Calvijn en Luther

Reformatie = Hervorming (van de katholieke kerk) = het ontstaan van de protestante kerken
Er ging toen veel fout in de katholieke kerk
Erasmus had kritiek op de katholieke kerk
Hij wilde de kerk van binnenuit veranderen
Hij wilde niet uit de kerk stappen
Door zijn kritiek werd hij echter ongewild
mede oorzaak voor de Hervorming
Er waren ook anderen die kritiek hadden
In 1517 spijkert de monnik Luther zijn 95
stellingen tegen de deur van de kerk in
Wittenberg
-geestelijken leven in luxe en streven naar
macht en verwaarlozen hun geestelijke
taak
-geestelijken houden zich niet aan de
regels b.v. het celibaat
-de aflaathandel (Tetzel→bouw St.Pieter)
is onjuist
-alleen door het geloof kun je vergeving
van zonde krijgen (genade Gods)
→niet door een aflaat te kopen of goede
werken te doen
-mensen moeten de Bijbel zelf kunnen
lezen→in de landstaal
→geen geestelijken als middelaar Godmens
-alles, wat niet in de Bijbel staat moet weg
→geen kloosters,heiligen,celibaat
-rituelen leiden af van de boodschap van
God
→geen beelden,heiligenverering,
pelgrimstochten
-Latijn in de kerk vervangen door de volkstaal
-paus niet erkennen als hoofd van de kerk
Luther wilde discussie, maar
-in 1520 doet de paus Luther in de ban
-in 1521 doet Karel V Luther in de Rijksban
→vogelvrij
Deel van de vorsten steunt Luther
-als verzet tegen de keizerlijke macht
-uit geloofsovertuiging
-kerkelijke bezittingen in beslag nemen
(kerken en kloosters waren rijk)
-vorst krijgt macht over de kerk
Frederik de Wijze (keurvorst van Saksen)
biedt Luther onderdak op de Wartburg→
in 1532 vertaalt Luther de Bijbel in het
Duits
In 1536 begint Calvijn (Jean Calvin) zijn
ideeën te verspreiden
-mens is van nature slecht→alleen God
kan hem van zijn zonden verlossen→
Predestinatieleer(voorbeschikking)
(al voor je geboorte is bepaald of je
gered of verdoemd wordt→velen zijn
geroepen,weinigen uitverkoren)
Mens moet zo goed mogelijk leven→
naarmate je daar beter in slaagt, is de
kans groter, dat je tot de uitverkorenen
behoort
Goed leven is sober leven→
bidden,zingen,Bijbellezen,onthouding,
eenvoud,niet kaarten,drinken,gokken enz
Calvijn sticht in 1541 in Genève zijn
Godsstaat
LUTHER
CALVIJN
-kerkorganisatie als bij katho- -kerkeraad hoogste orgaan
lieken (met bisschoppen,
ouderlingen(uit de gelovigen)
maar zonder paus)
diacen(financiën en armen)
doctoren(onderwijs en opleiding predikanten)
-synode(beroept predikant)
-staat boven de kerk→
-God heeft de macht aan de
vorst gegeven
-slechte vorst mag je niet afzetten (Gesel Gods)
-kerk boven de staat→
-vorst uitvoerder wil Gods
(overheid dienaresse Gods)
-slechte vorst mag je afzetten
In 1545 wordt het Concilie van Trente
gehouden door katholieke kerk
-verbeteren van kritiekpunten
(verbod aflaathandel en verkoop kerkelijke ambten)
-handhaving van het Latijn
-paus blijft leider kerk
-naast de Bijbel kerkelijke traditie basis
van het geloof
-vervolging van andersdenkenden (ketters)
(Jezuïten nieuwe kloosterorde)
-index (lijst met verboden boeken)
In heel Europa godsdienstoorlogen
-Nederlanden (zie § 5)
-Frankrijk (Hugenoten→Bloedbruiloft)
-Engeland (ontstaan Anglicaanse kerk)
-Duitsland (godsdienstvrede van Augsburg
→ vorst bepaalt de godsdienst in zijn gebied)
Waarom?
-katholieke kerk beschouwt zich als enige
ware kerk→gaat andersdenkenden vervolgen→protestanten moeten terugvechten
-toen geen godsdienstige verdraagzaamheid (het is beter dat een andersdenkende
sterft dan anderen aansteekt met zijn
verkeerde ideeën)
-godsdienstige verdeeldheid leidt tot
politieke verdeeldheid en burgeroorlogen
→ streven naar één kerk (staatskerk)
Lutheranen
Calvinisten
Katholieken
Anglicanen
N-Duitsland,Skandinavië
Schotland,Zwitserland,
Nederlanden,Frankrijk
midden en zuid Europa
Engeland
Grieks orthodox Balkan,Rusland
Moslims
Balkan,N Afrika,Midden oosten
Er zijn grote verschillen tussen katholieken
Lutheranen en Calvinisten
Verschillen in
-standpunten over de Bijbel
-standpunten over geloof
-standpunten over de kerk
Oorzaken: fouten binnen de RK-kerk
-Kritiek op luxe leventje van veel priesters
-Verkoop van aflaten
Oorzaken buiten de RK-kerk
-Boekdrukkunst: snelle verspreiding nieuwe
ideeën
-Andere kijk op de Bijbel (Erasmus)
Protest tegen de Rooms-Katholieke Kerk
-Protestanten = degenen die protesteren
-Wens om de RK Kerk te hervormen = reformeren
Reformatie is niet één beweging
-Veel verschillende soorten protestanten
-Vaak onderling oneens
-Leiders 2 belangrijke groepen: Luther en Calvijn
Contra-reformatie
-de Rooms-Katholieke Kerk slaat terug
 Katholieken:
-Pastoors vertellen hoe het is
-In het Latijns geschreven (Vulgaat)
Luther:
-Iedereen moet zelf nadenken over de Bijbel
-Daarom: vertaling in de Volkstaal
Calvijn:
-In de Bijbel staat wat God wil
-Predikanten moeten Bijbel in volkstaal uitleggen
Katholieken
-Naar de hemel door biecht, aflaten, goed leven
-Geloof in Jezus, Maria en Heiligen
Luther
-Naar de hemel door zuiver geloof
-Mens is afhankelijk van Gods genade
Calvijn
-Predestinatie: God bepaalt vóór je geboorte of
je naar de hemel gaat
-Leef sober, onderwerp je aan Gods wil
Katholieken
-Paus, aartsbisschoppen, bisschoppen, priesters
-Vergadering over belangrijke zaken: Concilie
Luther
-Koning, bisschoppen, priesters
-Vergadering over belangrijke zaken: Synode
Calvijn
-Alleen predikanten
-Vergadering over belangrijke zaken: Synode
Katholieken
-Paus is de baas over de gelovigen (geestelijk)
-Koning is de baas over onderdanen (wereldlijk)
Luther
-Gelovigen moeten koning gehoorzamen
-Koning leidt kerk en staat
Calvijn
-Gelovigen mogen zich verzetten tegen de
koning,als deze niet volgens de Bijbel handelt
• Contrareformatie en
godsdienstoorlogen konden de
eenheid binnen de Kerk niet
herstellen.
• Bovendien ontstond er meer dan
één protestantse kerk.