hoofdstuk 5 - MeneerDeJonge

HOOFDSTUK 5
§ 4 Calvijn en de Reformatie
Reformatie = Hervorming (van de katholieke kerk) = ontstaan van de protestante (protest)
kerken.
In de vorige § is de kritiek van Erasmus op de katholieke kerk behandeld, maar Erasmus
wilde de kerk van binnenuit veranderen en niet uit de kerk stappen.
Hij wordt ongewild wel mede oorzaak voor de Hervorming door zijn kritiek op de kerk.
1517 Luther (1483-1546) komt met zijn 95 stellingen.
Inhoud:
-geestelijken leven te veel in luxe en zijn uit op macht en verwaarlozen hun geestelijke
taak
-geestelijken houden zich niet aan de regels oa het celibaat
-Luther keert zich tegen de Aflaathandel (Tetzel→geld voor bouw St Pieter)
(een aflaat is kwijtschelding van straf die na vergeving van de zonden nog moet
worden ondergaan)
Luther vindt dat je geen aflaat moet kopen (zonder berouw) en ook niet door goede
werken vergeving van zonden kan krijgen.
Alleen door het geloof kun je vergeving van zonden krijgen (gaat om de genade
Gods)
-mensen moeten zelf de Bijbel kunnen lezen (tegen de rol van geestelijken als middelaar tussen God en de mensen
-rituelen leiden af van de Boodschap van God→ geen versiering, beelden,heiligenverering(relikwieën) en pelgrimstochten
-Latijn vervangen door de volkstaal (anders alleen onbegrijpelijke boodschap)
-paus niet erkennen als hoofd van de kerk
-alles, wat niet in de Bijbel staat moet weg→ kloosters,celibaat,paus,heiligen
Luther wilde alleen discussie, maar
1520 Paus doet Luther in de ban
1521 Karel V doet Luther in de Rijksban→ Luther vogelvrij
Deel van de vorsten steunt Luther
-als verzet tegen de macht van de keizer
-uit geloofsovertuiging
-kerkelijke bezittingen in beslag nemen(rijke kloosters)
-vorst krijgt macht over de kerk
Frederik de Wijze van Saksen biedt Luther onderdak op de Wartburg, waar hij in 1532 de
Bijbel in het Duits vertaalt.
1536 Calvijn (Jean Calvin 1509-1564) verspreidt zijn ideeën
mens is van nature slecht→alleen God kan hem verlossen→predestinatieleer
(leer van de voorbestemming) voor je geboorte is al bepaald of je gered wordt of
verdoemd (velen zijn geroepen, weinigen uitverkoren)
Toch moet je zo goed mogelijk proberen te leven, want naarmate je daar beter in
slaagt is de kans, dat je tot de uitverkorenen behoort groter (je hebt er geen invloed
op)
Calvijn is nog strenger dan Luther→ eenvoud, soberheid, onthouding,bidden,psalmen
zingen,veel Bijbellezen enz
1541 Calvijn sticht in Genève zijn Godstaat.
Naast inhoudelijke verschillen is er ook een verschil in kerkorganisatie en in het denken over
de verhouding kerk-staat.
Luther
Calvijn
-kerkorganisatie zoals bij de katholieken
met bisschoppen, maar zonder paus
kerkeraad hoogste orgaan met
-ouderlingen (uit de gelovigen gekozen)
-diacen (zorgen voor financiën en armen)
-doctoren (onderwijs en predikantenopleiding)
Synode beroept de predikanten
God heeft de macht aan de vorst gegeven→
vorst beslist over de kerk.
Slechte vorst is gesel Gods
Kerk gaat boven de staat→
Vorst uitvoerder wil van God (overheid is
dienaresse Gods)
Slechte vorst mag je afzetten
Contra-Reformatie
1545 Concilie van Trente -verbeteren van kritiekpunten → verbod aflaathandel en verkoop
kerkelijke ambten
-handhaving van het Latijn
-Vulgaat blijft de officiële Bijbelvertaling
-naast de Bijbel kerkelijke traditie basis van het geloof
-paus blijft leider van de kerk
Vervolging van andersdenkenden (ketters)→Jezuïten (nieuwe kloosterorde)→
-index = lijst met verboden boeken
-inquisitie→ketterverbrandingen
In heel Europa ontstaan godsdienstoorlogen mn
-Duitsland→ 1555 Godsdiensvrede van Augsburg (cuius regio, eus religio)
-De Nederlanden→ zie § 5
-Frankrijk→ Hugenoten (Bloedbruiloft)
-Engeland→ontstaan Anglicaanse kerk (achtergronden!)
Waarom?
Toen geen godsdienstige verdraagzaamheid mogelijk
-het is beter dat iemand sterft dan schade leidt aan zijn ziel
-katholieke kerk beschouwt zich als enige ware ker→andersdenkenden zijn ketters
-protestanten moeten wel terugvechten
-één kerk (staatskerk) gewenst→godsdienstige verdeeldheid leidt tot politieke verdeeldheid en
burgeroorlogen(gaat ten koste van de macht van de vorst)
Resultaat van de Godsdienstoorlogen (zie kaartje blz 145)
Lutheranen
Calvinisten
vooral in N Duitsland en Skandinavië
Schotland,Zwitserland,De Nederlanden,Frankrijk (minderheid)
Anlicanen
Katholieken
Grieks Orthodox
Moslims
Engeland (half katholiek-half protestant)
midden en zuid Europa
Balkan en Rusland
Balkan,N Afrika en Midden Oosten