Mazzeltov - Vrouwen van Nu

“Mazzeltov”
Excursie van de Vrouwen van Nu-Teteringen naar de Joodse Wijk in Antwerpen.
25 mei 2016
Een korte samenvatting…
We zijn na een voorspoedige busreis aangekomen in Antwerpen, waar we
werden onthaald met koffie en thee en lekkers. Daarna gingen we in twee
groepen (elke groep met een gids) wandelen door de Joodse Wijk.
De gids vertelde veel……
Er wonen 24.000 Joden in Antwerpen. Aan het einde van de 15e eeuw kwam
de eerste groep Joden uit Spanje. Alle niet-Christelijken werden uit dat land
verdreven. Een groep kwam, vanwege de haven, terecht in Antwerpen.
In 1585 sloten de Hollanders de haven af: de val van Antwerpen. De Joden
vertrokken naar Amsterdam. Vervolgens kwam in de 19e eeuw de derde groep
Joden naar Antwerpen. Deze groep kwam vanuit Polen, verjaagd door de
Russen (pogroms). De meesten van deze derde groep zijn omgekomen in de
tweede wereldoorlog.
In Brussel wonen meer Joden (veelal orthodoxe joden)dan in Antwerpen. In
Antwerpen wonen de ‘Chassidische Joden’ bij elkaar. Vrijwillig, niets wordt
opgelegd.
Je bent Jood als je moeder Jodin is.
Er zijn 613 regels die dagelijks worden gevolgd. Chassidische Joden veranderen
de regels niet: “als je nu een millimeter verandert, is het volgend jaar een
meter”.
Het belangrijkste boek is de Thora. Dat zijn boekrollen van met de hand
geschreven wetten op perkament. Door rollen te gebruiken hoeft men er niet
meer met de handen aan te komen. Wanneer de letters niet meer te lezen zijn
wordt de Thorarol, net als een mens, begraven. Joden mogen niet gecremeerd
worden. In de Tweede wereldoorlog werden de Thorarollen verbrand, evenals
de Joden zelf: dat was dramatisch.
De Talmoed verduidelijkt de leefregels uit de Thora.
Enkele voorbeelden van regels zijn;
*De zevende dag is de sabbat: dat betekent rusten, echt rusten. De sabbat is
van vrijdagavond tot zaterdagavond. Je mag op deze dat niets nieuws creëren,
dus ook niet roken, het licht aan- of uit doen. Er wordt twee maal een
feestmaal gegeten, vrijdagavond (warm, net voordat de sabbat begint, er mag
immers tijdens sabbat niet worden gekookt) en zaterdagmiddag (een koud
maal). De sabbat is om in rust door te brengen met familie en vrienden.
* Pesach: het Joodse paasfeest. Duurt acht dagen. Herdacht wordt dat Mozes
het volk uit Egype leidde. Er was geen tijd om deeg te laten rijzen
vandaar de matzes. Er mag tijdens Pesach geen kruimel gewoon brood in huis
te vinden zijn. Dus: grote schoonmaak. Dus: je vertrekt uit je huis gedurende
pesach of je verkoopt je huis voor het symbolische bedrag van €1 en koopt het
acht dagen later voor hetzelfde bedrag terug.
*vrouwen zijn niet verplicht om te bidden. Zij zijn vanwege de zorg voor de
kinderen van alle tijdgebonden regels vrijgesteld. Mannen moeten drie keer
per dag bidden, liefst in de synagoge (Joodse kerk).
Met evenveel respect voor iedereen zijn er taken voor mannen en taken voor
vrouwen.
 Mikwe: een badhuis. Dit is een ritueel; je herstelt de band met God
d.m.v. water. Als man mag je hier gebruik van maken, het hoeft niet. De
vrouw maakt voor het eerst gebruik van een mikwe één keer vlak voor
het huwelijk, daarna elke achtste dag na de menstruatie. Je komt niet om
te baden, maar om onder te dompelen.
 Mesusa (gebedsrol bij de voordeur), met daarin het begin van de Thora:
“welkom Israël”. Refereert aan de Bijbel: God zou voor de achtste plaag
(om de farao zover te krijgen dat hij het Joodse volk uit Egypte zou laten
gaan), waarbij de oudste zoon van elk gezin gedood zou worden de
huizen voorbijgaan waar bloed op de deur zat. Nu geen bloed, maar een
gebedsrol.
 Keppeltje: mutsje. Wordt gezien als de hand van God. Houdt ons nederig,
de scheiding tussen de mens en het hogere.
 Pailles: bakkebaarden, krul. Het is niet nodig dat ze zo lang zijn. Het
kaakgewricht moet bedekt zijn.
Kleding: jongens zijn volwassen als ze 13 jaar zijn en Bar Mitswa gedaan
hebben. Ze hebben dan de volgende kleding aan: lange jas, wit hemd,
keppeltje, hoed, lange zwarte broek of kniebroek, zwarte schoenen.
Meisjes: geen blote voeten (dike kousen), rok over de knie, ellebogen
bedekt. De gehuwde vrouw dient het haar te bedekken met pruik, hoed of
shawl.
Eigenlijk kun je het vergelijken met onze kloosterordes van vroeger: men
leeft voor het geloof in de zuiverste vorm.
School: Vanaf het derde jaar leert een kind Hebreeuws van de moeder.
Daarna gaat het naar school. Veelal zijn de jongens en meisjes gescheiden.
Men is niet verplicht naar een Joodse school te gaan. Joods onderwijs kan
alleen gevolgd worden voor wat betreft het kleuter- lager- en voortgezet
onderwijs. Joodse scholen krijgen subsidie, maar moeten als tegenprestatie
voldoen aan het reguliere leerprogramma en Nederlands spreken. De
boeken komen ook uit het reguliere onderwijs. Foto’s van bijvoorbeeld
blote armen worden uit de boeken geknipt, zinnen die aanstoot geven
doorgestreept. Een kind krijgt 32 uur les en daarnaast nog 15 uur
godsdienstonderwijs. Kinderen gaan zes dagen per week naar school. Thuis
spreekt men veelal Jiddisch.
Voor Orthodoxe (lees: niet zo streng in geloof)Joden is studeren erg
belangrijk. Veel geleerden zijn Joden. (ook veel Nobelprijswinnaars!)
Chassidische Joden trouwen als ze achttien jaar zijn en zijn verplicht een
gezin te stichten. Mannen hebben geen tijd om te studeren (behalve de
Thora, elke dag) maar moeten hun gezin zien te onderhouden. Vrouwen
zorgen voor het gezin.
We hebben een heerlijke en uitgebreide koosjere lunch gebruikt bij de
Hoffy’s. Eén van de broers Hoffy gaf ons uitleg –doorspekt met Joodse
humor- over het eten. Hij vertelde o.a.
Koosjer betekent “rein”. Enkele voorbeelden van koosjer eten: men mag
alleen een dier eten met gespleten hoeven dat ook herkauwt (dus geen
varken). Of een dier met vinnen en schubben (dus geen oesters,
mosselen). Men mag geen bloed eten: het vlees wordt gespoeld, men
laat zout intrekken en spoelt het nogmaals (Dit uit respect voor Jacob,
die na het gevecht met de engel gewond was aan zijn dijbeen en mank
liep), melk en vlees wordt gescheiden (men heeft twee sets pannen,
twee keer bestek, enz). In het restaurant heft men twee keukens, twee
vaatwassers en er komt elke dag een rabbijn controleren of men
koosjere maaltijden bereidt.
Een wijze uitspraak: “als iedereen kennis maakt met een andere cultuur,
andere kleuren, andere gewoonten zou iedereen samen koosjer leven”.
Tot slot;
Als de man ‘goesting’ heeft gooit hij zijn keppeltje naar de vrouw. Komt
het terug: gebeurt er niks. Komt het niet terug…..dan mag hij het gaan
zoeken….!
Na een voorspoedige reis waren we –zonder de bekende files en dus
ruim op tijd- weer in Teteringen. We kunnen terugkijken op een
geweldige dag!
Namens Vrouwen van Nu-teteringen
Loni Houmes