bloedarmoede Lees voor

30 maart 2013 , pag. 14
et een simpel vingerprikje is uit te
zoeken of een patiënt bloedarmoede
heeft. Een te laag aantal rode bloedcellen in het bloed (aangeduid met
Hb) duidt op anemie, Grieks voor
bloedloosheid. Bij vrouwen moet de waarde van de
bloedtest hoger ligger dan 7,5 en bij mannen 8,7.
De symptomen van het tekort aan rode bloedcellen
zijn redelijk vaag en algemeen. Een bleek gezicht,
witte randen aan de binnenkant van het oog, snel
vermoeid, koud en duizelig; het zijn allemaal aanwijzingen voor bloedarmoede. Rode bloedcellen zijn
belangrijk voor het zuurstoftransport in het lichaam.
Zij nemen zuurstof op uit de longen en geven die
waar nodig af in de weefsels. Bij een tekort aan rode
bloedlichaampjes moet de rest van het lichaam harder werken en ontstaat bij inspanning kortademigheid of zijn er hartkloppingen, omdat het hart sneller moet pompen.
"Het is niet zo dat na dat vingerprikje een ijzerpil
de eenvoudige oplossing is", zeggen prof.dr. Hanneke
Kluin-Nelemans en dr. Joost de Wolf van de afdeling
hematologie van het UMCG. Sterker nog, dat kan
zelfs gevaarlijk zijn. "Te veel ijzer stapelt zich op in de
lever en het hart." Belangrijker is om er zo snel mogelijk achter te komen waar het tekort aan rode
bloedcellen vandaan komt.
De aanmaak van die cellen gebeurt in het beenmerg. Die productie kan behoorlijk worden verstoord
als een tekort aan bouwstoffen ontstaat, zoals bij te
weinig ijzer, vitamine B12 of foliumzuur. Of als er
afwijkingen zijn in het beenmerg door de aanwezigheid van verkeerde cellen, bijvoorbeeld door kankeruitzaaiingen en er geen ruimte meer is voor de aanmaak van rode cellen.
Ook extreem bloedverlies bij een operatie, tijdens
de menstruatie of bij een bloedende kanker in het
maag-darmkanaal kan het tekort verklaren. En dan is
er nog de variant van het te hard afbreken van rode
bloedcellen door genetische defecten. Deze erfelijke
aandoening komt veel voor rond de Middellandse
Zee en in Afrika. Tijdens het leven kunnen ook antistoffen ontstaan tegen de eigen rode bloedcellen die
daardoor afbreken, aldus de hematologen.
Patiënten met een ernstige vorm van bloedarmoede krijgen donorbloed toegediend. Een kwart van het
bloed dat in het UMCG wordt gebruikt, gaat via de
afdeling hematologie naar patiënten waar de beenmergfunctie is uitgeschakeld, door leukemie of chemotherapie en na stamceltransplantatie.
Door bloedtransfusie is veel mogelijk, maar de
hematologen weten ook dat er veel angst en onwetendheid bestaat over de veiligheid van bloed. De
Wolf: "De overdracht van aids door bloedproducten in
de jaren tachtig staat iedereen nog helder voor de
geest en daarom is er nu maximale veiligheid ingebouwd. Met als gevolg dat we het bloed extra testen
op allerlei virussen, ook als de kans op infectie 1 op 2
miljoen is en niet eens dodelijk. Daarvoor trekken we
met z’n allen zo’n 10 miljoen euro extra uit."
M
¬ Een witte oogrand is een aanwijzing voor
bloedarmoede.
’’
De overdracht
van aids door
bloedproducten
in de jaren
tachtig staat
iedereen nog
helder voor de
geest
De hematologen prof.dr. Hanneke Kluin-Nelemans en
dr. Joost de Wolf houden dinsdag een lezing voor de
Medische Publieksacademie in het UMCG. De lezing
is volgeboekt. De volgende afleveringen van de voorjaarsreeks gaan over heupfractuur (voorpublicatie 6
april) en darmziekten (20 april).
Epo en rundbloed
Als behandeling voor bloedarmoede is
epo een veelgebruikt medicijn. Epo is
een eiwit dat in de nieren wordt aangemaakt en dat het beenmerg stimuleert om rode cellen aan te maken. "Het
wordt als geneesmiddel voor bloedarmoede gebruikt, maar je schijnt er ook
hard door te kunnen fietsen", zegt
hematoloog De Wolf. "Epo werd al
jaren in het profwielerpeloton gebruikt voordat het geregistreerd werd
als medicijn voor nierpatiënten. Zij
krijgen na een nierspoeling epo toegediend om bloedarmoede te voorkomen."
Een nieuwe ontwikkeling voor ernstige bloedarmoedepatiënten is het gebruik van rode bloedcellen waarvan de
bloedgroepen als het ware worden
gestript, zodat ze voor uiteenlopende
patiënten geschikt zijn.
Een andere therapie is het gebruik van
rundbloed, waarbij een hemoglobineoplossing dient voor zuurstoftransport. Bij zeshonderd patiënten werd
deze behandeling toegepast. Deze
zuurstofdrager is geschikt voor patiënten die Jehova’s getuigen zijn en
uit geloofsovertuiging geen menselijk
bloed mogen krijgen toegediend.
Minder bloed
¬ De hematologen prof.dr. Hanneke Kluin-Nelemans en dr. Joost de Wolf. Foto’s: Jan Zeeman
In het Universitair Medisch Centrum
Groningen werd de afgelopen 10 jaar 60
procent minder bloed gebruikt. En dat
terwijl het aantal ingrepen toeneemt.
Hematoloog dr. Joost de Wolf zette zich
met de Bloedtransfusie commissie jaren
in om artsen meer inzicht te geven. "We
zijn afgestapt van de standaardbestelling bloed voor een operatie, want er
werd veel te vaak onnodig bloed gebruikt, maar ook weggegooid na afloop
van een ingreep", zegt De Wolf. "Ook
zijn de standaardwaardes aangepast.
Aldus wordt per jaar 4,5 miljoen euro
bespaard. Artsen opereren ook veel
gerichter op vermindering van bloedverlies. Behalve besparingen levert dat
ook een sneller herstel voor de patiënten op."
... De aanmaak van die
cellen gebeurt
in het beenmerg. Die
productie kan
behoorlijk
worden verstoord als een
tekort aan
bouwstoffen
ontstaat, zoals bij te weinig ijzer, vitamine B12 of
foliumzuur ...