Slide 1

www.scienceintransition.nl
Frank Huisman
UMC Utrecht / Descartes Centrum UU
Ontwikkelingen
in de afgelopen 30 jaar

Big Science: internationaal, interdisciplinair,
kapitaalintensief, competitief

Schaalvergroting en verzakelijking

Prikkels en beloningen zijn veranderd:
kwantitatieve criteria voor meten van kwaliteit
en impact
Het ideaal: een academische
gemeenschap met hoogstaande normen
De realiteit:
competitie om onderzoeksgelden
Terecht hoge verwachtingen van
wetenschap, maar bezorgdheid om:



De rol van de wetenschap als producent van
nuttige kennis
De rol van de universiteit als producent van de
intellectuele elite van de toekomst
De manier waarop deze uitdagingen worden
tegemoetgetreden: mbv financiële prikkels en
kwantitatieve beoordelingscriteria
Twee citaten

‘There is a strong feeling among many scientists that
something has gone wrong with our system for
assessing the quality of scientific research’ … ‘We need
less research, better research, and research done for the
right reasons’ - The Lancet , 8 Januari 2014

‘Many fields of science now resemble war zones’ …
‘Every decade now produces as many scientists as have
ever lived before’ - Nature, juni 2014
De initiatiefnemers

Prof. Frank Miedema (vice-voorzitter RvB
UMCU en decaan Medische Faculteit)

Prof. Frank Huisman (UMCU / Descartes
Centrum UU)

Prof. Huub Dijstelbloem (UvA / WRR)

Prof. Wijnand Mijnhardt (Descartes Centrum)
‘A sense of urgency’






Fraude: incidenten of gevolg van systeemfouten?
Nadruk op kwantiteit ipv kwaliteit (publicaties,
studenten)
Terugtredende overheid en valorisatie-eis
Ontstaan van een audit culture
Burn out-gevallen onder academisch personeel
In het algemeen: wezenlijk andere prikkels en
prioriteiten, vergeleken met de periode vóor 1970
→ Democratische participatie in de kennissamenleving?
Probleemanalyse: 7 thema’s







-
Wetenschapsbeelden
Vertrouwen
Kwaliteit *
Corruptie
Democratie *
Communicatie
Universiteit / onderwijs *
Position paper en website
Vier workshops (2013)
Twee internationale congressen (2013 en 2014)
Volgende congress 15 maart 2016 (www.knaw.nl)
Kwaliteit:
analyse



De dominante methode om kwaliteit vast te
stellen is kwantitatief (aantal publicaties, citaties,
prijzen, beurzen, patenten).
Dit geldt vooral in de geneeskunde, maar smeert
zich ook uit over alfa en gamma
Sterke neiging tot risicoloos onderzoek en snelle
(‘sexy’) resultaten
The credit cycle van
Latour en Woolgar (1979)
Lancet: reduce waste,
increase value
‘85% of research investment - equating to
$200 billion of the investment in 2010 - is
wasted’
Bayer HealthCare
only about 25% of published preclinical
studies could be validated
Amgen
of 53 landmark oncology papers in only 6
(11%) cases scientific findings were
confirmed
Kwaliteit:
aanbevelingen





Hanteer een inhoudelijke evaluatie van artikelen,
beursaanvragen en talent ipv een mechanistischbibliometrische
Publiceer minder maar hoogwaardige artikelen
Organiseer (mmv KNAW, NWO, VSNU, NFU)
debatten waar kwaliteitsstandaarden worden besproken
Differentieer kwaliteitsmeting naar discipline
Betrek maatschappelijke stakeholders bij het stellen van
prioriteiten en de verdeling van gelden
Democratie:
analyse





Wetenschap zoekt waarheid, politiek gaat over
collectieve besluitvorming
Wetenschap is zeer kapitaalintensief, en wordt betaald
uit collectieve middelen
In een democratische kennissamenleving heeft het
publiek recht op medezeggenschap en verantwoording
Echter: problemen zijn complex, kennis is
gespecialiseerd, adviezen zijn soms gepolitiseerd
Hoe organiseren we democratische participatie en
accountability?
Democratie:
aanbevelingen




Wees niet bang voor tegenstrijdige adviezen, probeer te
achterhalen waar de verschillen vandaan komen, laat
experimenten toe
Laat het vaststellen van onderzoeksprioriteiten niet
uitsluitend over aan wetenschappers; betrek ook
maatschappelijke stakeholders
Brede debatten en afwegingen nodig in publieke arena’s
(parlement, WRR, Rathenau, NWO, KNAW)
Meer risicodragende langetermijn financiering tbv
complexe problemen
Universiteit:
analyse




Het ideaal van ‘hoger onderwijs voor velen’ onder druk
Output funding: in concurrentie met andere universiteiten
wordt een bonus gezet op de productie van zoveel
mogelijk afgestudeerden
Burn out onder stafleden; de kwaliteit van curricula staat
onder druk
Diploma-inflatie: overproduktie van afgestudeerden en
gepromoveerden, bul minder relevant op de
arbeidsmarkt
Onderwijs vs onderzoek
Bron: IBO Wetenschappelijk onderzoek, 1-5-2014
‘Perverse prikkels’,
Vrij Nederland , 8 febr 2014
Universiteit:
aanbevelingen






Stop perverse financiële prikkels als output funding; denk
na over de optimale staf-student ratio
Verlaat de 50%-norm als ambitieniveau; denk na over
het aantal studenten dat de universiteit moet afleveren
Spreek een arbeidsverdeling af binnen de VSNU
Geen financiële obstakels voor aspirant-studenten
Inhoudelijke selectie aan de poort en BSA
Rehabiliteer de academisch gevormde leraar in het
middelbaar onderwijs
Reacties op SiT


Enorm veel media-aandacht; veel adhesie
Brede belangstelling op universiteiten duidt op
herkenning van de problematiek

Ook kritiek: de toon is te ‘populistisch’; vuile was niet
buiten hangen; publieke vertrouwen in wetenschap
geschaad; angst voor bezuinigingen

Winst: debat op gang gebracht, binnen en buiten de
universiteit; kans op fundamentele reflectie
Activiteiten





Tientallen gesprekken met KNAW, NWO, VSNU,
NFU, Rathenau Instituut, De Jonge Akademie,
ministeries van OCW en EZ
Ook met individuele universiteiten: o.a. UvA, LU, UU,
UvT, EUR (CvB’s en decanen)
Universiteitsbrede debatten in Maastricht, Utrecht,
Groningen, Middelburg, Rotterdam en Amsterdam
Presentaties in Rome, Boekarest en Oslo
Verzamelen van input voor IBO Toekomstvisie
Wetenschap (= Interdepartementaal Beleidsonderzoek)
Beweging…







Project Systeemfalen van ZonMW: aandacht voor
ongewenste / perverse prikkels in het huidige systeem
van gezondheidsonderzoek
Aanscherping beleid wetenschappelijke integriteit door
NWO: bewustwording, melding, maatregelen
Nieuw Standard Evaluation Protocol: productiviteit
vervalt als criterium (signaal: ‘meer is niet beter’)
Het CWTS (Leiden) doet onderzoek naar de invloed
van impactfactoren op de Nederlandse UMC’s
De Europese Commissie consulteert het publiek over
wetenschap, onder de naam ‘Science in Transition’
VSNU ondertekent DORA
Toekomstvisie en –agenda van Ministerie OWC
Rik Torfs in de Standaard (9-3-15)
over het rendementsdenken onder universitaire bestuurders
‘Natuurlijk moet een Universiteit gezond blijven…
Tegelijk kan een financieel gezonde universiteit heel erg
ziek zijn… Hoe is het met het bestuur van universiteiten
zo fout kunnen gaan dat een studentengeneratie die te
jong is om heimwee te hebben naar de jaren zestig en
zeventig van de vorige eeuw het Maagdenhuis bezet,
daarbij het ontheemde hart van oude knarren met
heimwee vervullend?... De triomf van de mammon… De
zegepraal van de bureaucratie… De universiteit dient een
lichtbaken voor de samenleving te zijn’
http://www.wetenschapsagenda.nl
http://www.wetenschapsagenda.nl
Ter discussie:

Volgens welk (normatief) model moeten we de
nieuwe universiteit vormgeven?

Is transparantie een bedreiging of de oplossing?

Wie is probleemeigenaar, wie bepaalt de
onderzoeksagenda?