Presentatie Miriam Gerlofs-Nijland (RIVM)

Verkeer en
luchtverontreiniging
gezondheidsschade
Dr Ir Miriam Gerlofs-Nijland
RIVM
1
Positie RIVM
● Onderzoeksinstituut rijksoverheid
● Onafhankelijk van politiek en beleid
● Verbindt wetenschap en beleid
● Maakt zelf geen beleid
2
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Belangrijke aandachtspunten
1. Ultrafijn stof
gezondheidskundig belangrijke fractie
2. Emissie verkeer = uitlaat + slijtage
3. Emissies niet altijd goede voorspeller toxiciteit
3
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Inhoud
● Wat is fijn stof (samenstelling, grootte)?
● Gezondheidseffecten (schadelijkheid) fijn stof
● Slijtage-emissie (remmen, banden/wegdek)
● Brandstof (biodiesel) en roetfilter
● Belangrijke aandachtspunten
4
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Samenstelling
5
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
6
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Fysische eigenschappen – grootte stofdeeltjes
● Fijn stof (PM10): <10 micrometer
● PM2,5 (fijnere fractie): <2,5 micrometer
● Grove fractie: 2,5 – 10 micrometer
● Ultrafijn stof (PM0,1): <0,1
micrometer
7
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Massa fijn stof of aantal deeltjes?
PM2,5
8
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Hoe kleiner hoe dieper de deeltjes in de long komen
9
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Deeltjes kunnen ook direct in de hersenen komen
10
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Ultrafijn stof
Schadelijkheid per microgram stof
Ultrafijn >> PM2,5 en PM10
● Norm gebaseerd op hoeveelheid fijn stof
geen aparte norm voor ultrafijn stof
11
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Aandeel roet groot in ultrafijn stof
Roet
12
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Ziektelast wereldwijd - belangrijkste oorzaken 2010
Lim et al. LANCET (2012)
13
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Risico fijn stof
Individuele
gevoeligheid
Ziekte, leeftijd
Kans op
gezondheidsschade
Ernst en omvang
Paracelsus
Toxiciteit
Type fijn stof,
samenstelling
Blootstelling
Hoe lang en hoeveel
Alles is giftig, het is de hoeveelheid die het effect bepaald
14
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Gezondheidseffecten fijn stof: verergering van
● Longziekten
– astma
– ontstekingen
– verminderde longfunctie
● Hart- en vaatziekten
– verminderde vaatfunctie
– bloeddruk verhoging
– bloedstolsels
● Zenuwstelsel
– degeneratie
– functie vermindering
15
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Ontsteking
Gezondheidseffecten verkeer
•
Meer verkeer
meer ontsteking
•
Meer koper
•
Koper belangrijk bestanddeel van
slijtage-emissies
meer ontsteking
Afname verkeersdichtheid
Gerlofs-Nijland et al., Inhalation Toxicology 2007
16
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Slijtage-emissies
Schadelijkheid per microgram stof
Slijtage-emissies remmen >> uitlaatemissies
17
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Oxidatief potentieel per km
Brandstof en roetfilter gebruik
Gebruik 50% biodiesel blend en roetfilter
afname oxidatief potentieel per gereden km
Diesel
Biodiesel
Zonder roetfilter
Diesel
Biodiesel
Roetfilter
Gerlofs-Nijland et al., Environmental Science & Technology 2013
18
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Nadelige effecten verkeersemissies (diesel)
Thrombus oppervlak
(vierkante micrometer)
Meer
bloedstolsels gevormd na blootstelling
Gefilterde diesel
aan dieselmotoruitstoot
Diesel
Schone lucht
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
Roetfilter voorkomt nadelige effecten uitstoot
dieselmotoren ondanks hoge NO2 emissie
Lucking et al., Circulation 2011
19
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Biodiesel: effect per gram uitstoot
● 50% biodiesel blend
afname emissies (o.a. CO2 en fijn stof)
● 50% biodiesel blend
oxidatief potentieel neemt af
● 50% biodiesel blend
meer ontsteking en celschade
Gebruik 50% biodiesel blend wellicht
(meer)negatieve gezondheidseffecten
20
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Belangrijke aandachtspunten
1. Ultrafijn stof
gezondheidskundig belangrijke fractie
2. Emissie verkeer = uitlaat + slijtage
3. Emissies niet altijd goede voorspeller toxiciteit
21
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013
Gezondheidseffecten verkeer
Bedankt voor uw aandacht
www.rivm.nl
22
Gezondheidseffecten verkeer
Themabijeenkomst Luchtvervuiling en mobiliteit 16 december 2013