verspreiding herderstasje Bestuiving
advertisement
Planten - families Carolien van der Graaf Programma Luisteren (20 min) • Korte herhaling vorige les • Kenmerken plantenfamilies Doen (10 min): • Quiz test je kennis (15 min) Luisteren (1 min) • Korte toelichting op handige flora’s, cursussen Definitie van een soort ? organismen, die vruchtbare nakomelingen produceren … Planten systematiek 1. Wieren 2. Sporenplanten 3. Zaadplanten: (bloemen) - naaktzadigen - bedektzadigen: (vrucht) -- eenzaadlobbigen -- tweezaadlobbigen (2 kiembladen) Bestuiving / bevruchting Zaad (vrucht) verspreiding steenvrucht doos splitvrucht noot / dop bes peul hauw Planten families 1.550 soorten 128 families Grassen: Watergentiaan: Orchideen: Deze les: - 550 algemeen - 1.000 zeldzaam - ca. 400 Rode Lijst - 112 beschermd - 165 soorten (1 beschermd) - 2 soorten (1 beschermd) - 40 soorten (40 beschermd) - 8 families 32 soorten (0 beschermd) van de 640 (9 beschermd) Samenvatting totaal DUIN BOS OEVER OVERAL zand/kalk schaduw, gematigd, bosgrond nat-vochtig, rijk voedselrijk echte koekoeksbloem vogelmuur zevenbladdagkoekoeksbloem anjer akkerhoorn-bloem composieten muizeoortje voorjaarszonneboem duizendblad klein kruiskruid kruisbloemen grote zandkool look-zonder-look pinksterbloem herderstasje schermbloemigen peen zevenblad watereppe fluitenkruid lipbloemen valse salie bosandoorn watermunt hondsdraf vlinderbloemen kruipend stalkruid robinia voederwikke witte honingklaver ruwbladigen slangekruid gevlekt longkruid moeras vergeet-me-nietje smeerwortel roos eglantier geel nagelkruid moerasspirea zilverschoon 1. Anjers Kenmerken Dagkoekoeksbloem 1 Blad: tegenoverstaand, gaafrandig, ongesteeld 2 Kroon: 5 losse kroonbladen, diep ingesneden 3 Dichazium: stengel splitst steeds in 2-en anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bestuiving - verspreiding Dagkoekoeksbloem zweefvlieg op dagkoekoeksbloem citroenvlinder op ruige anjer zilveren maan op echte koekoeksbloem Bestuiving = INSECTEN - bestoven door dagvlinders, nachtvlinders, wilde bijen, hommels Verspreiding = WIND - vrucht: doosvrucht openspringend Standplaats = GRAS & ZOOM anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 2. Composieten Kenmerken Voorjaarszonnebloem 1 Bloeiwijze: hoofdje, samengestelde bloem met lint- / buisbloemen, geen kelk maar omwindsel 2 Vrucht: nootje (met kroon of pluis/pappus) 3 Blad: vaak wortelrozet (geen officieel kenmerk) anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bestuiving - verspreiding Voorjaarszonnebloem distelvlinder distelboktor wespenboktor Bestuiving: INSECTEN - Stuifmeel & nectar - Makkelijk bereikbaar insecten met korte tong - Vliegen, kevers, bijen (met korte tong) - Veel insecten op distels: distelboktor, distelvlinder Zaadverspreiding: WIND - Vrucht is een nootje (klein, droog, niet openspringend ) - met kroon, pluis, pappus anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Eetbaar Voorjaarszonnebloem Zonnebloem, sla, andijvie, witlof, artisjok… artisjok sla witlof andijvie anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 3. Kruisbloemen Kenmerken herderstasje 1 Bloem: 4 kroon/kelk bladen, 6 meeldraden: 4 lang, 2 kort 2 Vrucht: hauw of hauwtje 3 Bloeiwijze: tros, bloemen en vruchten tegelijk anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bestuiving - verspreiding herderstasje anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos koolwants witje Bestuiving: INSECTEN, ZELFBESTUIVING - Nectar onderin de bloem Zaadverspreiding: OPENSPRINGEN - Vrucht = hauw / hauwtje - Kleine zaden via wind, drijvend via water, - Kleverig omhulsel via dieren Standplaats: KRUIDLAAG, CULTUURVOLGER oranjetip Eetbaar herderstasje anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos kool, koolzaad, mosterd, mierik, radijs, tuinkers mosterd kool sterrekers radijs 4. Schermbloemen Kenmerken zevenblad 1 Bloeiwijze: scherm 2 Blad: spreidbladig, samengesteld met bladschede peen anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bestuiving - verspreiding zevenblad Bevruchting = insecten - massa-effect - veel insecten, ook zelfbestuiving - meeldraden boven scherm - nectar makkelijk bereikbaar Verspreiding = wind / water / dier - vrucht: 2-delige splitvrucht - ribben (= vleugel) / drijvend zaad / klit zweefvlieg Standplaats = OEVER / MOERAS - Grasland en bosrand / zoom soldaatje anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Eetbaar of giftig ? zevenblad eetbaar: anijs, bleekselderij, dille, karwij, kervel, komijn, koriander maggie, pastinaak, peen, peterselie, venkel bleekselderij peen anijs karwij anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos peterselie giftig: gevlekte scheerling, waterscheerling, dolle kervel, bereklauw furocumarinen huidirritatie gevlekte scheerling waterscheerling dolle kervel reuzen bereklauw 5. Lipbloemen Kenmerken Paarse dovenetel 1 Bloem: 2-zijdig symmetrisch kelk: 5 tanden schijnkrans 2 Stengel: vierkant 3 Blad: enkelvoudig kruislings tegenoverstaand anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bevruchting - verspreiding Paarse dovenetel Bestuiving = INSECTEN - Onderlip is landingsplaats met honingmerk - Nectar onderaan buis (> 1 cm) - Haarring beschermt de nectar - Hommels, bijen, inbraak door aardhommel metselbij Zaadverspreiding = DIEREN / WIND - Vrucht = 4 nootjes, splitvrucht / dopvrucht - Kelk wordt stekelig klitverspreiding - Stengel verhout nootjes weggeslingerd Standplaats = - wolbij anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Genezing, sier en kruiden Paarse dovenetel Kruiden: basilicum, bonekruid, munt, lavendel, marjolein / oregano, rozemarijn, tijm basilicum tijm oregano marjolein anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos salie munt 6. Vlinderbloemen Kenmerken Kruipend stalkruid 1 Bloem: 2-zijdig symmetrisch schip: vlag, zwaarden, kiel 2 Vrucht: peul 3 Blad: geveerd met steunblad anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bevruchting - verspreiding Kruipend stalkruid hommels Bestuiving = INSECTEN - Specialisatie = veel kruisbestuiving - Stuifmeel + nectar aan voet vruchtbeginsel - Kiel omsluit meeldraad en stamper - Zwaard = hefboom om kiel te bewegen - Sterke insecten met lange tong hangerbij zandbij Zaadverspreiding = OPENSPRINGEN / DIER - Vrucht = peul - 2-kleppige doosvrucht - klitten, voedsel klaverdikpootbij hangerbij anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Eetbaar Kruipend stalkruid Erwten, bonen, peulen, linzen, pinda, … spersiebonen pinda’s doperwten linzen Stikstofbinding uit lucht: - symbiose met wortelknolbacterien (Rhizobium) - groenbemesting wortelknolbacterien Standplaats: ZOOM - overgang gras bos - geen echte pionier/bosplant - droge, luchtige bodem peulen anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 6. Ruwbladigen Kenmerken Slangenkruid anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Plant (stengel/blad): ruw = haren 2 Kroon: 5 met kroonschubben 3 Bloeiwijze: schicht Bernagie Bevruchting - verspreiding Slangenkruid Bestuiving = INSECTEN - Typische insectenbloemen - Nectar door keelschubben beschermd tegen vocht/dieren - Hommels, bijen vlinders, wolwevers, zweefvliegen Sachembij Zaadverspreiding = MIEREN - Vrucht = nootje, 4-delige splitvrucht - Kelk groeit uit na bloei - Mierenbroodje, vlezig aanhangsel, verspreiding door mieren Standplaats = anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 8. Rozen Kenmerken Eglantier 1 Bloem: - Kroon en kelk: 4 / 5 - Veel meeldraden 2 Blad: - verspreid - meestal met steunblad anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bevruchting - verspreiding Eglantier kramsvogel hazelmuis das braamsluiper Bestuiving: INSECTEN - Veel stuifmeel, soms ook nectar - Bereikbaar voor insecten met korte tong - Vliegen, kevers, bijen Zaadverspreiding: DIEREN - Besvrucht: vogels, dieren, insecten - Apomixis = vruchtvorming zonder bevruchting (uit bastaards) Standplaats: ZOOM / STRUWEEL anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Eetbaar Eglantier appel, peer, kers, pruim, abrikoos, perzik, braam, framboos, aardbei anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Quiz ? Quiz
