Feyenoord Rotterdam N.V. Jaarverslag 2015-2016 2 I Feyenoord Rotterdam N.V. Inhoudsopgave Mission statement 4 Profiel5 Kerncijfers6 Bericht van de Raad van Commissarissen 7 Jaarverslag Directie 13 Jaarrekening over het boekjaar 2015-2016 25 Overige gegevens 61 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 65 Feyenoord Rotterdam N.V. I 3 Mission Statement Feyenoord en het stadion spelen een leidende rol in het Nederlandse voetbal en bieden het trouwe legioen in het mooiste stadion van het land een unieke beleving en inspiratiebron. Wij zijn trots op onze club, onze helden, onze historie, ons stadion, onze gastvrijheid en op elkaar. Feyenoord staat voor Daadkracht, Trots, Samen en Respect. 4 I Feyenoord Rotterdam N.V. Profiel Feyenoord ontstond in 1908, als een vriendenclubje dat in een café op Rotterdam-Zuid besloot om voortaan wat minder vrijblijvend de voetbalschoenen aan te trekken dan tot dat moment was gebeurd. Dik honderd jaar later is de vriendenclub uitgegroeid tot een internationaal vermaard instituut, een club van en voor iedereen ook die in binnen- en buitenland miljoenen sympathisanten kent. Feyenoord won als eerste Nederlandse club de vaderlandse dubbel, de Europa Cup voor Landskampioenen, de Wereldbeker én de UEFA Cup. Het zijn unieke prestaties van een club die haar fans echter vooral door haar uitstraling bindt. Nergens in Nederland vindt men trouwere fans dan die van Het Legioen van Feyenoord. Nergens lijken de hoogte- én dieptepunten zo intens te worden beleefd als bij deze club. De in het verleden door Feyenoord behaalde prijzen en de massale achterban uit alle lagen van de bevolking verschaffen de club een enorme uitstraling, maar leggen tegelijkertijd een voortdurende druk op staf en spelers. Het verwachtingspatroon en de innige wens eraan te voldoen hebben in het verleden meerdere malen geleid tot opportuun en ongezond financieel beleid, dat zelfs het voortbestaan van de club in gevaar heeft gebracht. De directie van Feyenoord Rotterdam N.V. is enkele jaren geleden nadrukkelijk een nieuwe koers ingeslagen. Meer dan ooit is er de wens een leidende rol in het Nederlandse voetbal te spelen, maar ook meer dan ooit is er het besef dat de weg naar die positie een geleidelijke is en één met ups en downs. Op basis van het technische beleidsplan en het meerjarenplan 2105-2018 is de route bepaald, die een (financieel) gezond Feyenoord uiteindelijk een structurele toppositie in Nederland moet bezorgen. Uitgangspunt daarbij zal steeds zijn dat Feyenoord voor alles een club van en voor iedereen is én blijft. Landskampioen: KNVB-Beker: Johan Cruijff Schaal Europa Cup I UEFA Cup: Wereldbeker: 1924, 1928, 1936, 1930, 1935, 1965, (Nederlandse Supercup): (Champions League): 1974 en 2002 1970 1938,1940, 1961, 1962, 1969,1980, 1984, 1991, 1991 en 1999 1970 1965, 1969, 1971, 1992,1994, 1995, 2008 1974, 1984, 1993 en en 2016 1999 Feyenoord Rotterdam N.V. I 5 Kerncijfers (bedragen in EUR * 1.000) RESULTATEN 2015-2016 2014-2015 2013-2014 2012-2013 Netto omzet 60.565 61.834 47.776 45.224 Bedrijfslasten 56.973 55.097 42.312 42.020 vergoedingssommen 3.592 6.737 5.464 3.204 Resultaat vergoedingssommen 3.443 7.340 1.628 151 Bedrijfsresultaat 7.035 14.077 7.092 3.355 Bedrijfsresultaat voor resultaat Financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen ( 129) ( 6.906 111) ( 140) ( 140) 13.966 6.952 350) 1.475 5.781 13.616 8.427 Vergoedingssommen 16.687 11.281 3.125 2.904 Eigen vermogen per 30 juni 19.786 15.311 3.000 ( 6.200) ( 2.579) ( 1.286) ( 6.168) ( 12.897) 1.734 3.845 981 1.422 178 170 153 150 Belastingen Resultaat na belastingen ( 1.125) ( 3.215 ( 525) 2.690 BALANS Werkkapitaal KASSTROOM Netto kasstroom WERKNEMERS Gemiddeld aantal werknemers (Fte’s) 6 I Feyenoord Rotterdam N.V. Bericht van de Raad van Commissarissen Samenstelling De samenstelling van de Raad van Commissarissen (“RvC”) gedurende het boekjaar 2015-2016 is als volgt: Bij het begin van het boekjaar: G.J. Hoetmer (benoemd per 06-06-2014, voorzitter van de RvC per 09-02-2015) W. Blokland (benoemd per 10-12-2010, hernoemd per 10-12-2014) W. Bontes (benoemd per 09-02-2014) R. Slotboom (benoemd per 06-06-2014) G.J.M. Moussault (benoemd per 30-06-2015) Functie RvC De RvC houdt toezicht op het beleid van de Directie en staat de Directie met raad ter zijde. De RvC is onbezoldigd. De RvC handelt met inachtneming van het in de statuten bepaalde en het in oktober 2010 vastgestelde herziene reglement van de RvC. Vergaderingen, overleg en besprokene De RvC heeft gedurende het boekjaar 2015-2016 zeven maal vergaderd. Daarnaast heeft regelmatig informeel overleg plaatsgevonden. Tijdens de vergaderingen bespreekt de RvC de algemene gang van zaken en wordt bezien in hoeverre de onderneming erin slaagt om de sportieve, financiële en andere doelstellingen te realiseren aan de hand van de door de Directie aangeleverde informatie. Voetbaltechnisch Feyenoord begon het seizoen 2015-2016 in de eredivisie goed met veel nieuwe spelers maar na de winterstop raakte het team in verval door veel verliespartijen achter elkaar waardoor er niet meer kon worden meegestreden om de landstitel. Uiteindelijk eindigde Feyenoord in de rangschikking van de eredivisie toch op de derde plaats nadat er een herstel vanaf eind februari 2016 werd ingezet. In de KNVB beker presteerde Feyenoord onverminderd goed. Bij iedere loting werd Feyenoord gekoppeld aan een eredivisietegenstander hetgeen in de historie van de bekercompetitie nog niet was voorgekomen. Feyenoord won van alle tegenstanders en haalde daarmee na een mooie bekerfinale op 24 april 2016 in een sfeervolle Kuip voor het eerst sinds 2008 weer een prijs. Met het winnen van de KNVB beker verzekerde Feyenoord zich op grond van de toepasselijke reglementen tevens van deelname aan de groepsfase van de UEFA Europa League en de daarmee gepaard gaande inkomsten. Feyenoord Rotterdam N.V. I 7 De RvC complimenteert het team en de staf met de behaalde bekerwinst. De RvC heeft wel de hoop en verwachting geuit dat Feyenoord beter en met name constanter zal presteren in de eredivisie en heeft de Directie indringend gevraagd zich daarop te richten en daarvoor financiële middelen vrij te maken met inachtneming van de toepasselijke reglementen en statuten. Financiën/ Audit Committee De RvC heeft met de Directie veelvuldig overleg gevoerd over de financiële positie van de club, meer in het bijzonder over de exploitatie, de liquiditeitspositie en de schuldenpositie. Vanuit de Raad van Commissarissen vormt doorgaans een tweetal leden de Audit Committee. Deze Audit Committee heeft gedurende het boekjaar 2015-2016 tweemaal vergaderd met de algemeen directeur en de financial controller. De Audit Committee oefent op deze wijze een zogenaamd toezicht op afstand uit. Ten aanzien van de jaarrekening is eenmaal vergaderd in het bijzijn van de accountant. Naast de gebruikelijke monitoring van de (financiële) gang van zaken door de Audit Committee is er expliciet met de Directie gesproken over het handelen conform de begroting, het op orde houden van de liquiditeitspositie en het aantrekken van gelden in het kader van de continuïteit van de onderneming via lucratieve transfers van spelers en het genereren van exploitatiewinsten. Gedurende het seizoen 2015-2016 bleef Feyenoord in het kader van het licentiesysteem van de KNVB ingedeeld in categorie III. Voetbalclubs die in categorie III geplaatst zijn, worden door de KNVB licentiecommissie geacht gezond te zijn waarmee Feyenoord aldus behoort tot de gezondste clubs van Nederland. De RvC kijkt met genoegen naar de in het boekjaar behaalde financiële resultaten en constateert dat de club in financiële zin een goede positie in het betaalde voetbal inneemt, wat ook zijn weerslag vindt in de indeling door (de licentiecommissie van) de KNVB. Commerciële zaken De RvC is verheugd over het feit dat de commerciële omzet in het boekjaar 2015-2016 zonder deelname aan een UEFA competitie op niveau is gebleven ten opzichte van voorgaande boekjaren. De RvC is ervan op de hoogte dat de hoofdsponsorovereenkomst tussen Opel en Feyenoord zal eindigen per 1 juli 2017 en dat de Directie een zoektocht heeft ingezet naar een nieuwe hoofdsponsor. De RvC monitort dit proces nauwlettend. De nieuwe trainingsaccommodatie voor het eerste elftal en de jeugdopleiding Nadat is besloten om de beoogde totstandkoming van deze nieuwe accommodaties los te 8 I Feyenoord Rotterdam N.V. koppelen van de ontwikkeling van een nieuw stadion kon in goede samenwerking met de Sportclub daaromtrent vooruitgang worden geboekt. Op 13 april 2016 hebben Feyenoord, Sportclub Feyenoord en de gemeente Rotterdam een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met als doel een nieuwe trainingsaccommodatie te realiseren nabij Varkenoord ten behoeve van de jeugdopleiding van Feyenoord en voor de amateurs van de Sportclub. Op basis van deze samenwerkingsovereenkomst is een stuurgroep samengesteld die tracht om zo spoedig mogelijk na een zorgvuldig proces de accommodatie te realiseren als de financiering is rondgekomen. Tegelijkertijd hebben Feyenoord en de gemeente Rotterdam een verklaring ondertekend waarin zij hun nadrukkelijke intenties bekrachtigen om een nieuwe trainingsaccommodatie te realiseren voor het eerste elftal van Feyenoord bij Hillesluis op Rotterdam-Zuid. Feyenoord en de gemeente Rotterdam zijn reeds in goed vertrouwen gestart met de voorbereidende werkzaamheden met betrekking tot de realisatie van deze trainingsaccommodatie. Feyenoord City De gezamenlijke dragers van het professionele merk Feyenoord (Stadion Feijenoord N.V. en Feyenoord Rotterdam N.V.) hebben in het boekjaar 2015-2016 samengewerkt met OperatieNL, OMA en First Dutch aan de concept ontwikkeling van ‘Feyenoord City’ op basis van de concept-gebiedsvisie voor het stadionpark en omgeving van de gemeente Rotterdam. Er is in samenspraak met de gemeente Rotterdam voor gekozen om het project Feyenoord City, waarvan een nieuw stadion onderdeel uitmaakt, op de Veranda West verder uit te werken met voornoemde partners. Deze variant is bekend als ‘The Strip’ die tevens inhoudt dat de huidige Kuip goeddeels behouden blijft doch getransformeerd wordt tot een multifunctioneel supporters-, sport-, leisure- en wooncomplex. In de tweede helft van het kalenderjaar 2016 wordt een volgende rapportage over Feyenoord City verwacht. Jaarrekening In de RvC vergadering van 3 oktober 2016 is de jaarrekening van 2015-2016 besproken in aanwezigheid van de accountant. De jaarrekening is door accountantskantoor PricewaterhouseCoopers N.V. gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De RvC heeft ermee ingestemd dat de jaarrekening met een positief advies door de Directie ter vaststelling aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 3 oktober 2016 wordt aangeboden, conform de statuten van Feyenoord Rotterdam N.V. Tot genoegen van de RvC is er een substantieel positief bedrijfsresultaat behaald. Feyenoord Rotterdam N.V. I 9 Dankwoord De RvC dankt, en spreekt haar waardering uit over de inzet van, de Directie en alle medewerkers en medewerksters van Feyenoord Rotterdam N.V., met inbegrip van de velen die vrijwillig taken ten behoeve van Feyenoord verrichten. Rotterdam, 6 oktober 2016 G.J. Hoetmer W. Blokland W. Bontes R. Slotboom G.J.M. Moussault 10 I Feyenoord Rotterdam N.V. Feyenoord Rotterdam N.V. I 11 12 I Feyenoord Rotterdam N.V. Jaarverslag directie Samenstelling directie De samenstelling van de directie gedurende het boekjaar 2015-2016 niet gewijzigd en is als volgt: H.M.A Gudde, algemeen directeur M. Koevermans, commercieel directeur M.L.G.M. van Geel, technisch directeur Visie, Missie en Strategie Visie In een voetbalwereld die steeds zakelijker en afstandelijker wordt, onderscheidt Feyenoord zich door een uitdrukkelijke focus op het opleiden van spelers in een zich onderscheidende jeugdopleiding, gericht op doorontwikkeling in het 1e elftal, creëren en onderhouden van een topsportklimaat, het koesteren en verrijken, uitbreiden en bereiken van de aanhang, het gericht bouwen aan de juiste uitstraling en het optimaal inrichten van de stadionfaciliteiten en haar dienstverlening. Missie Feyenoord en het stadion spelen een leidende rol in het Nederlandse voetbal en bieden het trouwe legioen in het mooiste stadion van het land een unieke beleving en inspiratiebron. Wij zijn trots op onze club, onze helden, onze historie, ons stadion, onze gastvrijheid en op elkaar. Feyenoord staat voor Daadkracht, Trots, Samen en Respect. Dit is Feyenoord! Strategie De vier onderscheidende pijlers waarop Feyenoord de toekomst kan bouwen zijn: • Een onderscheidende jeugdopleiding. Het opleiden van eigen spelers in een zich onderscheidende jeugdopleiding, passend bij de missie van Feyenoord. Tegelijkertijd moet dit worden doorgetrokken naar de technische staf en al het andere personeel binnen de Feyenoord organisatie. • Het creëren en onderhouden van een topsportklimaat op alle niveaus in de organisatie en dat steeds verder door ontwikkelen. • Het gericht bouwen aan de gewenste uitstraling en beleving voortbouwend op het unieke Feyenoord gevoel. • Het koesteren, verrijken, uitbreiden en verzilveren van de grote en loyale aanhang door open te staan voor alle supporters en sympathisanten. Feyenoord Rotterdam N.V. I 13 Financiële toelichting Feyenoord Rotterdam N.V. (hierna Feyenoord) heeft het boekjaar afgesloten met een winst na belastingen van EUR 5,8 miljoen (2014-2015 EUR 13,6 miljoen). Het bedrijfsresultaat voor afschrijvingen en resultaat verkoop spelers bedraagt EUR 3,6 miljoen (2014-2015 EUR 6,7 miljoen). Het resultaat transfers bedraagt EUR 3,4 miljoen (2014-2015 EUR 7,3 miljoen). De financiële lasten bedroegen EUR 0,1 miljoen (2014-2015 EUR 0,1 miljoen). De vennootschapsbelasting last bedraagt EUR 1,1 miljoen (2014-2015 een last van EUR 350.000). In het afgelopen seizoen is de totale omzet licht gedaald tot een bedrag van EUR 60,6 miljoen (2014-2015 EUR 61,8 miljoen). Deze omzet daling is het rechtstreeks gevolg van niet spelen in een Europese competitie. Het bereiken en winnen van de KNVB beker finale compenseert voor een deel de gemiste omzet uit Europees voetbal. De omzetdaling in wedstrijdrecettes bleef hierdoor beperkt tot een bedrag van EUR 2,7 miljoen. De inkomsten uit sponsoring, media en overige baten zijn het afgelopen seizoen met EUR 0,4 miljoen toegenomen. Ook in het tweede seizoen met adidas als kledingsponsor is er sprake van een sterke stijging met EUR 1 miljoen in de omzet merchandising en Business to Consumer. Ondanks de lagere omzet is het ook in het afgelopen boekjaar weer mogelijk geweest om het salarisbudget spelers te verhogen en een goed positief bedrijfsresultaat te realiseren. Dankzij het positieve operationele- en transferresultaat, in vervolg op de positieve resultaten over de afgelopen vier seizoenen, is Feyenoord er wederom in geslaagd om het eigen vermogen te vergroten. Het eigen vermogen is gedurende het boekjaar verbeterd van EUR 15,3 miljoen naar EUR 19,8 miljoen per 30 juni 2016. De verbetering van het eigen vermogen is het gevolg van de winst over het boekjaar. Het werkkapitaal is in het verslagjaar verslechterd van negatief EUR 1,3 miljoen naar negatief EUR 2,6 miljoen. De verslechtering van het werkkapitaal wordt vooral veroorzaakt door toename van de kortlopende schulden. Voornamelijk als gevolg van de verplichtingen uit de inkomende transfer van Nicolai Jørgensen in juni 2016. In de kortlopende schulden zijn bedragen opgenomen met een totaal van EUR 3,8 miljoen welke een resterende looptijd hebben van langer dan één jaar. Feyenoord is op basis van de halfjaar- en prognosecijfers van 2015-2016 en de per 15 juni 2016 ingediende begroting 2016-2017, met 234 punten van de totaal te behalen 240 punten, ingedeeld in categorie III van het KNVB licentiesysteem. De bestendige gedragslijn om de kosten en opbrengsten in evenwicht te houden zal ook in seizoen 2016-2017 worden voortgezet. Gerealiseerde transferopbrengsten zullen binnen de gestelde kaders worden gebruikt voor herinvestering. Dit alles om weer significante sportieve successen te kunnen realiseren. 14 I Feyenoord Rotterdam N.V. Inmiddels is voortvarend van start gegaan met het ontwerpproces voor de nieuwe trainingsaccommodatie ten behoeve van het 1e elftal. Deze trainingsaccommodatie zal gevestigd gaan worden op het voormalige terrein van RVV Hillesluis. Naar verwachting zal het complex in het derde kwartaal van 2018 in gebruik worden genomen. De totale investering zal EUR 9 miljoen bedragen, deels gefinancierd met eigen middelen, deels middels (bank)krediet. Tevens zijn de BVO én sportclub Feyenoord op basis van een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente Rotterdam het proces gestart voor een gezamenlijke trainings- en wedstrijdaccommodatie voor de jeugd van de BVO en de Sportclub. Te realiseren op de huidige Clara(ziekenhuis) locatie en de velden (thans) van RVV-DHZ en SV Lombardijen. De velden zullen worden aangelegd door en gehuurd worden van de gemeente Rotterdam. Het gebouw, waarvan de totale investering ook ongeveer EUR 9 miljoen zal bedragen zal deels uit eigen middelen van de BVO en de Sportclub en deels middels (bank)krediet worden gefinancierd. Hoewel ook hier de wens leeft dit in de tweede helft van 2018 te realiseren, is de eerste helft van 2019 op dit moment een realistischer tijdstip. Daarnaast wordt een geleidelijke terugkoop van eigen aandelen (49 procent is in bezit van de Vrienden van Feyenoord) overwogen. Ook in het seizoen 2016-2017 zal naar verwachting een positief bedrijfsresultaat voor transfers en na rentelasten worden gerealiseerd. Tenzij in de winter transfer window van 2016-2017 of in de maand juni 2017 significante transfers worden gerealiseerd zal naar verwachting het transfer resultaat negatief zijn. De cashflow prognose voor het seizoen 2016-2017 laat zien dat de onderneming voldoende liquide middelen tot haar beschikking heeft. Omzet De netto omzet over het afgelopen seizoen is ten opzichte van het seizoen 2014-2015 gedaald met EUR 1,2 miljoen, van EUR 61,8 miljoen naar EUR 60,6 miljoen. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van de omzet in de laatste twee seizoenen weergegeven. Netto omzet (€ * 1.000) 2015-2016 2014-2015 Wedstrijdbaten 16.11018.803 Sponsoring en reclame 24.239 Mediabaten 23.956 8.1298.003 Merchandising & Business to Consumer activiteiten Overige baten 10.985 9.966 1.102 1.106 60.565 61.834 Feyenoord Rotterdam N.V. I 15 Wedstrijdbaten De wedstrijdbaten zijn gedaald met EUR 2,7 miljoen. De belangrijkste oorzaken hiervoor zijn te vinden in de volgende posten: • Recettes competitie, KNVB beker en vriendschappelijke wedstrijden De totale omzet in deze categorie bedroeg EUR 6,9 miljoen, een stijging van EUR 3,4 miljoen. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de hogere inkomsten uit KNVB beker wedstrijden. • Recettes en premies Europese competities Feyenoord heeft zich in het afgelopen seizoen niet geplaatst voor Europees voetbal, dit resulteert in een daling van recettes, deelname- en resultaatpremies van EUR 6,7 miljoen. • Seizoenkaarten De in het boekjaar gerealiseerde omzet seizoenkaarten bedroeg EUR 9,2 miljoen, een stijging van EUR 0,6 miljoen. In totaal zijn 32.169 hele seizoenkaarten verkocht. Dit is in totaal 351 meer dan in seizoen 2014-2015, toen werden er 31.818 seizoenkaarten verkocht, bestaande uit 29.942 hele seizoenkaarten en 1.876 halve seizoenkaarten. Sponsoring en reclame De inkomsten uit sponsoring en reclame bestaan uit bedrijfssponsoring, opbrengst reclame(borden), opbrengst verhuur Business seats en Business units. De totale inkomsten uit sponsoring en reclame zijn, ten opzichte van vorig seizoen, met EUR 0,3 miljoen gestegen. De stijging van de inkomsten komt voort uit de stijging van de inkomsten uit de verhuur van Business seats. In de inkomsten uit sponsoring is tevens een bedrag begrepen van ruim EUR 1,2 miljoen uit hoofde van de opbrengst lotenverkoop Vriendenloterij. Dit bedrag is in zijn geheel aangewend ten behoeve van de ontwikkeling en verbetering van de jeugdopleiding. Mediabaten De omzet mediabaten welke bestaat uit internet, radio- en televisie opbrengsten kent een lichte stijging ten opzichte van vorig seizoen van EUR 0,1 miljoen. De inkomsten uit Europese televisieopbrengsten zijn door het niet deelnemen aan een Europese competitie gedaald met EUR 0,8 miljoen. De opbrengsten uit de nationale competitie zijn toegenomen met EUR 0,9 miljoen als gevolg van een stijging van het totaal bedrag van de te verdelen Eredivisie media en marketing gelden. 16 I Feyenoord Rotterdam N.V. Merchandising & Business to Consumer activiteiten De merchandising & Business to Consumer activiteiten bestaan uit de omzet van merchandising, Feyenoord Soccer Schools, Internationale betrekkingen, Feyenoord Juniorclub Kameraadjes en Het Legioen. De totale omzet in deze categorie is ten opzichte van seizoen 2014-2015 gestegen met EUR 1 miljoen. De omzet merchandising is gestegen met EUR 0,9 miljoen. De omzetstijging van de overige activiteiten bedroeg EUR 0,1 miljoen. Bedrijfslasten De bedrijfslasten over het seizoen 2015-2016 zijn met EUR 1,9 miljoen gestegen van EUR 55,1 miljoen naar EUR 57 miljoen. De ontwikkeling van de bedrijfslasten wordt in onderstaande tabel weergegeven. 2015-2016 2014-2015 Kostprijs van de omzet 13.791 13.051 Lonen, salarissen en sociale lasten 28.254 26.650 Bedrijfslasten (€ * 1.000) Afschrijvingen Overige bedrijfskosten 501523 14.427 14.873 56.973 55.097 Kostprijs van de omzet De kostprijs van de omzet is ten opzichte van vorig seizoen gestegen met EUR 0,7 miljoen. Een stijging van EUR 0,4 miljoen is het gevolg van de hogere omzet merchandising. De resterende stijging van EUR 0,3 miljoen is voornamelijk het gevolg van hogere overige verkoopkosten. Lonen, salarissen en sociale lasten De personeelslasten zijn ten opzichte van vorig seizoen gestegen met EUR 1,6 miljoen. Deze stijging wordt veroorzaakt door een verhoging van de personeelslasten contractspelers met EUR 0,8 miljoen. Voor het overig personeel geldt dat de personeelslasten zijn toegenomen met EUR 0,8 miljoen. Onder andere door vergroting van het personeelsbestand door de verdere professionalisering van de Feyenoord organisatie, met name bij de commerciële afdelingen en de jeugdopleiding, alsmede door jaarlijkse salaris aanpassingen. Feyenoord Rotterdam N.V. I 17 Overige bedrijfskosten De totale overige bedrijfskosten zijn ten opzichte van vorig seizoen gedaald met EUR 0,4 miljoen. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn: • Wedstrijd- en trainingskosten Deze zijn afgenomen met EUR 0,4 miljoen voornamelijk als gevolg van het niet spelen van Europese wedstrijden. • Automatiseringskosten Deze zijn toegenomen met EUR 0,2 miljoen, door outsourcing van het onderhoud en beheer van de IT omgeving. • Advieskosten Deze kosten zijn afgenomen met EUR 0,2 miljoen, vorig seizoen is EUR 0,5 miljoen opgenomen voor het aandeel van Feyenoord in de ontwikkelingskosten vernieuwbouw stadion. Resultaat vergoedingssommen Het resultaat vergoedingssommen bedraagt EUR 3,4 miljoen. Het resultaat bestaat uit de inkomende vergoedingssommen onder aftrek van het aandeel van derden, afschrijvingen van transfersommen en tekengelden, de af te dragen of inkomende opleiding- en solidariteitsvergoedingen, betaalde commissies en eventueel bijzondere waardeverminderingen. De transferopbrengsten bedragen, na aftrek van commissies lopende contracten, EUR 12,4 miljoen. Een daling ten opzichte van vorig seizoen van EUR 1,9 miljoen. Deze transferopbrengsten betreffen voornamelijk de resultaten van de transfers van Jordy Clasie naar Southampton FC, Jean Paul Boëtius naar FC Basel, Elvis Manu naar Brighton & Hove Albion FC, Mitchell te Vrede naar SC Heerenveen, Anass Achahbar naar PEC Zwolle en Joey Sleegers naar FC Eindhoven, alsmede aanvullende transfersommen van oud Feyenoordspelers, solidariteit- en opleidingsvergoedingen. Bij het bepalen van de transferopbrengsten is rekening gehouden met het aandeel van de Feyenoord Beloften Pool 2009 in de transferopbrengst van Jordy Clasie. De afschrijvingen op vergoedingssommen bedragen EUR 8,5 miljoen. Een stijging ten opzichte van vorig seizoen van EUR 2 miljoen. In het boekjaar hebben met name de investeringen in Eric Botteghin, Simon Gustafson, Michiel Kramer en Renato Tapia tot een stijging van de afschrijvingen geleid. De afschrijving goodwill bedraagt EUR 0,5 miljoen (2014-2015 EUR 0,5 miljoen). 18 I Feyenoord Rotterdam N.V. Feyenoord in de samenleving Feyenoord is zich al jaren bewust van haar bijzondere maatschappelijke positie, door haar status, bekendheid en populariteit wil Feyenoord een positieve bijdrage aan de maatschappij leveren. Hiertoe is op 18 april 2011 de Feyenoord Foundation opgericht, deze stichting draagt bij in het realiseren van de maatschappelijke doelstellingen van Feyenoord; • Een open club en een open stadion Feyenoord is een club van jong en oud. Van autochtoon en allochtoon. Van hoogopgeleid tot laaggeletterd Feyenoord is de club die geen onderscheid maakt. Voor iedereen bereikbaar. • Midden in de samenleving Met oog voor maatschappelijke issues en focus op de jeugd. Met de rolmodellen en communicatiekracht van het merk als doeltreffende middelen. Een gezonde sportieve en verantwoorde levensstijl als ambitie. Het maatschappelijke beleid is exponent van het clubbeleid en vice versa. Structureel ingebed binnen alle geledingen van de organisatie. Breed gedragen door en verankerd in het handelen van werknemers op alle niveaus. Personeel en organisatie Het gemiddeld aantal personeelsleden in FTE bedroeg gedurende het boekjaar 2015-2016: 178 (vorig boekjaar 170). Naar verwachting zal de personele bezetting in het komende seizoen licht toenemen. Dit als gevolg van de structurele verhoging van de omzet en de verdere professionalisering van de organisatie, met name bij de jeugdopleiding. Wet bestuur en toezicht Grote rechtspersonen dienen te voldoen aan de bepalingen van artikel 2:166 BW resp. 2:276 BW waarin vereisten zijn opgenomen over de evenwichtige verdeling, van leden van de Raad van Commissarissen en directieleden, over vrouwen en mannen. Daarmee wordt bedoeld dat minimaal 30% van de zetels wordt bezet door vrouwen. Feyenoord besteed veel aandacht aan de selectie en het behouden van goede medewerkers in alle lagen van het bedrijf. Momenteel heeft dit niet geleid tot de vereiste ratio van 30% voor de Raad van Commissarissen en directie. Bij eventuele wijzigingen in de toekomst zal deze vereiste in overweging worden genomen. Feyenoord Rotterdam N.V. I 19 Financiële risico’s en risicobeheersing De interne systemen voor risicobeheersing en controle van Feyenoord zijn gericht op het afdoende onderkennen en beheersen van risico’s voor de club. Feyenoord probeert risico’s te verminderen door waar nodig passende maartregelen te treffen. De directie van Feyenoord onderkent een aantal risico’s waaraan de onderneming onderhevig is, de risico’s en het risicobeheer zijn niet significant gewijzigd ten opzichte van vorig boekjaar. In het kader van risicobeheersing zijn door Feyenoord verzekeringen afgesloten voor de meest voorkomende risico’s die samenhangen met de bedrijfsvoering. De directie is van mening dat de afgesloten verzekeringen voldoende dekking bieden om dergelijke risico’s te beheersen en de invloed op het resultaat te beperken. Kredietrisico Feyenoord heeft geen significante concentraties van kredietrisico. De opbrengsten worden in belangrijke mate gefactureerd voordat de dienst wordt geleverd. Wanneer sprake is van een overeengekomen uitgestelde betaling bij transfers, heeft Feyenoord aanvullende dwangmiddelen als gevolg van de richtlijnen van de UEFA en FIFA. Er wordt gebruik gemaakt van meerdere financiers om over meerdere kredietfaciliteiten te kunnen beschikken. Voor zover noodzakelijk worden nadere zekerheden verstrekt aan de financier voor beschikbare kredietfaciliteiten. Liquiditeitsoverschotten worden tegen marktconforme tarieven op deposito’s uitgezet. Fiscaal risico De onderneming loopt risico ten aanzien van de toepassing van de fiscale regels met betrekking tot omzetbelasting, loonbelasting en vennootschapsbelasting. Uit hoofde van het convenant horizontaal toezicht legt de onderneming actief fiscale standpunten, met een belang van enige omvang, waarbij mogelijk sprake is van fiscale risico’s, voor aan de Belastingdienst. Arbeidsongeschiktheid spelers Ingeval van overlijden of voortdurende arbeidsongeschiktheid zal de transferwaarde van een speler nihil zijn. Feyenoord heeft ter beperking van dit risico voor deze spelers een verzekering afgesloten voor de financiële gevolgen van blijvende arbeidsongeschiktheid ten gevolge van ongeval-ziekte inclusief overlijdensrisico. Tevens is er vanuit de UEFA dekking voor de blessurerisico’s van interlandspelers. Vandalisme en geweld Deze kunnen leiden tot een verhoging van de kosten en een vermindering van de inkomsten. Deze effecten kunnen optreden indien wanordelijkheden leiden tot minder bezoekersaantallen en een verminderde interesse van sponsors. Daarnaast kunnen sancties worden opgelegd door de nationale en internationale voetbalbonden, deze sancties kunnen aanzienlijke financiële consequenties hebben. Feyenoord onderkent dit risico en hanteert een zerotolerancebeleid in het stadion, in een plan van aanpak zijn de maatregelen en handhaving 20 I Feyenoord Rotterdam N.V. hiervan vastgelegd. Waar nodig zal de directie verregaande maatregelen treffen voor de beheersing van dit risico. Operationeel risico Met de doelstelling om structureel tot de top van het Nederlandse voetbal te behoren draagt Feyenoord aanzienlijke vaste lasten. Er is geen garantie dat de omzet uit sponsoring, recettes, merchandising, tv-gelden en overige omzetten jaarlijks stijgt of op hetzelfde niveau gehandhaafd kan worden. Mede van invloed hierop is het sportieve presteren van het eerste elftal. Feyenoord maakt gebruik van een zeer strikt begrotingsproces om duidelijk inzicht te hebben in verwachtingen, investeringen en resultaten. IT infrastructuur en informatiebeveiliging De bedrijfsvoering van Feyenoord is in toenemende mate afhankelijk van IT-systemen en applicaties. Storingen in of uitval van bedrijfskritische IT-systemen of ongeoorloofde toegang kan de bedrijfsvoering en reputatie negatief beïnvloeden. Feyenoord is zich hiervan bewust en werkt continue aan de verbetering van de continuïteit, betrouwbaarheid en beveiliging van de IT-systemen. Het is niet uitgesloten dat de hierboven genoemde risico’s op termijn niet volledig blijken te zijn. Er kunnen risico’s zijn waar wij ons op dit moment niet bewust van zijn of risico’s die nu nog als beperkt worden geclassificeerd, maar die op termijn een (groter) effect kunnen hebben. Toekomstperspectief Op het sportieve vlak spreekt Feyenoord de wens uit zich tenminste direct te plaatsen voor Europees voetbal in seizoen 2016-2017. De ambitie is uiteraard gericht op het realiseren van de hoogst bereikbare posities, zowel in de competitie als het KNVB bekertoernooi. De verwachte omzet voor het seizoen 2016-2017 bedraagt ruim EUR 64 miljoen, een belangrijk deel van de omzetstijging wordt gerealiseerd door deelname aan de groepsfase van de UEFA Europa League. Daarnaast wordt een belangrijke stijging verwacht van de inkomsten uit sponsoring en merchandising. Het handhaven van de, eveneens, in vorige seizoenen gehanteerde strakke begrotingsdiscipline moet er toe leiden dat het seizoen 2016-2017 wederom wordt afgesloten met een positief bedrijfsresultaat voor transfers en na rentelasten. Tenzij in de winter transfer window van 2016-2017 of in de maand juni 2017 significante transfers worden gerealiseerd zal naar verwachting het transfer resultaat negatief zijn, hetgeen resulteert in een negatief resultaat voor belastingen. Voor het komende seizoen bedragen de verwachte investeringen in vergoedingssommen en materiële vaste activa ongeveer EUR 4,4 miljoen. Feyenoord Rotterdam N.V. I 21 Op basis van de liquiditeitsprognose voor het seizoen 2016-2017 heeft de onderneming voldoende middelen om haar activiteiten te financieren. Inmiddels is van start gegaan met het ontwerpproces voor de nieuwe trainingsaccommodatie ten behoeve van het 1e elftal. Deze trainingsaccommodatie zal gevestigd gaan worden op het voormalige terrein van RVV Hillesluis. Naar verwachting zal het complex in het derde kwartaal van 2018 in gebruik worden genomen. Tevens is het ontwerpproces opgestart voor het realiseren van een nieuwe trainingsaccommodatie ten behoeve van de jeugdopleiding (Varkenoord). Voor de jeugdopleiding doet zij dit samen met Sportclub Feyenoord. Ten slotte willen wij al onze medewerkers en vrijwilligers bedanken voor hun inzet, betrokkenheid en toewijding. Directie Feyenoord Rotterdam N.V. Rotterdam, 6 oktober 2016 H.M.A. Gudde M. Koevermans M.L.G.M van Geel 22 I Feyenoord Rotterdam N.V. Feyenoord Rotterdam N.V. I 23 24 I Feyenoord Rotterdam N.V. Jaarrekening over het boekjaar 2015-2016 Feyenoord Rotterdam N.V. I 25 Balans per 30 juni 2016 (na voorstel resultaatbestemming) Bedragen EUR * 1.000,- 30 juni 2016 30 juni 2015 ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa 1.1 Vergoedingssommen 1.1.1 16.687 11.281 Goodwill1.1.2 3.750 4.250 20.43715.531 Materiële vaste activa 1.2 Bedrijfsgebouwen en terreinen 1.2.1 Andere vaste bedrijfsmiddelen 1.2.2 78 108 1.644 1.197 1.7221.305 Financiële vaste activa 1.3 256 247 Totaal vaste activa 22.41517.083 Vlottende activa Voorraden Voorraad handelsgoederen 4.290 Vorderingen 1.4 Debiteuren 1.4.114.227 13.287 Vorderingen op verbonden partijen 269 53 Latente belastingvordering - 1.125 Overige vorderingen 1.592 1.515 Overlopende activa 2.527 271 1.059 16.35917.039 Liquide middelen 1.59.1287.394 Totaal vlottende activa29.77726.960 Totaal activa 26 I Feyenoord Rotterdam N.V. 52.192 44.043 Bedragen EUR * 1.000,- 30 juni 2015 30 juni 2016 PASSIVA Eigen vermogen 2.1 Gestort kapitaal 90 90 Agioreserve 40.683 40.683 Overige reserves ( 20.986) ( 25.462) 19.78715.311 Voorzieningen 2.2 Langlopende schulden 2.3 Overige schulden Kortlopende schulden -388 50 98 2.4 Leningen49 50 Crediteuren9.826 6.267 Schulden aan participanten 1.305 1.305 Schulden aan verbonden partijen 2.4.2 1.590 910 2.4.3 1.405 1.598 93 109 9.209 7.239 Belastingen en premies sociale verzekeringen Schuld inzake pensioenen Overige schulden 2.4.4 Overlopende passiva 23.477 17.478 2.5 8.87810.768 Totaal passiva 52.192 44.043 Feyenoord Rotterdam N.V. I 27 Winst- en verliesrekening 2015-2016 Bedragen EUR * 1.000,- 2015-2016 2014-2015 Netto omzet 3.1 60.56561.834 Kostprijs van de omzet 3.2.1 13.791 13.051 3.2.2 28.254 26.650 501 523 14.427 14.873 Lonen, salarissen en sociale lasten Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfskosten 3.2.3 Som der bedrijfslasten 56.97355.097 Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen en resultaat verkoop spelers 3.592 6.737 Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen vergoedingssommen ( 8.504) ( 6.551) Afschrijvingen goodwil ( ( Resultaat vergoedingssommen 500) 12.447 500) 14.391 3.4437.340 Bedrijfsresultaat 7.03514.077 Financiële baten en lasten 3.2.4 ( 129) ( 111) Resultaat voor belastingen 6.90613.966 Belastingen 3.2.5 ( 1.125) ( 350) 5.78113.616 Resultaat deelnemingen - Resultaat na belastingen 5.78113.616 28 I Feyenoord Rotterdam N.V. Kasstroomoverzicht 2015-2016 Bedragen EUR * 1.000,- 2015-2016 2014-2015 Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat3.592 6.737 Aanpassingen voor: - Afschrijvingen materiële vaste activa 1.2 501 - Waardeverandering financiële vaste activa 1.3 ( 9) - Mutatie voorzieningen ( 388) 2.2 523 ( 8) 206 104 721 Veranderingen in werkkapitaal: - Kortlopende vorderingen (exclusief vordering uit hoofde van transfersommen en tekengelden) 423 ( 779) - Voorraad handelsgoederen ( 1.763) ( 619) - Kortlopende schulden (exclusief leningen, kredietinstellingen en schulden uit hoofde van transfersommen en tekengelden) 2.4 ( 2.830) 2.451 ( 4.170) 1.053 Kasstroom uit bedrijfsoperaties( 474) 8.511 Ontvangen/betaalde interest 3.2.4( 128) Kasstroom uit operationele activiteiten( 602) ( 111) 8.400 Kasstroom uit investeringsactiviteiten Inkomsten/(uitgaven) vergoedingssommen 11.579 11.158 Investeringen in vergoedingssommen ( 6.971) ( 14.043) Investeringen in materiële vaste activa ( ( 1.2 918) 600) Desinvesteringen in materiële vaste activa - 9 Investering uit hoofde aankoop effecten - - Kasstroom uit investeringsactiviteiten 3.690 ( 3.476) Transport 3.088 4.924 Feyenoord Rotterdam N.V. I 29 Kasstroomoverzicht 2015-2016 (vervolg) Bedragen EUR * 1.000,- 2015-2016 2014-2015 Transport 3.088 4.924 Kasstroom uit financieringsactiviteiten Kapitaal stortingen 2.1 - - Dividenduitkeringen ( 1.305) ( 1.227) Inkomsten uit aangetrokken leningen (kortlopend) - 50 - 98 - - Inkomsten uit aangetrokken leningen (langlopend) Uitgaven aan aflossingen van leningen (langlopend) Uitgaven aan aflossingen leningen (kortlopend) ( 49) - Kasstroom uit financieringsactiviteiten( 1.354) ( 1.079) Netto kasstroom 1.734 3.845 Saldo liquide middelen begin boekjaar 7.394 3.549 Saldo liquide middelen eind boekjaar 9.128 7.394 Mutatie 1.734 3.845 30 I Feyenoord Rotterdam N.V. Feyenoord Rotterdam N.V. I 31 32 I Feyenoord Rotterdam N.V. GRONDSLAGEN VAN WAARDERING ACTIVA EN PASSIVA EN DE RESULTAATBEPALING Algemeen Activiteiten De activiteiten van Feyenoord Rotterdam N.V. betreffen het onder de naam Feyenoord doen beoefenen van de voetbalsport in al zijn verschijningsvormen en alle daarmee samenhangende activiteiten zowel in nationaal als in internationaal verband. Boekjaar Het boekjaar van Feyenoord Rotterdam N.V. loopt van 1 juli tot en met 30 juni. Vestigingsadres De onderneming is gevestigd aan het van Zandvlietplein 3 te Rotterdam. Consolidatie De deelnemingen in groepsmaatschappijen betreffen: Stichting Het Legioen, Rotterdam Feyenoord Talent Pool B.V., Rotterdam (100%) Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen waarin Feyenoord Rotterdam N.V. direct of indirect overheersende zeggenschap kan uitoefenen doordat zij beschikt over de meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan beheersen. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met potentiële stemrechten die direct kunnen worden uitgeoefend op balansdatum. Aangezien de financiële gegevens van de deelnemingen in groepsmaatschappijen van te verwaarlozen betekenis zijn voor het geheel, zijn deze gegevens in overeenstemming met artikel 407 lid 1a BW 2 titel 9 niet geconsolideerd. Verbonden partijen Als verbonden partij worden aangemerkt alle rechtspersonen waarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van Feyenoord Rotterdam N.V. en hun nauwe verwanten zijn verbonden partijen. Alle groepsmaatschappijen, zoals opgenomen in de voorgaande paragraaf worden aangemerkt als verbonden partij. Daarnaast worden als verbonden partij aangemerkt de leden van de directie en de Raad van Commissarissen alsmede Feyenoord Premie Effect B.V., Stichting Feyenoord Premie Effect, Stichting Continuïteit Feyenoord, Stichting Feyenoord Foundation, Feyenoord Talent Bewaar Stichting, VvF B.V. en hun bestuurders. Feyenoord Rotterdam N.V. I 33 Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Ontvangen en betaalde rente, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Onder de investeringen in materiële vaste activa en vergoedingssommen zijn alleen opgenomen de investeringen waarvoor in het boekjaar geldmiddelen zijn opgeofferd. Presentatie Teneinde het inzicht te vergroten is afgeweken van de in het Besluit modellen jaarrekening voorgeschreven inrichtingseisen. Hierbij is aansluiting gezocht bij de wijze van presentatie van resultaat op transfers door andere Betaald Voetbal Organisaties. Ter verduidelijking van het inzicht in de jaarrekening heeft een aanpassing plaatsgevonden in de wijze van presentatie van de omzet en kostprijs internationale betrekkingen. Betreffende omzet wordt in deze jaarrekening gepresenteerd onder omzet Merchandising & Business to Consumer activiteiten. De betreffende kostprijs onder de kostprijs van de omzet. De vergelijkende cijfers zijn dienovereenkomstig gewijzigd. Schattingen Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de directie van Feyenoord Rotterdam N.V. zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. 34 I Feyenoord Rotterdam N.V. Grondslagen van waardering activa en passiva Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de winst- en verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen, waarmee wordt verwezen naar de toelichting. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. Vreemde valuta Functionele valuta De jaarrekening is opgesteld in euro’s, zijnde de functionele en presentatievaluta van Feyenoord Rotterdam N.V. Transacties, vorderingen en schulden Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers op transactiedatum. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koersverschillen komen ten gunste of ten laste van de winst- en verliesrekening. Immateriële vaste activa Vergoedingssommen Vergoedingssommen, hand- en tekengelden en bijkomende kosten inzake spelers waarmee een bindende overeenkomst is aangegaan worden geactiveerd, verminderd met de lineaire afschrijvingen op basis van de looptijd van de overeenkomst. Indien een speler wordt getransfereerd voor 30 juni van enig boekjaar is deze gewaardeerd op de opbrengstwaarde. De te factureren opbrengstwaarde wordt opgenomen onder de vorderingen. Feyenoord Rotterdam N.V. I 35 In geval van een duurzame waardevermindering vindt waardering tegen lagere realiseerbare waarde plaats. Bij tussentijdse contractverlenging van spelerscontracten vindt afschrijving van de nog aanwezige boekwaarde plaats gedurende de resterende looptijd. Feyenoord Beloften Pool 2009 In het boekjaar 2008-2009 is de Feyenoord Beloften Pool 2009 opgezet. Feyenoord Beloften Pool 2009 is opgericht ter verkrijging van een percentage van de netto-opbrengsten van de door Feyenoord in het fonds ondergebrachte jeugdspelers. De totale waarde van de in het fonds ondergebrachte jeugdspelers ten tijde van verkrijging door Feyenoord Beloften Pool 2009 is bepaald op EUR 30 miljoen. Tegen betaling van EUR 5,5 miljoen heeft Feyenoord Beloften Pool recht op 18,33% van de netto-opbrengsten van de Feyenoord te ontvangen vergoedingssommen en/of uitkeringen onder de transferwaarde verzekering ingeval van verkoop en/of arbeidsongeschiktheid van één of meerdere spelers. Door contractbeëindiging in het verslagjaar is één speler aan het fonds onttrokken. Per balansdatum is nog één speler in het fonds aanwezig. Ter afdekking van de risico’s van de Feyenoord Beloften Pool 2009, voortvloeiende uit een eventuele arbeidsongeschiktheid van één of meer spelers, is door Feyenoord Rotterdam N.V., een zogenaamde transferwaarde verzekering afgesloten. In de koop- en toekenningovereenkomsten is vastgelegd dat Feyenoord Rotterdam N.V. het door de Feyenoord Talent Pool verkregen recht op de te ontvangen netto opbrengsten van de vergoedingssommen en/of de uitkeringen onder de transferwaardeverzekering zal betalen aan de Talent Pool. De Talent Pool zal vervolgens de ontvangen gelden doorbetalen aan de participanten naar rato van hun deelname. Het beheer van de Talent Pool wordt uitgeoefend door Feyenoord Talent Pool B.V. De beheerder treedt uitsluitend op in het belang van de participanten. De Feyenoord Talent Bewaar Stichting is de bewaarder en draagt zorg voor de bewaring van het fondsvermogen. Feyenoord Rotterdam N.V. heeft de opbrengst uit hoofde van de Beloften Pool 2009 verantwoord als resultaat transfers in de periode waarin het getekend inschrijfformulier is ontvangen. Op dat moment werd de opbrengst als gerealiseerd beschouwd. Goodwill inbreng N.V. Deze goodwill is de waarde die bij de oprichting van de N.V. is toegekend aan de capaciteit van de organisatie waarde toe te voegen aan zowel spelers uit de eigen jeugdopleiding als getransfereerde spelers. Door deze capaciteit is de organisatie in staat de afschrijvingskosten op spelerscontracten af te dekken met transferresultaten en positieve cashflows te genereren. Aan deze waarde creërende capaciteit welke is ingebracht in de N.V. is bij de inbreng een waarde 36 I Feyenoord Rotterdam N.V. toegekend van EUR 10 miljoen. Afschrijving geschiedt in 20 jaar ten laste van de winst- en verliesrekening. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgingprijs verminderd met lineair berekende afschrijvingen op basis van de economische levensduur. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatie methode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitoefenen van 20% of meer van de stemrechten. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover Feyenoord Rotterdam N.V. in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden, uitgaande van de waarden bij eerste waardering, de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde: afwaardering vindt plaats ten laste van de winst- en verliesrekening. De verstrekte leningen alsmede gekochte leningen en obligaties die tot het einde van de looptijd zullen worden aangehouden worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde. Vervolgens worden deze leningen en obligaties gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Indien er bij de verstrekking van leningen of de verwerving van obligaties sprake is van disagio of agio, wordt dit gedurende de looptijd ten gunste respectievelijk ten laste van het resultaat gebracht als onderdeel van de effectieve rente. Ook transactiekosten worden verwerkt in de eerste waardering en als onderdeel van de effectieve rente ten laste van het resultaat gebracht. Bijzondere waardeverminderingen worden in mindering gebracht op de geamortiseerde kostprijs en direct verantwoord in de winst- en verliesrekening. Feyenoord Rotterdam N.V. I 37 Bijzondere waardevermindering vaste activa Door Feyenoord wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroom genererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. De opbrengstwaarde wordt bepaald met behulp van een actieve markt. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt direct als een last verwerkt in de winst- en verliesrekening. Indien wordt vastgesteld dat een in het verleden verantwoorde bijzondere waardevermindering niet meer bestaat of is afgenomen wordt de toegenomen boekwaarde van de desbetreffende activa niet hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen bijzondere waardevermindering voor het actief zou zijn verantwoord. Voorraden De voorraad handelsgoederen wordt gewaardeerd tegen verkrijgingprijs met toepassing van het fifo stelsel (‘first in, first out’) of lagere opbrengstwaarde. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourantheid van de voorraden. Vorderingen Vorderingen worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten en worden er op basis van de effectieve rente rente-inkomsten ten gunste van de winst- en verliesrekening gebracht. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. 38 I Feyenoord Rotterdam N.V. Eigen vermogen Indien Feyenoord Rotterdam N.V. eigen aandelen inkoopt, wordt de verkrijgingsprijs van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrokken of worden verkocht. Indien ingekochte aandelen worden verkocht, komt de opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves. Kosten direct samenhangend met de inkoop, verkoop en/of uitgifte van nieuwe aandelen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het eigen vermogen, onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten. Overige rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen worden eveneens verwerkt onder verrekening van relevante winstbelastingeffecten. Voorzieningen Algemeen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd op de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting. Verlieslatende contracten Voor contracten waarvan op het moment van afsluiten of op een later tijdstip blijkt dat de financiële verplichtingen voortvloeiende uit het contract hoger zijn dan de verwachte economische voordelen gedurende de looptijd van het contract, wordt een voorziening gevormd. Pensioenen Nederlandse pensioenregelingen Feyenoord Rotterdam N.V. heeft een aantal pensioenregelingen. Deze pensioenregelingen worden als volgt gefinancierd: voor spelers door afdrachten aan de Stichting Contractspelersfonds KNVB (CFK), voor trainers en coaches en het overig personeel door afdrachten aan een verzekeringsmaatschappij. Feyenoord Rotterdam N.V. I 39 Het C.F.K. en de pensioenregeling van het overig personeel zijn toegezegde bijdrage regelingen. Bij toegezegde bijdrageregelingen betaalt Feyenoord Rotterdam N.V. vaste bijdragen en zijn er geen verdere betalingsverplichtingen dan deze vaste bijdragen. De pensioenregeling voor trainers en coaches is een toegezegde pensioenregeling, aan deze medewerkers is een pensioen toegezegd waarvan de hoogte afhankelijk is van factoren als leeftijd, dienstjaren en salaris. De premies worden verantwoord als personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terug storting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen. Schulden Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de winst- en verliesrekening als interestlast verwerkt. Operationele leasing Leasecontracten waarbij een groot deel van de voor- en nadelen verbonden aan de eigendom niet bij de vennootschap ligt, worden verantwoord als operationele leasing. Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de winst- en verliesrekening over de looptijd van het contract. Financiële leasing Deze activa worden geactiveerd in de balans bij de aanvang van het leasecontract tegen de reële waarde van het actief of de lagere contante waarde van de minimale leasetermijnen. De te betalen leasetermijnen worden op annuïtaire wijze verdeeld in een aflossings- en een rentecomponent. De leaseverplichtingen worden exclusief de rentecomponent opgenomen onder de langlopende schulden. De rentecomponent wordt gedurende de looptijd van het contract verantwoord in de winst- en verliesrekening met een vast rentepercentage over de gemiddelde resterende aflossingscomponent. De relevante activa worden afgeschreven over de resterende gebruiksduur of, indien korter, de looptijd van het contract. 40 I Feyenoord Rotterdam N.V. Latente belastingvorderingen en –verplichtingen Latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de boekwaarden die in deze jaarrekening gevolgd worden anderzijds. De berekening van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de belastingtarieven die op het einde van het verslagjaar gelden, of tegen de tarieven die in de komende jaren gelden, voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld. Latente belastingvorderingen uit hoofde van verrekenbare verschillen en beschikbare voorwaartse verliescompensatie worden opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee verliezen kunnen worden gecompenseerd en verrekening mogelijkheden kunnen worden benut. Belastinglatenties worden gewaardeerd op nominale waarde. Feyenoord Rotterdam N.V. I 41 Grondslagen van resultaatbepaling Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op de transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn. Koersverschillen Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling van monetaire posten worden in de winst- en verliesrekening verwerkt in de periode dat zij zich voordoen. Opbrengstverantwoording Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt zodra alle belangrijke rechten en risico’s met betrekking tot de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Opbrengsten uit de levering van diensten worden verantwoord naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Licentieopbrengsten worden toegerekend aan de verslagperiode in overeenstemming met de inhoud van de overeenkomst. Feyenoord heeft met alle andere eredivisieclubs het exclusieve recht verleend aan de Eredivisie C.V. en Eredivisie Media & Marketing C.V. (ECV/EMM) tot het exploiteren van de Eredivisie rechten. De van ECV/EMM uit hoofde van de exploitatie verkregen uitkeringen worden verantwoord in het jaar van ontvangst. Netto-omzet Netto-omzet omvat de opbrengsten uit levering van goederen en diensten onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen. Personeelsbeloningen Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenen Feyenoord Rotterdam N.V. heeft alle pensioenregelingen verwerkt volgens de verplichtingenbenadering. De over het verslagjaar verschuldigde premie wordt als last verantwoord. 42 I Feyenoord Rotterdam N.V. Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Immateriële vaste activa inclusief goodwill en materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de economische levensduur worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen. Resultaat vergoedingssommen Dit betreft het behaalde resultaat op transfers. Vergoedingen die contractueel verschuldigd zijn aan derden uit hoofde van transfers worden hierop direct in mindering gebracht. Transferresultaten worden verwerkt in het boekjaar waarin de transfer is gerealiseerd. Indien een speler wordt getransfereerd voor 30 juni van enig boekjaar is deze gewaardeerd op de opbrengstwaarde. De te factureren opbrengstwaarde wordt opgenomen onder de vorderingen. Belastingen De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winsten verliesrekening, rekening houdend met beschikbare, fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief. Het saldo verrekenbare verliezen bedraagt per einde boekjaar 2015-2016 EUR 6,8 miljoen. Een deel van de compensabele verliezen wordt gesaldeerd met aanwezige tijdelijke verschillen, ad EUR 2,1 miljoen, tussen de commerciële en fiscale waardering. Aan het na saldering resterende deel van de compensabele verliezen is voorzichtigheidshalve nog geen waarde toegekend, aangezien het (nog) niet waarschijnlijk is dat toekomstige fiscale winst beschikbaar komt ter compensatie of dat verrekenings-mogelijkheden kunnen worden benut. Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Feyenoord Rotterdam N.V. I 43 Financiële instrumenten Valutarisico Het valutarisico is beperkt. Vrijwel alle transacties van de onderneming zijn in euro’s. De directie heeft op basis van een valutarisicoanalyse bepaald dat indien benodigd een deel van deze valutarisico’s wordt afgedekt. Renterisico Feyenoord loopt renterisico over de rentedragende vorderingen en rentedragende langlopende en kortlopende schulden (waaronder schulden aan kredietinstellingen). Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt Feyenoord risico ten aanzien van toekomstige kasstromen, met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt Feyenoord risico’s over de marktwaarde. Met betrekking tot de vorderingen en schulden worden geen financiële derivaten met betrekking tot renterisico gecontracteerd. Kredietrisico Feyenoord heeft geen significante concentraties van kredietrisico. De opbrengsten worden in belangrijke mate gefactureerd voordat de dienst wordt geleverd. Wanneer sprake is van een overeengekomen uitgestelde betaling bij transfers, heeft Feyenoord aanvullende dwangmiddelen als gevolg van de richtlijnen van de UEFA en FIFA. Er wordt gebruik gemaakt van meerdere financiers om over meerdere kredietfaciliteiten te kunnen beschikken. Voor zover noodzakelijk worden nadere zekerheden verstrekt aan de financier voor beschikbare kredietfaciliteiten. Liquiditeitsoverschotten worden tegen marktconforme tarieven op deposito’s uitgezet. Fiscaalrisico Voorts loopt de onderneming risico ten aanzien van de toepassing van de fiscale regels met betrekking tot omzetbelasting, loonbelasting en vennootschapsbelasting. Uit hoofde van het convenant horizontaal toezicht legt de onderneming actief fiscale standpunten, met een belang van enige omvang, waarbij mogelijk sprake is van fiscale risico’s, voor aan de Belastingdienst. Arbeidsongeschiktheidsrisico spelers Ingeval van overlijden of voortdurende arbeidsongeschiktheid van een in een spelersfonds opgenomen speler zal de transferwaarde van deze speler nihil zijn. Feyenoord heeft ter beperking van dit risico voor deze spelers een verzekering afgesloten voor de financiële gevolgen van blijvende arbeidsongeschiktheid ten gevolge van ongeval/ziekte inclusief overlijdensrisico. 44 I Feyenoord Rotterdam N.V. Feyenoord Rotterdam N.V. I 45 46 I Feyenoord Rotterdam N.V. Toelichting op de balans Bedragen EUR *1.000 1.1 Immateriële vaste activa 1.1.1 Vergoedingssommen 2015-2016 2014-2015 Boekwaarde aanvang boekjaar 11.281 Investeringen 15.111 14.707 3.125 Desinvesteringen ( 1.200)( 2.283) Afschrijvingen ( 8.505)( 4.268) Boekwaarde ultimo boekjaar 16.687 11.281 Aanschafwaarde ultimo boekjaar 27.940 20.047 Cumulatieve afschrijvingen ultimo boekjaar ( 11.253)( 8.766) Boekwaarde ultimo boekjaar 16.687 11.281 De gemiddelde afschrijvingstermijn van de vergoedingssommen is drie jaar. De resterende looptijd van de vergoedingssommen varieert van één tot en met vijf jaar. 1.1.2Goodwill Goodwill inbreng N.V. 2015-2016 Boekwaarde aanvang boekjaar Afschrijvingen Boekwaarde ultimo boekjaar Aanschafwaarde ultimo boekjaar Cumulatieve afschrijvingen ultimo boekjaar Boekwaarde ultimo boekjaar 2014-2015 4.250 ( 500) ( 3.750 4.750 500) 4.250 10.000 10.000 ( 6.250) ( 5.750) 3.750 4.250 Bij de verwerving van de goodwill inbreng N.V. is bepaald dat de economische levensduur twintig jaar bedraagt, daar het een immaterieel actief betreft met een duurzaam karakter. Sindsdien zijn er geen indicaties opgetreden waaruit is gebleken dat deze relatief lange economische levensduur niet gerechtvaardigd is. Feyenoord Rotterdam N.V. I 47 1.2 Materiële vaste activa 1.2.1 Bedrijfsgebouwen en terreinen 2015-2016 Boekwaarde aanvang boekjaar 2014-2015 108 219 Investeringen41 34 Afschrijvingen( 71)( 145) Boekwaarde ultimo boekjaar 78 108 Aanschafwaarde ultimo boekjaar 556 515 Cumulatieve afschrijvingen ultimo boekjaar( 478) ( 407) Boekwaarde ultimo boekjaar 78 108 De afschrijvingstermijn van de onder de bedrijfsgebouwen en terreinen opgenomen activa is twee, drie en vijf jaar. 1.2.2 Andere vaste bedrijfsmiddelen 2015-2016 Boekwaarde aanvang boekjaar Investeringen 2014-2015 1.197 1.017 877 566 Desinvesteringen -( 9) Afschrijvingen( 430) ( 377) Boekwaarde ultimo boekjaar 1.644 1.197 Aanschafwaarde ultimo boekjaar 4.325 3.448 Cumulatieve afschrijvingen ultimo boekjaar( 2.681) ( 2.251) Boekwaarde ultimo boekjaar 1.644 1.197 De afschrijvingstermijn van de onder de andere vaste bedrijfsmiddelen opgenomen activa is drie, vijf en tien jaar. 48 I Feyenoord Rotterdam N.V. 1.3 Financiële vaste activa 2015-2016 2014-2015 Deelnemingen34 34 Overige vorderingen 222 213 256 247 Onder de deelnemingen is opgenomen het 100% belang, nominaal groot EUR 20.000, in Feyenoord Talentpool B.V. Onder de deelnemingen is tevens begrepen een belang in Eredivisie N.V. van EUR 13.613. Dit belang betreft één certificaat van een aandeel, nominaal groot EUR 2.500. Het meerdere is aan te merken als een storting van agio op het aandeel. Onder de overige vorderingen zijn opgenomen premie obligaties Feyenoord Premie Effect. De obligaties zijn verkregen met de intentie deze aan te houden tot einde looptijd zijnde 1 september 2024. De rentevergoeding bedraagt 2% per jaar en een premie die afhankelijk is van de internationale prestaties van het eerste elftal van Feyenoord. De toename ten opzichte van vorig boekjaar betreft een waardestijging van EUR 9.000. 1.4Vorderingen 1.4.1Debiteuren Onder de debiteuren is een totaal bedrag van EUR 3 miljoen aan nog te ontvangen bedragen opgenomen welke een resterende looptijd hebben van langer dan één jaar. De vorderingen met een looptijd langer dan één jaar hebben betrekking op de verkoop van spelers. 1.5 Liquide middelen De liquide middelen staan ter vrije beschikking. Feyenoord Rotterdam N.V. I 49 2.1 Eigen vermogen Het verloop gedurende het boekjaar is als volgt weer te geven: Gestort kapitaal Agioreserve Overige reserves Saldo aanvang boekjaar 2015-2016 9040.683 ( 25.462) Resultaat -- Dividend Saldo ultimo boekjaar 2015-2016 - - 9040.683 Het maatschappelijk kapitaal van de onderneming bedraagt EUR 225.000, verdeeld in 112.275 gewone aandelen, 9 prioriteitsaandelen, 112.715 preferente aandelen en 1 bijzonder aandeel elk nominaal EUR 1. Het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal is groot EUR 89.820, bestaande uit 44.820 gewone aandelen, 9 prioriteitsaandelen, 44.990 preferente aandelen en 1 bijzonder aandeel elk nominaal EUR 1. Aan de houder van het bijzonder aandeel en de prioriteitsaandelen, Stichting Continuïteit Feyenoord, komen de volgende bevoegdheden toe: • Het doen van een bindende voordracht voor de benoeming van de Raad van Commissarissen. Indien het aantal Commissarissen vijf of zes is: één Commissaris en indien het aantal Commissarissen zeven is: twee Commissarissen. • Goedkeuring van het besluit tot statutenwijziging waarbij de naam van de vennootschap wordt gewijzigd dan wel het doel van de vennootschap dan wel enige bepaling in de statuten van Feyenoord Rotterdam N.V. betreffende het bijzonder aandeel. • Goedkeuring van een wezenlijke wijziging van de kernactiviteiten van de vennootschap, het Feyenoord logo of de Feyenoord clubkleuren. • Goedkeuring van een wezenlijke wijziging van de structuur van de jeugdopleiding. • Goedkeuren van alle besluiten van de directie die betrekking of verband hebben met de licentie of het lidmaatschap van de KNVB. • Goedkeuring van het permanent verplaatsen van de locatie waar het eerste elftal haar thuiswedstrijden speelt naar een plaats buiten Rotterdam-Zuid. 50 I Feyenoord Rotterdam N.V. 5.781 ( 1.305) 20.986 2.2Voorzieningen 2015-2016 2014-2015 Voorziening verlieslatende contracten Saldo aanvang boekjaar Onttrekkingen 138 ( Saldo ultimo boekjaar 138) ( 182 44) - 138 250 - Overige voorzieningen Saldo aanvang boekjaar Dotaties Onttrekkingen - 250) - Saldo ultimo boekjaar - 250 Totaal saldo ultimo boekjaar - 388 2.3 ( 250 Langlopende schulden Financiële leaseverplichtingen Door Feyenoord is een financieel leasecontract afgesloten ter financiering van de aankoop van computerapparatuur, welke is verantwoord onder de materiële vaste activa. Het rentepercentage bedraagt 5,6% per jaar. De aflossingen voor het komend boekjaar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. De aflossingsverplichting voor de periode één tot vijf jaar bedraagt EUR 50.000. De geleasede apparatuur strekt tot zekerheid van de leaseverplichting. Feyenoord Rotterdam N.V. I 51 2.4 Kortlopende schulden 2.4.1Kredietinstellingen Feyenoord heeft een kredietovereenkomst met de ABN AMRO Bank N.V. voor een faciliteit van EUR 2,5 miljoen gedurende de maanden februari tot en met augustus van elk jaar. Deze kredietovereenkomst staat ter beschikking tot wederopzegging. De debetrente van deze faciliteit bedraagt op jaarbasis het dagelijks muterend 1-maands EURIBOR tarief vermeerderd met een opslag van 3,4%. Daarnaast wordt een markttoeslag berekend van momenteel 0,25%. Als zekerheden zijn verpand de inkomsten uit hoofde van de hoofdsponsorovereenkomst met General Motors Nederland B.V. 2.4.2 Schulden aan verbonden partijen Onder de schulden aan verbonden partijen is een totaal bedrag van EUR 0,5 miljoen aan nog te betalen vergoedingen opgenomen welke een resterende looptijd hebben van langer dan één jaar. De schulden aan verbonden partijen hebben betrekking op het aandeel van de Beloftenpool in de netto opbrengsten vergoedingssommen van getransfereerde spelers. 2.4.3 Belastingen en premies sociale verzekeringen Hieronder zijn opgenomen de verplichtingen uit hoofde van af te dragen loonheffingen, deze hebben een resterende looptijd van minder dan één jaar. 2.4.4 Overige schulden Onder de overige schulden is een totaal bedrag van EUR 3,8 miljoen aan nog te betalen kosten opgenomen welke een resterende looptijd hebben van langer dan één jaar. De schulden met een looptijd langer dan één jaar hebben voornamelijk betrekking op te betalen transfersommen en betalingsverplichtingen aan spelers en zaakwaarnemers. 2.5 Overlopende passiva De overlopende passiva bestaan voornamelijk uit ontvangen betalingen uit hoofde van seizoenkaarten, seats en sponsoring. 52 I Feyenoord Rotterdam N.V. Niet in de balans opgenomen verplichtingen / rechten Bedragen EUR *1.000 Huurverplichtingen ≤ 1 jaar 1 tot 5 jaar Verplichtingen uit huurovereenkomsten 5.186 6.728 In het seizoen 2015-2016 is voor huurverplichtingen een bedrag van EUR 5miljoen ten laste van het resultaat gekomen (2014-2015 EUR 4,9 miljoen). Dienstverlening ≤ 1 jaar Verplichtingen uit 1 tot 5 jaar 289 289 dienstverleningsovereenkomsten Feyenoord heeft het beheer en onderhoud van de ICT omgeving uitbesteed. In het boekjaar 2015-2016 is voor deze verplichtingen een bedrag EUR 146.000 te laste van het resultaat gekomen. Bankgaranties Ten behoeve van huurverplichtingen zijn drie bankgaranties verstrekt met een totale waarde van EUR 58.835. Achtergestelde lening Feyenoord Premie Effect B.V. heeft in het boekjaar 1999-2000 een premieobligatielening uitgegeven. Deze vennootschap heeft de opbrengst van de lening doorgeleend aan de Stichting Feyenoord Premie Effect. Deze stichting heeft een gedeelte van de opbrengst op depot gestort bij ABN AMRO Bank N.V. en het restant, na aftrek van de kosten, als achtergestelde annuïteitenlening (looptijd tot 2024) verstrekt aan Feyenoord Rotterdam N.V. De diverse overeenkomsten die in het kader van het Feyenoord Premie Effect zijn gesloten leiden er uiteindelijk toe dat Feyenoord Rotterdam N.V. onder bepaalde voorwaarden verplicht is premies aan Feyenoord Premie Effect B.V. te betalen en voorts verplicht is 2% van de premieobligatielening aan de Stichting Feyenoord Premie Effect te betalen. Hiertegenover staat dat alsdan Feyenoord Rotterdam N.V. gekweten is van haar verplichting tot betaling van de verschuldigde annuïteit. Gelet op de doelstelling van het Feyenoord Premie Effect, de aard van de achtergestelde annuïteitenlening en de in dat kader gesloten Feyenoord Rotterdam N.V. I 53 overeenkomsten, worden de jaarlijkse betalingen ten laste van de exploitatie gebracht en is besloten het bedrag van de lening in vijf jaar ten gunste van de exploitatierekening te brengen. Voor het geval zich een premiegebeurtenis zal voordoen zijn als zekerheid voor nakoming van de schuld de tegenwoordige en toekomstige rechten uit hoofde van overeenkomsten inzake uitzendrechten van Europese bekertoernooien aan Feyenoord Premie Effect B.V. verpand. Aan- en verkoopcontracten van spelers Uit de voorwaarden van bepaalde verkoopcontracten van spelers kunnen aanvullende rechten ontstaan in het geval dat in de toekomst betreffende spelers worden getransfereerd of in het geval dat een andere in de verkoopcontracten nader omschreven gebeurtenis zich voordoet. Soortgelijke voorwaarden zijn opgenomen in contracten ter zake van aankoop van spelers. Verplichtingen uit hoofde van spelersfondsen Ingeval van verkoop en/of arbeidsongeschiktheid van één of meer van de spelers ondergebracht in Feyenoord Beloften Pool 2009 heeft het betreffende fonds recht op een deel van de netto-opbrengsten van de door Feyenoord te ontvangen vergoedingssommen en/of uitkeringen onder de transferwaarde verzekering. Daarnaast ontvangen de investeerders in de spelersfondsen een aantal faciliteiten bij alle thuiswedstrijden van Feyenoord. De aard en omvang van de faciliteiten worden bepaald door het aantal participaties. Verplichtingen uit hoofde van investeringsovereenkomst met de VvF B.V. Aan de VvF B.V. zijn belevingsrechten toegekend. De aard en omvang van de belevingsrechten worden bepaald door het geïnvesteerde bedrag. Partijen zullen overleg voeren over de toekenning van de diverse faciliteiten. In elk geval geldt te allen tijde dat de faciliteiten aan de VvF B.V. louter worden verstrekt indien op het moment van aanvraag deze beschikbaar c.q. voorradig zijn, of indien de gebeurtenissen waaraan ze gekoppeld zijn daadwerkelijk plaatsvinden. Sportclub vastgelegd. In deze overeenkomst is onder andere vastgelegd de verplichting om bepaalde leden van Sportclub Feyenoord toegang te verlenen tot alle thuiswedstrijden van Feyenoord. 54 I Feyenoord Rotterdam N.V. Feyenoord Rotterdam N.V. I 55 I Feyenoord Rotterdam N.V. Toelichting op de winst- en verliesrekening Bedragen EUR *1.000 3.1 Netto omzet De netto omzet is geheel gerealiseerd met aan voetbal gerelateerde activiteiten. 2015-2016 2014-2015 Wedstrijdopbrengsten16.11018.803 Sponsoring en reclame24.23923.956 Mediabaten8.129 8.003 Merchandising & Business to Consumer activiteiten10.985 9.966 Overige opbrengsten1.1021.106 60.56561.834 Per geografisch gebied 2015-2016 2014-2015 Binnenland60.47761.666 Buitenland 88 168 60.565 61.834 3.2.1 Kostprijs van de omzet 2015-2016 2014-2015 Kostprijs verkopen merchandising 5.921 5.519 Kostprijs verkopen overig 7.870 7.532 13.79113.051 De kostprijs verkopen merchandising omvat de kostprijs van verkochte Feyenoord merchandising. De kostprijs verkopen overig omvat de exploitatiekosten van de website Feyenoord.nl, Feyenoord Juniorclub, Het Legioen, Feyenoord TV, Feyenoord Soccer Schools, Internationale betrekkingen, kosten sponsoring, marketing- en verkoopkosten. Feyenoord Rotterdam N.V. I 57 3.2.2 Lonen, salarissen en sociale lasten 2015-2016 2014-2015 Lonen en salarissen26.316 24.650 Pensioenen548517 Sociale lasten en belastingen 1.390 1.483 28.25426.650 Werknemers In het seizoen 2015-2016 bedroeg het gemiddeld aantal personeelsleden in fte’s 178.2015-2016 Het gemiddeld aantal perso2014-2015 neelsleden in seizoen 2014-2015 bedroeg 170. Er zijn geen werknemers buiten Nederland werkzaam. Bezoldiging bestuurders en commissarissen Gedurende het boekjaar is een bedrag van EUR 1.312.619 inzake bezoldigingen aan bestuurders ten laste van de vennootschap gekomen. De bezoldiging van bestuurders omvat periodiek betaalde beloningen, zoals salarissen, vakantiegeld, sociale lasten en pensioenlasten voor zover deze posten ten laste zijn gekomen van de vennootschap. De Raad van Commissarissen is onbezoldigd. 3.2.3 Honorarium accountant Het in het boekjaar ten laste van de vennootschap gekomen honorarium voor de externe accountant bedraagt EUR 81.500. Het honorarium heeft voor een bedrag van EUR 52.950 betrekking op de controle van de jaarrekening, voor een bedrag van EUR 15.850 op andere controlewerkzaamheden en voor een bedrag van EUR 12.700 op overige dienstverlening. 3.2.4 Financiële baten en lasten 58 I Feyenoord Rotterdam N.V. 2015-2016 2014-2015 Rentelasten en soortgelijke kosten 229 237 Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 100 126 129 111 3.2.5 Belastingen De belasting over het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening is een last van EUR 1.125.000. Deze kan als volgt worden toegelicht: 2015-2016 2014-2015 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 6.906 13.966 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening ( 1.125) ( 350) Effectief belastingtarief 16,3% 2,5% Toepasselijk belastingtarief 25,0% 25,0% Het effectieve belastingtarief wijkt af van het toepasselijke belastingtarief door de (gedeeltelijke) waardering per balansdatum van fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren. Rotterdam, 6 oktober 2016 Directie:Commissarissen: H.M.A. Gudde G.J. Hoetmer (voorzitter) M. Koevermans W. Blokland (lid) M.L.G.M van Geel W. Bontes (lid) R. Slotboom (lid) G.J.M Moussault (lid) Feyenoord Rotterdam N.V. I 59 I Feyenoord Rotterdam N.V. Overige gegevens Statutaire bepalingen inzake winstbestemming Artikel 27 1. Uit de winst die in het laatst verstreken boekjaar is behaald wordt allereerst, voor zover mogelijk, op de gewone aandelen een dividend uitgekeerd 4% op het op die aandelen gestorte bedrag, derhalve inclusief agio. 2. Uit de winst die na toepassing van het bepaalde in lid 1 van dit artikel resteert wordt vervolgens, voor zover mogelijk, op de preferente aandelen, op de prioriteitsaandelen en op het bijzonder aandeel uitgekeerd 2% van het nominale bedrag van die aandelen. Op de preferente aandelen, de prioriteitsaandelen en op het bijzonder aandeel kunnen geen verdere uitkeringen geschieden dan hiervoor in dit lid is aangegeven. 3. De winst die na toepassing van het bepaalde in de leden 1 en 2 van dit artikel resteert, staat ter beschikking van de Algemene Vergadering. Een besluit tot reservering van de winst dient te worden genomen met twee derden meerderheid van de stemmen. 4. De Algemene Vergadering kan besluiten tot het doen van tussentijdse uitkeringen. Uitkeringen als in dit lid bedoeld, kunnen slechts geschieden indien is voldaan aan het bepaalde in artikel 105 lid 2 van Boek 2 blijkens een tussentijdse vermogensopstelling als bedoeld in artikel 105 lid 4 van Boek 2. 5. Door de vennootschap gehouden aandelen of certificaten daarvan en aandelen of certificaten daarvan die de vennootschap in vruchtgebruik heeft, tellen niet mee bij de berekening van de winstderving en worden niet betrokken in de overige in dit artikel gemelde berekeningen. 6. Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves mag een tekort slechts worden gedelgd indien en zover de wet dat toestaat. 7. Dividenden worden betaalbaar gesteld binnen dertig dagen na het nemen van een besluit tot uitkering. 8. Is de som van het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal en de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden, geringer dan het laatst vastgestelde wettelijke minimumkapitaal, dan moet de vennootschap een reserve aanhouden ter grootte van het verschil. Feyenoord Rotterdam N.V. I 61 Voorstel bestemming resultaat Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal worden voorgesteld om uit de winst over het boekjaar 2015-2016 een bedrag van EUR 1,3 miljoen te bestemmen voor uitkering van dividend aan de houders van gewone aandelen. Aan de overige reserves zal een bedrag van EUR 4,5 miljoen worden toegevoegd. Vooruitlopend op het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is dit voorstel reeds in de jaarrekening verwerkt. Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum is Lex Immers getransfereerd naar Cardiff City FC. Tevens zijn ontvangsten te verwachten uit hoofde van aanvullende transfersommen van oud Feyenoordspelers, solidariteit- en opleidingsvergoedingen. 62 I Feyenoord Rotterdam N.V. Feyenoord Rotterdam N.V. I 63 64 I Feyenoord Rotterdam N.V. Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering en de raad van commissarissen van Feyenoord Rotterdam N.V. Verklaring over de jaarrekening 2015-2016 Ons oordeel Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Feyenoord Rotterdam N.V. op 30 juni 2016 en van het resultaat voor het jaar geëindigd op 30 juni 2016 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Wat we hebben gecontroleerd Wij hebben de in dit jaarverslag op pagina 25 tot en met 59 opgenomen jaarrekening 20152016 van Feyenoord Rotterdam N.V. te Rotterdam (‘de vennootschap’) gecontroleerd. De jaarrekening bestaat uit: • de balans per 30 juni 2016; • de winst-en-verliesrekening over voor het jaar geëindigd op 30 juni 2016; en • de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. Het stelsel voor financiële verslaggeving dat is gebruikt voor het opmaken van de jaarrekening is Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’. Wij zijn onafhankelijk van Feyenoord Rotterdam N.V. zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Verantwoordelijkheden van de directie en de raad van commissarissen De directie is verantwoordelijk voor: • het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening en voor het opstellen van het directieverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW; en voor • een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Feyenoord Rotterdam N.V. I 65 Bij het opmaken van de jaarrekening moet de directie afwegen of de vennootschap in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van het genoemde verslaggevingsstelsel moet de directie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de directie het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De directie moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de vennootschap haar bedrijfsactiviteiten kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap. Onze verantwoordelijkheid voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Ons controleoordeel beoogt een redelijke mate van zekerheid te geven dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een redelijke mate van zekerheid is een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle afwijkingen ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring. Verklaring betreffende overige door wet- en regelgeving gestelde vereisten Verklaring betreffende het directieverslag en de overige gegevens Wij vermelden op basis van de wettelijke verplichtingen onder Titel 9 Boek 2 BW (betreffende onze verantwoordelijkheid om te rapporteren over het directieverslag en de overige gegevens): • dat wij geen tekortkomingen hebben geconstateerd naar aanleiding van het onderzoek of het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de door Titel 9 Boek 2 BW vereiste overige gegevens zijn toegevoegd; • dat het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Rotterdam, 6 oktober 2016 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door drs. J.A.D. van de Pavoordt RA 66 I Feyenoord Rotterdam N.V. Bijlage bij onze controleverklaring over de jaarrekening 2015-2016 van Feyenoord Rotterdam N.V. In aanvulling op wat is vermeld in onze controleverklaring hebben wij in deze bijlage onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening nader uiteengezet en toegelicht wat een controle inhoudt. De verantwoordelijkheden van de accountant voor de controle van de jaarrekening Wij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze doelstelling is om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de jaarrekening vrij van materiële afwijkingen als gevolg van fouten of fraude is. Onze controle bestond onder andere uit: • Het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing. • Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. • Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de directie en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan. • Het vaststellen dat de door de directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de vennootschap haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven. • Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Feyenoord Rotterdam N.V. I 67