Een wenkend alternatief voor Urker vissers en Hondurese boeren

Een wenkend alternatief voor Urker vissers en Hondurese boeren
Op 18 maart stonden er drie artikelen in de Volkskrant die exemplarisch zijn voor de waanzin binnen
de huidige geglobaliseerde voedselvoorziening en landbouw. Ten eerste Urker vissers die ten einde
raad zijn door de lage prijzen voor hun vis, mede door de vloedgolf van goedkope geïmporteerde
Aziatische pangansius. Inmiddels hebben Zeeuwse vissers zich bij hen aangesloten. Hun terechte
roep om importheffingen op deze Aziatische vis wordt - volgens het NOS -journaal (18-3) - door ʿDen
Haag als niet realistischʾ bestempeld. Het enige wat hen rest is tijdelijk niet te vissen om te proberen
het aanbod te beperken waardoor de prijs misschien gaat stijgen. Maar Toezichthouder Autoriteit
Consument & Markt houdt hen scherp in de gaten, onderlinge afspraken om tot een kostendekkende
prijs te komen zijn namelijk uit den boze. Eerder werden garnalenvissers beboet die hun vangst
hadden beperkt. In de huidige vrije markt is het kennelijk ontoelaatbaar dat de consument een
dubbeltje te veel betaalt, liever laat men deze visserijsector teloor gaan terwijl men de groothandel
en supermarkten ongemoeid laat.
Er zijn overeenkomsten met ontwikkelingen in Honduras. Daar komen boeren op voor hun
landrechten om hun voedsel te kunnen verbouwen: ze….(wat doen ze uit verzet?) ..Ondertussen
moeten in Honduras boeren die opkomen voor hun landrechten om hun voedsel te kunnen
verbouwen, vrezen voor hun leven. 88 boeren zijn er al vermoord. Grootgrondbezitters en hun
paramilitairen hebben het namelijk op hun grond voorzien om palmolie voor de export te
produceren, deels als biodiesel voor westerse auto’s. Zij krijgen hulp van het leger en de politie bij (
de verdrijving va n het gewelddadig verdrijven van) deze kleine boeren. DE Wereldbank
maakt…..Verder maakt de Wereldbank deze misstanden mogelijk via leningen aan deze
grootgrondbezitters. (Dit past namelijk precies in hun heilige geloof in een ontwikkelingsmodel via
export naar een zo vrij mogelijke wereldmarkt. Op die vrije wereldmarkt telt slechts voedselveiligheid
als mogelijke handelsbelemmering.) Op de ‘vrije’ wereldmarkt is vooralsnog geen plaats voor
mensenrechten, voedselzekerheid en bescherming van natuur en milieu, want die zijn niet
afdwingbaar via sancties.
Wat rest om deze exportgerichte monoculturen te ʿverduurzamenʾ kwam naar voren in een derde
artikel: ʿOp ethanol uit suikerriet rijdt het zorgelozer dan uit maïsʾ. Ontwikkelingsorganisatie
Solidaridad en het bedrijfsleven willen ons doen geloven dat we probleemloos deze ethanol uit
Brazilië kunnen importeren. Dit op basis van een certificaat dat grootschalige mechanische
suikerrietplantages promoot waar geen arbeider meer aan te pas hoeft te komen. Men zou
zogenaamd het milieu en de mensenrechten respecteren. Deze vorm van vrijwillige zelfregulering –
die Solidaridad en het Wereldnatuurfonds ook promoten binnen de handel van soja en palmolie –
houdt echter geen rekening met een aantal cruciale criteria. Zo vergroot deze westerse ʿduurzame
importʾ de vraag naar land in ontwikkelingslanden, wat leidt tot de verdrijving van kleine boeren en
inheemse volkeren zoals die het artikel over Honduras zo pijnlijk beschreven werd. Ook negatieve
gevolgen voor de voedselzekerheid en werkgelegenheid van de resterende plaatselijke bevolking zijn
geen issue bij dit certificaat. De broeikasgassen die vrij komen bij de natuurvernietiging doen alle –
vermeende – klimaatwinst van deze biobrandstoffen teniet. Het stelt de westerse overconsumptie en
veel te hoge ecologische voetafdruk niet ter discussie en het maakt het sluiten van kringlopen van
steeds schaarser wordende mineralen en zoet water onmogelijk.
Alternative Trade Mandate
Deze drie voorbeelden geven aan hoe ver we zijn doorgeslagen in het liberaliseren van markten en
het dereguleren van overheidsnormen. . Het maakt een rechtvaardige en ecologische
voedselvoorziening op lange termijn onmogelijk, omdat aan één basisvoorwaarde niet wordt
voldaan: een duurzaam product kan alleen worden geproduceerd voor een kostendekkende prijs.
Hoe dan wel?
Een Europees platform van sociale bewegingen, maatschappelijke – en boerenorganisaties
presenteerden The Alternative Trade Mandate. Hierin wordt een wenkend alternatief geboden voor
het huidige Europese handelsbeleid binnen de gehele economie.
Binnen de voedselvoorziening wordt gepleit voor een zo zelfvoorzienend mogelijk Europa. Zo moeten
importheffingen er toe leiden dat Europese eiwit- en oliegewassen weer kostendekkend geteeld
kunnen worden, in plaatst van import van soja en palmolie. Verder pleiten we voor een
importverbod voor biobrandstoffen en een drastisch beperking van het gebruik van fossiele
brandstoffen binnen het Europees transport. Op deze manier worden we meer energieonafhankelijk en kunnen we de Europese verantwoordelijkheid voor genoemde menselijke - en
milieucatastrofe in ontwikkelingslanden voorkomen. De Hondurese boer heeft zo meer kans zijn land
te behouden. Maar ook de Europese akkerbouwers en de Urker vissers profiteren van deze
importheffingen. Beiden zijn weer in staat om kostendekkend een eerlijk product te produceren cq.
vangen voor de Europese markt. De normen op gebied van milieu en dierenwelzijn worden namelijk
verhoogd. Dat kan omdat ze niet langer weggeconcurreerd kunnen worden door producten die niet
aan deze normen voldoen. Deze maatregelen dragen dus bij aan het internaliseren van deze eisen in
de consumentenprijs.
Verder een pleidooi voor handhaving van Europese productiebeheersing binnen de landbouw, zodat
de productie en consumptie op elkaar worden afgestemd. Dit voorkomt overschotten, instabiele
prijzen en dumping met gesubsidieerde overschotten in ontwikkelingslanden. Boeren in
ontwikkelingslanden krijgen zo hun lokale markten en natuurlijke hulpbronnen terug om ook meer
zelfvoorzienend te worden in voedsel. We zijn overigens niet tegen handel. Tropische producten als
koffie en cacao blijven we voor een eerlijke prijs importeren, maar dan in bewerkte vorm, omdat we
de tariefescalatie op bewerkte tropische producten afschaffen. We bieden zo een win-win-win
situatie aan zowel de Europese boer en visser en hun collega’s in het mondiale Zuiden, vergroten de
voedselzekerheid en beschermen de laatste restjes natuur.
De komende maanden op weg naar de Europese verkiezingen zullen we deze campagne vóór the
Alternative Trade Mandate koppelen aan een campagne tégen de TTIP. Dit vrijhandelsverdrag tussen
de EU en de VS kan een rechtvaardige en ecologische voedselvoorziening namelijk in één klap
onmogelijk maken.
Guus Geurts
Namens X min Y en Platform Aarde Boer Consument betrokken bij the Alternative Trade Mandate
(coördineerde de finale versie van de landbouwtekst)
Zie ter info: www.alternativetrademandate.org en voor de Nederlandse versie van de ATM-tekst:
http://www.alternativetrademandate.org/wp-content/uploads/2014/02/Time_for_a_new_visionNL-PRINT.pdf
[email protected]