere les
Doel: sensibiliseren
Cursuscruisen: samen met
begeleidende student een reguliere
lesdag meemaken
Doel: sensibiliseren
Op vraag, informatieve
schoolbezoeken van
onderzoekers/proffen naar
secundaire scholen
Doel: sensibiliseren
Schoolbezoek van secundaire
schoolklassen aan de
faculteitsgebouwen, labo, veldwerk
… ter kennismaking, demonstratie en/of
participatie aan proeven/onderzoek
Doel: sensibiliseren
Presentaties over
studiekeuzebegeleiding en
studiekeuzeprocessen
Doel: sensibiliseren
Ouderdagen
Doel: sensibiliseren
DREAM Day: nationale ontmoetingsdag
met wetenschappers en Proffen (in het
kader van Biologie
Doel: positie bepalen
Scientists@work: een dag in een
academisch of industrieel labo
(biotechnologie en biochemie)
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Ouders/leerkrachten/clbmedewerkers
Ouders/leerkrachten/clbmedewerkers
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
17
Word wetenschapper: spoedcursus
studiekeuze biowetenschappen
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Doe-Chemie Centrum: activiteiten
rond chemie
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Doe-Fysica: focus op ontwikkeling van
onderzoekscompetenties
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Deelname aan Jongeren en
wetenschap, wetenschapsweek
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Rondleiding in musea met
aansluitende workshops
(diergeneeskunde: morfologie)
Doel: positie bepalen
Lespakketten
•
Project 'Geo-mobiel': workshops
rond geomatica
•
Project 'Cosmas': leerlingen
vertrouwd maken met de wereld
van observatiesatellieten en
luchtfotografie
•
Project 'Geologis': elektronische
leeromgeving: interactieve 4DGis omgeving
•
schoolfilmwebsite voor
geschiedenislessen
•
Griekse dag
Doel: positie bepalen
Schoolbezoek van secundaire
schoolklassen aan de
faculteitsgebouwen, labo, veldwerk
… ter kennismaking, demonstratie en/of
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten en
leerkrachten
Toekomstige studenten en
leerkrachten
18
participatie aan proeven/onderzoek
Doel: positie bepalen
Voorbereiding op SID-in
o.m. met behulp van de uitgewerkte
lessen op website ond. Vlaanderen
Bezoek SID- in
onderzoek over SID- in waarbij
lln. aangeven SID-in belangrijk
te vinden
hersenonderzoek R.
Spijkermandat nog eens
duidelijk stelt dat herhaling en
bespreking nodig zijn voor
verwerving van info
Nabespreking SID- in
Aanwezigheid op SID-ins
Doel: informeren (We hebben er bewust
voor gekozen om het wervend aspect
van dergelijke initiatieven minimaal te
houden. De nadruk ligt op informeren en
de dagelijkse realiteit.)
Organisatie infodagen
Doel: informeren
Uitgebreid informatiepakket
Doel: informeren
Infodagen, infomomenten, aanwezigheid
op SID-INs
Hieronder ook sprekers die ter plaatste
zowel voor scholieren als hun ouders
specifieke informatie geven aangaande
studiekeuzeprocessen en de
organisatie van het hoger onderwijs.
Toekomstige studenten zicht geven op
•
de opleidingen (doelen, inhouden,
vereiste begincompetenties) en op
de manier waarop het onderwijs in
de opleiding georganiseerd
worden(doelen, inhouden,
onderwijsvormen, vereiste
begincompetenties)
•
beroepsmogelijkheden bij de
opleidingen
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Toekomstige studenten
19
Dag van de studiekeuzebegeleider
Om studiekeuzebegeleiders zicht te
geven op nieuwe evoluties, nieuwe
methodieken en tools in het hoger
onderwijs
Studiebegeleiders,
studiekeuzebegeleiders uit
het secundair onderwijs en
clb’s
Infoavond voor ouders van toekomstige
studenten
•
Ouders inlichten over het reilen en
zeilen van studeren op Plantijn en
het hoger onderwijs in het
algemeen
•
De betrokkenheid van ouders in
het leerproces van hun
zoon/dochter vergroten
Om kandidaat-studenten op een
interactieve manier te laten
kennismaken met de opleiding en de
campus.
Ouders van toekomstige
studenten
Open Lesdag (proefstuderen, voorheen
‘Meeleefdag’)
Bemannen van infopunten op
beurzen georganiseerd in het kader
van het studiekeuzeproces (SIDins)
Doel:
•
sensibiliseren
•
informeren
•
oriënteren
Ontwikkeling en onderhouden van
website voor studiekiezers
Doel:
•
sensibiliseren
•
informeren
•
oriënteren
Organisatie informatiedagen en
open campusdagen
Doel:
•
informeren
•
sensibiliseren
•
oriënteren
Individuele informatiegesprekken
Doel:
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Naast de website ook actief op
Facebook, Twitter, Flickr, Foursquare
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Via individuele informatiegesprekken
tijdens de informatiedagen wordt een
duidelijk beeld geschetst van de
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Toekomstige studenten
20
•
•
•
informeren
oriënteren
sensibiliseren
Infoweek voor de start van het
academiejaar + inleefdagen
Doel:
•
informeren
•
oriënteren
opleiding en van wat er van de
studenten verwacht wordt. Dit is vooral
nuttig wanneer de vooropleiding niet
aansluit bij de gekozen richting.
Deze week heeft tot doel de
toekomstige studenten te laten
proeven van de beroepsidentiteit als
orthopedagoog. Op deze manier
krijgen ze een beeld van wat de
mogelijkheden zijn en waar de focus
van de richting ligt.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Toekomstige studenten
orthopedagogie
21
3. Keuzeactie: exploratie van het ik
-
Keuzetaak: zelfconcept verhelderen
_________________________________________________________________________________________
_________________
C. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer.
Elk item bevat een link naar de materialenfiche op Onderwijskiezer.
123 test:
Nederlandse commerciele website met testen.
Academische taalvaardigheden:
Belangstellingsproef I-Prefer:
Blik op jong talent:
C-stick:
Oefenboek academisch taalgebruik
Brengt je belangstelling voor opleidingen in het hoger onderwijs in kaart.
Spel over beroepskeuze.
Digitaal portfolio voor leerlingen als hulp bij studie- en/of beroepskeuze.
Choisir apres la Rheto:
De rest van je leven:
Dream Day:
Franstalige website en stripverhaal over studiekeuze.
Boek met achtergronden, handige tips en opdrachten om een studiekeuze te maken die bij je past.
Ontmoetingsdag om jongeren te laten kennis maken met een beroep.
Duikerin - Studiekeuze en diversiteit:
Hoe studiekeuze maken?:
HZO:
Didactisch pakket om jongeren te helpen bij hun studiekeuze hoger onderwijs.
Stappenplan bij het maken van een studiekeuze.
Holland Zelfonderzoek voor beroeps- en loopbaankeuzes
I love IT:
Workshops in ondernemingen en onderwijsinstellingen
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
22
Icares:
Website met o.m. een studiekeuzetest.
Iets met economie:
Website over economische opleidingen.
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten:
keuzetaken grondig aan bod komen .
Digitaal keuzewerkboek voor leerlingen waarin alle
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten - Handleiding:
alle keuzetaken grondig aan bod komen.
Jobs in vrouwenhanden:
Kerntalententest:
Keuzerooster:
Methodiek van competentiegebaseerde jobherorientering ontwikkeld voor jonge vrouwen.
Vragenlijst over je talenten.
Zelfhulpinstrument bij het maken van een keuze voor hoger onderwijs.
Kieskeurig:
Werkboek voor laatstejaars SO
Kieswijzer:
Werkboek voor laatstejaars SO
Kijk op kiezen:
Werkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar hoger onderwijs.
Klaar voor hoger onderwijs:
Kwaliteitenspel:
Lassi:
Digitaal instrument dat leerlingen sensibiliseert over verwachtingen van het hoger onderwijs.
Spel over leerlingen bewust maken van hun eigen kwaliteiten.
Testinstrument met als doel de leer- en studiestrategieën van studenten na te gaan.
Leer ons kennen:
Lemo:
Handleiding digitaal keuzewerkboek waarin
Digitaal leerplatform als brug tussen secundair en hoger onderwijs.
Testinstrument met als doel de leercompetenties en motivatiekenmerken van studenten te peilen.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
23
Levenskunstspel:
Spel over inzicht in je levensstijl.
Mini-onderneming:
Didactische werkvorm waarbij een mini-onderneming wordt opgericht.
My Digital Me/Mijn loopbaan:
Digitaal portfolio voor leerlingen als hulp bij studie- en/of beroepskeuze.
Op stap naar een job of verdere opleiding:
Keuzedossier/werkmap voor leerlingen met aandacht voor alle keuzetaken.
Op stap naar een job of verdere opleiding-handleiding:
Op stap naar het hoger onderwijs:
keuzetaken.
Pienternet:
Keuzewerkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar HO met aandacht voor alle
Website met informatie over werk zoeken, loopbaan en opleidingsmogelijkheden.
Robocop Junior:
SIHO:
Handleiding voor keuzebegeleiders
Robotwedstrijd om interesse voor techniek te stimuleren.
Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs - over studeren met een functiebeperking.
Sleutelmap:
Werkmap voor keuzebegeleiders voor het opstellen van keuzebegeleidingsprogramma's.
SOS Studiekeuze:
Steunpunt GOK:
Studeerwijzer:
Studielicht:
Website voor leerlingen over hoe je je studiekeuze voor hoger onderwijs kan aanpakken.
Website over gelijke onderwijskansen, competenties en beroepen
Boek en website voor laatstejaars SO - hulp bij studiekeuze hoger onderwijs
Website over beoordelingsvormen in het hoger onderwijs.
Studiemotivatie en -methodetoets I-Study:
onderwijs.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Toets voor studiemotivatie en -methode voor laatstejaars van het secundair
24
TaalVaST:
Testinstrument met als doel de taalvaardigheid van studenten na te gaan.
Universiteit Leiden:
USolv-IT:
Elektronisch oefen- en toetsplatform met o.m. wiskundige oefeningen.
VUURwerkt:
WACKER:
Website met oefeningen en informatie over hoger onderwijs in Nederland.
Begeleidingsmethode voor mensen uit kansengroepen.
Website met methodiek rond competenties.
D. Aanvullingen uit de bevraging.
Oriënteringstoets wiskundewetenschappen
Doel: studenten informeren over de
hoeveelheid en de kwaliteit van hun
voorkennis van wiskunde en
wetenschappen – afgetoetst aan de
begincompetenties nodig voor de door
hen gekozen opleiding; (2) De opleiding
en haar lectoren informeren over de
hoeveelheid en de kwaliteit van de
voorkennis van hun instromende
studenten.
De test is niet-bindend en niet verplicht
– de test is nog in ontwikkeling, met de
bedoeling hem volgend academiejaar
te gebruiken.
Instromende studenten (bij
voorkeur voor inschrijving)
opleidingen BLT, VD, TI en
Chemie
De test is deze week (week van
28/09) uitgetest geweest met 2
doelen: (1) het doel en de
vragen te testen – feedback
werd gevraagd aan de
studenten, (2) resultaten van
studenten na semester 1 zullen
vergeleken worden met de
resultaten op deze test – om
betrouwbaarheid van de
toetsitems in te kunnen
schatten.
Uit de test volgt een advies
voor de studenten – dit moet
nog geformuleerd worden.
IJkingstoets (pilootproject)
Doel: de ijkingstoets is bedoeld om
toekomstige studenten te helpen bij de
overgang van secundair naar hoger
onderwijs. Met deze (niet-verplichte)
toets kunnen ze nagaan of ze
beschikken over voldoende wiskundige
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Abituriënten die geïnteresseerd
zijn in de opleidingen burgerlijk
ingenieur, burgerlijk ingenieurarchitect, bio-ingenieurs of de
opleiding wiskunde of fysica
25
voorkennis en vaardigheden.
Allerhande zelftests on line
Wordt voornamelijk gebruikt door
meest gemotiveerde (en sterkere)
studenten
Geïnteresseerde studenten
leggen een zelftest af voor een
bepaalde opleiding
sTERK
Niet-bindend, niet-verplichtend
Bachelor lager onderwijs
Bepalen van ERK-niveau voor de 5
communicatieve vaardigheden
De screening werd sterk aangeraden
maar vermits deze buiten het officiële
academiejaar viel, werd deze niet
verplicht. Er werd in de circulaire wel
verwezen naar het belangrijke
oriënterende karakter van de
screeningtesten.
Doel: heeft een dubbele doelstelling:
- Dient als interessetest (om
abituriënten te laten kennismaken met
de inhoud; wat er in een bepaalde
opleiding zal worden gedoceerd)
- Wil aankomende studenten daarnaast
ondersteunen bij het inschatten van hun
competenties in verhouding tot de eisen
van de gekozen opleiding
Eerstelijnsadviesgesprekken m.b.t.
(her)oriëntering,
studievaardigheden …
Doel: sensibiliseren
Workshops aan toekomstige
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
SoE-project stERK in Frans
(project waarvoor KHLeuven
penvoerder was in 20092010, 2010-2011, met als
promotor Elly Voets en
Liesbeth Martens. De
onderzoeksresultaten van dit
project konden op ruime
persbelangstelling rekenen.
De gebruikte teksten werden
wetenschappelijk
gekalibreerd door het
onderzoeksteam van Rianne
Janssen, van het dep.
Onderwijseffectiviteit en –
evaluatie van de KU Leuven.
Deze testen worden/werden
als screeningsinstrument
gebruikt in nagenoeg elke
Bachelor Lager onderwijs in
Vlaanderen.
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
26
studenten over hoe efficiënt te
studeren (aan de universiteit)
Doel: sensibiliseren
Open lesweek tijdens de herfst- en
krokusvakantie
Try-outs
Doel: positie bepalen
uniMath
Doel: positie bepalen
Toekomstige studenten kunnen een of
meer colleges van hun keuze bijwonen
en zo ‘ervaren’ wat een les in het hoger
onderwijs inhoudt. Ze kunnen
eveneens beoordelen of de inhoud en
aanpak hen ligt.
binnen bepaalde studiedomeinen
ervaren wat het betekent aan de
universiteit een les te volgen, de les te
verwerken en de verwerkte lesmaterie
weer te geven op examenvragen
Leerlingen uit secundair (met minimaal
6 uur wiskunde) krijgen een aantal
uren les wiskunde in hun school van
UGent-medewerkers
Masterclass deeltjesfysica
Doel: positie bepalen
DREAM Day: nationale ontmoetingsdag
met wetenschappers en Proffen (in het
kader van Biologie
Doel: positie bepalen
Scientists@work: een dag in een
academisch of industrieel labo
(biotechnologie en biochemie)
Alle geïnteresseerde
toekomstige studenten, maar
het aantal plaatsen per college
is wel beperkt
http://www.kuleuven.be/toek
omstigestudenten/bachelors/o
penlesweek/index.html
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Word wetenschapper: spoedcursus
studiekeuze biowetenschappen
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Doe-Chemie Centrum: activiteiten
rond chemie
Toekomstige studenten
Doel: positie bepalen
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
27
Doe-Fysica: focus op ontwikkeling van
onderzoekscompetenties
Doel: positie bepalen
Deelname aan Jongeren en
wetenschap, wetenschapsweek
Doel: positie bepalen
Rondleiding in musea met
aansluitende workshops
(diergeneeskunde: morfologie)
Doel: positie bepalen
Voorkennistesten voor toekomstige
studenten
•
Dialang: taaltest Frans
•
Schnuppertest: taaltest Duits
Doel: positie bepalen
Elektronische zelftesten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
wiskunde: voorkennis wiskunde
voor een goed begrip van
statistiek
•
zelftest chemie en fysica voor
geneeskunde en
gezondheidswetenschappen
•
usolv-it: voorkennis wiskunde
voor wiskundeopleiding
zelfstudiepakket fysica en
chemie voor diergeneeskunde
•
Doel: positie bepalen
Feedback op voorkennistesten en
zelftesten
Doel: opvolgen en activeren
Academisch Nederlands voor
toelatingsproef (tand)arts:
multiplechoicevragen oplossen
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Toekomstige studenten
Toekomstige studenten
28
Doel: opvolgen en activeren
Introductie Start Competent
zelftoetsinstrument
Doel: toetsing instapcompetenties HO
(focus op bepaalde studiegebieden) +
draaiboek en scenario’s voor
oriëntatiegesprek)
Werken met begeleiders uit
beroepsleven: Introductie BOOST
Koning Boudewijstichting, project voor
kwetsbare allochtone en getalenteerde
jongeren ASO/TSO
Studie Raoul Van Esbroeck
toont impact
beroepsbeoefenaars bij
maken van keuze
Intensieve ondersteuning gedurende 3
jaar
Schoolfeedbackproject
Voor leerlingen uit de eerste en
tweede graad voor de vakken
Nederlands en Wiskunde
Artistieke toelatingsproeven
Doel: introspectie
Stoomcursussen
Doel: introspectie; kandidaatstudenten wordt een spiegel
voorgehouden op het vlak van hun
competentieniveau.
Webbased Student Intake Platform
(SIP)
Studenten kunstopleidingen
Doel: remediëring en heroriëntering
Resultaten worden desgewenst
persoonlijk besproken en men krijgt
een persoonlijk niet-bindendstudieadvies.
Studenten binnen de
academische, eerder
wetenschappelijk georiënteerde
opleidingen
Het aanvangscompetentieprofiel van
elke student wordt gekoppeld wordt
aan het aanvangsopleidingsprofiel van
de betrokken opleiding.
Studenten in de professionele
bacheloropleidingen
Centrum voor
Onderwijseffectiviteit en Evaluatie (CO&E)
We plannen om het SIP op termijn ook
via de website aan te bieden om
abituriënten te ondersteunen bij hun
studiekeuze-proces.. De terugkoppeling
gebeurt individueel voor de studenten
waar een bepaalde lacune wordt
vastgesteld. Aan de hand van een
remediërend of heroriënterend
studieloopbaangesprek worden deze
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
29
Take-in test tijdens de
informatiedagen
Doel:
•
peilen naar motivatie van de
studenten
•
informeren
•
oriënteren
Vakantiecursussen:
1. Wiskunde (IWT)
2. CVO-Wiskunde (H&B)
3. TI
Doel:
•
opfrissen van de geziene leerstof
om de overschakeling naar het
hoger onderwijs te
vergemakkelijken
•
remediëren
•
morele ondersteuning
studenten verder begeleid in hun
studieloopbaan.
Op informatiedagen krijgen toekomstige
studenten de kans om een take-in test
af te nemen. Aan de hand van deze
tests wordt nagegaan of de toekomstige
studenten wel het juiste beeld hebben
over de richting. Daarnaast wordt ook
hun motivatie en hun creativiteit
aangesproken.
1. Toekomstige studenten IWT kunnen
deelnemen aan een vakantiecursus
wiskunde om de reeds geziene
leerstof nog eens op te frissen. Dit
kan erg nuttig zijn voor studenten
die een niet-wiskundige richting
volgden in het secundair onderwijs.
2. De studenten die in het secundair
een richting volgden waarin slechts
2 of 3 uur wiskunde aan bod kwam
kunnen zich in deze cursus
inschrijven. Ze worden
georganiseerd in samenwerking met
het CVO.
3. Tijdens de week voor de start van
het academiejaar krijgen de
studenten de kans om gedurende 3
halve dagen een vakantiecursus te
volgen. De basis xhtml, wiskunde
en javascript komen hier aan bod
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
Toekomstige studenten IWTMCT
1. Toekomstige studenten
IWT
2. Toekomstige studenten
H&B
3. Toekomstige studenten
H&B-TI
30
Voorkenniswebsite wetenschappen:
doel is om toekomstige en startende
studenten in de wetenschappen een
concreet beeld te geven van de
inhoudelijke voorkennis die hun studie
vereist; daarnaast is het de bedoeling
studenten een tool te bieden om zichzelf
te testen en remediëringsmogelijkheden
aan te bieden; bijkomend doel is leraars
SO te informeren zodat ze hun
leerlingen optimaal kunnen
voorbereiden en met deze leraars in
dialoog te gaan rond de overgang SOHO
Wie een universitaire studie wil
beginnen zit vaak met praktische
vragen: heb ik genoeg wiskunde gehad?
Wat moet ik van fysica of chemie
kennen? Hoe kan ik me goed
voorbereiden? Deze website bevat
concrete informatie voor toekomstige
studenten om zich zo goed mogelijk
voor te bereiden.
Er wordt een overzicht gegeven van de
verwachte voorkennis wiskunde, chemie
en fysica voor de verschillende
opleidingen in de wetenschappen. Er
zijn ook zelfevaluatietests beschikbaar.
Deze voorkenniswebsite is online
beschikbaar en vrij te raadplegen en
wordt oko gebruikt als begeleiding bij
studiekeuze en op PR-activiteiten
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
De website richt zich nu tot
toekomstige studenten die een
opleiding in de exacte
wetenschappen en bioingenieurswetenschappen willen
aanvatten.
http://we.vub.ac.be/~zscb/vo
orkennis/
31
4. Keuze-actie: Kristalliseren en beslissen
binden.
-
Keuzetaak: Keuzenabijheid en
_________________________________________________________________________________________
_________________
E. Uit de Materialenbox van Onderwijskiezer.
Elk item bevat een link naar de materialenfiche op Onderwijskiezer.
Academische taalvaardigheden:
De rest van je leven:
Oefenboek academisch taalgebruik
Boek met achtergronden, handige tips en opdrachten om een studiekeuze te maken die bij je past.
Duikerin - Studiekeuze en diversiteit:
Hoe studiekeuze maken?:
Icares:
Didactisch pakket om jongeren te helpen bij hun studiekeuze hoger onderwijs.
Stappenplan bij het maken van een studiekeuze.
Website met o.m. een studiekeuzetest.
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten:
keuzetaken grondig aan bod komen
Digitaal keuzewerkboek voor leerlingen waarin alle
In vijf stappen naar het Hoger onderwijs en opleiding erbuiten - Handleiding:
alle keuzetaken grondig aan bod komen.
Keuzerooster:
Handleiding digitaal keuzewerkboek waarin
Zelfhulpinstrument bij het maken van een keuze voor hoger onderwijs.
Kieskeurig:
Werkboek voor laatstejaars SO
Kieswijzer:
Werkboek voor laatstejaars SO
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
32
Kijk op kiezen:
Werkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar hoger onderwijs.
Klaar voor hoger onderwijs:
onderwijs.
Digitaal instrument dat leerlingen sensibiliseert over verwachtingen van het hoger
Op stap naar een job of verdere opleiding:
Keuzedossier/werkmap voor leerlingen met aandacht voor alle keuzetaken.
Op stap naar een job of verdere opleiding-handleiding:
Op stap naar het hoger onderwijs:
alle keuzetaken.
SOS Studiekeuze:
VUURwerkt:
Handleiding voor keuzebegeleiders
Keuzewerkboek voor leerlingen bij de overgang van SO naar HO met aandacht voor
Website voor leerlingen over hoe je je studiekeuze voor hoger onderwijs kan aanpakken.
Begeleidingsmethode voor mensen uit kansengroepen.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
33
F. Aanvullingen uit de bevraging.
Mogelijkheid tot individueel
gesprek met studietrajectbegeleider van de opleiding of
met een adviseur van Dienst
Studieadvies
Dergelijke gesprekken vinden meestal pas
plaats na tegenvallende januari-examens.
Doel: studenten ondersteunen bij hun
studiekeuzeproces
Eerstelijnsadviesgesprekken
m.b.t. (her)oriëntering,
studievaardigheden …
Doel: sensibiliseren
Voorbereidingsactiviteiten: hebben
als doel de startende studenten in
optimale omstandigheden en goed
voorbereid hun studie te laten
aanvatten
Brugboeken wiskunde, fysica en
chemie: zelfstudiemateriaal dat de
student helpt om zich optimaal voor
te bereiden op de inhoud en de
wetenschappelijke aanpak in de
cursussen aan de universiteit
Voor abituriënten die een
studie aan de KU Leuven
overwegen en al veel hebben
gelezen, nagedacht en zich
hebben geïnformeerd , maar
waarbij het toch niet lukt om
een definitieve studiekeuze te
maken
http://www.kuleuven.be/stude
ntenvoorzieningen/studieadvies
/contact.html
Toekomstige studenten
Kennismakingsactiviteiten laten de
startende student voor aanvang van het
academiejaar wennen aan de nieuwe
onderwijsomgeving; brugcursussen
(wiskunde, fysica, chemie, geschiedenis)
helpen de startende student om
noodzakelijke vakspecifieke kennis op te
frissen; workshops helpen de studenten om
indien nodig hun studiemethode bij te
sturen en aan te passen aan een studie
aan de universiteit
Toekomstige studenten die de
voorbereidingsactiviteiten niet willen
afwachten maar zelf al vroeger aan hun
voorbereiding willen werken, kunnen
gebruik maken van het brugmateriaal dat
aan de VUB werd ontwikkeld. Voor
wiskunde en chemie is het studiemateriaal
dat tijdens de brugcursussen gebruikt
wordt beschikbaar bij de Cursusdienst van
de VUB. Ze kunnen ook van thuis al aan de
slag met het downloaden (fysica
pilootversie) of on-line consulteren
(wiskunde) van brugboeken.
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
alle toekomstige studenten
http://www.vub.ac.be/infovoor/t
oekomstigestudenten/voorberei
dingsactiviteiten.html
Alle studenten die sterke
component wetenschappen in
hun opleiding hebben.
http://www.basiswiskunde.be/
34
Zomercursussen/ voorbereidende
cursussen
Doel: opfrissing van de geziene
leerstof
- Verhogen zelfvertrouwen
- Vlottere overgang SO-HO
- Extra manier om ‘interesse’ en
beginverwachtingen af te toetsen
wordt bereikt
- Nadeel: niet de volledige doelgroep
- De KU Leuven wil deze initiatieven beter
afstemmen op de gewenste doelgroep,
bijvoorbeeld door studenten eerst een
voorkennistest te laten afleggen en op
basis hiervan studenten het advies te
geven om al dan niet deel te nemen. Het
tempo en niveau van de cursus dienen
ook te worden gericht op de groep die zich
situeert tussen een vooraf vastgelegde
cesuur en een bepaalde ondergrens
(= schemerzone)
Toekomstige studenten
waarvan de scores op een
voorkennistest gesitueerd zijn
tussen een vooraf vastgelegde
cesuur en een bepaalde
ondergrens
Meeleefdagen
Doel: informeren; abituriënten al eens
laten proeven van het ‘klassikale’
studentenleven.
5. Keuzetaak: binden, na de inschrijving
Algemeen kennismakingsopleidingsonderdeel
Doel:
•
informeren
•
oriënteren
Oriënterende stage/
snuffelstage
Doel:
•
informeren
•
studiekeuzebegeleiding
•
heroriëntering
In dit opleidingsonderdeel maken de
studenten kennis met het werkveld en krijgen
ze een beeld van de beroepsmogelijkheden.
Instromende studenten SW
Oriënterende stage om kennis te maken met
het werkveld. Na deze stages worden de
resultaten met de studenten besproken
tijdens een individuele leertrajectbegeleiding.
Instromende studenten GEZ
Tussentijds rapport werkgroep instrumenten en methodieken overgang SO-HO
35