Schizoïde persoonlijk- heidsstoornis

GGZ Friesland
Schizoïde
persoonlijkheidsstoornis
Ieder mens heeft unieke eigenschappen
GGZ Friesland is de grootste aanbieder van
geestelijke gezondheidszorg in de provincie
Friesland. We bieden u hulp bij alle mogelijke
psychische problemen. Met meer dan 160
locaties zijn we dicht bij u in de buurt. Ruim 2000
medewerkers bieden zorg vanuit hetzelfde motto:
haal het beste uit uw leven!
We kiezen bij GGZ Friesland voor die behandeling
waarvan het effect wetenschappelijk is
bewezen. De wet BIG (Beroepen in de Individuele
Gezondheidszorg) bevat regels voor zorgverlening
door beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg.
Onze behandelaren zijn BIG-geregistreerd.
Dit is een extra garantie voor de kwaliteit van
onze behandelingen. Bij de behandeling van
persoonlijkheidsproblematiek houden we ons
nauwkeurig aan de laatste landelijke richtlijnen
op dit gebied (zie ook www.ggzrichtlijnen.nl).
Een einzelgänger
Iedereen wil wel eens alleen zijn, maar bij u ligt
dat wat anders. Alleen zijn vindt u altijd het
prettigst. ‘Hoe hou je dat toch vol, zo’n baan
zonder collega’s of contact met klanten?’, is een
vraag die u wel vaker heeft gehoord. Contact
met mensen vindt u gewoon overbodig. Echte
vrienden heeft u niet en sinds jaar en dag bent
u vrijgezel. Seks mist u niet, daar heeft u nooit
zoveel behoefte aan gehad. Uw vrije tijd besteedt
u aan hobby’s die u allemaal alleen kunt doen.
U hebt het niet snel over uw gevoelens en
wordt nooit echt boos. Constant, saai en kil. Zo
omschrijven mensen u ook wel. Herkent u zich in
het bovengeschetste beeld? Dan kan het zijn dat
u een schizoïde persoonlijkheidsstoornis heeft.
Wat is een schizoïde
persoonlijkheidsstoornis (SPS)?
Mensen met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis sluiten zich af voor contact met anderen.
U voelt zich ongemakkelijk in gewone menselijke
relaties. Laat staan in intieme relaties. Liever bent
u op u zelf en voor de buitenwereld oogt u als
kil en afstandelijk. Als u een praatje met iemand
maakt, is de ongemakkelijkheid van uw gezicht af
te lezen. U vermijdt oogcontact en geeft zo kort
mogelijke antwoorden op gestelde vragen, terwijl
u compleet ongeïnteresseerd of juist te serieus
reageert op wat er gezegd wordt.
U blinkt uit in een baan waar u zo min
mogelijk menselijk contact heeft. U heeft
hobby’s, maar u haalt geen voldoening uit uw
vrijetijdsbestedingen. Seks hoeft ook niet echt,
daar heeft u geen belangstelling voor. Overigens
haalt u überhaupt weinig voldoening uit het
leven en dat maakt u verdrietig en boos. Deze
gevoelens kunt u niet goed kenbaar maken aan
uw omgeving, omdat schizoïde personen hun
gevoelens niet goed kunnen uiten. U heeft geen
echte boezemvrienden, vindt de band met uw
Ieder mens heeft unieke eigenschappen
familie onbelangrijk en lijkt ongevoelig voor
kritiek en bewondering van anderen.
Twee subtypes
Er bestaan twee subtypes van de schizoïde
persoonlijkheidsstoornis. Als u te kampen heeft
met het eerste subtype, dan zit u absoluut niet
te wachten op contact met anderen. U toont niet
snel uw gevoelens en heeft een eigenaardige
manier van denken en doen.
Bij het andere subtype wilt u juist wel menselijk
contact, maar vermijdt u anderen vanwege een
traumatische jeugd. Daarnaast heeft u een zeer
rijke fantasie en bent u erg gevoelig.
Verschil met de schizotypische
persoonlijkheidsstoornis
Op het eerste gezicht zijn er veel overeenkomsten
tussen de schizoïde en de schizotypische
persoonlijkheidsstoornis. Het grote verschil tussen
beide stoornissen is dat een schizoïde persoon
geen last heeft van een bizarre gedachtegang
en nog steeds goed feit en fictie van elkaar kan
onderscheiden.
Oorzaak
Over de precieze oorzaak van een SPS is niet veel
bekend. Enkele gebeurtenissen tijdens uw leven
kunnen de kans op de stoornis vergroten. Hierbij
kunt u denken aan verwaarloosde kinderen die
geen enkele emotionele band opbouwen met hun
ouders en deze als kil en afstandelijk ervaren. Bij
dit soort kinderen kan eerder een SPS ontstaan.
Als u vroeger bent blootgesteld aan seksueel,
emotioneel en/of lichamelijk geweld dan kunt u
ook eerder een SPS ontwikkelen.
De gevolgen
Schizoïde mensen zijn vaak niet getrouwd en
wonen meestal op zichzelf. Als u de stoornis heeft,
dan bent u sociaal onhandig. Hierdoor heeft u
het niet altijd even makkelijk. Ook niet op het
werk. Een baan behouden is voor u een moeilijke
opgave. U bent wel geknipt voor een baan waar u
niet (veel) in aanraking komt met andere mensen.
De juiste hulp
Marco, 32 jaar:
‘Alleen zijn bevalt me uitstekend’
Marco werkt al vijf jaar als ICT’er. ‘Ik zit
afgesloten in een hokje met alleen mijn
computer. Veel mensen vinden dat vreselijk,
maar mij bevalt het uitstekend’, vertelt
de 32-jarige. In zijn vrije tijd verveelt hij
zich nooit. ‘Ik heb veel hobby’s. Puzzelen,
hardlopen, vissen. Noem het maar op. Ik ben
altijd wel bezig. Alleen blijf ik soms met zo’n
ongemakkelijk gevoel zitten. Zelfs als ik bezig
ben. Alsof ik nergens echt plezier uit kan
putten. Niet uit mijn werk of uit mijn hobby’s.’
Een relatie heeft Marco niet. Nooit gehad ook.
‘Maar dat interesseert me niet. Alleen zijn
bevalt me uitstekend. Ik heb geen behoefte
aan relaties met anderen. Vrienden vind ik ook
overbodig. Ik heb mijn ouders toch? Meer heb
ik niet nodig.’
Nadat u aangemeld bent door uw huisarts,
wordt u doorverwezen naar het zorgprogramma
Persoonlijkheidsproblematiek wanneer er
gedacht wordt aan deze problematiek. U krijgt
een intakegesprek en samen met de intaker
wordt bekeken of u aan het juiste adres bent. Na
de intake volgt een behandeladvies. Er wordt met
u besproken welk soort therapie voor u het meest
geschikt is. Ook krijgt u informatie over de duur
en de frequentie van de behandeling. Eventuele
alternatieven worden met u besproken.
De behandeling is gericht op het onderzoeken,
bewust worden en het veranderen van de denk-,
gevoels-, en gedragswijze waarop u met zichzelf
en anderen omgaat.
Er wordt regelmatig geëvalueerd. Samen met
uw (hoofd)behandelaar wordt nagegaan of
de therapie aanslaat en het gewenste effect
oplevert. Wanneer u samen tot de conclusie komt
dat de behandeling bijgesteld moet worden, dan
kan dat.
Ieder mens heeft unieke eigenschappen
In grote lijnen zijn er de volgende
behandelingsmogelijkheden:
Stabiliseren
Wanneer u instabiel bent op 1 of meerdere
gebieden in uw leven (zoals wonen, dagbesteding
en geestelijke gezondheid), wordt met u een
gerichte behandeling gestart met als doel
stabieler te worden op deze gebieden. Dit kan
ambulant gebeuren of in dagbehandeling.
Ambulant houdt meestal in dat u 1 keer per
week een groepsbijeenkomst heeft waarin u uw
afspraken en vorderingen doorneemt. Daarnaast
heeft u af en toe begeleidende gesprekken
met een sociaal psychiatrisch verpleegkundige,
eventueel aangevuld met medicatiebehandeling
door een psychiater of arts en soms aangevuld
met systeemtherapie. Deze vorm van therapie
richt zich op u en uw naasten.
Psychotherapie
Wanneer u redelijk stabiel bent, komt u
mogelijk in aanmerking voor psychotherapie.
Deze vorm van behandeling kan bestaan uit
groepspsychotherapie of individuele behandeling
(meestal 1 maal per week een gesprekscontact
met een psychotherapeut), of intensiever in
dagbehandeling.
Dagbehandeling
Dagbehandeling is gericht op stabiliseren dan
wel op duurzame veranderingen. Deze intensieve
vorm van behandeling is bedoeld voor mensen die
sterk zijn vastgelopen in werk of thuissituatie en
een tijdlang aan zichzelf willen/moeten werken.
De therapie vindt plaats in groepen gedurende 2,
3 of 5 dagen per week. Op de locaties Heerenveen,
Sneek en Leeuwarden kunt u deelnemen aan deze
programma’s.
Wanneer u de therapie doorlopen hebt, is er
(meestal) nog een periode van “consolidatie”. In
deze fase wordt u geholpen bij het vasthouden
en toepassen van het geleerde in de praktijk van
alle dag.
Wat zijn de kosten?
Psychische hulpverlening valt onder de
basisverzekering voor ziektekosten. De
kosten worden daaruit vergoed. Wel kan een
eigen risico in rekening worden gebracht. In
uw verzekeringspolis vindt u hierover meer
informatie.
Uw belangen, rechten en klachten
Voor vragen en hulp kunt u altijd terecht bij
uw behandelaar. Ook kunt u de geestelijk
verzorger, de patiëntenvertrouwenspersoon, de
Cliëntenraad en/of de Familieraad benaderen.
Contactgegevens vindt u in de folder ‘In
behandeling bij GGZ Friesland’. Ook vindt u in
deze folder meer informatie over rechten en
plichten rondom uw behandelplan, behandeling
en dossier.
De folder ‘Ontevreden? Laat het ons weten!’
vertelt u waar u terecht kunt met eventuele
klachten. Deze brochures zijn te vinden in de
wachtkamers of u kunt ze opvragen bij de
afdeling Communicatie via [email protected] of
via tel: 058 284 87 15.
Afspraak afzeggen
Om een behandeling succesvol te laten verlopen,
is het belangrijk dat u aanwezig bent op de
geplande afspraakmomenten. Als u onverhoopt
niet kunt komen, verzoeken wij u dringend uw
afspraak tijdig, zo mogelijk 24 uur van te voren, af
te zeggen.
Adressen
Leeuwarden
Sixmastraat 2
8932 PA Leeuwarden
Tel. 058 28 48 888
Heeft u vragen
Voor vragen of meer informatie kunt u terecht
bij een locatie van GGZ Friesland bij u in de
buurt. Kijk voor meer informatie ook op www.
ggzfriesland.nl
Franeker
Burg. J. Dijkstraweg 6
8801 PG Franeker
Tel. 0517 39 86 00
Drachten
Compagnonsplein 1
9202 NN Drachten
Tel. 0512 58 89 57
Sneek
Hegedyk 2
8601 ZR Sneek
Tel. 0515 43 62 24
Colofon
Deze brochure is door de afdeling Communicatie van
GGZ Friesland met de grootste zorg gemaakt. Ze zijn
hierin geadviseerd door de Centrale Cliëntenraad.
Mochten er onduidelijkheden in staan, neem dan
contact op met de afdeling Communicatie. Tel. 058 284
87 15 of stuur een mail naar [email protected]
Shizoïde.ps.0412
este uit
‘Haal het b
uw leven’
Mst.o.1210
Heerenveen
Kastanjelaan 1
8441 NC Heerenveen
Tel. 0513 61 90 00