Chronische (langdurige) buikpijn bij vrouwen Pagina 1

Chronische (langdurige) buikpijn bij vrouwen
Auteur: Ph.T.M. Weijenborg
Redacteur: E.A. Bakkum
Taal redacteur: J. Quadekker
INHOUDSOPGAVE
In het kort
Wat is chronische buikpijn?
Bij wie kan chronische buikpijn voorkomen?
Wat kunnen de klachten zijn bij chronische buikpijn?
Mogelijke onderzoek bij chronische buikpijn
Gynaecologisch onderzoek
Aanvullend onderzoek
Kijkoperatie (Laparoscopie)
Mogelijke behandelingen bij chronische buikpijn
Algemeen
Medicijnen
Inventariseren van de buikpijn ( buikpijnteam)
Operatie
Alternatieven
Tot slot
In het kort
Chronische buikpijn is pijn in de onderhuik die langer dan drie maanden bestaat en de dagelijkse
bezigheden meestal nadelig beïnvloedt. De gynaecoloog zal een onderzoek van de buik doen
en een inwendig onderzoek (zie eerste bezoek aan de gynaecoloog), aangevuld met eventueel
onderzoek van het bloed en/of de urine en meestal met een echoscopisch onderzoek (zie
echoscopie) en zo nodig een kijkoperatie (zie diagnostische laparoscopie). Meestal wordt echter
geen duidelijke oorzaak voor chronische buikpijn worden gevonden. Als er niets afwijkends is
gevonden kan dat soms voldoende geruststelling geven. Ook kunnen medicijnen helpen of soms
een operatie. Omdat vaak geen duidelijke medische verklaring gevonden kan worden, zal de
gynaecoloog met u bespreken, eventueel in samenwerking met anderen, hoe (beter) met de pijn
om te gaan.
Wat is chronische buikpijn?
Chronische buikpijn is langdurige, continue pijn in de onderbuik die langer dan 3 maanden
bestaat. Dit is dus anders dan pijn die alleen optreedt net voor en tijdens een menstruatie
(dysmenorroe, zie ook menstruatie) of pijn die alleen optreedt tijdens geslachtsgemeenschap bij
het doorstoten van de penis, (diepe dyspareunie, zie seksuologische stoornissen en
endometriose).
Bij wie kan chronische buikpijn voorkomen?
Chronische buikpijn kan op alle leeftijden optreden. Veel vrouwen zijn bekend met het fenomeen
buikpijn, alleen bij chronische buikpijn blijft de pijn bestaan en ondervindt de vrouw ast van de
pijn die de dagelijkse bezigheden kunnen verstoren.
Wat kunnen de klachten zijn bij chronische buikpijn?
Chronische buikpijn kan in veel verschillende vormen voorkomen.
Chronische buikpijn wordt dan ook wisselend beschreven: zeurend, krampend, bonkend of
stekend. De pijn kan steeds op dezelfde plaats in de buik voorkomen maar kan ook uitstralen
naar de rug, de bovenbenen of bovenbuik.
De pijn kan (bijna) elke dag aanwezig zijn of gedurende vaste patronen zoals bijvoorbeeld een
paar dagen per week. De pijn kan ook de gehele dag of continu aanwezig zijn of in de loop van
de dag opkomen en (in aanvallen) verergeren. Vaak is het niet te voorspellen wanneer de pijn
optreedt
Chronische buikpijn gaat nogal eens samen met andere klachten, zoals bijvoorbeeld het voelen
van een opgezette buik, een verergering van de pijn tijdens of na het plassen, de ontlasting, de
menstruatie of tijdens of na seksueel contact. Ook kunnen andere chronische (pijn)klachten
bestaan zoals lage rugpijn, hoofdpijn, fibromyalgie en chronische vermoeidheid.
De buikwand kan pijnlijk zijn bij chronische buikpijn. Het is niet altijd duidelijk of dit een oorzaak
of een gevolg is van de buikpijn.
Chronische buikpijn kan gevolgen hebben voor uw dagelijks leven en uw dagelijkse bezigheden
verstoren. Daarnaast kunnen zorgen en ongerustheid om de buikpijn soms leiden tot
gespannenheid en/of vermoeidheid. Gevoelens van wanhoop, depressie en angst worden vaker
door vrouwen met chronische buikpijn beschreven. Omdat er niet altijd een oorzaak wordt
gevonden besluiten vrouwen soms niet meer over hun klachten te praten of kunnen zij last
hebben van een schuldgevoel.
Mogelijke onderzoeken bij chronische buikpijn
Het bezoek aan de gynaecoloog (zie ook eerste bezoek)
De gynaecoloog informeert naar de aard van de klachten, wanneer de klachten optreden,
eventueel andere klachten en naar de gevolgen van de klachten voor uw dagelijks leven. Het is
prettig als u voor dit bezoek een lijstje bijhoudt wanneer en waardoor de klachten ontstaan.
Na het gesprek onderzoekt gynaecoloog de buik en doet een gynaecologisch onderzoek (zie
eerste bezoek) door middel van een speculum (spreider) en inwendig onderzoek.
Aanvullend onderzoek
Vaak verricht de gynaecoloog aansluitend aan het onderzoek een echoscopisch onderzoek,
meestal inwendig (zie echoscopie). Zo nodig kan er bloed- en/of urineonderzoek plaatsvinden.
Soms vraagt de gynaecoloog u om bij een internist, uroloog of chirurg een afspraak te maken.
Ook kan de gynaecoloog geavanceerd radiologisch onderzoek aanvragen zoals een CT-scan of
MRI-scan (zie definities).
Een laparoscopie (kijkoperatie)
Een volgende stap kan een kijkoperatie (laparoscopie) zijn. Dit is een operatie waarbij de
gynaecoloog met een kijkbuis binnen in de buikholte naar de verschillende organen kijkt. De
ingreep vindt plaats onder algehele narcose. (zie ook Kijken in de buik: de diagnostische
laparoscopie).
Deze ingreep geeft bijna nooit een verklaring voor de buikpijn hoewel het geruststellend kan zijn
te weten dat er geen afwijkingen zichtbaar zijn.
De gynaecoloog beoordeelt tijdens een laparoscopie de inwendige geslachtsorganen: de
baarmoeder, de eierstokken, de eileiders en andere organen waaronder de appendix (de blinde
darm). Alle organen kunnen alleen aan de buitenkant beoordeeld worden.
De baarmoeder
De vorm, de ligging en de grootte van de baarmoeder kunnen worden beoordeeld. Aangeboren
afwijkingen of een baarmoeder die ‘naar achteren gekanteld’ ligt zijna bijna nooit de oorzaak van
de buikpijn.
Aan de baarmoeder kunnen eventueel myomen worden gezien, vleesbomen (zie ook myomen).
Myomen veroorzaken meestal geen chronische buikpijn, tenzij ze heel erg groot zijn en op
omringende organen drukken.
Soms zijn bloedvaten rond de baarmoeder groter en dikker dan normaal, een soort spataderen
(varicosis) in het bekken (pelvis). Voor zover bekend lijkt dit ook geen verklaring te zijn voor de
buikpijn.
De eileiders
De eileider is een lange dunne buis van 8 tot 10 cm dat van de bovenkant van de baarmoeder
naar de eierstok loopt. Als het uiteinde afgesloten is, kan zich vocht (hydro = water) in de
eileider (salpinx) ophopen. Een eerder doorgemaakte ontsteking is vaak de oorzaak. Zelden
veroorzaakt zo’n hydrosalpinx chronische buikpijn en in die situatie kan de gynaecoloog
adviseren de eileider te verwijderen (zie ook vruchtbaarheidsbevorderende operaties).
De eierstokken
De eierstokken kunnen vergroot zijn door cyste(n), een met vocht gevulde ruimte. Een vergrote
eierstok wordt soms bij toeval ontdekt en de klachten zijn er niet altijd mee te verklaren. Veel
cystes verdwijnen spontaan terwijl de pijn kan blijven bestaan (zie ook endometriose en de
laparoscopie, therapeutisch)
Bij twijfel over de soort cyste, wanneer de cyste blijvend groter is dan 3 cm in doorsnede of
wanneer de buikpijnklachten met de cyste te maken lijken te hebben, kan de gynaecoloog
adviseren de cyste te verwijderen (zie ook laparoscopie en de operatie, algemeen).
Endometriose
Endometriose is buitenbaarmoederlijk baarmoederslijmvlies dat met de cyclus meedoet (zie ook
Endometriose).
Verklevingen (adhesies)
Verklevingen kunnen ontstaan na een ontsteking van de eileider of de darm, na operaties of
ten gevolge van endometriose. Er bestaan zowel dunne, vliezige als dikkere, stevige
verklevingen.
Verklevingen kunnen voorkomen rond de baarmoeder, de eileiders en de eierstokken, of op
andere plaatsen in de buik. Meestal geven ze geen klachten en zijn ze geen verklaring voor
langdurige buikpijnklachten.
Het is bewezen dat het weghalen van verklevingen geen effect heeft op chronische buikpijn.
De blinde darm
De blinde darm (appendix) bevindt zich op de overgang van dunne naar dikke darm. Tijdens een
laparoscopie wordt altijd geprobeerd dit orgaan ook te beoordelen. Bij tekenen van ontsteking of
twijfel vraagt de gynaecoloog de chirurg mee te kijken.
De organen in de bovenbuik
Tijdens een laparoscopie kan de gynaecoloog ook een stukje van de lever, de galblaas, en
soms de maag aan de buitenkant bekijken. Soms worden in de buurt van de lever dunne,
vliezige verklevingen gezien. Ze duiden meestal op een vroeger doorgemaakte ontsteking van
de eileiders. Een Chlamydia infectie en gonorroe, beide seksueel overdraagbare aandoeningen,
kunnen dit beeld veroorzaken (zie ook SOA). Het is niet zinvol de verklevingen rond de lever te
verwijderen, omdat de buikpijnklachten hierdoor niet verminderen.
Darmen
Bij de kijkoperatie kan een gedeelte van de dunne en de dikke darm aan de buitenkant bekeken
worden. Slechts zelden ziet men hieraan afwijkingen.
Mogelijke behandelingen bij chronische buikpijn
Algemeen
Bij veel vrouwen met chronische buikpijn worden geen afwijkingen gevonden, hoewel het ook zo
kan zijn dat er een afwijking wordt gevonden, maar dat deze de pijn niet kan verklaren. Voor
sommige vrouwen is het weten dat “alles er goed uitziet” geruststellend, waarna de klachten
kunnen verminderen of soms zelfs kunnen verdwijnen. Soms beschrijven vrouwen te hopen op
een afwijking die de pijnklachten kan verklaren en die verholpen kan worden.
Wat u ook voelt of ervaart, bespreek uw gedachten en gevoelens met uw huisarts en uw
gynaecoloog. Pijn is iets wat u voelt en beleeft en kan bestaan zonder duidelijke verklaring.
In het algemeen geldt dat ontspanning, en dus ook bijvoorbeeld fysiotherapie of yoga de pijn
positief kan beïnvloeden.
Bij inspanning en beweging kan de pijn verergeren, terwijl ontspanning, een warme douche of
het gebruik van een kruik de pijn kan doen afnemen.
Medicijnen bij chronische buikpijn
Soms kan behandeling met hormonen een positief effect hebben op de buikpijn. Bij pijn die
specifiek verergert voor en tijdens de menstruatie kan het helpen om de pil, progestativa of
andere hormonen te gebruiken (zie anticonceptie; de pil, progesteron).
Ook pijnstillers kunnen helpen. Pijnstillers moet u niet alleen bij hevige pijn in nemen omdat het
beste effect wordt bereikt als u op vaste tijden, onafhankelijk van de ernst van de pijn, de
pijnstillers gebruikt (zie ook ruim bloedverlies bij de menstruatie, NSAID’s)..
Inventariseren van de buikpijn
Uit onderzoek en ook uit ervaring weten we dat het zinvol is om bij chronische (buik)pijnklachten
waarvoor geen oorzaak gevonden is, “verder te kijken”. Pijn die langer bestaat kan gevolgen
hebben voor het dagelijks leven. Deze gevolgen kunnen zelfs de pijn in stand houden. Het is
bekend dat aandacht voor deze gevolgen en het omgaan met deze gevolgen kan helpen om
uiteindelijk minder last van de pijn te hebben. Dit betekent in de praktijk dat afhankelijk van uw
klachten de arts kan vragen andere hulpverleners mee te kijken zoals bijvoorbeeld de
fysiotherapeut, de diëtiste, de maatschappelijk werker, een psycholoog of een seksuoloog. Of bij
klachten van de darmen een gastro-enteroloog of chirurg en bij klachten van het plassen een
uroloog.
Bij blijvende erge pijnklachten kan een anesthesioloog of pijnspecialist gevraagd worden mee te
denken.
Bij onderzoek naar gevolgen van de pijn kunnen vragen naar voren komen als:
Bent u tengevolge van de pijn meer gespannen?
Hebt u stemmingsproblemen zoals depressiviteit of overmatige angst?
Hoe gaat het thuis en in het dagelijkse leven?
Gebruikt u medicijnen, drugs of overmatig alcohol?
Wat zijn de gevolgen van de pijn voor uw werk of andere verplichtingen?
Zijn er bepaalde situaties waarvan u denkt dat deze samenhangen met de buikpijnklachten,
zoals bijvoorbeeld aan werk gerelateerde spanning, relatie- of andere problemen, of negatief
(seksuele) ervaringen in het verleden.
Hoewel al deze ervaringen geen oorzaak van de pijn zijn, kunnen zij de pijnbeleving wel negatief
beïnvloeden.
Wordt er geen oorzaak gevonden dan kan de psycholoog u helpen zo goed mogelijk te leren
omgaan met en het oplossen van de eventuele problemen die een gevolg zijn van de chronische
buikpijn. Deze behandelingen is minder gericht op de buikpijn zelf, maar om te leren met de
buikpijn om te gaan, zodat u er minder last van ondervindt.
Operatie
Er zijn verschillende operaties die uitgevoerd worden in de hoop dat daarmee de
buikpijnklachten opgelost worden. Het verwijderen van de baarmoeder wordt soms voorgesteld.
Voor een aantal vrouwen blijkt dit een goede oplossing te zijn. De ervaring leert echter dat toch
vaak na deze operatie de buikpijn niet over is. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het
verwijderen van verklevingen geen effect heeft op de klachten.
Tot slot
Chronische buikpijn is een vervelende klacht waarvoor niet altijd een oorzaak wordt gevonden.
Omdat onvoldoende bekend is welke behandeling voor chronisch buikpijn het beste resultaat
geeft, is het verstandig met uw huisarts en gynaecoloog samen tot een voor u zo goed
mogelijke inventarisatie en zo nodig behandeling of ondersteuning van de klachten te komen.