Vitaal werken in goede conditie

Whitepaper - Vitaal werken in
goede conditie
Voeding en beweging voor een gezonde leefstijl
Door de vergrijzing schuift de pensioengerechtigde leeftijd alsmaar op en moeten we steeds langer doorwerken.
Gezondheid is daarbij van cruciaal belang. Een goede conditie maakt het werken makkelijker en het leven beter.
Dat is niet alleen een zaak van de werknemer, maar ook van de werkgever. Zo zijn werknemers met overgewicht
jaarlijks soms wel tien dagen meer ziek dan hun lichtere collega’s. Werknemers met diabetes verzuimen
gemiddeld bijna tien dagen per jaar, twee keer zo veel als de gemiddelde gezonde werknemer.
Sluipenderwijs krijgen steeds meer werkgevers te maken
met deze zogenaamde leefstijlziekten van hun personeel. Overgewicht neemt gestaag toe. Een op de acht
mensen leidt zelfs aan ernstig overgewicht. De kans op
ernstige aandoeningen als hart- en vaatziekten, kanker
en diabetes stijgt fors. Sinds 2001 is het aantal diabetes­
patiënten meer dan verdubbeld. De komende acht jaar
verdubbelt het aantal diabetespatiënten nogmaals, aldus
de Nederlandse Diabetes Federatie. Het zijn er dan
nagenoeg anderhalf miljoen. Over ruim twintig jaar is het
aantal mensen dat jaarlijks een hartaanval krijgt toe­
genomen tot 1,4 miljoen, aldus RIVM. Dat zijn er nu ‘nog
maar’ 850.000.
Wereldwijd wordt aangenomen door gezondheids­
deskundigen dat een ongezonde leefstijl verantwoordelijk is voor 6 procent van de coronaire hartziekten,
7 procent van type 2 diabetes, 10 procent van borst­
kanker, 10 procent van darmkanker en 9 procent van
het v­ oortijdig overlijden.
Om deze dramatische aandoeningen tegen te gaan,
moeten we niet alleen kijken naar artsen en therapeuten.
Iedereen heeft de opdracht om nu al in actie te komen
tegen ziekten die nauw samenhangen met leefstijl.
© Zorg van de Zaak | 160418 | Whitepaper - Vitaal werken in goede conditie
Zaak van de werkgever
Daaraan is meer te doen dan menigeen denkt.
Onderzoek laat telkens hetzelfde zien: meer bewegen en
verantwoorde voeding leiden tot een betere gezondheid
van werknemers. Hierdoor kan het ziekteverzuim dalen
met 10 tot 30 procent. Uit Amerikaans onderzoek komt
naar voren dat een gezonde leefstijl de werkgever bijna
honderd euro per werknemer per jaar kan opleveren.
Toch weten werkgevers soms niet goed wat ze hiervoor
moeten doen. Eten en bewegen zijn niet bepaald hun
verantwoordelijkheid. Desondanks hebben juist zij veel
mogelijkheden om hun personeel gezonder te maken.
Ongeveer een kwart van hun tijd brengen werknemers
door op de werkvloer. Daar geldt de zorgplicht van de
werkgever. Des te meer de werkgever faciliteert, hoe
lager het verzuim, hoe hoger de productiviteit en hoe
beter de duurzame inzetbaarheid.
Er zijn dan ook steeds meer werkgevers die initiatieven
nemen om de gezonde leefstijl van hun personeel te
bevorderen. Ze organiseren wandelclubs voor medewerkers, zetten tafeltennistafels neer, bieden gezonde
voeding aan in de kantines en geven zelfs tips voor
gezond koken.
1
Steeds meer werknemers vinden deze betrokkenheid
van hun werkgevers prettig. Onderzoek naar vitaliteit op
de werkvloer toont aan dat 70 procent van de werknemers behoefte heeft aan een gezondere lunch dan
nu vaak op het menu staat. Iedereen beseft dat een
gezonde leefstijl belangrijk is. Maar slechts weinigen
ervaren de steun vanuit hun omgeving. Mits dat op een
constructieve manier gebeurt, hebben werknemers baat
bij een werkgever die helpt om een gezonde leefstijl te
bevorderen.
Verantwoorde voeding maakt
gezond
Iedereen kent de snoepautomaat op kantoor en
de kroket in de bedrijfskantine. Voorbeelden van
onverantwoorde voeding, die we helaas op tal van
werkplekken toch tegenkomen. Terwijl verantwoorde
voeding doorslaggevend is voor een gezonde leefstijl.
Er is een rechtstreeks verband tussen voeding en
ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid, conditie en
uiteindelijk inzetbaarheid. Verantwoorde voeding draagt
dus bij aan productiviteit.
Toch gaan maar weinig werknemers gezonder eten als de
kroket wordt vervangen door een appel. Het aanbieden
van verantwoorde keuzes op het werk is effectiever als de
werkgever actief aanspoort om er gebruik van te maken.
Zo zijn er kantines die verantwoorde voeding goedkoper maken dan ongezond voedsel. De financiële prikkel
stuurt werknemers richting de verantwoorde voeding.
Er zijn ook werkgevers die hun personeel helpen om
thuis verantwoord te eten. Zij geven bijvoorbeeld kooktips en adviseren medewerkers hoe zij boodschappenlijstjes kunnen maken. Een weekplanning bij het doen
van boodschappen bijvoorbeeld, zorgt voor minder
impulsaankopen tijdens het winkelen. Door zulke adviezen spelenderwijs onder de aandacht te brengen, hopen
werkgevers hun medewerkers een duwtje te geven
richting een gezonde leefstijl.
Wat steeds vaker voorkomt is dat werkgevers fruit en
snackgroenten beschikbaar stellen, soms zelfs gratis en
onbeperkt. Andere werkgevers hebben hun automaten
met snoep, frisdrank en chips verwijderd. Die voegen
niets nuttigs toe aan de organisatie, terwijl ze wel ongezond gedrag in de hand werken.
Ook is het belangrijk als werkgever het goede voorbeeld
te geven: een manager die vette happen verorbert is
bepaald geen lichtend voorbeeld voor verantwoord eten.
Anderen hebben de pizza in de ban gedaan, populair
bij mensen die overwerken. In plaats daarvan worden
gezonde broodjes of salades aangerukt. Ook zijn er
werkgevers die bijeenkomsten organiseren over de voordelen van gezond eten. Sommige bedrijven organiseren
kookclubjes voor hun personeel en verspreiden boekjes
met voedingstips. Zo houden ze de aandacht vast voor
gezonde voeding.
Gezonde voeding stimuleren
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Inventariseer welke gezonde voeding werknemers op prijs stellen.
Maak afspraken over traktaties: trakteer bijvoorbeeld alleen binnen een afdeling of gezamenlijk. Dat
vermindert het aantal ‘taartmomenten’.
Stel gratis fruit beschikbaar.
Stimuleer de balansdag op het werk.
Zorg voor gezonde alternatieven in het bedrijfsrestaurant.
Hoe meer keuze, hoe meer mensen eten. Beperk het aanbod bij een borrel of evenement, en zorg voor
een goede balans tussen gezond en ongezond.
Plaats fruit en groentesnacks in de snackautomaat.
Kies voor een actief bedrijfsuitje.
Zorg voor gezamenlijke lunches: één op de tien werknemers zegt gezonder te eten in het bijzijn van
collega’s.
Stimuleer uw werknemers om gezonde maaltijden van thuis mee te nemen.
Maak gezonde producten in de bedrijfskantine goedkoper dan ongezonde.
© Zorg van de Zaak | 160418 | Whitepaper - Vitaal werken in goede conditie
2
Bewegen maakt werkfit
Voldoende bewegen is de andere factor van een
gezonde leefstijl. Ook hier is de werkgever aan zet, want
werknemers komen en gaan elke dag. Ze bewegen dus
al naar en op de werkplek. De slimme werkgever zorgt
ervoor dat hij deze mobiliteit omzet in gezond bewegen.
Daarvoor is aanleiding genoeg, want er zijn berekeningen die laten zien dat gezond bewegen kan leiden tot
een jaarlijkse besparing tot wel 400 miljoen euro aan
nodeloos verzuim in Nederland.
Ruim de helft van de werknemers beweegt onvoldoende, zo blijkt uit de vele onderzoeken die hiernaar
zijn gehouden. Zelfs werknemers die tijdens hun werk
in actie komen, bewegen vaak nog te weinig, zoals
bouwvakkers en chauffeurs. Werknemers met zittend
werk voldoen al helemaal niet aan de normen die gelden
voor voldoende beweging. Nederlanders zitten het
meest van alle Europeanen: gemiddeld 6,8 uur per dag.
Internationaal advies is langdurig zitten te vermijden en
een aaneengesloten zitperiode nooit langer dan een half
uur te laten duren.
Alle reden dus om het werk zo in te richten dat de
werknemer letterlijk in beweging komt. Allereerst omdat
dit rechtstreeks de gezondheid beïnvloedt. Minstens zo
belangrijk is het dat personeel eraan gaat wennen om in
actie te komen. Bewegen op het werk, stimuleert ook het
bewegen erbuiten. Werknemers met relatief beweeglijk
werk zijn in hun vrije tijd ook actiever. Dat geldt vooral
voor 35-plussers.
Bewegen op de zaak
•
•
•
•
•
•
•
Geef als leidinggevende het goede voorbeeld; niemand komt in beweging als de baas het niet doet.
Zet vitaliteitprogramma’s op en breng die onder de aandacht van sollicitanten. De gezonde kandidaat
voelt zich daardoor aangesproken. Zo selecteert u gezond personeel.
Zorg voor verplichte pauzes. Bijvoorbeeld door de internetverbinding even te stoppen of door
programma’s te installeren die op gezette tijden de pc on hold zetten.
Zorg voor faciliteiten buiten. Een bankje bijvoorbeeld, een terrasje. Dat nodigt uit om naar buiten te gaan.
Stimuleer lunchwandelen. Het vergroot de weerbaarheid van uw medewerkers, waardoor ze er de rest
van de dag weer vol energie tegenaan kunnen.
Faciliteer bewegen via bijvoorbeeld de fiets van de zaak of abonnementen op het openbaar vervoer.
Ontmoedig het gebruik van de auto.
Faciliteer beweging op het werk, bijvoorbeeld door een tafeltennistafel.
Gezond bewegen
In ons land gelden drie richtlijnen voor beweeggedrag:
1. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen geeft aan hoeveel lichaamsbeweging minimaal nodig is voor
de instandhouding en verbetering van de gezondheid. Een volwassene voldoet hieraan wanneer hij
minimaal vijf dagen per week minstens een halfuur per dag matig intensief beweegt.
2. De fitnorm is gebaseerd op de minimale hoeveelheid lichaamsbeweging die nodig is voor het bereiken
van een optimaal uithoudingsvermogen. Iemand voldoet aan de fitnorm als hij minstens drie keer per
week minimaal 20 minuten zwaar intensief beweegt.
3. Iemand voldoet aan de combinorm wanneer hij aan ten minste een van de andere twee richtlijnen
voldoet.
© Zorg van de Zaak | 160418 | Whitepaper - Vitaal werken in goede conditie
3
Veranderen van gedrag
Volstaat het aanbieden van fruit en extra wandelpauzes voor een gezonde leefstijl? Nee. Veel initiatieven op de werkvloer werken maar kort en eindigen bij gebrek aan belangstelling.
Dit komt doordat de werknemer niet wordt aangesproken op zijn of haar gedrag. Een ongezonde leefstijl heeft niet
alleen te maken met voldoende keuzemogelijkheden, maar vooral met de leefstijl die de mens gewend is. Deze leefstijl heeft zich ontwikkeld in de loop der jaren en is ontleend aan ervaringen, voorbeeldgedrag en kennis en inzicht.
Het neerzetten van een trimfiets op de werkvloer is onvoldoende om ongezond gedrag van jaren te doorbreken.
Verantwoorde voeding en voldoende beweging hebben rechtstreeks te maken met gedrag. De werknemer gaat
alleen meer bewegen en beter eten als hij of zij de juiste prikkels krijgt. Beloning bijvoorbeeld of ontmoediging. Zijn
die te zwak of stoppen ze te snel, dan veranderen mensen hun schadelijke leefstijl niet.
Dat gebeurt alleen als er langdurig en consequent gedrag tegenover staat dat wel bijdraagt aan de gezonde leefstijl.
Dan gaan mensen daaraan wennen. Het ongezonde gedrag raakt in onbruik, waardoor ook de verleidingen eraan
langzaam afsterven. Zo werkt het menselijk brein.
Werkgevers kunnen alleen de leefstijl van hun personeel veranderen als ze duurzaam hun gedrag beïnvloeden.
Alleen een fruitmand neerzetten heeft weinig zin. Een fruitpauze van een kwartier invoeren wel, in combinatie met
het aanbieden van fruit. Een fiets van de zaak beschikbaar stellen werkt beter als de vergoeding voor autogebruik
lager wordt.
Ten slotte helpt het ook als de werkgever de gezonde leefstijl onderdeel maakt van het personeelsbeleid. Zo zijn
er werkgevers die de leefstijl standaard tot onderdeel maken van ontwikkelgesprekken. Dit onder de noemer van
’werkfit’. Dat schept mogelijkheden om te bespreken op welke manier de werkconditie optimaal gemaakt kan worden. Zo komen kansen van en risico’s voor de leefstijl in beeld. Aan de hand daarvan kan de werkgever medewerkers gericht ondersteunen bij het verbeteren van hun leefstijl.
Campagne Gezond Bewegen
Om bij bedrijven het belang van een gezonde leefstijl onder de aandacht te brengen, is Zorg van de Zaak samen met
FC Utrecht op woensdag 20 april de preventiecampagne ‘Gezond Bewegen’ gestart.
Meer weten over de campagne Gezond Bewegen en wat wij in dit kader voor u kunnen betekenen? Neem dan gerust
contact op via 088 - 277 88 66 of stuur een e-mail naar [email protected]. Ook kunt u terecht op
www.zorgvandezaak.nl/gezondbewegen.
Zorg van de Zaak
Postbus 30514
3503 AH Utrecht
© Zorg van de Zaak | 160418 | Whitepaper - Vitaal werken in goede conditie
4