Hoofdstuk 12 - Edurep Delen

Hoofdstuk 13. Tekstblok ‘Beelden uit het verleden’
In gedachten staan we voor de Ara Pacis. Leraar Diodotus geeft ons meer informatie. Hij start
zijn verhaal als volgt:
‘Ecce Ara Pacis’, inquit Diodotus, ‘opus clarum, opus laudatum°,
opus ab Augusto aedificatum°•!
1. Diodotus geeft een beschrijving van de Ara Pacis. Hij doet dat d.m.v. een opsomming. Dit
blijkt uit zijn woordkeuze. Licht dit toe. ___________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Om je in het begin te helpen bij het op de juiste manier vertalen van een ppp is bij elk ppp
aangegeven hoe je dit het beste kunt vertalen (in sommige gevallen zijn meerdere
mogelijkheden aangegeven):
°
letterlijk (dmv. volt. dw.)
•
met een bijv. bijzin (beginnen met die of dat)
*
met een bijw. bijzin (beginnen met voegwoord)
Gebruik deze aanwijzingen voor het vertalen van laudatum en aedificatum. Let bij het woord
ab op. Er zijn twee vertaalmogelijkheden. Vertaal de volledige zin: _____________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Diodotus gaat wat dichterbij staan en laat zijn leerlingen de processie van de keizerlijke
familie zien. Kijk voor dat je gaat vertalen zelf ook naar deze processie (afb. op pg. 7)
Hic videmus imperatorem Augustum et Agrippam amicum eius,
ibi Iuliam Agrippae et postea Tiberio a patre in matrimonium (ten huwelijk) datam•
5
– eam Iuliam, de cuius fortuna iam narravi.
3. Allereerst is het van belang te weten hoe r.3-5 in elkaar zitten. We zoeken signalen:
a. Twee signaalwoorden geven aan dat Diodotus al gebarend staat te vertellen. Welke 2
(kleine) woorden zijn dit? __________ en __________. Beide woorden leiden tevens
twee hoofdzinnen in.
Werkblad bij ‘Beelden uit het verleden’
1
Lingua Latina, les 13
b. zie r.5 - eam Iuliam: In gesproken taalgebruik komt het voor dat woorden herhaald
worden. De schrijver geeft dit aan door het liggende streepje. De HZ loopt door.
c. De zin eindigt met een BZ. Waar begint deze? _______________________________
4.Vertaal eerst r. 3. WOLMO is makkelijk toe te passen:______________________________
___________________________________________________________________________
5. Net zoals wij, wanneer we vertellen, laat Diodotus in r.4 het ww. weg. Welk werkwoord
moet je aanvullen? ______________________
6. Om r.4/5 t/m Iuliam correct te vertalen is het belangrijk dat je te werk gaat volgens
WOLMO.
W Werkwoord (zie vr.5) ___________________ Infinitivus? ____________________
PPP? + esse? Waar congrueert het mee? Hoe vertalen?_______________________
___________________________________________________________________
O (zit in werkwoord) ____________________________________________________
L
(wordt in r.5 herhaald) ________________________________________________
M (bestaat uit 2 personen) _______________________________________________
O
(2x ingeleid door voorzetsel) ____________________________________________
7. Vertaal r.3-5: _____________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
O, quam laeta erat relicta* a Tiberio, viro non amato°•,
quam misera a patre laeso° in parvam insulam transportata*, remota° ex Italia!
8. Diodotus wordt sentimenteel. Uit welk woordje blijkt dit? ___
9. Diodotus somt op. Uit welke woordherhaling blijkt dit? _______
10. r. 6 en 7 beginnen op dezelfde manier. Welk woord moet je aanvullen bij misera? ______
11. Vertaal beide regels. (Let goed op de vertaling van de ppp’s.) ______________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Ecce! Hic sunt Gaius et Lucius, pueri de Agrippa geniti (afstammend van + abl.),
ibi est Tiberius, imperator a multis vituperatus•, a paucis laudatus•!
12. Diodotus gaat verder met het aanwijzen van personen. r.8 is niet moeilijk te vertalen.
Vertaal deze regel: ___________________________________________________________
___________________________________________________________________________
13. Twee woorden uit r.9 geven het tegenovergestelde aan. Welke? _________ en ________
14. Hoe blijkt uit de zinsopbouw dat deze woorden toch bij elkaar horen? ________________
___________________________________________________________________________
15. Vertaal r. 9: _____________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Diodotus loopt naar een andere afbeelding (pg. 8 midden):
10
– E numero deorum Terram Matrem videmus,
quae hominibus cuncta bona dat.
16. Geef het eerste woord van de hoofdzin en van de bijzin. HZ: ________ en BZ: ________
17. Vertaal mbv WOLMO _______________________________________________________
___________________________________________________________________________
Werkblad bij ‘Beelden uit het verleden’
2
Lingua Latina, les 13
Vanaf r. 12 bespreekt Diodotus de afbeelding van pg. 8 links bovenaan. Tijdens het bespreken
vertelt hij zijn leerlingen het verhaal over Romulus en Remus, over het te vondeling leggen,
de wolvin, Faustulus, doden van Amulius en het stichten van de stad Rome. Voor het vertalen
hiervan maak je gebruik van de volgende vertaalstrategie:
Vertaalstrategie
1. Hoe zit
a.
b.
c.
de zin in elkaar?
Bepaal tot hoever de zin doorloopt.
Bepaal wat de hoofd- en bijzin(nen) is/zijn.
Vertaal hoofd- en bijzinnen apart.
2. Ga op zoek naar de Werkwoordsvormen
a. Wat is de Persoonsvorm? Let op! Kan uit twee woorden bestaan (perf. pass.)
b. Bepaal of er een infinitivus in de zin staat.
c. Bepaal of er een ppp in de zin staat.
i. ppp + esse > perf. pass. > vertalen met vorm van ‘zijn’ + volt. dw.
ii. Staat er geen vorm van esse bij, bepaal dan waar het ppp mee
congrueert.
iii. Bepaal hoe je het ppp vertaalt:
1. letterlijk
2. met een bijv. bijzin (ingeleid door die of dat)
3. met een bijw. bijzin (ingeleid door een voegwoord: begin met nadat)
3. Ga verder met de overige letters van W O L M O
HZ : Ibi autem sunt Martis (Mars, Martis= Mars) et Reae Silviae filii,
BZ : quos rex Amulius, homo malus, in loco remoto° exposuit.
HZ : Pueros expositos* lupa invenit;
HZ : ab ea servati et ad tempus (een tijd lang) nutriti (gevoed) sunt
15
HZ :– sed ecce! Iam Faustulus appropinquat.
18. R.14 bevat twee ppp’s die beide samen met sunt het perf. pass. vormen. Welke zijn dit?
_______________________en ______________________
19. Vertaal r. 12-15: __________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Faustulus, qui pastor erat, pueros a lupa servatos° et nutritos6 ° secum abduxit
et educavit. A quo pueris nomina Romulus et Remus data sunt.
20. Onderstreep de bijzin.
21. Hoe noemen we het grammaticale verschijnsel a quo (r. 17)? ______________________
Werkblad bij ‘Beelden uit het verleden’
3
Lingua Latina, les 13
22. Vertaal r. 16-17: __________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
21. Vertaal de tekst uit (denk aan de vertaalstrategie).
Qui postquam diu inter pastores vixerunt, forte ad avum suum ducti sunt.
Is erat Numitor, Reae Silviae pater ab Amulio fratre regno pulsus•.
20
O quantum scelus, quanta iniuria!
Fratres autem, ubi ex avo scelera Amulii audiverunt,
statim magno cum agmine pastorum Albam Longam,
propinquum oppidum, petiverunt.
Ibi Amulius rex ab eis occisus est, regnum Numitori redditum est.
25
Eo tempore Romulus et Remus in eis locis,
ubi expositi et educati erant (ze waren …), oppidum condere decreverunt.
Auspiciis habitis (op grond van een vogelschouw) Romulo regnum traditum est.
Qui postquam a Remo irrisus et lacessitus est, fratrem occidit.
Oppidum autem modo conditum° e suo nomine Romam nominavit.’
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Werkblad bij ‘Beelden uit het verleden’
4
Lingua Latina, les 13