presentatie van Sabine Hunnius

9/13/2012
De wereld door de ogen van een baby
Boekstart Inspiratiedag
13 september 2012
Wat gebeurt er in dat hoofdje?
De geheimen van het babybrein
Sabine Hunnius
De wereld door de ogen van een baby
Hoe neemt een baby zijn omgeving
waar?
Kunnen pasgeboren baby’s zien?
Horen?
Hoe ontwikkelen zich de hersenen
van een baby?
Hoe kunnen we de ontwikkeling van
een baby stimuleren?
Hoe neemt een baby zijn omgeving
en de mensen in zijn omgeving
waar?
De habituatiemthode
Het begin van babyonderzoek
Babydagboekjes:
Clara Stern beschreef de ontwikkeling,
met name de taalontwikkeling, van
haar drie kinderen (1907-1914)
Zien, horen & voelen
• Dankzij deze onderzoeksmethodes
veel kennis over wat baby’s kunnen
zien, horen, voelen of proeven
1
9/13/2012
Wat een pasgeboren baby kan zien
Wat een pasgeboren baby kan horen
• Pasgeborene baby’s zien duidelijk
slechter dan volwassene
• Gezichtsscherpte 1/30 van een
volwassene
• Zien het best op een afstand van
20-30 cm
• Kleurenzien: nog gebrekkig (rood
voor geel, blauw, groen)
• Preferentie voor contrast
• Rond 6 maanden: vergelijkbaar met
volwassenen
Onderzoek naar het babybrein
• Pasgeborene horen redelijk
goed (echter niet even goed
als een gezonde volwassene)
• Preferentie voor menselijke
stemmen en voor taal
• Preferentie voor de stem van
moeder, later ook voor stem
van de vader
• Al pasgeboren baby’s kunnen
het verschil tussen klanken
horen, herkennen zelfs eerder
gehoorde verhaaltjes
De hersenen
Dendrieten
Cellichaam
Axon
Axonuiteinde
• Recent steeds meer onderzoek naar hersenontwikkeling en de
samenhang tussen hersenen en gedrag
De hersenen
Myeline
De hersenen
Frontaalkwab
grijze stof
witte stof
2
9/13/2012
Het prille begin: hersenontwikkeling
voor de geboorte
Methoden van hersenonderzoek
• Hersencellen beginnen al vroeg tijdens
de zwangerschap te ontstaan
• Tussen 6e en 18e week snelste
ontwikkeling: op gegeven moment
ontstaan er in de hersenen van de
foetus 250.000 hersencellen per minuut
• Geboorte en migratie van hersencellen
• Bijna alle neuronen worden voor de
geboorte gevormd
• Inside-out patroon van
hersenontwikkeling
Brown, Estroff, & Barnewolt (2004)
Kramer & Schlemmer (2006)
Hersenontwikkeling na de geboorte
Hersenontwikkeling na de geboorte
pasgeboren
• Grootste deel van de hersenontwikkeling vindt na de geboorte
plaats
• Synaptogenese (begint in de 7e week van de zwangerschap,
maar vindt tot 80% na de geboorte plaats)
6 maand
Hersenontwikkeling na de geboorte
1 maand
3 maand
• Hersenontwikkeling niet slechts
toename: blooming & pruning
• Verbindingen tussen hersencellen
zijn in overvloed gevormd
• Netwerk is nog maar weinig efficiënt
en bevat veel overtollige
verbindingen
• Ongeveer de helft van alle synapsen
wordt weer weggesnoeid en
uiteindelijk blijven alleen de meest
actieve en effectieve verbindingen
over
15 maand
24 maand
Waarom zo ingewikkeld?
• Waarom ontstaan er niet meteen minder
synapsen, namelijk precies het aantal dat
later nodig zal zijn?
→ invloed van omgeving op
hersenontwikkeling
• Voorbeeld:
taalontwikkeling
Werker & Tees (2002)
3
9/13/2012
Waarom zo ingewikkeld?
Wie hoort het verschil
tussen “Ra” en “La”?
Invloeden op de hersenontwikkeling
• Ratjes die samen met een groep
soortgenoten in een grote kooi
met speelgoed erin opgroeiden,
bleken later grotere hersenen
met een zwaardere, dikkere
hersenschors te hebben dan
ratten in een prikkelarme
omgeving.
• Hun hersencellen waren
gemiddeld groter en beter met
elkaar verbonden.
Black & Greenough (1986)
Kuhl et al. (2006)
Hoe kan de hersenontwikkeling
gestimuleerd worden?
Onderzoek naar Baby DVDs
Onderzoek naar Baby DVDs
Wat werkt wel?
Samen boekjes lezen!!
- afgestemd
- interactief
Effecten op taalontwikkeling
(woordenschat) &
Lezen als gewoonte
4
9/13/2012
Wat werkt wel?
Een muzikale opvoeding en
het leren bespelen van een
instrument bevordert de
cognitieve ontwikkeling van
een kind.
Wat werkt wel?
Een liefdevolle, stimulerende
omgeving is cruciaal voor
vorming en de groei van hun
hersenen en een optimale
ontwikkeling.
Onderzoeksmethoden
De wereld door de ogen van een baby
•
•
•
•
Hoe neemt een baby zijn omgeving waar?
Hoe neemt een baby de mensen in zijn
omgeving waar?
Vanaf welke leeftijd begrijpen baby’s al wat
andere mensen zeggen en doen?
Hoe doen zij dat?
Welke (hersen-)processen spelen hierbij een
rol?
Onderzoeksmethoden
Oogbewegingsonderzoek
• Precieze oogbewegingsmeting
• Oogbewegingen tijdens
handelingsobservatie kunnen
ons vertellen wat een baby
verwacht en weet.
5
9/13/2012
Hunnius & Bekkering (2010, Developmental Psychology)
Hunnius & Bekkering (2010, Developmental Psychology)
Handelingen & voorwerpen
Handelingen & voorwerpen
Hunnius & Bekkering (2010, Developmental Psychology)
Hunnius & Bekkering (2010, Developmental Psychology)
Wat verwacht de baby?
Handelingen & voorwerpen
Wat verwacht de baby?
Handelingen & voorwerpen
Baby Lois (8 maanden oud)
Onderzoeksmethoden
Baby Stef (12 maanden oud)
Onderzoeksmethoden
6
9/13/2012
Junge, Cutler, & Hagoort (in press, Neuropsychologia)
Onderzoeksmethoden
ERP analyse
• Woordleren
• Voorspellen van latere
taalontwikkeling
Onderzoeksmethoden
Hunnius, Bekkering, & Cillessen (2009; European Journal of Developmental Science)
Onderzoek naar coöperatie bij peuters
Hunnius, Bekkering, & Cillessen (2009; European Journal of Developmental Science)
Hunnius, Bekkering, & Cillessen (2009; European Journal of Developmental Science)
Onderzoek naar coöperatie bij peuters
Onderzoek naar coöperatie bij peuters
• Eye-tracking taak: Meet intentie- en
handelingsbegrip
• Coöperatie taak: Meet gedrag tijdens
interactie met leeftijdsgenootje
7
9/13/2012
Hunnius, Bekkering, & Cillessen (2009; European Journal of Developmental Science)
Hunnius, Bekkering, & Cillessen (2009; European Journal of Developmental Science)
Onderzoek naar coöperatie bij peuters
Gedrag tijdens de coöperatie taak
Succes op de taak
Mislukken van de taak
Hunnius, Bekkering, & Cillessen (2009; European Journal of Developmental Science)
Hunnius, Bekkering, & Cillessen (2009; European Journal of Developmental Science)
Gedrag tijdens de coöperatie taak
Handelingsbegrip en coöperatie
Dominant gedrag
Prosociaal gedrag
• Nauwe samenhang tussen handelingsbegrip en de
kwaliteit van de sociale interactie.
Bedankt…
Meer weten?
Verder lezen?
www.BabyResearchCenter.nl
8