Bordeline persoonlijkheidsstoornis

Cure + Care Solutions
is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische
aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure + Care Solutions biedt een gevarieerd aanbod aan
mensen met psychische problemen en psychiatrische stoornissen.
Platinaweg 25
2544 EZ Den Haag
T +31 (0)70 82 01 147
F +31 (0)70 891 04 00
[email protected]
Wwww.curecaresolutions.nl
Bordeline
persoonlijkheidsstoornis
Wat is borderline?
Borderline is een ingrijpende psychologische stoornis. Mensen
met borderline hebben sterke wisselingen in stemmingen, gedachten en gedrag. Ze zijn enorm impulsief, denken zwart-wit en
reageren extreem. Ook hebben mensen met deze stoornis intense
en snel wisselende relaties. De stoornis uit zich anders bij mannen
en vrouwen. Mannen gaan bijvoorbeeld vaker alcohol en drugs
gebruiken, terwijl vrouwen eerder eetbuien krijgen.
Borderline is een persoonlijkheidsstoornis
Borderline is in de psychologie ingedeeld bij de persoonlijkheidsstoornissen. Mensen met een persoonlijkheidstoornis denken,
voelen en reageren structureel anders dan je zou verwachten.
Hierdoor kunnen ze in het dagelijks leven moeilijk functioneren en
kan de omgeving ook (ernstige) last ervaren.
Aantal onbekend
Het is niet duidelijk hoeveel mensen in Nederland precies borderline hebben. Een schatting is 100.000. Het kunnen er ook meer
zijn, omdat mensen met deze stoornis vaak alleen worden behandeld voor bepaalde symptomen van de stoornis. Denk hierbij aan
depressie en angsten.
Heb ik Borderline?
Of iemand een persoonlijkheidsstoornis heeft, is moeilijk vast
te stellen. Lees meer over de symptomen van borderline. Heb je
liever direct contact met een professionele hulpverlener? Ga naar
hulp & instanties.
Symptomen borderline
Of iemand borderline heeft, is moeilijk vast te stellen. De persoonlijkheidsstoornis kent veel symptomen en de mate van intensiteit
verschilt per persoon. Wanneer je minimaal 5 symptomen bij
jezelf of een ander herkent, kan er sprake zijn van borderline.
Bekende symptomen bij borderline
• Impulsief gedrag: mensen met borderline zijn impulsief. Ze
storten zich in nieuwe relaties, projecten of veranderen plotseling van baan. Ze hebben moeite zich te beheersen. Dat uit zich in
minimaal 2 van de volgende negatieve gevolgen: geldverspilling,
wisselende seksuele contacten, misbruik van alcohol en drugs,
roekeloos rijden, vreetbuien.
• Verlatingsangst: de angst dat iemand ze in de steek laat is erg
groot bij mensen met borderline. Alleen maar denken dat ze in de
steek gelaten worden, is al genoeg om krampachtig te proberen
dat te voorkomen.
• Instabiele relaties: mensen met borderline hebben intense relaties met anderen, maar deze zijn vaak instabiel. Ze denken heel
zwart-wit over hun relaties: of iemand is geweldig of hij is waardeloos.
• Wisselend zelfbeeld: iemand met borderline heeft steeds een
ander beeld of gevoel van zichzelf. Dat wisselt sterk.
• Stemmingswisselingen: op gebeurtenissen reageert iemand
met borderline met sterk wisselende stemmingen. Dit leidt tot
periodes van grote somberheid, prikkelbaarheid of angst. Dit
symptoom duurt meestal enkele uren, en bijna nooit langer dan
een paar dagen.
• Leegte: mensen met borderline hebben een blijvend gevoel van
leegte.
• Boosheid: mensen met borderline kunnen last hebben van
intense woede, die niet past in de situatie en de situatie ook niet
oplost. Of ze hebben moeite hun boosheid te beheersen. Ze hebben
dan driftbuien, blijvende woede, of hebben geregeld vechtpartijen.
• Paranoia: in stresssituaties krijgen mensen met borderline last
van paranoïde ideeën. Dit is het idee achtervolgd of bedreigd te
worden. Dit symptoom is tijdelijk en gaat ook weer voorbij.
• Dissociatie: dit is jezelf psychisch afscheiden van wat er met jou
of om jou heen gebeurt. Mensen met borderline hebben het gevoel
er niet meer bij te zijn en als het ware weg te raken. Soms weten ze
dan niet meer precies wat er gebeurd is.
• Zelfbeschadiging: mensen met borderline kunnen pogingen
doen tot zelfdoding, dreigen daarmee, of verwonden zichzelf.
Oorzaken borderline
Borderline kan verschillende oorzaken hebben. Er is niet een
oorzaak aan te wijzen voor borderline. Vaak is het een combinatie
van factoren die ervoor zorgt dat iemand deze persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt.
Biologische factoren
Aanleg en erfelijkheid zijn biologische factoren die mee kunnen spelen bij het ontstaan van borderline. Zo zijn mensen met
borderline in aanleg impulsief en emotioneel instabiel. Dit heeft
temaken met processen in de hersenen en met hormonen.
Omgevingsfactoren
Vervelende ervaringen of gevoelens in de kindertijd spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van borderline. Vaak hebben mensen
met borderline zich in hun jeugd onveilig gevoeld. De helft van de
mensen met borderline is mishandeld of seksueel misbruikt. Wordt
emotionele mishandeling meegeteld dan ligt dit aantal nog hoger.
Wat kun je zelf doen?
Als je borderline hebt, zorg dan dat je genoeg weet over je persoonlijkheidsstoornis. Hierdoor krijg je inzicht in de stoornis en
het helpt bij het uitleggen aan anderen wat je precies hebt. Praten
met anderen kan namelijk erg goed helpen. Je moet borderline
weliswaar zelf aanpakken, maar vrienden, familie en hulpverleners kunnen daar goed bij helpen.
Bespreek borderline met naasten
Mensen met borderline doen een groot beroep op hun omgeving.
Relaties staan vrijwel constant onder druk. Daarom is het belangrijk om te praten met bijvoorbeeld familie en vrienden over de
persoonlijkheidsstoornis. Bespreek welke problemen borderline
met zich meebrengt en hoe je op moeilijke momenten het beste op
elkaar kunt reageren. Zorg daarom ook dat mensen die belangrijk
voor je zijn er genoeg over weten.
Bespreek borderline met behandelaar
Een behandelaar en behandeling waar je je prettig bij voelt, kunnen belangrijk zijn om klachten te verhelpen. Soms is er verschil
tussen welke behandeling de behandelaar wil en wat je zelf wilt.
Overleg hierover met hem.
Adviespunten om te bespreken
• Opvang; bespreek met de behandelaar en mensen uit uw omgeving bij wie je terecht kunt voor hulp. Ook bij wie je terecht kunt in
het weekend of ’s avonds en ’s nachts.
• Omgang; bespreek met de behandelaar, familie en vrienden
hoe je samen omgaat met borderline.
• Werk; welk werk kun je nog doen? Bekijk of het haalbaar is om te
parttime of fulltime te werken. Neem nooit te veel hooi op je vork.
Telefonische hulpdiensten en lotgenotencontact
• Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: 0900 1450.
(werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m)
• Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon
zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan
iemand kwijt te kunnen. Tel: 0900 0767 (€ 0,05 p/min.).
• Stichting Borderline: organiseert Lotgenotencontact en geeft
ook advies. (www.stichtingborderline.nl)
Behandeling borderline
Mensen kunnen leren omgaan met borderline, zodat de symptomen sterk verminderen. Sommige mensen leren ook zonder
behandeling om te gaan met de stoornis. Behandelingen zijn er
vooral op gericht om symptomen te verminderen. Er zijn diverse
behandelingen die verschillende doelen hebben, zoals:
• Het leren omgaan met borderline door crisismanagement en
het weer in evenwicht leren brengen van de situatie. Dialectische
gedragstherapie is hier een voorbeeld van.
• Het verminderen van sommige symptomen van borderline. Een
voorbeeld hiervan is een sociale vaardigheidstraining.
• Het verbeteren van processen in de hersenen. Hiervoor worden
medicijnen gebruikt. Bijvoorbeeld medicijnen die de impulsiviteit
verminderen of meer evenwicht in het gevoelsleven brengen, vooral doordat ze depressieve en angstige gevoelens verminderen.
Psychologische behandelingen
Lange tijd werd gedacht dat borderline onbehandelbaar was en
dat mensen met borderline niet behandeld wilden worden. Een
aantal psychologische behandelingen lijkt inmiddels toch te werken. Een psychologische behandeling van borderline duurt altijd
lang en is intensief. Mensen met borderline willen veel aandacht
van hun behandelaar en tijdens de behandeling komt extreem
gedrag regelmatig voor.
De psychologische behandelingen zijn onder te verdelen in:
• Cognitieve gedragstherapie; hierbij wordt geleerd om met
behulp van cognitieve en gedragsmatige technieken ‘verkeerde’
denkpatronen en gedrag te veranderen.
• Dialectische gedragstherapie; deze therapie combineert
cognitieve en gedragsgerichte therapieën met een filosofische en
theoretische visie op borderline-persoonlijkheidsproblematiek.
• Psychodynamische behandeling; dit is een vorm van psychotherapie waarbij ingegaan wordt op problemen in het dagelijks
leven en de daarin voorkomende affectieve en relationele verstoringen.
Medicijnen voor symptomen borderline
Er is geen geneesmiddel speciaal voor borderline. Het zijn altijd
medicijnen die voor andere stoornissen gemaakt zijn, maar ook
blijken te werken tegen sommige symptomen van borderline.
Medicijnen zijn altijd deel van een bredere behandeling. Meestal
ondersteunen ze de psychotherapeutische behandeling. Voorbeelden van medicijnen zijn antipsychotica en antidepressiva.
De omgeving
Mensen met borderline doen vaak een groot beroep op hun omgeving. Het ene moment heeft iemand behoefte aan aandacht en
contact, het volgende moment kan iemand zich helemaal terugtrekken en het contact afwijzen. Naasten hebben vaak moeite met
de emotionele uitbarstingen en het impulsieve gedrag van iemand
met borderline. De relatie staat daardoor steeds onder spanning.
De kans dat mensen met borderline in een sociaal isolement
terechtkomen, is dan ook vrij groot.
Advies omgaan met borderline
• Kennis opdoen; zorg dat je genoeg weet over borderline en de
mogelijke gevolgen.
• Niet persoonlijk opvatten; onthoud dat iemand met borderline
een psychische stoornis heeft, waarvoor behandeling nodig is. Vat
emotionele uitspraken niet al te persoonlijk op.
• Grenzen aangeven; maak duidelijke afspraken met de persoon met
borderline over het contact. Geef daarbij duidelijk je grenzen aan.
• Waardering tonen; probeer negatief gedrag los te zien van de
persoon. Toon waardering voor de dingen die goed gaan.
• Niet te hoge eisen stellen; leg niet te veel druk op de schouders
van iemand met borderline. Maar neem de verantwoordelijkheid
niet helemaal over.
Organisaties
Advies voor eigen gezondheid
Omgaan met iemand met borderline kan heel moeilijk en intensief
zijn. De stoornis van iemand anders moet niet ook je eigen leven
gaan bepalen. Blijf daarom dingen doen die plezier en ontspanning geven. Dit voorkomt dat je zelf overbelast raakt. Houd ook
contact met anderen. Af en toe je hart luchten bij iemand in de
omgeving kan namelijk enorm opluchten.
Labyrint-In Perspectief
Landelijke zelfhulporganisatie van en voor familieleden van
psychiatrische patiënten. Telefonische hulplijn: 0900 - 2546674
(€ 0,20 p/min.).
Telefonische hulpdiensten en lotgenotencontact
Als het je allemaal te veel wordt, zoek dan steun.
• Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: 0900 1450 0900
1450. (werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m)
• Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon
zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan
iemand kwijt te kunnen. Tel: 0900 0767 0900 0767 (€ 0,05 p/min.).
• Stichting Labyrint ~ In Perspectief: organiseert lotgenotencontact en geeft ook advies. (Stichtingborderline.nl)
Fonds Psychische Gezondheid
is vastbesloten om de omvang, ernst en duur van psychische problemen terug te dringen. Hiervoor biedt zij onder andere een hulp
lijn aan via Stichting Korrelatie.
Korrelatie
voor informatie, hulp en advies. Telefoon: 0900-1450 0900-1450.
(werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m)
Stichting Borderline
Voor informatie, advies en contact met lotgenoten.
Stichting Zelfbeschadiging
Landelijke organisatie voor advies, hulp en contact met
lotgenoten.
Trimbos-instituut
Het Trimbos-instituut zet zich in voor het verbeteren van de geestelijke gezondheid door het delen van kennis.
Hulp & Instanties
Hier vind je meer informatie over hulp & Instanties. Wie doet wat
en waar vind je ze bij jou in de buurt.
Aanmelding
Voor aanmelding heeft u een verwijzing van uw huisarts of een
andere verwijzer (bijvoorbeeld medisch specialist, bedrijfsarts)
nodig. Deze krijgt u als onderzoek of behandeling binnen de specialistische GGZ nodig wordt geacht. Met uw verwijzer bespreekt
u bij welke locatie van Cure + Care Solutions u het beste geholpen kunt worden. Als u in het bezit bent van een verwijzing kunt
u uzelf aanmelden of vragen aan uw verwijzer contact met Cure
+ Care Solutions op te nemen. Dit kan telefonisch of schriftelijk.
Vergoedingen en kosten
Vergoeding door zorgverzekeraar
Een restitutiepolis geeft (bijna) altijd recht op 100% vergoeding
van de behandeling. Bij een naturapolis is dit niet het geval.
Indien u een naturapolis heeft, neemt Cure + Care Solutions de
kosten die niet door de verzekeraar worden vergoed voor haar
rekening. U betaalt dus geen zelfstandige bijdrage, ook niet
wanneer uw zorgverzekeraar maar 60% of 75% vergoedt.
Altijd meenemen tijdens je eerste afspraak:
- Een verwijsbrief van je huisarts
- Een geldig legitimatiebewijs (Paspoort of ID, geen rijbewijs)
- Zorgpasje van zorgverzekeraar
- Eventueel dossier eerdere behandeling
- Eventueel verwijzing van andere instelling
Bron: Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie - Copyright 2015 – www.nvvp.net
Eigen risico
Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder heeft een verplicht
eigen risico. Dit betekent dat u in 2017 maximaal € 385,00 moet
betalen voor zorg die in het basispakket zit. Het kan zijn dat u
daarnaast een vrijwillig eigen risico heeft afgesproken met uw
zorgverzekeraar.