Duurzame bodem onder landbouw, natuur en stad

22 januari
2016
Duurzame bodem onder landbouw, natuur en stad
Het jaar 2015 was het Jaar van de Bodem. Met het uitroepen van deze ‘International Year of Soils’
wilde de Verenigde Naties de bewustwording versterken over het belang van de bodem, ons
belangrijkste natuurlijke kapitaalgoed. CUMELA Nederland heeft in dat kader ook een aantal
activiteiten ontplooid.
In diverse geledingen is de maatschappij zich ervan bewust geworden dat de bodem onder druk
staat, wat een bedreiging vormt voor de voedselvoorziening, de drinkwaterbeschikbaarheid en de
beschikbaarheid van grondstoffen. Ook zullen we ons moeten aanpassen aan de klimaatverandering.
Nu, na dit jaar, is het duidelijk dat we - ook in Nederland - niet meer kunnen overgaan tot de orde van
de dag en kunnen doorgaan met wat we de laatste decennia altijd deden.
Deze ontwikkeling is ook van invloed op cumelabedrijven. Er is immers geen andere sector die zo
met de bodem bezig is als de cumelasector en die zal moeten inspelen op veranderende opgaven en
vragen van haar opdrachtgevers. CUMELA Nederland is zich dat bewust; al onze leden werken in, op
en met grond. Ze hebben ervaring en het juiste materieel. Maar weet onze omgeving, weten onze
opdrachtgevers dat ook voldoende? Met die vraag wil CUMELA Nederland de komende jaren aan de
slag.
De kop van dit artikel is afkomstig uit een brochure van het RIVM, ‘Een gezonde bodem onder een
duurzame samenleving’ (2012). Daarin worden in algemene zin maatregelen beschreven die
inpasbaar zijn in de bedrijfsvoering van boeren, natuurbeheerders en beheerders van de openbare
ruimte. Maatregelen waarmee de cumelasector aan de slag moet.
Gezonde bodem
Een goede bodemkwaliteit voor de landbouw wordt bepaald door de aanwezigheid van voldoende
stabiele organische stof. Dat zorgt voor een sterk ontwikkeld bodemleven en een goede ontwatering
en bodemstructuur, wat weer leidt tot meer vochtleverend vermogen, draagkracht en levering van
voedingsstoffen alsmede een lage onkruiddruk. Aandachtspunten zijn daarbij het opheffen en
voorkomen van bodemverdichting en het verbeteren van de organische-stofbalans door aandacht
voor organische mest, compost en vruchtwisseling. Kunnen we de bodembewerking beperken of
alternatieve bewerkingen uitvoeren? Kan het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen worden
teruggedrongen en verplaatsing ervan voorkomen?
Ook natuurbeheerders zullen in hun planning veel meer rekening moeten gaan houden met de
bodem en het grondwater. Met name de factor tijd is daarbij belangrijk. Een cultuurlandschap,
waaronder ook heidevelden en productiebossen, kun je alleen met bodemsparende en passieve
technieken ombouwen en beheren.
Een onafgedekte en begroeide bodem in de stad is een schaars goed. Een open bodem is in staat
om wateroverlast te beperken. Het voorkomt ook het zogenaamde ‘hitte-eiland-effect’, een verhoging
van de lokale temperatuur van soms vijf graden in de zomer. Verdichting van de bodem is een
belangrijk aandachtpunt. Die vermindert de waterdoorlating, verslechtert de bodemstructuur en
beperkt het bodemleven. Verdichting speelt een rol in zowel de landbouw, de stad als het bos.
Op sportterreinen wordt het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen verboden.
Uitspoeling van voedingsstoffen is een grote kostenpost en is belastend voor het milieu. Een sterke,
gezonde grasmat met een lage onkruiddruk is te bereiken met een gezonde bodem. Een bodem met
een meer natuurlijke opbouw, maar vooral ook met voldoende organische stof om de aanwezige
voedingsstoffen bereikbaar te maken en voor een betere vochtlevering.
Pagina 1 van 2
Meer informatie? Bel de infolijn: (033) 247 49 99 of mail naar [email protected]
Duurzame bodem onder landbouw, natuur en stad
Sectorprofilering
De bodem (structuur en bodemvruchtbaarheid) is zoals gezegd onlosmakelijk verbonden met de
cumelasector. Cumelabedrijven werken met bodems en grond in een groot aantal taakvelden binnen
de landbouw, het grondverzet en de cultuurtechniek. De bekwaamheid van de leden met betrekking
tot grond (advisering en bewerking) en haar kracht wordt buiten de sector onvoldoende herkend.
CUMELA Nederland wil haar sectorprofilering op dit punt versterken. De cumelasector is bij uitstek de
‘bodemsector’. Sectorprofilering kan echter alleen met cumelabedrijven die proactief met bodem aan
de slag willen gaan in hun bedrijfsvoering. Daarbij wordt geconstateerd dat kennis van de bodem bij
opdrachtgevers en beheerders, maar ook in aanverwante sectoren aan het wegebben is. We zien dat
deze ook bij leden van CUMELA Nederland stagneert. Juist in een tijd dat bij opdrachtgevers de
vraag naar totale ontzorging toeneemt, zullen CUMELA-leden hun bekwaamheden moeten
versterken en hun kennis en bekwaamheden leren uit te dragen en te vermarkten.
De bodem wordt ook landelijk en Europees gezien als een belangrijk thema, dat een grote rol speelt
in bijvoorbeeld het voedsel- en klimaatvraagstuk. Het bodembeheer zal de komende tien jaar naar
verwachting actueel blijven en onderwerp van gesprek zijn. Cumelabedrijven kunnen een belangrijke
rol spelen door een bedrage te leveren aan de oplossing van deze vraagstukken. Ook ligt er een kans
voor de CEETTAR om de sector Europees gezien te profileren.
Strategische keuzes
In 2016 zullen strategische keuzes worden gemaakt en acties worden ontwikkeld voor de vereniging
en de organisatie. Op welke wijze kan de cumelasector zich verder profileren, ontwikkelen en
bekwamen om de ambitie als ‘bodemsector’ inhoud te geven en uit te stralen? CUMELA staat voor
bodem!
Tekst: Jan van der Leij, secretaris sectie Grondverzet en cultuurtechniek
Pagina 2 van 2
Meer informatie? Bel de infolijn: (033) 247 49 99 of mail naar [email protected]