praktijken lokaal minderheden- en diversiteitbeleid gebundeld

PRAKTIJKEN LOKAAL MINDERHEDEN- EN
DIVERSITEITBELEID GEBUNDELD (1)
FOCUS “ Onderwijs ”
Taal, opvoeding, onderwijs
a)
Doorstroming onderwijs (Genk) – Stad Genk ontwikkelde in samenwerking met de scholen een
programma om met jongeren na te denken over schoolloopbaan en studiemotivatie en de relatie tussen
school en leerlingen te verbeteren.. Op geregelde informele bijeenkomsten en vormingsmomenten
worden thema’s met betrekking tot welbevinden, en houding van leerlingen, thuis en in school,
behandeld. Er zijn contacten met de leerkrachten en ouders van betrokken leerlingen
b)
Onderwijscafé en projectenfonds (Antwerpen): elke school die aan vernieuwing doet en ramen en
deuren opengooit kan van de stad tot 5000€ krijgen, voor elke € een € extra. Met het projectenfonds
vervult de stad haar rol van regisseur van het Antwerps onderwijs. Deze en andere projecten worden
voorgesteld op het ‘onderwijscafé’, een ontmoetingsplek met stands en workshops, open voor alle
onderwijsmensen, waar ze elkaar kunnen ontmoeten en ‘over het muurtje kijken’.
c)
Schoolkaart (Zele) een kijkwijzer voor ouders die op zoek zijn naar een geschikte school voor hun
kind met info over scholen, stratenkaart, toelichting onderwijssysteem, inschrijvingsrecht, werking LOP,
adressenlijst,. De schoolkaart is een ondersteuningsinstrument voor alle betrokken actoren in hun
communicatie met de ouders. De teksten zijn in klare taal geschreven, zodat ook laaggeschoolde en
anderstalige ouders alles kunnen begrijpen.
d)
Taalstimulering & huistaakbegeleiding (diverse gemeenten, Ronse, Mechelen, HouthalenHelchteren, Antwerpen, Gent, Mechelen ) organisatie van huistaakbegeleiding en taalstimulering
voor kinderen die onvoldoende het Nederlands machtig zijn, o.a. l in samenwerking met gemeentelijke
onderwijsdienst, schoolopbouwwerk, lokale verenigingen en vrijwilligers. Voorleesmomenten in
bibliotheek, vorming en ondersteuning moeders, voorleeskoffer, taaltheater, e-mail uitwisseling met
schoolkinderen school in Nederland, inlezen op cassette door lagere schoolleerlingen voor kleuters e.a.
inschakelen van senioren die kinderen een taalbad geven; sport-taalkamp voor taalarme jongeren
tussen 6 en 14 jaar.; Biboek (Ronse)
e)
Conversatielessen (Lokeren) Nederlandse lessen volgen is één zaak, kunnen converseren is een
andere. Om de drempel te verlagen om Nederlands daadwerkelijk te oefenen organiseert Lokeren
conversatielessen: 10 lessen van telkens 1,5u
f)
Voorleesproject (Vilvoorde) Om de taalvaardigheid van kleuters te verhogen en voorzieningen als
bibliotheek beter bekend en toegankelijk te maken organiseert stad Vilvoorde een voorleesproject, met
initiatieven als een voorleescursus voor ouders, een aanbod anderstalige boeken, een voorleeskoffer
voor de kleuterscholen, een voorleesbrochure met tips.
g)
Boekbaby’s: (Oosterzele , Kortrijk, Ieper, Waregem, Beernem, Wingene, Sint Niklaas, Beveren,
Lokeren, Stekene, Zele): ism stichting lezen worden een aantal gezinnen gecontacteerd om van in de
wieg de leesgoesting te bevorderen.
h)
Leesfee (Antwerpen): voorleesmiddagen op Antwerpse pleinen
1
Het overzicht is samengesteld op basis van praktijkfiches (onderlijnd), krantenknipsels, artikels e.a. Meer info
is te bekomen bij de gemeentelijke integratiediensten en de regionale integratiecentra (adressen zie
www.vmc.be)
15 02 2007
i)
Leren Thuis Leren (Hasselt)
j)
Toverman (Hasselt): Minderjarige anderstalige nieuwkomers vallen in het onderwijs systematisch uit
de boot. Hun taalkennis is te beperkt en abstract, ze botsen op andere omgangsmodellen. Het isoleert
hen sociaal en cultureel. Het Hasselts steunpunt onderwijs en opvoeding combineert taallessen met
culturele uitstappen op woensdag.
Cultuuruitwisseling is het uitgangspunt. Naast verdere
taalontplooiing krijgen de anderstalige minderjarigen via culturele activteiten meer inzicht in de
draaimolen van de samenleving
k)
De babbeldoos (Heusden-Zolder, Hasselt ): Het project wil de taalvaardigheid van kleuters bij de
overstap naar het eerste jaar verbeteren. Het project beoogt eveneens de doorstroming naar het
reguliere vrijetijdscircuit. Zaterdagvoormiddag
worden taalstimuleringsactiviteiten voor 5-jarige
allochtone kleuters georganiseerd. Een maandelijkse oudergroep of gezinsactiviteit wil de ouders
stimuleren thuis bewust bezig te zijn met taalstimulering en onderling ervaringen uit te wisselen. De
inzet van de Turkse socio-culturele vereniging verhoogt het draagvlak en positieve beeldvorming
l)
Tien(ers) voor taal (Heusden-Zolder): Het project wil de taalachterstand van leerlingen bijspijkeren
en hun meer zelfvertrouwen geven. Tweemaal per een schooljaar nemen vooral Turkse leerlingen van
de eerste graad deel aan naschoolse activiteiten, georganiseerd in sessies van 10 activiteiten waarbij ze
op een levendige manier hun taal verbeteren. Het project loopt in nauwe samenwerking met school en
ouders.
m) Taalstimulering (Heusden-Zolder): Ouders willen dat hu kinderen de Nederlandse taal voldoende
beheersen, en daardoor meer vaardigheden leren mbt onderwijs, sociale omgang, gebruik van
voorzieningen als bibliotheek enz. Kinderen van het basisonderwijs kunnen in twee wijken meedoen
aan activiteiten, in het bijzonder gericht op taalstimulering. Daarbij wordt ook ingespeeld op het
bestaande vrijetijdsaanbod. Eenmaal per week kunnen kinderen in 2 wijken lokaal boeken uitlenen. 8x
per jaar wordt een kinderkrant voor kinderen van de lagere school uitgegeven , waaraan gemiddeld
een 20tal kinderen aan meewerken. Ouders worden betrokken via een oudergroep en diverse
contacten met de ouders.
n)
OnderwijscaféTurkse ouders (Genk) Op een laagdrempelige manier wordt met Turkse ouders in
gesprek gegaan over onderwijs, om hun betrokkenheid te verhogen en zich te krijgen op hun
onderwijsbeleving. Een ‘gespreksteam’ gaat op plaatsen waar veel Turkse vaders zijn in gesprek met
hen over onderwijs. Het team tracht zoveel mogelijk aanwezigen te betrekken en hen te bevragen over
hun beleving en knelpunten.
o)
Conversatielessen (Lokeren) Nederlandse lessen volgen is één zaak, kunnen converseren is een
andere. Om de drempel te verlagen om Nederlands daadwerkelijk te oefenen organiseert Lokeren
conversatielessen: 10 lessen van telkens 1,5u
p)
Taalbeleid secundaire scholen(Genk): Ouders, leerlingen en scholen werken mee aan een beleid in
scholen voor een verbetering van de taalvaardigheid van de leerlingen. Met de schoolcoördinatiegroep
wordt een breed programma uitgewerkt. Dit gebeurt in overleg met sleutelfiguren van de allochtone
gemeenschap, die hierdoor ouders kunnen sensibiliseren en betrekken. De problematiek van de
taalvaardigheid wordt in diverse klassen besproken. Een aantal activititeiten en taalprogramma’s
worden opgezet.
q)
Welzijnsschakel Horizon (Lokeren) Jongeren organiseren elke zaterdag huiswerkbegeleiding voor
de kansarme en anderstalige kindren in hun wijk. De stad ondersteunt hun initiatief met
werkingsmiddelen. Kinderen met een taalachterstand krijgen extra taalbegeleiding.
r)
Onthaalklas nieuwkomers lager onderwijs (Maasmechelen) Om zicht te krijgen op de spreiding
van nieuwkomers en hoe een degelijk onthaal/onthaalklasje georganiseerd kan worden, heeft Stad
Maasmechelen een registratiesysteem uitgewerkt. Door de registratie is het gemakkelijker een efficiënt
georganiseerd onthaal te verzorgen.
s)
Voorleesproject (Vilvoorde) Om de taalvaardigheid van kleuters te verhogen en voorzieningen als
bibliotheek beter bekend en toegankelijk te maken organiseert stad Vilvoorde een voorleesproject, met
initiatieven als een voorleescursus voor ouders, een aanbod anderstalige boeken, een voorleeskoffer
voor de kleuterscholen, een voorleesbrochure met tips, voorleesrugzakjes (een boek in verschillende
talen, waarbij ouders het verhaal in hun taal vertellen en de leerkracht achteraf met het verhaal in het
Nederlands aan de slag gaat),
15 02 2007
t)
Communiceren met anderstalige ouders (Aalst, Antwerpen): basisscholen werken voor hun
communicatie met anderstalige ouders met een systeem van pictogrammen en het Nederlandse
woord. Een pictogrammenwoordenboek geeft in elf talen de betekenis.
u)
GOK-test (Turnhout): Scholen moeten een GOKplan opstellen. Om te bepalen waaraan de scholen
aandacht moeten besteden, ontwikkelde het onderwijsopbouwwerk een elektronische test. Zo krijgt
iedereen ook een beter beeld van de situatie en kunnen ze samen een plan uitwerken om alle kinderen
maximale kansen te geven.
v)
Vlinderleerkracht (Hasselt): een leerkracht geeft tijdens de vakantieperiode extra taallessen aan
leerlingen van kleuter- en basisonderwijs.
w) Huiswerk aan huis (Willebroek): ism hogeschool geven studentenvrijwilligers huiswerkbegeleiding
aan huis en opleiding van ouders ifv huiswerkbegeleiding
x)
Kleuterparticipatie (Ronse) verschillende activiteiten ondersteunen en stimuleren ouders om hun
kleuters tijdig in het kleuteronderwijs in te schrijven. De actie wordt gedragen door verschillende
diensten en voorzieningen. Ondersteunende elementen voor de actie zijn: onthaalmomenten, affiches,
gedichtenvoordracht, kunstwerken enz.
y)
Kleutertaalachterstand (Genk) Het project peilt de taalachterstand van kleuters en biedt een
programma aan om kleuterleidsters bij te scholen, methodes in te voeren om de achterstand weg te
werken en de ouders bij het project te betrekken.
z)
Instapproject kleuters (Leuven)
aa) Speel-wij (Genk)
bb) Woonwagenbewoners onderwijsproject de Carrousel (Maasmechelen)
cc) Netoverschrijdend Detacheringproject Rom-onderwijs (Leuven)
Drie scholen met Romkinderen krjigen extra leerkrachten, die zowel onderwijzende, ondersteunende als begeleidende taken
hebben t.o.v. de kinderen in en buiten de school. Het project wordt gecoördineerd door de stedelijke
integratiedienst. Voor elke leerling (en ouders) wordt een individueel traject voorzien. Het project
wordt
breed
omkaderd
met
verschillende
betrokken
actoren,
zoals
OCMW,
CLB,
terreinverantwoordelijken, jeugdwerker enz.
dd) Koldertof (Genk): een ‘brede school’ project rond de Europaschool in de impulswijk Kolderbos brengt
kinderen, ouders en wijkbewoners samen rond een gedeelde zorg.
ee) In groei en bloei (Sint-Truiden)
taalstimulering
ff)
een project inzake onderwijs en opvoedingsondersteuning en
Betrokken ouders, sterke kinderen (Genk): een sensibilisatiecampagne waarbij de ouders van
Genk-Zuid worden geïnformeerd rond het belang van het Nederlands voor hun kinderen.
gg) Bibus en Biba (Genk) : Het duo moet kleuters én ouders aanzetten om meer boeken te lezen en zo
het Nederlands te stimuleren. Elke woensdag namiddag komen Bibus en Biba op het toneel. Het zijn
twee boekenelfjes die voorlezen vanuit een poppenkast. Daarna zijn er activiteiten voor de kinderen en
hun ouders. Tegen het eind van de namiddag kunnen de kleuters boekjes uitleven in de bibliotruck. Om
het project te promoten zijn een aantal gadgets gemaakt.
hh) Alfabetisering allochtone senioren (Gent): De lokale dienstencentra organiseren cursussen voor
specifiek voor allochtone senioren om Nederlands te praten, lezen en schrijven. De instapdrempel
wordt zo laag mogelijk gehouden door aan te sluiten bij de leefwereld van de cursist en de cursussen te
organiseren in de onmiddellijke buurt . De lesgevers zijn bovendien vrijwilligers-senioren uit de buurt.
ii)
Zomerklas lessen Nederlands (Oostende, Lokeren): Tijdens de zomervakantie horen allochtonen
dikwijls enkel hun moedertaal. Vrijwilligers brengen kinderen tussen zes en twaalf jaar de basiskennis
Nederlands bij. Het accent ligt op basiswoordenschat en eenvoudige communicatie. De lessen worden
gekoppeld met spel en speelpleinwerking. In het begin van het schooljaar kunnen ze de draad
gemakkelijker opnemen.
jj)
Taalestafette (Vilvoorde): anderstalige jongeren worden gedurende een week ondergedompeld in
een minitaalbad. Tijdens een bosspel, een uitstap,een sportwedstrijd en allerhande doe –activiteiten
herhalen de kinderen hun Nederlandse woordenschat en leren nieuwe woorden. Daarnaast zijn er ook
in het jaar activiteiten; De ouders worden regelmatig samengebracht, op basis van thema’s door de
ouders aangebracht.
De resultaten van de groepsbijeenkomsten worden met de leerkrachten
besproken. Het project wordt ondertussen mee ondergebracht onder de speelpleinwerking
15 02 2007
kk) BOS-project (beter op school) (Diest): het project ontstond door de uitval van de Romakinderen in
het onderwijs. Met ‘time-in’ projecten wil wen zoveel mogelijk ondersteuning geven aan leerkrachten,
leerlingen en ouders zodat de jongeren in de school blijft functioneren. Eerst ging het project in op
crisissituaties, nu eerder preventief en gaat men bvb. met de jongeren stappen in de vakantieperiode,
er zijn samenkomsten met leerlingbegeleiders enz;
ll)
A-team (Diest) Een aantal allochtone studenten en afgestudeerden geven huiswerkbegeleiding, waarbij
de ruime context wordt betrokken. Zo kan er bvb. oriëntatie zijn naar een turnvereniging en gaat me
jongeren ondersteunen in verband met hun rapport naar ouders en school.
Opvoedingsondersteuning
a)
Opvoedingswinkel (Genk)
In Genk is er een groot aanbod op het vlak van
opvoedingsondersteuning en jeugdhulpverlening.
Van een versnipperd aanbod en doolhof van
diensten
werd
een
transparant,
afgestemd
en
bereikbaar
aanbod
gemaakt
aan
opvoedingsondersteuning, met bijzonder aandacht voor kwetsbare en allochtone doelgroepen. Een vzw
, dat met 19 organisaties een samenwerkingsprotocol heeft afgesloten, organiseert en coördineert een
opvoedingswinkel en het brede gamma aan activiteiten op diverse locaties in de stad. Het bereik werd
door het vindplaatsgericht werken sterk verhoogt.
Door de samenwerking kon het thema
opvoedingsondersteuning op de politieke en sociale agenda worden geplaatst.
b)
Opvoedingsondersteuning(Aalst, Mechelen, e.a.): diverse initiatieven als : een laagdrempelige
dienst waar ouders terecht kunnen voor al hun opvoedingsvragen; oudergroepen waar ouders hun
ervaringen, vragen, problemen die ze ondervinden met hun kinderen en de school met elkaar delen;
bekend maken van aanbod en gebruik spelotheek.
c)
Babbel’ma’s (Genk) Uit een bevraging van platform wijkontwikkeling Winterslag bleek er grote nood
aan opvoedingsondersteuning. Omdat uit ervaring bleek dat een groepsaanbod weinig opkomst
genereerde, werd gekozen voor een individueel gericht ondersteuning. Er werd niet gekozen voor
vrijwilligers en groot gebied, wel voor een klein gebied en inzet van PWAsters, waardoor ook Turkse en
Marokkaanse Babbel’ma’s konden ingeschakeld worden. De ervaringsdeskundige moeder (PWA) gaat
(twee)wekelijks op huisbezoek.Mensen kunnen hun hart luchten, krijgen emotionele en sociale steun,
krijgen antwoorden op alledaagse vragen. Voor opvoedingsvragen schakelt de BM de hulp in van
coachers. Momenteel zijn er zes BM’s, die een korte opleiding hebben gehad en gecoached worden.
Zij beschikken ook over spelmateriaal dat uitgeleend kan worden.
d)
Probleemgedrag en taalstimulering (Mechelen): jongeren vanaf 10j en hun ouders worden
begeleid gedurende 3 maanden n.a.v probleemgedrag. Een aantal moeders kunnen Nederlands leren,
zodat ze meer betrokken kunnen geraken bij het schoolgebeuren.
e)
PROS-project (Mechelen) Het project ‘probleemgedrag op school’ speelt in op jongeren die kampen
met een problematische schoolloopbaan, schoolmoeheid en psychosociale problemen. Mechelen kan
hiervoor een voltijdse medewerker inzetten en kunnen een 80 tal leerlingen begeleid worden. Het
project zet ook allochtone begeleiders in.
f)
Huis van het Kind (Sint-Niklaas). Het huis van het kind omvat diverse projecten rond onderwijs en
opvoeding, met als publiekstrekker een speel-o-theek . Om de integratie te bevorderen zijn er enkele
diensten ondergebracht zoals het vluchtelingenonthaal VLOS.
Participatie en onderwijs
a)
Onderwijscafé Turkse ouders (Genk) : Op een laagdrempelige manier wordt met Turkse ouders in
gesprek gegaan over onderwijs, om hun betrokkenheid te verhogen en zich te krijgen op hun
onderwijsbeleving. Een ‘gespreksteam’ gaat op plaatsen waar veel Turkse vaders zijn in gesprek met
hen over onderwijs. Het team tracht zoveel mogelijk aanwezigen te betrekken en hen te bevragen over
hun beleving en knelpunten.
b)
Moedergroepen (Mechelen): met de moedergroepen wil de stad de drempel tussen anderstalige
ouders en de school van hun kinderen verlagen. Behalve het stimuleren van het Nederlands doen de
scholen ook allerlei acties om de ouders meer te betrekken bij de schoolwerking.
c)
Moedergroep (Sint-Niklaas, ) Moeders die onvoldoende Nederlands kennen kunnen moeilijk de
schoolactiviteiten van hun kinderen volgen. Om de drempels naar lessen Nederlands te verlagen worden
lessen Nederlands gegeven op de school waar hun kinderen school gaan. Hierbij worden schoolse thema’s
aangesneden, zoals agenda lezen, oudercontact, CLB . De moeders zijn meer betrokken bij de
schoolcarrière van hun kinderen en kunnen hun kinderen beter opvolgen
15 02 2007