preek

De zonde zit diep in je
Leerdienst serie ‘Zonde’ - 2
Lelystad, 3 februari 2013
R.J.Vreugdenhil
Vorige week ging het over ‘zonden’ en ‘zonde’.
Over zonde als daad en zonde als macht.
Vanmiddag de vraag: waar komt de zonde vandaan?
Waarom is er eigenlijk zonde en kwaad in de wereld?
Het eerste dat ik zou willen zeggen is: vraag niet naar het ‘waarom’.
Die vraag stellen we soms wel.
Waarom is de zonde in de wereld?
En dan is verwijzen naar Adam en Eva, de zondeval in het paradijs, niet genoeg.
Ja, daar is het begonnen.
Ik ga er vanuit dat iedereen die geschiedenis kent.
Maar waarom kón het daar beginnen?
Waarom was daar die slang? Waarom is er een duivel die de mens verleidt?
Waarom heeft God eigenlijk die boom van kennis van goed en kwaad daar neergezet?
Of nog anders: als zonde een macht is, wie heeft de macht dan gemaakt?
Zat dat al in de schepping - dan heeft God het dus geschapen?
Of is het van buiten Gods goede schepping er in gekomen - is het dan iets dat God niet
geschapen heeft? Maar God heeft toch álles geschapen?
Die diepe vragen naar het waarom van de zonde; de oorsprong van de zonde - stel die
vragen maar niet.
Of stel ze wel, maar zeg ook weer gelovig-nuchter dat je op die vragen geen antwoord
krijgt. Want...
a. de bijbel stelt die vraag niet.
De bijbel geeft geen verklaring van de zonde, maar bevrijding uit de zonde.
Het is typisch iets voor de moderne mens, om een verklaring te willen hebben.
De moderne mens, de mens van na de Verlichting (de opkomst van het rationalisme):
als we iets begrijpen kunnen, is het waar en is het te hanteren. Als we de zonde kunnen
begrijpen en verklaren, is dat al een soort verlossing. Zelf-verlossing, want wíj
begrijpen het.
De bijbelse houding is: je hoeft zonde niet te begrijpen en te verklaren; je mag het aan
God overlaten en geloven dat hij verlóst van zonde, door Christus.
b. Zoeken naar het waarom is al snel: afwijzen van schuld
Wat drijft je om te zoeken naar het waarom van de zonde? Daar zit al gauw in iets van
het aanwijzen van schuld bij de ander.
‘Als God niet de mogelijkheid van zondigen had gegeven (waarom moest zo nodig die
boom daar staan), was er niets gebeurd.’
‘Dat ik elke keer het weer verkeerd doe, komt doordat de duivel me laat zondigen’.
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
1
De oorzaak, de schuld, leg je ergens anders.
En daarmee ver-ontschuldigen we onszelf. Als de oorzaak ergens anders ligt, kan ik er
niet zoveel aan doen.
De bijbel leert ons om juist wel de schuld bij onszelf te zien.
Als je tegenover God staat, kun je niet naar anderen wijzen. Dan kun je niet de
houding hebben van ‘ik kan er niet zoveel aan doen, de oorzaak ligt ergens anders’.
Dan sta jij voor God, schuldig. En vrijgesproken, in Christus!
c. Maak van het kwaad geen tegen-God
Eén van de antwoorden op die diepe ‘waaroms’ is nogal eens dat mensen een soort
anti-God tegenover de God van het leven zetten.
Dat is een heel oude dwaling die het Manicheïsme genoemd wordt. (De Manicheeërs
kom je ook nog tegen in de Nederlandse Geloofsbelijdenis art.12.)
Kort gezegd: zij geloven dat het kwaad altijd naast het goede bestaan heeft. En het hele
bestaan is een strijd tussen het goddelijke Goed en het duivelse Kwaad.
Die manier van denken neem je toch heel makkelijk over.
Ik merk dat als mensen zeggen: al het kwaad komt van de duivel. God geeft het goede,
maar de duivel geeft ziekte, tegenslag enzovoort. Alsof de duivel daarin een eigen
macht heeft, een macht in zichzelf; alsof hij een tegen-God is.
Daar is veel meer over te zeggen, maar in dit verband alleen kort: de duivel is geen
god. Hij is niet meer dan een engel. Deel van Gods schepping. Afhankelijk van de
macht die God hem geeft.
God en duivel zijn niet aan het strijden wie de meeste macht heeft.
Gód heeft alle macht.
En de duivel heeft alleen macht voor zover God dat toelaat.
En waarom hij dan toch de duivel zoveel ruimte geeft, waarom er zoveel zonde nog
doorwerkt - op die waarom-vraag hoef ik geen antwoord.
God hoeft zich tegenover mij te verantwoorden!
Dus vraag niet naar het waarom,
geloof het bijbelse antwoord op ‘hoe’
Hoe is de zonde zo’n macht geworden in Gods goede schepping?
a. Zonde in het hart van Eva en Adam
De bijbel begint niet met de opstand van de duivel, maar vertelt de geschiedenis van de
zonde van Adam en Eva.
Die zonde was niet maar dat ze van een vrucht aten. Het begon niet met pakken en
eten. Ik lees in Genesis 3: de vrouw keek naar de boom. Zijn vruchten zagen er heerlijk
uit, ze waren een lust voor het oog, en ze vond het aanlokkelijk dat de boom haar
wijsheid zou schenken.
Daar zie je de zonde al. De begeerte. Zonde zit allereerst in je hart, niet in wat je doet.
En de opstandigheid: niet tevreden zijn met je plek, maar op Gods plek willen staan.
Zelf de wijsheid hebben, niet afhankelijk zijn van Gods wijsheid.
b. Doorwerking van de zonde in alle mensen
En vervolgens werkt die zonde door op hun kinderen en kleinkinderen. De erfzonde.
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
2
Dat wordt in Genesis niet verteld, maar het effect is wel zichtbaar: Kaïn slaat Abel
dood en een paar generaties later brult Lamech zijn wraaklied.
De zonde in het hart van Adam en Eva is een macht geworden die alle harten van
mensen in zijn greep heeft.
Romeinen 5:19, door de ongehoorzaamheid van één mens werden alle mensen
zondaars.
Dat betekent twee dingen.
- Alle mensen werden zondaars die Gods straf verdienen. De schuld van Adam werd
schuld van ieder mens. Iedereen verdient straf. Romeinen 5:15, door de overtreding
van één mens moesten alle mensen sterven. Dat wordt klassiek de erf-schuld genoemd.
- Alle mensen werden zondaars die zelf dus ook zonde doen. Zonde is meer dan de
dingen die je doet, het is ook de houding die je van binnen hebt. In je hart zit de zonde.
Dat heet de erf-smet.
c. Want ‘één voor allen, allen door één’
Waarom werkt de zonde zo door? En waarom ben ik schuldig aan wat Adam deed?
Weer kun je zulke waarom vragen stellen.
Hier geldt ook weer: we willen het begrijpen; het moet passen in ons verstand.
Kunnen we het dan pas aanvaarden?
En ook weer: schuif je met zulke vragen de schuld het liefst van je weg?
Er zijn in het verleden wel verklaringen gegeven.
Er werd gezegd: in Adam was ik ook reëel aanwezig. In hem heb ik gezondigd.
Of: Adam zondigde als hoofd van het verbond en daarom geldt zijn schuld ook mij.
In beide verklaringen zit wel iets.
Maar het belangrijkste is dat je leert gelóven (aanvaarden) dat dit Góds recht is. Voor
God geldt: één voor allen, allen door één.
Vind je het moeilijk om dat te aanvaarden, begin dan bij Jezus Christus.
Waarom stierf hij aan het kruis? Omdat dit Gods recht is: hij alleen stierf voor allen,
voor jou en mij; en wij allen, iedereen in Christus gelooft, krijgen bevrijding door
hem, de ene.
Ben je daar blij mee? Of zou je liever zelf de straf voor je zonden krijgen?
Wees er blij mee dat God zo oordeelt, want dat is je redding!
Leer van daaruit dan ook gelovig instemmen met wat de bijbel zegt over je zonde. Ook
daarin geldt: één voor allen, Adams zonde geldt ook voor jou en mij; en wij allen zijn
zondaren geworden door de ene.
Kan ik dat verklaren en accepteren omdat het bij mijn logica past? Nee.
Ik mag het gelovig aannemen.
Belijd de diepte van je schuld.
Laat ik afsluiten met Psalm 51. Daar kun je zien hoe de geloofsbelijdenis over de
erfzonde werkt in de praktijk van het geloof.
David heeft gezondigd. Een ernstige zonde-daad: zijn buurvrouw genomen, haar man
laten vermoorden.
David erkent dat.
51:5 Ik ken mijn wandaden, ik ben mij steeds van mijn zonden bewust.
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
3
En dan zegt hij erbij:
51:7 ik was al schuldig toen ik werd geboren, al zondig toen mijn moeder mij ontving.
Is dat een verontschuldiging?
Zoiets van ‘ik kan er ook weinig aan doen, ik ben nu eenmaal zo’?
Nee, het is voor David een nog dieper belijden: ik dóe niet alleen zonden, ik bén
zondig. Ik heb nu een opvallende, ernstige zonde gedaan. Maar het zit al mijn leven
lang in me. Zo ben ik. Dat is het erge. Was het maar een onbegrijpelijk, eenmalig iets.
Maar zo bén ik.
Gebruik de geloofsbelijdenis over de erfzonde dus om de diepte van je schuld te
belijden.
Waarom? Omdat dan de genade van God door Jezus Christus nog meer gaat stralen.
Want zelfs al bén je van binnen helemaal zo, in Christus ben je helemaal aanvaard
door God. Hij vergeeft je zelfs dat je zo bent. En hij maakt je nieuw!
Amen
Liturgie in Lelystad (avondmaalsmiddagdienst)
VIEREN
belijdenis van afhankelijhkheid
zegengroet
LvK 402:1
gebed
lezen Rom.5:12-19 ]
LvK 402:2,3
]
lezen Rom.8:1
]
lezingen en liederen in één keer achter elkaar
LvK 169:6
]
Formulier 5
LvK 360:1
viering aan tafel aan tafel lezen Rom.6:10-13
zingen LvK 360:2
gebed
LEREN
onderwijs 'De zonde zit diep in je'
Psalm 51:3,4
gelegenheid voor vragen
gebed
mededelingen
collecte
Psalm 51:5
zegen
zie www.pauwenburg.nl>verdieping>preken>serie leerdiensten zonde voor een
Powerpointpresentatie
Gebruik als leespreek graag melden per e-mail
4