VOEDINGSADVIEZEN BIJ EEN “GASTRIC BYPASS”

VOEDINGSADVIEZEN BIJ
EEN “GASTRIC BYPASS”
Patiënteninformatie
Algemeen Ziekenhuis Diest
Dieetafdeling
Statiestraat 65 – 3290 Diest – t 013 35 40 44
[email protected] – www.azdiest.be
Inleiding
Een
“Gastric-bypass”
is
een
aanvaardbaar
hulpmiddel voor het verkrijgen van
lange
termijn
bij
morbide
en
goed
gewichtscontrole over
obesitas.
Het
is
geen
gemakkelijkheidsoplossing. Om de beoogde gewichtsreductie
te bekomen en te behouden is een blijvende aanpassing van
de voedingsgewoonten en fysieke activiteit noodzakelijk. Het
niet
naleven
van
de
nieuwe
voedingsadviezen
leidt
onvermijdelijk tot het uitblijven van gewichtsverlies of zelfs tot
toename
van
het
gewicht
na
een
oorspronkelijke
gewichtsdaling. De bedoeling is dat op termijn een gewone
gezonde voeding genomen wordt, maar in kleinere porties dan
voor de ingreep.
2
Inhoudsopgave
Inleiding
1
Werkingsmechanismen
4
2
Algemene voedingsrichtlijnen
6
3
De actieve voedingsdriehoek
11
4
Bespreking voedingsmiddelen
14
5
Voorbeeld dagschema na Modifast
20
6
Mogelijke klachten na een Gastric Bypass
27
7
Bijlagen
29
8
Praktische voedingsadviezen na Gastric Bypass
30
3
Om de voedingsrichtlijnen na een gastric-bypass beter te
begrijpen volgt een overzicht van de werkingsmechanismen die
leiden tot gewichtsvermindering alsook de redenen om uw eeten drinkgewoonten aan te passen.
1 Werkingsmechanismen die leiden tot
gewichtsreductie
1.1
De maag wordt verkleind:
Per maaltijd kunnen slechts kleine hoeveelheden gegeten
worden. Dit betekent minder energie-inname en dus
gewichtsverlies.
De maaginhoud bedraagt na de ingreep slechts 1-2
eetlepels. Na ongeveer 6 maanden 1 koffiekopje en op
langere termijn 1,5 koffiekopje.
1.2
Een verminderde voedselopname en vertering ter
hoogte van de dunne darm:
Vetrijke en suikerrijke voedingsmiddelen verteren
moeilijker en kunnen leiden tot dumpingklachten die
gepaard kunnen gaan met buikkrampen, diarree, zweten
en hartkloppingen.
4
Het is belangrijk om uw eet- en drinkgewoonten aan te
passen om:

het beoogde gewichtsverlies te bereiken en te behouden

de verkleinde maag niet uit te rekken

het afsluiten van de maaguitgang te voorkomen

pijn en braken te voorkomen

alle noodzakelijke voedingsstoffen in voldoende mate te
voorzien
Goed om weten
Het gewichtsverlies na de operatie verschilt van persoon tot
persoon. Dit is onder andere afhankelijk van uw
voedingsgewoonten voor de operatie, uw startgewicht, uw
voedingspatroon na de operatie en de hoeveelheid
lichaamsbeweging.
Gedurende de eerste 3-6 maanden na de operatie is het
gewichtsverlies het grootst. Nadien gaat het vermageren
trager maar houdt gemiddeld 12 tot 18 maanden aan.
Nadien stabiliseert het gewicht en is het belangrijk het
bekomen gewichtsverlies te behouden.
5
2 Algemene voedingsrichtlijnen
2.1
De basis van het voedingsadvies is te streven
naar een gezonde en gevarieerde zoals de
voedingsdriehoek weergeeft.
Door het verkleinde maagvolume is het niet meer mogelijk
grote porties te eten. Hierdoor vermindert de opname van
voedingsstoffen. Het wordt bijgevolg zeer belangrijk om
voor volwaardige voedingsmiddelen te kiezen om zoveel
mogelijk alle noodzakelijke voedingsstoffen in optimale
hoeveelheden te kunnen opnemen.
Een onvolwaardig samengestelde voeding kan leiden tot
voedingstekorten met als gevolg een verminderde
weerstand, slechte wondgenezing, haaruitval en
vermoeidheid. Gebruik van voedingssupplementen zoals
extra vitaminen en mineralen zijn niet nodig tenzij uw arts
die voorschrijft.
2.2
Bespreking van de hoeveelheden:
Gebruik per maaltijd slechts kleine hoeveelheden.
Eet traag en kauw goed. Dit helpt om het volume van de
verkleinde maag te leren kennen.
Stop met eten zodra u een vol -en/of verzadigingsgevoel
ervaart of zelfs iets vroeger.
6
Té snel of té veel eten geeft aanleiding tot misselijkheid,
braken en geeft pijn ter hoogte van het borstbeen en/of
tussen de schouderbladen. Bij regelmatige herhaling kan
dit uiteindelijk leiden tot het uitrekken van de maag
waardoor terug meer voedsel kan opgenomen worden en
de beoogde resultaten uitblijven. Gebruik kleine borden
(ondertas, dessertbord…) en laat u niet verleiden om een
restje op te eten!
2.3
Traag eten en goed kauwen
Goed kauwen is belangrijk om te voorkomen dat
voedselbrokken de verbinding tussen de maag en de
opgetrokken dunne darm zouden verstoppen.
Eet op een rustige plek en vermijd stress aan tafel.
Neem de tijd om te eten (+/- 20-3O minuten).
Neem een goede lichaamshouding aan, zit rechtop en aan
tafel.
Neem kleine happen en drink niet terwijl u eet.
Zorg voor een goed gebit.
7
2.4
Voedingsmiddelenkeuze
2.4.1 Beperk of vermijd suiker!
Suiker en suikerbevattende voedingsmiddelen worden
zeer snel opgenomen in de dunne darm waardoor
dumpingklachten kunnen optreden. Zoetstoffen o.b.v.
saccharine, aspartaam en acesulfaam-K zijn toegelaten.
Tagatose, xyllitol en maltitol zijn minder goede keuze
2.4.2 Beperk vetten
Vetten verteren langzamer en worden minder goed
opgenomen door de dunne darm met een vette en minder
vaste stoelgang of zelfs diarree tot gevolg.
Beperk zowel zichtbaar als onzichtbaar vet zoals olie,
boter, margarine, vermijd mayonaise en varianten,
gefrituurde snacks, roomsausen, vette sausen (zoals
béarnaise, mousseline, Hollandse saus, vette
vleessoorten), vette vleeswaren, vette kazen, gebak,
chocolade (ook dieetchocolade), koeken en dieetkoeken,
volle melkproducten zoals puddingen, volle
melkdesserten, room….
2.4.3 Maaltijdfrequentie en maaltijdrespect
Gebruik dagelijks 3 hoofdmaaltijden (ontbijt - middag –
avondmaal)
8
en 3 tussenmaaltijden in de loop van de morgen,
namiddag en avond.
2.4.4 Vochtinname
Drink voldoende, minstens 1-1,5 liter gespreid over de
dag. Drink in kleine slokjes en niet vlak voor, tijdens of
vlak na de maaltijden (30 minuten voor of na de
maaltijd). Drinken spoelt het voedsel sneller weg uit de
maag waardoor meer kan gegeten worden en bovendien
sneller dumpingklachten ontstaan.
Vermijd gesuikerde dranken: puur fruitsap zowel vers als
ongezoet (met water aangelengd fruitsap kan met mate),
gezoete melkdranken zoals chocomelk, milkshakes,
gesuikerde natuur- of fruityoghurt, gewone frisdranken,…
Vermijd koolzuurhoudende dranken (voornamelijk in de
beginfase), zij kunnen een opgezet gevoel in de darm
geven.
Welke dranken kan u gebruiken? Warme of koude
dranken zonder suiker en in de beginfase zonder koolzuur
zoals, water, koffie, thee, groentesap, magere vlees-, visen/of groentebouillon, light frisdranken met minder dan
6kcal per 100 ml,… Aanvullend kunnen ook magere melk
en karnemelk gedronken worden.
9
Beperk het alcoholverbruik tot een strikt minimum.
Alcohol wordt sneller en beter opgenomen in de
bloedbaan. Het wettelijk maximumgehalte zal vlugger
bereikt zijn. Denk hieraan als u een voertuig bestuurt.
Daarenboven levert alcohol veel lege calorieën.
DRINK NIET WANNEER U ZICH MISSELIJK VOELT!
Het zal alleen maar erger worden. Wacht tot de
misselijkheid overgaat!
10
3 De actieve voedingsdriehoek
Hulpmiddel bij het samenstellen van een gezonde voeding
De voedingsdriehoek is het ideale hulpmiddel om een gezonde
voeding samen te stellen. Per maaltijdgroep dienen we uit elke
laag, een bepaalde hoeveelheid product te gebruiken. De
grootte van het vak geeft u een idee van de hoeveelheid die u
ervan nodig heeft in verhouding met de rest. Op deze manier
kunnen we dagelijks ons lichaam voorzien van alle nodige
voedingsstoffen zoals water, eiwitten, vetten, koolhydraten,
vitaminen, mineralen en voedingsvezel.
Vergeet de lichaamsbeweging niet!!!
11
Advies vanaf de 3de week na de ingreep
De bedoeling is om vanaf nu stilaan alle gezonde
voedingsmiddelen onder normale consistentie te gebruiken.
Enkele nuttige tips

Traag eten en goed kauwen blijft noodzakelijk

Stop met eten of drinken bij een “vol” gevoel

Neem kleine slokken en /of kleine happen

Respecteer de hoofdmaaltijden en gebruik op vaste
tijdstippen de tussenmaaltijden

Zorg voor voldoende variatie binnen de richtlijnen van een
gezonde voeding (actieve voedingsdriehoek!)

Eet voldoende, naast 3 hoofdmaaltijden ook 3 tussendoortjes.
Wat hebben we minimaal per dag nodig

1.5 l water

3 aardappelen of 2 lepels gekookte rijst of deegwaren

4 sneden bruin brood

3 grote lepels groenten

2 stukken fruit

0.5 l magere ongesuikerde magere melkdrank of yoghurt en
1 plakje magere kaas

75-100 g vis of mager vlees of volwaardige vleesvervanger

soeplepel vetstof van het onverzadigde type (= zacht bij
kamertemperatuur)
12

Het dagschema pagina 12 geeft een voorbeeld weer van
hoe u dit kan inpassen in uw dagelijks leven.
13
4 Bespreking voedingsmiddelen
Water en dranken:
-
drink niet bij de maaltijd maar ook niet vlak voor of na de
maaltijd
-
het is belangrijk om dagelijks 1,5l vocht te gebruiken, bij
voorkeur water
-
laat bij sprankelend water vooraf het gas ontsnappen
(zeker in de beginfase)
-
vermijd alcohol
-
vermijd gesuikerde dranken omdat ze veel energie
aanbrengen en dumping in de hand werken
-
beperk vruchtensappen, ook deze met de vermelding
“zonder suiker”, ze leveren evenveel energie als
gesuikerde frisdranken en bevatten vruchtensuiker
-
light - frisdranken (< 6 kcal per 100 ml) zijn een mogelijk
alternatief voor zoete dranken, laat echter het gas vooraf
ontsnappen (zeker in de beginfase)
-
groentebouillon en magere soepen kunnen eveneens
bijdragen tot de nodige vochtaanbreng
Brood :
-
gebruik bij voorkeur brood van minstens één dag oud,
omdat vers brood gemakkelijk blijft steken ter hoogte van
de overgang tussen de maag en de dunne darm. Neem
14
fijngemalen bruin in het begin, nadien donker. Bruine
broodsoorten slorpen meer vocht op waardoor de
maaglediging vertraagt
-
zachte ronde beschuiten en afgekoeld geroosterd brood
verteren goed en zijn aangewezen in de startfase, nadien
zijn volkoren beschuiten een beter alternatief. Schakel
wel over op brood
-
verse sandwiches zijn minder goed
-
sneetjes geroosterde pistolets verteren beter dan verse
Deegwaren:
-
verkies bruine soorten
-
goed gaargekookt vormen ze geen probleem
-
indien deegwaren worden vermengd met saus blijft de
noodzaak van goed kauwen bestaan!!!!
Aardappelen:
-
goed gaarkoken
-
puree bereiden met weinig vetstof, magere melk en
zonder eidooier
-
gefrituurde aardappelgerechten zoals frieten, kroketten…
of aardappelgerechten met room, vetstof en /of kaas kan
je best mijden of zeer strikt beperken
15
Groenten:
-
gaargekookte groenten kunnen in de beginfase gemixt
worden en nadien als dusdanig worden gegeten
-
vezelrijke groenten zoals asperges, selder, peulvruchten,
ajuin, pompoen, courgette en koolsoorten (met
uitzondering van bloemkool en de trosjes van broccoli)
kunnen in de beginfase, onder de vorm van gemixte en
gezeefde soep verwerkt worden
-
rauwe groenten kunnen ingeschakeld worden wanneer je
reeds goed leerde kauwen. Stukjes gepelde en ontpitte
tomaten kunnen reeds van de beginperiode.
Fruit:
-
opgelegde vruchten (in eigen nat), of eventueel vers
geschild fruit tot moes verwerkt zullen geen probleem
geven
-
indien voorgaande fruitbereidingen goed worden
verdragen mag rijp, vers fruit ingeschakeld worden;
begin best met zachte soorten zoals aardbeien, gepelde
stukjes perzik, nectarine, meloen, peer …
Vis:
-
vis verteert gemakkelijk; vismousse is aan te raden in de
startfase
-
gekookte of gepocheerde vormen zijn lichter dan
gebakken
16
-
gepaneerde soorten, alsook kant en klare gebakken vis
verteren moeilijker en worden afgeraden door het hoge
vetgehalte
Vlees:
-
vermijd pezen, zwoerden en kraakbeenstukjes in vlees
-
vezelrijke vleessoorten zoals rundsvlees, wild en
gesudderde vleesgerechten zijn moeilijker fijn te kauwen
waardoor ze moeilijk kunnen worden doorgeslikt
-
goed gekauwd vlees van kip en kalkoen is gemakkelijker
te verwerken
-
gehaktsoorten zoals gevogeltegehakt, fijngemalen filetamericain zonder ui, bieden meestal geen probleem
-
vermijdt bruine korsten bij het bakken van vlees
-
snij het vlees zeer fijn tegendraads zoals “carpaccio”
Eieren:
-
vooral het wit van ei onder alle vormen is goed
verteerbaar en zeer waardevol omwille van de
noodzakelijke eiwitaanbreng
-
in de beginfase is het raadzaam gekookte eieren te
pletten hele eieren kunnen tot 2 - 3 stuks per week
(eidooier is rijk aan cholesterol)
-
toch is het raadzaam om minimum 1 ei per week te eten
omwille van vitamine B12 aanbreng
17
Melk - kaas :
-
omwille van de zachte consistentie en goede eiwitbron
zijn magere witte kaas, magere smeer- en smeltkazen
zeer nuttig
-
magere vaste kaassoorten vragen om goed gekauwd te
worden
-
volvette kazen zijn slechts beperkt te gebruiken
-
gebruik bij voorkeur magere en ongesuikerde
melkdranken
-
zelfbereide pudding eventueel kunstmatig gezoet
Sojaproducten:
-
niet gearomatiseerde calciumverrijkte sojadrank is een
goed alternatief voor melk
-
zelfbereide sojapudding, gezoet met kunstmatig
zoetmiddel kan eveneens ingeschakeld worden
Vetten:
-
wees matig met de hoeveelheid en kies een goede
kwaliteit (olie of zachte margarine)
Restgroep:
-
producten uit deze groep zijn niet noodzakelijk in een
gezonde voeding. Ze bevatten veel suiker, vetten of
alcohol. Spring er zuinig mee om.
18
Dieetproducten horen thuis in de restgroep. Zogenaamde
dieetkoeken, dieetchocolade, dieetchoco en dieetconfituur
gezoet met maltitol, sorbitol of fructose zijn niet geschikt, gezien
de calorieaanbreng even hoog is, ze veel vetten bevatten en de
polyolen en maltitol darmproblemen kunnen geven.
19
5 Voorbeeld dagschema na Modifast
5.1
Eerste week na Modifast
Broodmaaltijd
Brood: 2 zachte (ronde) beschuiten OF 1 snede licht grijs
geroosterd brood
Smeersel: dun met minarine (15 of 25% vet)
Beleg: Eiwitbron:
Magere kaassoort : magere witte kaas, magere
smeerkaas, magere smeltkaas
Magere vleeswaren : onbereide filet americain
zonder ajuin, zelfbereide pure magere vis- of
vleessalade op basis van dressing of
yoghurtslasaus
Ei: licht gekookt, geroerd of gebakken met weinig
vetstof
Zoet broodbeleg: levert geen noodzakelijke
voedingsstoffen zoals eiwitten maar kan voor
variatie zorgen. Confituur met verlaagd
suikergehalte,zelfbereide vruchtenmoes zonder
suiker…
Drank: los van de maaltijd, koffie, thee, chicorei,
vruchtenkoffie
20
Voormiddag: 125 g magere (fruit)yoghurt of platte kaas
zonder suiker
of ½ zakje Modifas
of 1 glas magere chocomelk zonder suiker, magere melk,
sojamelk natuur, light, karnemelk
Warme maaltijd
Werkwijze:
- alles samen mixen met een weinig bouillon of
groentesoep tot een zachte brij.
- of kunnen de groenten en vlees of vis apart gemixt
worden met een weinig soep
- en aardappelen gebruikt worden onder vorm van
puree.
Indien de gemixte voeding goed wordt verdragen, kan
u overgaan tot een vaste consistentie (zie dagschema
2).
Vis - vlees: 50-75g magere of vette vis of mager vlees
bijv. : gepocheerde kabeljauw, licht gebakken
victoriabaars, gemalen kipfilet, onbereide filet americain,
gemalen kalkoengebraad…
Groenten: in eerste instantie lichtverteerbare soorten
bijv. : gemixte andijvie, spinazie OF wortelpuree,
knolselderpuree, spinaziepuree, broccolipuree…
21
Aardappelen : 3 stuks o.v.v. puree
Bereidingsvetten: 1 kleine eetlepel zachte of vloeibare
dieetmargarine of olie
Drank: los van de maaltijd, water (geen bruiswater)
Namiddag:
Fruitmoes zonder suiker, fruitpap zonder suiker
of mager melkproduct zonder suiker
of droge kinderkoek (maximum 1 koek per dag)
of magere gemixte soep
2de broodmaaltijd : zie ontbijt
Latere avond: zie voormiddag of namiddag
5.2
Tweede week na Modifast
Broodmaaltijd
Brood: 2 zachte sneden niet te vers bruin brood
of 2 sneden geroosterd bruin brood
Smeersel: dun met minarine (15 of 25% vet)
Beleg: Eiwitbron:
Magere kaassoort : magere witte kaas, magere
smeerkaas, magere smeltkaas, magere broodkaas
Magere vleeswaren : kippenwit, kalkoenham, ontvette
ham, onbereide filet americain zonder ajuin, zelfbereide
22
pure magere vis- of vleessalade op basis van dressing of
yoghurtslasaus
Ei: licht gekookt, geroerd of gebakken met weinig
vetstof
Zoet broodbeleg: levert geen noodzakelijke
voedingsstoffen zoals eiwitten maar kan voorvariatie
zorgen. Confituur met verlaagd suikergehalte, zelfbereide
vruchtenmoes zonder suiker…
Drank: los van de maaltijd, koffie, thee, chicorei,
vruchtenkoffie
Voormiddag:
125 g magere (fruit)yoghurt of platte kaas zonder suiker
of 1 glas magere chocomelk zonder suiker, magere melk,
sojamelk natuur light, karnemelk
Warme maaltijd
Vis - vlees: 50-75g Magere of vette vis of vlees (ook rood
vlees) (zie bijlage)
Groenten: 3 lepels gekookt, gestoomd of gestoofd
Aardappelen : 3 stuks o.v.v. puree
Bereidingsvetten: 1 kleine eetlepel zachte of vloeibare
dieetmargarine of olie
Drank: los van de maaltijd, water (geen bruiswater)
23
Namiddag:
Stuk mals fruit, opgelegd zonder suiker (in eigen nat)
of mager melkproduct zonder suiker
of droge kinderkoek (maximum 1 koek per dag)
of magere soep
2de broodmaaltijd : zie ontbijt
Latere avond: zie voormiddag of namiddag
5.3
Vierde week na Modifast
Broodmaaltijd
Brood: maximum 2 sneden niet te vers bruin brood
of maximum 2 sneden geroosterd brood
Smeersel: dun met minarine (15 of 25% vet)
Beleg: Eiwitbron:
Magere kaassoort : magere witte kaas, magere
smeerkaas, magere smeltkaas, magere broodkaas
Magere vleeswaren : kippenwit, kalkoenham, gerookte
kalkoenham, ontvette ham, onbereide filet americain
zonder ajuin, filet de York, filet de saxe, filet d’anvers,
zelfbereide pure magere vis- of vleessalade op basis van
dressing of yoghurtslasaus
24
Ei: licht gekookt, geroerd of gebakken met weinig
vetstof
Zoet broodbeleg: levert geen noodzakelijke
voedingsstoffen zoals eiwitten maar kan voor variatie
zorgen. Confituur met verlaagd suikergehalte, zelfbereide
vruchtenmoes zonder suiker…
Drank: los van de maaltijd, koffie, thee, chicorei,
vruchtenkoffie
Voormiddag:
125 g magere (fruit)yoghurt of platte kaas zonder suiker
of 1 glas magere chocomelk zonder suiker, magere melk,
sojamelk natuur light, karnemelk
Warme maaltijd
Vis - vlees: 50-75g Magere of vette vis of vlees (ook rood
vlees) (zie bijlage)
Groenten: 3 lepels gekookt, gestoomd of gestoofd
Aardappelen of rijst of deegwaren : 3 kleine
aardappelen (gekookt of gestoomd) / puree OF 3
eetlepels rijst of deegwaren
Bereidingsvetten: 1 kleine eetlepel zachte of vloeibare
dieetmargarine of olie
Drank: los van de maaltijd, water (geen bruiswater)
25
Namiddag:
Stuk fruit, opgelegd fruit zonder suiker (op eigen nat)
of mager melkproduct zonder suiker
of droge kinderkoek (maximum 1 koek per dag)
of granenkoek vb. Belvita ,
of Special K mini breaks, Grany FUN biscuit, ….
magere gemixte soep
2de broodmaaltijd : zie ontbijt
Latere avond: zie voormiddag of namiddag
26
6 Mogelijke klachten na een Gastric
Bypass

Moeilijke stoelgang
Indien verstopping of obstipatie optreedt, wijst dit meestal
op een tekort aan vocht en/of te weinig vezelinname.
Zorg voor voldoende vocht, minstens 1,5 liter per dag.
Gebruik een gevarieerde en vezelrijke voeding zoals
volgranenbrood, zemelen, groenten, fruit, muesli,
havervlokken... Neem voldoende lichaamsbeweging.

Opboeren
U kunt dit meestal voorkomen door traag en rustig te eten
alsook door goed te kauwen. Praat niet tijdens het eten
en gebruik geen kauwgom. Voorkom dat u “lucht hapt”.
Vermijd koolzuurhoudende dranken, koolsoorten, prei, ui,
knoflook, komkommer en paprika.

Hongergevoel
Zorg voor volwaardige voedingsmiddelen. Gebruik
desnoods een geplande extra, tussenmaaltijd vb.
wanneer er een grote tijdsspanne is tussen de lunch en
het avondmaal. Voorkom dat u constant gaat eten.
Raadpleeg uw diëtiste.
27

Braken
Te veel eten, te snel eten, drinken tijdens de maaltijd. Zie
voorgaande: beperk volume.

Dumpingsklachten
Zijn ongemakken die kunnen optreden direct of enkele
uren na de maaltijd zoals: darmkrampen, diarree, zeer vol
gevoel, hartkloppingen, duizeligheid, zwaktegevoel…,
“koud zweet” tot flauwvallen. Deze klachten treden vooral
op na te snel eten of drinken, eten van té grote porties,
gebruik van suikerrijke en/ of vette voedingsmiddelen.
Vraag hulp aan uw diëtiste bij mogelijke dumping
klachten.
28
7 Bijlagen

Magere charcuterie
Ontvette achterham, gerookte kalkoenfilet, kippenwit (met
of zonder tuinkruiden), kalkoenham, rosbief, gebakken
filetgraad of kalkoengebraad, filet de saxe, filetd’anvers,
pastrami, onbereide filet americain,…

Mager vlees
Kipfilet, kalkoenfilet, kalkoengebraad, rosbief,
rundsbiefstuk, paardenbiefstuk, onbereide pure
americain, varkensmignonette, varkenshaasje, filetkotelet,
filetgebraad, varkensoester, kalfslapje, kippenhaasje, …

Magere vis
Kalbeljauw, rog, victoriabaars, noordzeetong,
koolvis,wijting, pladijs,…

Vette vis (max. 1 x per week, indien uit blik: op eigen nat)
Tonijn, makreel, zalm, haring, heilbot,…
29
8 Praktische voedingsadviezen na
Gastric Bypass
Gedurende de eerste weken na de ingreep moet u rekening
houden met de consistentie en verteerbaarheid van levensmiddelen. Direct na de ingreep geven we de voorkeur aan
vloeibare producten. Na de herstelperiode kunt u overgaan naar
een normale energiebeperkte voeding. In principe zal u na een
bepaalde tijd alles kunnen verdragen. De duur van deze periode
is zeer individueel.
De belangrijkste richtlijn voor de voeding na een maagverkleining blijft het handhaven van een gezonde voeding.
Dagelijks moeten we ons lichaam blijven voorzien van alle
noodzakelijke voedingsstoffen in een optimale hoeveelheid.
Altijd traag eten en goed kauwen
a) Startfase: tot 3 weken na de ingreep
Na een Gastric -Bypass kan u slechts kleine hoeveelheden
voedsel per keer innemen. Bovendien is het beter dat u de maag
gedurende enkele weken na de operatie spaart. Gedurende
deze periode gebruikt u bij voorkeur zachte of vloeibare voeding.
Voldoende aanbreng van alle noodzakelijke voedingsstoffen is
een vereiste.
30
Binnen een energiebeperkte voeding is het zeer belangrijk dat
onze spieren op peil blijven. Hiervoor besteden we extra
aandacht aan eiwitten .
Tijdens de startfase maken we bij voorkeur gebruik van volledige
voedingspreparaten zoals vb. Modifast. Een volwaardige
voeding bekomt men bij gebruik van 4 zakjes Modifast per dag.
Als drank kunnen “niet bruisend” water, koffie, thee, chicorei of
vruchtenkoffie
(eventueel kunstmatig gezoet), aangevuld
worden met groentesappen, vetarme bouillon, gezeefde of
gemixte soepen. Deze brengen echter geen eiwitten aan en
dienen dus slechts als smaakvariant.
Drink voldoende maar los van de maaltijden (1-1.5 liter).
Gebruik geen alcoholische dranken.
b) Enkele tips bij het gebruik van Modifast
 4 zakjes Modifast brengen de perfecte hoeveelheid
voedingsstoffen aan
 verdeel 1 zakje opgeloste Modifast over 2 glazen of
bekers
 start met de vloeibare vormen of pudding: smaken:
milkshakes: aardbei, chocolade, koffie, banaan,
vanille,
soepen: asperge
pudding: chocolade, karamel, vanille
31
gebruik tijdens deze periode geen mueslismaak!
 extra smaakstoffen zonder suiker mogen toegevoegd
worden zoals: oploskoffie, cacaopoeder, kaneel of
amandelessence
 pudding kan ingevroren worden en als ijsje gegeten
worden, verdeel de hoeveelheid eveneens over 2 porties
 drink kleine slokken en/of neem kleine hapjes
 respecteer de maaltijdmomenten en gebruik telkens ½
zakje Modifast:
ontbijt
voormiddag
middag
namiddag 2 x ½ zakje
avond
late avond 2x ½ zakje
Prijs Modifast: 4 zakjes +/- € 10,24 per dag; 1 doos van 9 zakjes
kost € 23,05
In overleg met uw diëtist(e) kunt u na enkele dagen maximaal
één zakje Modifast vervangen door een van de volgende
alternatieven. Zij leveren + de hoeveelheid eiwit van 1 zakje
modifast maar brengen niet alle andere noodzakelijk
voedingsstoffen aan.
of 200 g magere witte kaas
32
of 0.5 liter karnemelk
of 0.5 liter mager melk
of 0.5 liter magere yoghurt zonder fruit
of het wit van 2 eieren + ¼ liter magere melkdrank
of 3 blokjes magere smeerkaas van 20g + magere soep
gemixt met 25g vis of kip
of af te spreken met uw diëtist(e)
c) Wat is DUMPING?
Met het dumpingsyndroom wordt de combinatie bedoeld van
klachten die optreden na een te snelle maagontlediging.
Deze snelle maagontlediging is vrijwel altijd het gevolg van een
maagoperatie, waarbij de maag geheel of gedeeltelijk verwijderd
is. De werking van de sluitspier (pylorus) is door de operatie
afwezig. Het voedsel wordt niet meer in kleine hoeveelheden aan
de dunne darm afgegeven, maar "valt" te snel en in grote
brokken in de dunne darm. Dit veroorzaakt allerlei reacties in het
maagdarmkanaal, waardoor er klachten ontstaan.
d) Waarom ontstaan dumpingsklachten na een Gastric
Bypass?
Om de klachten en ook het dieetadvies bij het dumpingsyndroom
goed te kunnen begrijpen, moeten we weten wat er na een
Gastric-bypass mis kan gaan:
33

de voeding komt in een te kleine maag of direct in de
dunne darm terecht;

er is geen verdunning van het voedsel met maagsap;

de maag kan niet meer malen, mixen en kneden,
waardoor te grote voedselbrokken naar de dunne darm
gaan;

de maagportier (spier tussen maag en twaalf-vingerige
darm) ontbreekt, waardoor het voedsel niet meer mooi
gedoseerd en gelijkmatig aan de darmen kan worden
afgegeven.
In feite "dumpen" er grote brokken, sterk geconcentreerd
voedsel in de dunne darm. Ook alles wat gedronken
wordt spoelt direct vanuit de mond en de slokdarm naar
de dunne darm. Hierdoor kan een opgezet gevoel,
misselijkheid, braken, krampen en eventueel diarree
ontstaan.
We onderscheiden twee soorten dumpingklachten:

vroege dumpingklachten: treden vrij snel op na de
maaltijd (+/- een half uur)

late dumpingklachten: treden ongeveer 1½ tot 2 uur na
de maaltijd op.
e) Wat zijn vroege dumpingsklachten?
Sterk geconcentreerde vaste en/ of sterk geconcentreerde
vloeibare voeding, die in grote hoeveelheden in de dunne darm
wordt gedumpt, trekt in de darm veel vocht aan. Dit vocht wordt
34
aan het bloedvatstelsel onttrokken. Wel 3 tot 4 liter vocht wordt
uit het bloedvatstelsel gehaald en voegt zich bij de voedselbrij in
de dunne darm. Hierdoor ontstaat een nog voller gevoel,
darmkrampen en diarree.
Omdat er minder vocht in het bloedvatstelsel zit, geeft dit een
daling van de bloeddruk. Het hart probeert dan met weinig druk
het bloed toch rond te pompen waardoor de pols sneller wordt en
er hartkloppingen, duizeligheid, zwaktegevoel en sufheid kan
optreden. Bij patiënten breekt het "koude zweet" uit en men kan
flauwvallen.
Uit ervaring is gebleken dat melkproducten, maar ook té snel
gedronken aangerijkte soep, vroege dumpingklachten
veroorzaken.
De klachten worden meestal na verloop van tijd, door aanpassing
van het lichaam, minder hevig.
f) Wat zijn late dumpingsklachten?
Dumpingklachten die ongeveer 1½ tot 2 uur na de maaltijd
optreden, worden veroorzaakt doordat het bloedsuikergehalte en
de insulineproductie niet goed op elkaar afgestemd zijn. Omdat
de voeding te snel de dunne darm passeert kunnen bepaalde
suikers versneld worden opgenomen. Een hoog
bloedsuikergehalte vraagt om de productie van insuline. Nu is het
zo dat de insulineproductie altijd iets achter loopt in tijd. Het kan
dus gebeuren dat er veel insuline geproduceerd wordt, terwijl de
bloedsuikers al uit de bloedbaan verdwenen zijn. Er ontstaat dus
een tekort aan suiker in de bloedbaan. Men is dan zweterig,
35
onrustig, duizelig, trillerig, heeft geeuwhonger en hartkloppingen.
De geeuwhonger brengt mensen ertoe om iets te gaan eten.
Hierdoor zal het bloedsuikergehalte weer iets stijgen, waardoor
de klachten verminderen. Om die reden wordt bij late
dumpingklachten geadviseerd om verspreid over de dag
meerdere kleine maaltijden te gebruiken en de koolhydraten
goed te verdelen over de maaltijden. Het bloedsuikergehalte en
de hoeveelheid insuline zal dan gedurende de dag minder grote
schommelingen vertonen.
36
g) Voedingsadviezen bij dumpingklachten
Klachten als gevolg van het dumpingsyndroom kunnen voorkomen worden door voedingsaanpassingen.
Algemene richtlijnen

eet rustig en kauw het voedsel goed zodanig dat het
zonder brokjes doorgeslikt kan worden; hierdoor worden
verstoppingen voorkomen ter hoogte van de maaguitgang
naar de dunne darm;

drink niet tijdens of vlak na de maaltijden, wacht een half
uur; drinken tijdens het eten versnelt de passage naar de
dunne darm.Gebruik bijvoorbeeld soep 1 uur voor de
maaltijd.

ga eventueel halfrecht liggen na de maaltijd; dit kan een
té snelle passage naar de dunne darm helpen
voorkomen;

gebruik 6 tot 8 kleine maaltijden per dag; Kleine porties
zijn nodig om overvulling en uitrekken van de kleine maag
te beletten. Frequente maaltijden vergroten de
mogelijkheid om alle noodzakelijke voedingsstoffen aan
te brengen.

vermijd het gebruik van vetrijke maaltijden en vetrijke
producten; vetten worden minder goed verteerd en
opgenomen in de dunne darm na een Gastric bypass.
37

vermijd het gebruik van snel opneembare suikers, zoals
gewone kristalsuiker, bruine suiker, suiker in cake,
koekjes… gebakjes, chocolade, gesuikerde frisdrank,
geconcentreerd vruchtensap, té veel confituur en ander
zoet beleg.

vermijd het gebruik van snel verteerbare koolhydraten en
geraffineerd zetmeel zoals wit brood, beschuit,
knäckebröd, crackers, witte rijst en pasta;

bij klachten op gewone magere of halfvolle melk omwille
van het lactose (melksuiker), zijn zure varianten zoals
ongesuikerde karnemelk, yoghurt of magere
ongesuikerde plattekaas aan te bevelen; als alternatief
voor melk kunnen ook lactosearme melk of
calciumverrijkte niet gearomatiseerde sojadrink
ingeschakeld worden.

vezels in voedingsmiddelen moeten niet worden
vermeden. Voedingsvezels zijn belangrijk omdat zij vocht
binden, het geheel wat stroperiger maken en de
maagontlediging vertragen. Voedingsvezels binden de
snel opneembare suikers en de snel verteerbare
koolhydraten, waardoor deze vertraagd door de dunne
darm worden opgenomen.
Drink niet bij Dumpingklachten, de
klachten zullen erger worden!
38
©Algemeen Ziekenhuis Diest
Voor verveelvoudiging of kopie van deze uitgave, gelieve contact op te nemen met
de Algemeen Directeur van het Algemeen Ziekenhuis Diest.
REALISATIE
Sarah Nijs, hoofddiëtiste
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Algemeen Ziekenhuis Diest
Statiestraat 65 – 3290 Diest
t 013 35 43 23 – f 013 31 34 53
[email protected] – www.azdiest.be
39