In Europa stijgt ongerustheid over antisyndicaal klimaat

Internationaal Vakverbond
IVV-jaarrapport inzake schendingen van syndicale rechten in de wereld
In Europa stijgt ongerustheid over antisyndicaal klimaat
Brussel, 18 september 2007
Minder dan 10% van de Europese bedrijven respecteert de syndicale vrijheid
en geeft het collectief overleg alle kansen. Dat staat in het hoofdstuk ‘Europa’
van IVV-jaarrapport over de schendingen van de syndicale rechten in de
wereld. De vakbonden beklagen zich over een algemeen klimaat van
antisyndicale pesterijen door de werkgevers. Over België wordt in het rapport
ondermeer vermeld dat verscheidene werkgevers de gerechtelijke macht
hebben ingeschakeld met het oog op het verbieden van stakingspiketten.
Het zijn echter niet alleen de werkgevers die verantwoordelijk zijn voor het
toenemend antisyndicaal klimaat. Talrijke landen hebben hun arbeidswetgeving
zodanig gewijzigd dat nieuwe beperkingen werden opgelegd aan de
vakbondsrechten. Dit is m.n. het geval in de Russische Federatie waar
amendementen op de arbeidswet de vertegenwoordigende rol van de vakbonden
hebben ondergraven en het recht op collectieve onderhandelingen voor bepaalde
beroepen hebben afgeschaft. Ook Georgië kent een soortgelijk verschijnsel.
Ingevolge de goedkeuring van een nieuwe arbeidswetgeving kunnen de werknemers
nu zonder geldige reden worden ontslagen en vallen bepaalde domeinen niet langer
onder het collectief overleg.
In Wit-Rusland wil president Loukachenko blijkbaar een voorvechter zijn in het niet
eerbiedigen van de democratische vrijheden. Een aangekondigd antisyndicaal
wetsontwerp zou immers de oprichting van een vakbond buiten de door de Staat
gecontroleerde Federatie van vakbonden van Wit-Rusland (FPB) vrijwel onmogelijk
maken. De nieuwe wet, die zonder enige twijfel de vestiging van een syndicaal
monopolie op het oog heeft, zou eveneens de ontbinding van de onafhankelijke
vakbonden kunnen vergemakkelijken. Deze laatste worden al jaren gepest en het
merendeel van de aanvragen tot registratie wordt afgewezen. Bedreigingen met
ontslag aan het adres van de werknemers die weigeren de onafhankelijke
vakbonden te verlaten, zijn schering en inslag. De Europese Unie heeft in december
fel gereageerd op deze schendingen van de vakbondsrechten en besloot toen de
handelsvoordelen voor Wit-Rusland op te schorten. Niettegenstaande wanhopige
pogingen van de Wit-Russische regering om de sanctie te ontlopen, is ze in juni 2007
in werking getreden.
Ons jaarrapport brengt een sprankel hoop uit Bulgarije, waar de Raad van Europa
besloten heeft het stakingsverbod in de sectoren energie, communicatie en
gezondheidszorg op te heffen. In Moldavië echter hebben de onafhankelijke
vakbonden moeilijke tijden doorgemaakt. Zij worden door de regering onder druk
gezet. Die heeft geprobeerd hen ertoe te dwingen het lidmaatschap van de
Confederatie van vakbonden van de Republiek Moldavië (CRSM) op te zeggen en
zich aan te sluiten bij Solidaritatea, een regeringsgezinde organisatie. Uiteindelijk
werden beide organisaties verplicht te fuseren in juni 2007. De bedrijven van de
privé-sector en van de Staat ondergingen eveneens de bemoeizucht van de
gemeentelijke overheden van Chisinau. Die dreigden ermee hun vergunning in te
trekken en hun activiteiten te belemmeren indien ze er niet in slaagden de
onafhankelijke vakbonden in de gewenste richting te beïnvloeden.
De antisyndicale stroming wordt sterker in Bosnië Herzegowina, waar acht
werknemers werden ontslagen enkel en alleen omdat zij in hun onderneming een
onafhankelijke vakbond hadden opgericht. Daarenboven wordt elk verzoek van de
SSSBIH, de meest representatieve syndicale confederatie, om registratie steeds
door de regering afgewezen. Ondertussen kregen haar voorzitter, Edhem Biber, en
zijn gezinsleden bedreigingen toegestuurd wegens hun vakbondsactiviteiten.
« Jarenlang reeds leggen veel werkgevers en gezagsdragers in Centraal- en OostEuropa er zich op toe de ontwikkeling van een onafhankelijk syndicalisme
schaamteloos tegen te werken », zo verklaarde Guy Ryder, algemeen secretaris van
het IVV, en hij voegde er nog aan toe:« Deze tendens begint zich ook in Europa, toch
de bakermat van de maatschappelijke dialoog, een weg te banen ».
Ook Litouwen vormt geen uitzondering op de regel. De nationale Litouwse
confederatie werd geconfronteerd met zeer betwistbare beweringen over
verduistering. De overheid beval een huiszoeking in de kantoren van de confederatie
en in de woning van de voorzitter die tot nader order verbod kreeg deel te nemen
aan vakbondsactiviteiten. De vakbonden van de openbare sector in Turkije gingen
verder gebukt onder een waanzinnige staatsinmenging en sommige leden kregen
een boete opgelegd en werden geconfronteerd met disciplinaire maatregelen.
Het jaarrapport van het IVV maakt melding van talloze klachten over intimidatie van
vakbondsmilitanten. Dit is het geval in de Russische Federatie waar het bedrijf
Surgutneftegaz, dat zich toelegt op de ontginning van olie en gas, de leden van de
vakbond voor de rechter heeft gesleept. Er volgden ook ontslagen en inhouding van
wedde en dit allemaal ingevolge de oprichting en de registratie van de vakbond. De
maatschappij GM-AvtoVaz heeft de communicatiekanalen van het vakbondscomité
doorgeknipt en de vicevoorzitster zonder geldige reden ontslagen.
De werkgevers in Polen konden niet achterblijven. Hoewel antisyndicale
discriminatie bij wet verboden is, werden minstens 37 vakbondsmensen doelgericht
ontslagen. De helft van hen waren kaderleden. Bedreigingen, pesterijen en directe
ontslagen zijn schering en inslag. Een beveiligingsfirma uit de privé-sector nam zelfs
haar toevlucht tot een geheim onderzoek en tot vervalste identiteiten om de vakbond
van het bedrijf onderuit te halen en te breken. Ook twee multinationals hebben zich
onderscheiden door hun antisyndicale houding. Het gaat om Frito Lay Poland –
dochteronderneming van Pepsi Co - en Media Markt. Antisyndicale pesterijen zijn
eveneens verspreid aanwezig in Turkije, waar stakers te kampen krijgen met het
gewelddadig optreden van de politie en met arrestaties. In Azerbeidzjan werden 700
personen uit één bedrijf ontslagen: het was een strategisch opgezet spel om de
vakbond te nekken.
De vakbonden hebben het erg moeilijk om in het Verenigd Koninkrijk door de
werkgevers te worden erkend. Dit blijkt uit een onderzoek dat in april 2006 werd
bekendgemaakt door de TUC en door het Departement Onderzoek
Arbeidsaangelegenheden, een vakbondsinstelling.
In België hebben verscheidene werkgevers verder de gerechtelijke macht
ingeschakeld om uitspraken en dwangsommen in de wacht te slepen, teneinde met
staking verbonden activiteiten, in het bijzonder de stakingspiketten, te verbieden. De
gevraagde dwangsommen schommelden tussen 500 euro per inbreuk tot 2.500 euro
per persoon en per uur. Diverse rechtbanken, waaronder die van Dinant en Hasselt,
hebben het inzetten van de ordediensten tegen stakingspiketten toegelaten. Aan de
andere kant werd een werkgever in november 2006 veroordeeld, omdat hij vorig jaar
met zijn wagen was ingereden op vakbondsmilitanten die deelnamen aan een
protestbetoging tegen de inmenging van rechtbanken bij sociale conflicten.
De Zwitserse regering heeft een beslissing van de Internationale Arbeidsorganisatie
(IAO) over de ontoereikende bescherming van vakbondsvertegenwoordigers botweg
betwist. Minstens 5 vakbondsafgevaardigden werden in Zwitserland in de loop van
het jaar ontslagen.
Het volledige jaarrapport is te lezen op http://survey07.ituc-csi.org/
Het IVV, opgericht op 1 november 2006, vertegenwoordigt 168 miljoen werknemers
die aangesloten zijn bij 305 nationale vakbonden in 153 landen en regio’s.