Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose

Fysieke fitheid,
vermoeidheid en
fysieke training bij
sarcoïdose patiënten
5 april 2017
Sarcoïdose
• ontsporing afweersyteem
• ophoping afweercellen: granulomen
• overal in lichaam: longen,
lymfesysteem, huid, ogen, spieren,
hart, lever, etc.
• allerlei klachten
Granuloom
in een spier
Wat is het probleem?
Orgaanspecifieke klachten
•
•
vermindering van longfunctie
hartritme stoornissen
Niet orgaanspecifieke klachten
•
•
•
moeheid (>80%)
inspanningsbeperking (45%)
verminderde spierkracht (25%)
Marcellis R.et al. Exercise capacity, muscle strength and fatigue in sarcoidosis. ERJ 2011.
Negatieve vicieuze cirkel
Symptomen sarcoïdose: verminderde activiteiten en kwaliteit van leven
Swigris JJ, et al. Pulmonary rehabilitation in idiopathic pulmonary fibrosis: a call for continued investigation. Respir Med 2008.
Onbegrepen klachten
adequate medische behandeling
•
•
verdwijnen ‘actieve’ sarcoïdose
verbetering klinische tests (bijv. longfunctie)
onbegrepen (rest)klachten
•
•
moeheid
verminderde conditie
veelal onvoldoende erkenning door artsen
Monitoring & evaluatie
•
ervaren fysieke klachten ≠ uitkomst
medische onderzoeken
•
monitoring ziekte
• orgaanfunctie (long)
• herstel of normaal beeld
•
aanvullende monitoring
• inspanningsvermogen / conditie
• spierfunctie (kracht)
• moeheid
Marcellis R. et al. Is there an added value of cardiopulmonary exercise testing in sarcoidosis patients? Lung 2013.
Voorspellers moeheid
• geheugen problemen
• kortademigheid
• inspanningsvermogen voorspelt 10%
Geen samenhang met:
• geslacht en leeftijd
• longfunctie tests
• ziekte-activiteit
• behandeling
De Kleijn W. et al. Symptoms predicting fatigue in sarcoidosis.PhD thesis 2012.
Strookappe et al. Predictors of fatigue. Respir Med 2016.
Bewegen en ziekte
Preventie en risico - vermindering
• dementie
• hart- en vaatziekten
• osteoporose
• overmatige achteruitgang musculaire
systeem (sarcopenie)
•. . .
Pedersen et al. Exercise as medicine – evidence for prescribing exercise as therapy
in 26 different chronic diseases. Scand J Med Sci Sports. 2015;25:1-72.
Bewegen en acute ziekte
Acute ziekte
•
•
•
•
IC-opname
multi-orgaanfalen
snelle fysieke achteruitgang
vertraagd herstel
•
Een week na ontslag van IC
•
Vroeg mobilisatie en training
• 73% van patienten loopt niet
• 46% van patienten loopt niet
Bewegen en chronische ziekte
Chronische systemische ontsteking
Fysieke training
• toename productie anti-ontsteking cytokines
• afname productie pro-ontsteking cytokines
Eenmalige training laat deze effecten reeds
zien!
Gleeson et al. The anti-inflammatory effects of exercise: mechanisms and
implications for the prevention and treatment of disease. 2011; Nature
Reviews Immunology:11:607-15.
Fysieke training bij sarcoïdose
Literatuur fysieke training en ILD
•
5 studies
Positieve resultaten
•
•
•
inspanningsvermogen
kwaliteit van leven
moeheid
Studie naar effect training
Design
• 12 weken trainingsprogramma
(inspanningsvermogen/spierkracht)
• 90 sarcoïdosepatiënten
•
groep I (n=49): gesuperviseerd fysiek
trainingsprogramma
•
groep II (n=41): geen training
Strookappe B. et al. Benefits of physical training in sarcoidosis. Lung 2015.
Inspanningsvermogen
+4m
Strookappe B. et al. Benefits of physical training in sarcoidosis. Lung 2015.
Moeheid
Strookappe B. et al. Benefits of physical training in sarcoidosis. Lung 2015.
Studie longfibrose
Design
• 12 sarcoïdose patiënten met longfibrose
(stadium IV)
• 12 longfibrose patiënten
• 12 weken trainingsprogramma
(inspanningsvermogen/spierkracht)
Resultaten
• loopafstand: verbetering 51 en 29 meter
• >10% verbetering loopafstand: 50% patiënten
• >10% verbetering spierkracht: 58% patiënten
Strookappe B. et al. Benefits of physical training in patients with idiopathic
or end-stage sarcoidosis-related fibrosis. SVDLD 2015.
Inspanningsvermogen
Longfibrose
Sarcoïdose
Verschil tussen 6 min. wandeltestuitslag
voor en na 12 weken training (% van de norm)
Strookappe B. et al. Benefits of physical training in patients with idiopathic
or end-stage sarcoidosis-related fibrosis. SVDLD 2015.
Samenvattend
Fysieke training:
• is veilig gebleken
• verbetert spierkracht
• verhoogt inspanningsvermogen
• vermindert moeheid
Onafhankelijk van:
• leeftijd
• geslacht
• uitgangssituatie longfunctie
• ziekte-activiteit
• medicatie
Fysieke training I
Aanmelding door medisch specialist
Screening door fysiotherapeut
• Voor aanvang en na 3 maanden
• spierkracht
• inspanningsvermogen
• inventarisatie moeheid / klachten
Fysieke training II
Training op maat
• individuele aanpak, gericht op beperkingen
• eerste sessie(s): ‘aftasten’
• 2 x per week gesuperviseerd trainen
• duur: minimaal 30 minuten per keer
Opbouw training
• uithoudingsvermogen (50%)
• intervaltraining
• perifere spierkrachtfunctie (50%)
• spierkracht/uithoudingsvermogen
Interval training: verhouding arbeid-rust 1:3
Training met zuurstof
• Indicatiestelling door arts
• Desaturatie bij inspanning
• Zuurstof suppletie
• Verminderen kortademigheid / desaturatie
• Hogere trainingsintensiteit haalbaar
• Effectiviteit training hoger
• Meer onderzoek nodig
Conclusie
• geen sarcoïdosepatiënt is hetzelfde
• moeheid is groot probleem
• belastbaarheid niet alleen longfunctie
• geen standaard therapie
• fysieke training verbetert fysieke fitheid
• fysieke training is zinvol bij sarcoïdose