PowerPoint-presentatie

OR en pensioen
Mr. Helga Bronsveld-Taute
Organisatieadviseur SBI
Houten, 22 november 2012
Pijlers pensioensysteem Nederland
Er zijn 3 pijlers voor ons pensioensysteem:
• 1. de AOW (omslagstelsel) 50%
• 2. aanvullend pensioen (kapitaaldekking) 45%
• 3. individuele besparingen, pensioenverzekeringen
5%
• Totaal gespaard vermogen van ong. 1000 mrd.
165% BNP
Structuur in de pensioenwet
werkgever
werknemer
pensioenuitvoerder
Pensioenreglement
startbrief
Pensioenuitvoerders
Er zijn 5 soorten pensioenuitvoerders:
•
•
•
•
•
1. bedrijfstakpensioenfondsen (in 2010 92)
2. ondernemingspensioenfondsen (in 2010 417)
3. verzekeraars
4. (vrije) beroepspensioenfondsen (in 2010 13)
5. PremiePensioenInstelling (PPI) voor beschikbare
premieregelingen
Op dit moment 483 pensioenfondsen waarvan 107 in
liquidatie
Enkele cijfers over pensioenregelingen
Cijfers 2010 BedrijfstakPensioen
fondsen
Ondernemin Beroeps- en
gs-Pensioen ov.
fondsen
Pensioen
Fondsen
Totaal
Pensioenfondsen
Verzekeraar
Collectieve
Regelingen
Aantal
15.051.000
deelnemers
2.292.000
94.000
17.437.000
1.011.000
premies
21.5 mrd
6.6 mrd
455 milj.
28.6 mrd
Voorbeeld
ABP
Zorg&welzijn
Shell Philips
Notarissen,
huisartsen
Elementen voor goed pensioen
•
•
•
•
•
Welke elementen bepalen de waarde van het
pensioen?
Soort pensioenregeling
Franchise
Opbouwpercentage
Toeslagen (Indexering)
Eigen bijdrage
Soorten pensioenregelingen
Globaal zijn er 3 soorten regelingen te
onderscheiden:
1. eindloon : norm laatstgenoten loon
2. middelloon: norm gemiddeld genoten loon
3. beschikbare premie regeling: norm beschikbare
premie
Meeste Bedrijfstakpensioenfondsen en
Ondernemingspensioenfondsen hebben middelloon
pensioen
Middelloonregeling
4
diensttijd
Beschikbare-premie-regeling
bijdragen werkgever
en werknemes
pensioen kapitaal
rendement
• aankoop uitkeringen
Beschikbare-premie-regeling
Verschil middelloon, eindloon ten opzichte van
beschikbare premieregeling:
Geen gegarandeerde uitkering maar een
gegarandeerde bijdrage in de premie.
• Geen zekerheid hoogte op te bouwen kapitaal, tenzij
er garanties worden afgesproken
• Geen zekerheid over hoogte pensioen dat met het
opgebouwde kapitaal kan worden ingekocht met 65
jaar
Franchise
Franchise
een vast bedrag dat van
het salaris wordt afgetrokken
i.v.m. AOW uitkering
Varieert tussen 9000 en 20.000
Salaris min de franchise
is de pensioengrondslag
(het gedeelte waarover je pensioen
opbouwt)
Hoe hoger de franchise des te lager
Is het pensioen
pensioen
grondslag
salaris
franchise
Opbouwpercentage
Opbouwpercentage: het percentage van de
pensioengrondslag dat per jaar aan pensioen wordt
opgebouwd
Bij eindloon vaak 1,75 % per jaar,
Bij middelloon variërend tussen 1,75 en 2,25%
Hoe hoger het percentage hoe meer pensioen
Regeerakkoord: Eindloon max.1,50% en middelloon
max. 1,75%
Toeslagen (indexering)
• Eindloon: geen toeslagen nodig voor actieven. Bij
inactieven (gepensioneerden en slapers) vaak geen
toeslagen.
• Middelloon: vaak toeslagen voor actieven en
inactieven
• Beschikbare premie: geen toeslagen (meer of minder
kapitaal). Bij aankoop pensioen kunnen toeslagen
worden ingekocht.
pensioen
Middelloonregeling met toeslag 2
4
diensttijd
Pensioenresultaat en toeslagen
Bron: Pensioen bestuur &
management 2009 (1)
Eigen bijdrage pensioenpremie
Afweging: wat is werknemer bereid te betalen voor
meer of behoud van pensioen
Meestal een zaak van CAO partners, echter soms ook
rol voor OR;
- via CAO of
- via arbeidsovereenkomst of arbeidsreglement
- via instemmingsrecht als het gaat om pensioen bij
een verzekeraar
OR en Pensioen
De OR heeft geen bevoegdheden op
gebied van arbeidsvoorwaarden op grond van de WOR!
Pensioen is uitgesteld loon; een arbeidsvoorwaarde
Keuze WOR 1998: rol arbeidsvoorwaarden is
voorbehouden aan vakbonden.
Soms kent CAO wel rol toe aan OR bv. eigen bijdrage
pensioenpremie.
OR en verzekerd Pensioen
De OR met een pensioen bij een verzekeraar heeft
echter instemmingsrecht (art. 27 lid 1 sub a WOR) over
iedere invoering, wijzing of beëindiging van een
pensioenverzekering.
Een wijziging is minimaal 1 keer per 5 jaar aan de orde.
Bij wijziging pensioenregeling zonder instemming
beroep op nietigheid binnen 30 dagen.
Rechtsgang via bedrijfscommissie of kantonrechter
OR en verzekerd Pensioen
CAO afspraken over pensioen doen instemmingsrecht OR
vervallen.
Rol OR is voor deze categorie zeer belangrijk:
Probleem bij deze instemmingsaanvragen; het gaat over veel
geld, het betreft de arbeidsvoorwaarden van werknemers en de
materie is ingewikkeld.
Inhuren adviseur is noodzakelijk!
OR en BPF
Medezeggenschap bij Bedrijfstakpensioenfonds(BPF):
Bestuur: vakbonden mogen de helft van bestuurders voor het
BPF aanleveren.
Deelnemersraad: leden benoemd door vakbonden of
voorgedragen door vakbonden en gekozen door de deelnemers,
Taak gevraagd en ongevraagd advies over tal van onderwerpen
van de pensioenregeling. Beroepsmogelijkheid op
Ondernemingskamer
Verantwoordingsorgaan: toetsing gevoerde beleid en
beleidsvoornemens door werknemers, werkgever en
gepensioneerden. Vaak samengesteld vanuit deelnemersraad
Ve
OR en BPF
OR geen instemmingsbevoegdheid over pensioen, maar:
- OR dient bij fusie, overname of wijziging bedrijfsactiviteiten te
controleren of verplichtstelling nog van toepassing is.
- OR is wel instemmingsbevoegd voor excedentregelingen boven
BPF niveau
- OR is wel instemmingsbevoegd over vrijwillige aansluiting bij
BPF
- let op bevoegdheden vanuit CAO voor OR bv. over eigen
bijdrage premie
- Contact vakbonden, deelnemersraden kan altijd, i.v.m. korten
regeling, hoogte eigen bijdrage, indexering
OR en OPF
Medezeggenschap bij
Ondernemingspensioenfonds(OPF):
Bestuur: art. 99 lid 5 PW, evenveel werkgevers als
werknemersvertegenwoordigers in het bestuur. Dit kan
op voordracht door OR of deelnemersraad of verkiezing
door en vanuit de deelnemers op een andere wijze,
waarmee de OR heeft ingestemd.
Deelnemersraad (facultatief): leden vaak benoemd door
OR of deelnemers, soms vakbonden
Verantwoordingsorgaan: leden vanuit deelnemersraad
OR en OPF
Medezeggenschap bij Ondernemingspensioenfonds(OPF):
OR geen bevoegdheid, maar:
- OR dient te weten hoe medezeggenschap bij OPF is geregeld;
eventueel zijn eigen positie daarin te versterken.
- OR is wel instemmingsbevoegd voor excedentregelingen
boven OPF niveau
- CAO of ondernemingsovereenkomst kan OR bevoegdheid
verlenen m.b.t. eigen bijdrage premie
- Contact vakbonden, bestuursleden, dan wel deelnemersraad
kan altijd, inzake dekkingsgraad, en indexering, eigen bijdrage.
Aandachtspunten OR en pensioen
• Let op bevoegdheden OR m.b.t. bestuursleden,
deelnemersraad OPF en BPF en onderhoudt desgewenst
contact
• Bij fusie of overname: controleer de gevolgen voor
pensioen en eventuele collectieve waardeoverdracht.
Overgang van onderneming kent afwijkende regels voor
pensioen
• Alle pensioenregelingen moeten nu worden aangepast:
pensioenopbouw, pensioenrichtleeftijd, let op hiaten bij
tijdelijke uitkeringen
• Let op de indexering, actieven en inactieven
• Let op kostenniveau regelingen vooral bij Beschikbare
premieregelingen.
Aandachtspunten OR verzekeraar
• Kosten huidig pensioen t.o.v. kosten nieuw
voorgesteld pensioen. Vooral bij beschikbare
premieregelingen of overgang van middelloon naar
beschikbare premieregelingen, is het belangrijk
vergelijkingen te maken (LNBB)
• Maatmensen laten uitrekenen (verschil huidig
pensioen - nieuw pensioen per soort deelnemer)
• Huur eigen deskundige in
• Verleen pas definitieve instemming na controle
eindversie van pensioenreglement en
uitvoeringsovereenkomst
Aandachtspunten OR verzekeraar
• Deelnemer/werknemer heeft recht op collectieve en
objectieve voorlichting
• Niet alleen de OR, maar ook de medewerker moet
instemmen bij wijzigingen in een regeling.
• Ken contractduur, let op indexering (jaarlijks
bespreken) en behaalde beleggingsrendement.
• Evalueer tijdig het functioneren van de verzekeraar.
• Zorg voor samenwerking met de verantwoordelijken
die kennis hebben. P&O (bondgenootschap)
Verzekeraars vs. Pensioenfondsen
Wat is het verschil tussen pensioenfondsen en
verzekeraars?
Verzekeraars
- meestal gericht op winst
- strengere financiële eisen gebaseerd op
zekerheidspercentage van 99,5%, rekenrente 3%
- kunnen failliet gaan
Verzekeraars vs. Pensioenfondsen
Pensioenfondsen:
• niet gericht op winst,
• minder strenge financiële eisen: gebaseerd op
zekerheidspercentage van 97,5%, rekenrente 4%
• kunnen niet failliet gaan, maar wel korten op rechten
Pensioenfondsen moeten een dekkingsgraad
hebben van minimaal 105%:
voorziening pensioenverplichtingen ten opzichte
van de waarde van de beleggingen
Verzekeraars vs. Pensioenfondsen
Als dekkingsgraad lager is dan 105%, moet er een
herstelplan komen om binnen 3 jaar (eenmalig 5
jaar) weer de vereiste dekkingsgraad te hebben.
Oorzaken problemen dekkingsgraad:
• Vergrijzing
• Sterftetabellen stijgende levensverwachting
• Lage rente
• Ook discussie over kostenniveau en kwaliteit
vermogensbeheer
Hoe kan dekkingsgraad omhoog?
• Korten op de toeslagen/indexering van actieven en
inactieven (gepensioneerden en ex-werknemers)
• Premie verhogen
• De pensioenregeling verslechteren (ABP mogelijk per
1-1-2013)
• Toezicht op kostenniveau en vermogensbeheer
• Wijze van berekening dekkingsgraad (marktrente of
meer langere termijnrente)
• Verhoging pensioenleeftijd
Overzicht ontwikkelingen pensioen
Commissie Goudswaard (‘Sterke tweede pijler’) in 2010:
Tussen 2000 en 2010 zijn pensioenpremies gestegen van
9 naar 25 miljard. Voor onveranderd doorgaan is
komende 20 jaar premiestijging van 40 a 50% nodig.
Oorzaken:
1. Sterk oplopende levensverwachting (ieder 7 jaar, 1
jaar erbij)
2. Bewegelijkheid financiële markten en lage rente
3. Vergrijzing maatschappij
Overzicht ontwikkelingen pensioen
Mei 2012: hoofdlijnenbrief Tweede Kamer meer
duidelijkheid over:
Nieuw Financieel Toetsingskader (meer transparantie
en beter bescherming tegen financiele schokken),
Nieuwe Pensioenwet (versterking governance)
• Januari 2015: invoering FTK en nieuwe Pensioenwet,
Januari 2014: wijziging pensioenrichtleeftijd van 65
naar 67 jaar
Overzicht ontwikkelingen pensioen
Regeerakkoord over pensioen:
1. AOW leeftijd versneld omhoog in 2018: 66 jaar en
in 2021: 67 jaar
2. Overbruggingsregeling voor vutter’s
3. Doorwerkbonus voor werknemers van 61 -65 jr; zij
kunnen met 65,5 jr met pensioen zonder financiële
nadelen.
4. AOW partner toeslag ingeperkt per 1-7-2014,
gezamenlijk inkomen is max 50.000
Overzicht ontwikkelingen pensioen
5. Nabestaandenuitkering duurt max. 1 jaar
6.Opbouwpercentage eindloon max 1,50% en
middelloon max. 1,75%
Het geheel kan voor jonge werknemers tot 23% minder
pensioenopbouw betekenen.
Doel: verlaging pensioenpremielast, betaalbaar houden
van middelloon en naar voren halen van
belastingheffing,
Pensioen?!
SBI Organisatieadvies
Organisatieadvies geeft:
1. Inhoudelijke trainingen op het gebied van:
strategisch beleid , financieel beleid, werkkosten,
pensioen, sociaal plan, reorganisatie en ontslag, HR
(functiewaardering, bepaalde CAO's), verdieping
advies en instemmingsrecht, wijziging
arbeidsvoorwaarden en rol OR
SBI Organisatieadvies
2. Second opinion
Inzake onderbouwing adviesen instemmingsplichtigeplichtige
onderwerpen, strategische
beleidsplannen, fusie, overname, sociaal plan,
reorganisatieplannen, overgang onderneming,
pensioen, werkkostenregeling, wijziging
arbeidsvoorwaarden, ontwerpen MZ structuur.
SBI OR advieslijn
OR advieslijn SBI, auteur van Inzicht in de OR Praktijkboek en
de Toolbox Ondernemingsraad, uitgegeven door SDU
Inzicht in de ondernemingsraad: volgt artikelen WOR
Inzicht in de OR Praktijkboek: onderwerp gestuurd met
• Verwijzing naar Inzicht WOR
• Quickscans! ja/nee route
• Vraag en antwoord! Op de meest gestelde vragen
• Verwijzing naar modellen! Toolbox Ondernemingsraad
Toolbox ondernemingsraad; modelbrieven, checklists,
contracten, zeer handig voor secretarissen,
Vragen?
SBI organisatieadvies
Advies en training over pensioenen
mr. Helga Bronsveld
mr. Dick Karssen
[email protected] [email protected]
06-53996121
06-53658914
OR advieslijn SBI 0343-473473
www.sbi.nl