Lees- werkwijzer: Historische Context I: De Republiek der Zeven

Lees- werkwijzer: Historische Context I: De Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden, 1515- 1648.
Kenmerkende Aspecten:




De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Het begin van staatsvorming en centralisatie
De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West- Europa
tot gevolg had
Het streven van vorsten naar absolute macht
Paragraaf 1.1: Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden, 1515- 1572?
Inleiding: zie de uitgedeelde stencils, pag. 4 en 5. Goed bestuderen (= repetitie uit het HB)!
In dit gedeelte worden drie nieuwe aspecten naar voren gebracht, naast de reeds bekende
informatie uit ons handboek:
1. Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms (1521)
2. Instelling van de drie Collaterale Raden (1531)
3. Instelling van de Bloedplakkaten (1550)
Ad 1: Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms (1521)










Probeer in die zinnen de kern van Luthers twijfel onder woorden te brengen.
Waar startte feitelijk het openlijke verzet van Luther?
Wat was de oorspronkelijke bedoeling van Luther met zijn 95 stellingen uit 1517?
Hoe reageerde de Paus op de 95 stellingen van Luther:?
Luther reisde, onder vrijgeleide, naar Worms. Wat ging hij daar doen?
Wat werd er feitelijk met het Edict van Worms uitgesproken?
Beschrijf de rol van Frederik de Wijze van Saksen!
Luthers aanhang groeide snel. Noem de twee hoofdoorzaken.
2waarom zou je de Augsburgse Religievrede een compromis kunnen noemen?
Welk dramatisch besluit nam keizer Karel V daarna?
Ad 2: De instelling van de drie Collaterale Raden (1531)



In 1531 had Karel V in zijn Nederlandse erflanden verregaande maatregelen getroffen
om zijn bestuur te centraliseren. Dat deed hij door het instellen van drie,
zogenaamde Collaterale Raden. Zij moesten Karel V bijstaan bij het bestuur, Noem
die drie Raden en werk dat uit, zoals in de stencils beschreven.
Hoe werden de hoge edelen (stadhouders) bij het besturen van hun gewest
bijgestaan? Waar zorgde die instelling voor?
Waardoor werd de positie van die instanties op hun beurt weer bedreigd? Conclusie?
Ad 3: De instelling van de Bloedplakkaten (1550)








De aanhangers van Calvijn werden in de Nederlanden uiteindelijk de gevaarlijkste
protestantse groep voor de heersende katholieke kerk. Welke twee groeperingen
vóór de calvinisten weten jullie te noemen?
Noem drie redenen waarom de aanhang van Calvijn vanaf 1560 in de Nederlanden zo
groeide.
Leg uit waarom Karel V zo streng tegen de calvinisten optrad? Noem hierbij de
geloofsoverwegingen en de politieke achtergrond.
Hoe “vertaalde” hij in 1550 zijn verzet tegen deze ketters?
Welke macht kreeg de zgn. Inquisitie (= kerkelijke rechtbank) hierdoor?
Hoe reageerde de bevolking van de Nederlanden op de “Bloedplakkaten”?
Waarom paste de nieuwe kerkelijke indeling goed in de plannen van de katholieke
kerk om de reformatie te bestrijden?
De bevolking besefte heel goed, dat deze verdere centralistische maatregelen nogal
wat consequenties zouden hebben. Leg deze zin uit.