SPEURTOCHT

1944-1945
Nationaal Bevrijdingsmuseum
Beleef de vrijheid!
In dit museum maak je de aanloop
naar de oorlog mee, ervaar je de
bezettingstijd, vier je de bevrijding
en zie je de wederopbouw van
Nederland en Europa.
Beleef de vrijheid!
……………………………………………………………………………………………………………...
Opdrachtenboekje HAVO VWO
Naam
Klas
Datum
onderbouw
Wat moet je doen?
 Elke wand in de vaste tentoonstelling heeft een nummer.
Zoek telkens het nummer in de vaste tentoonstelling.
 Lees het stukje en doe de opdracht. Meestal moet je iets opschrijven.
 Lever deze vragenlijst na afloop in bij je leraar of lerares.
DEEL 1 VERNIETIGING VAN DE DEMOCRATIE & BEZETTING 1918 - 1944
Wandnummer 1
In de vitrine zie je ‘Mein Kampf’ liggen.
In dit boek heeft Hitler zijn ideeën
opgeschreven.
a) Hoe zag de ideale mens er volgens Hitler
uit?
b) Volgens Hitler moesten er meer mensen
in Duitsland geboren worden.
Dit betekende een andere rol voor de vrouw in Hitlers bevolkingspolitiek.
Wat was de rol van de vrouw? En wat kon zij daarmee verdienen?
Wandnummer 2
Bekijk de cartoon. Welke factoren speelden mee bij de toenemende populariteit
van Hitler's partij, de Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP)?
Noem er 3.
1.
2.
3.
Wandnummer 3
Loop de trap op en bekijk de grafiek.
a) In welke periode stijgt de populariteit van de NSDAP het sterkst?
Noem een jaartal: -----------------------b) Hoe is het op dat moment gesteld met de werkloosheid?
c) Wat is de directe relatie tussen de NSDAP en de werkloosheid?
Wandnummer 4
a) Zowel in Duitsland zelf als ten opzichte van het buitenland voerde Hitler een
gewelddadige politiek. Één voorbeeld van deze gewelddadige binnenlandse
politiek was de Kristallnacht. Waarom hoor je bij de vitrine dit geluid?
b) De Kristallnacht was een voorbeeld van binnenlandse gewelddadige politiek.
Tegen wie was deze agressie op de Kristallnacht gericht? Kruis aan
 Zigeuners
 Gehandicapten
 Joden
 Middenstanders
 Werklozen
 Kleurlingen
Wandnummer 5
Wat was het hoofddoel van de gewelddadige buitenlandse politiek van Hitler?
Gebruik voor je antwoord de landkaart van wandnummer 5.
Wandnummer 7
Luister naar deze radio. Je hoort eerst meneer Colijn. Hij was vóór de Tweede
Wereldoorlog de baas in Nederland. Ook hoor je een liedje uit die tijd.
a) Welke muziek is nu populair?
b) Lijkt deze muziek op het liedje uit de radio?
Wandnummer 8
In de vitrine zie je een bewijs van lidmaatschap van de NSB liggen.
Lees de voorwaarden voor lidmaatschap.
a) Zou jij lid mogen/kunnen worden van de NSB?
b) Denk je dat je het gewild zou hebben? Waarom (niet)?
Wandnummer 10
Je ziet de tekst van het liedje en hoort het lied.
Wat proberen de Nederlandse soldaat duidelijk te maken?
Wandnummer 11
Op 10 mei 1940 viel Nazi-Duitsland Nederland aan. Ook
Rotterdam werd gebombardeerd. Je hoort het oorspronkelijk
geluid van Duitse vliegtuigen die dat bombardement uitvoerden.
Waarom is het centrum van Rotterdam overwegend rood
gekleurd?
Wandnummer 14
Ga naar de 'Wat kies jij?!'-kast. Lees hier eerst het verhaal over Lea. Aan het
eind van het verhaal wordt een vraag gesteld. Kies 'ja' of 'nee'! Daarna kun je op
een van de knoppen drukken en lezen wat de gevolgen van jouw keuze zijn. Als
je op de onderste knop drukt, zie je de afloop van dit waargebeurde verhaal.
Lea
 Ja / nee: Welk argument is voor jou doorslaggevend bij je keuze:
Wandnummer 15 Boven de vitrine
Mensen die in verzet gingen tegen de bezetter moesten dat in het geheim doen
en gingen 'ondergronds'. Een verzetsactiviteit was bijvoorbeeld het vervalsen van
persoonsbewijzen. Je ziet hier twee persoonsbewijzen.
a) Wie hadden een vals paspoort nodig? Waarom?
b) Welk persoonsbewijs is vervalst? Hoe kun je dat zien?
Wandnummer 15
Veel levensmiddelen waren alleen nog maar met bonnen verkrijgbaar, omdat er
een tekort aan was. In de vitrine zie je een bonnendoos.
Noem 3 levensmiddelen die je alleen nog 'op de bon' kon krijgen.
1.
2.
3.
Wandnummer 17
Loop naar de gevangeniscel.
In deze gevangenis zaten veel verzetsmensen.
a) Noem 3 misdaden waarvoor je opgepakt kon worden.
o
o
o
b) Welke bijnaam had deze gevangenis. Waarom?
c) Wat vind jij van de leefomstandigheden in deze cel?
Wandnummer 20
Een schouw kon door burgers in de Tweede Wereldoorlog voor veel zaken
gebruikt worden. Trek de kastdeur open.
a) Noem 2 manieren waarop deze schouw werd gebruikt?
o
o
b) Rechts van de schouw staat een kinderwagen. Kijk goed naar de kinderwagen.
Waarvoor denk je dat deze nog meer gebruikt werd?
Wandnummer 21
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd Nijmegen gebombardeerd.
Vooral het station en de binnenstad werden zwaar getroffen.
a) Door wie werd Nijmegen gebombardeerd?
b) Hoe wordt dit bombardement ook wel genoemd?
c) Hoe maakten de Duitsers gebruik van dit bombardement?
DEEL 2 DE BEVRIJDING 1944 - 1945
Wandnummer 26
Kijk naar de kaart van D-Day.
a) Wanneer en waar zijn de geallieerde legers geland?
b) Wat was het doel van deze landing?
Loop door de vliegtuigromp heen en sla daarna rechtsaf.
Wandnummer 28
a) Wat waren de doelen van Operatie Market Garden?
b) Welke doelen zijn bereikt?
Wandnummer 30
Bij de bevrijdingsoperatie in het Rijk van Nijmegen sprongen duizenden
parachutisten naar beneden. Til de rugzak met daarin een parachute op.
a) Schat hoeveel deze rugzak met daarin de parachute weegt?
 5 kilo
 15 kilo
 35 kilo
b) Hoeveel woog de totale uitrusting van een militair?
Bekijk de vitrine links van de rugzak om tot je antwoord te komen.
c) Kijk naar de fiets en het voorwerp rechtsboven.
Hoe noemen wij zo’n fiets vandaag de dag?
Wandnummer 31
De aanvoerroute van de geallieerden van Neerpelt naar Arnhem werd 'Hell's
Highway' genoemd. Waarom was deze route zo gevaarlijk?
Wandnummer 32 + wandnummer 33
Kijk goed naar de film en de vliegtuigen boven je. Je ziet hier twee verschillende
vliegtuigen.
a) Hoe denk je dat de gliders, de zweefvliegtuigen, boven Nederland kwamen?
b) Wat werd erin vervoerd?
Wandnummer 34
Waco’s waren een soort zweefvliegtuigen, die tijdens Market Garden in
Nederland landden. Veel zweefvliegtuigen bleven daarna als wrak in het
landschap liggen. De Waco’s werden in Nederland vaak hergebruikt.
a) Waarvoor werden deze hergebruikt?
b) Wat zou jij met deze materialen doen?
Wandnummer 36
Je ziet hier het diorama van de Waaloversteek.
Één van de gevaarlijkste operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog.
a) Waarom staken de Amerikanen de Waal met boten over en niet via de
Waalbrug?
b) Wat voor soort boten hadden de Amerikanen tot hun beschikking?
Kijk goed in het diorama. Er staat namelijk één voorbeeld van zo’n boot.
Wandnummer 39
Loop naar de schuilkelder en ga er in staan .
a) Waarvoor werd deze kelder gebruikt? Geef 2 redenen.
b) Welk geluid hoor je bij het betreden van de schuilkelder? Wanneer hoorden de
mensen dit geluid in de Tweede Wereldoorlog?
Wandnummer 41
Veel mensen moesten uit de frontlinies naar een veilige plaats evacueren.
Op deze evacuatiekar zie je wat vluchtelingen zoal meenamen.
a) Noem 3 voorwerpen die werden meegenomen.
1.
2.
3.
b) Stel je voor. Er breekt opnieuw oorlog uit in Nederland. Jij moet vluchten.
Welk voorwerp zou jij uit jouw kamer meenemen? Noem één voorwerp en leg uit
waarom nu juist dit voorwerp.
Wandnummer 42 + wandnummer 43
Dankzij Operatie Market Garden werd Zuid-Nederland bevrijd. De andere delen
van Nederland bleven bezet. Kijk in de vitrine en bekijk de foto’s om te zien hoe
de bevolking in West-Nederland leefde in de winter van 1944-1945 en omcirkel
daarna het juiste antwoord bij de volgende teksten.



Mensen hadden voldoende kleren en schoenen
Het was een zachte winter
De brandstof was schaars
Wandnummer 44
Waarom staat er in het weiland de met bloemen
geschreven tekst ‘Thank you boys’?
Wandnummer 46
a) Zuid-Nederland was bevrijd. De geallieerde soldaten
gingen regelmatig uit met Nederlandse meisjes. Soms
kreeg een Nederlands meisje verkering met een
buitenlandse soldaat. Je ziet hier een brief geschreven door
een meisje aan Bill, haar vriend. Vertaal de 2 laatste zinnen
van deze tekst.
waar/niet waar
waar/niet waar
waar/niet waar
b) In de vitrine zie je Trees staan. Trees was een van de vele vrouwen die
verliefd werd op een Canadese bevrijder. Hoe kwam Trees in deze moeilijke tijd
aan zo’n mooie trouwjurk?
Wandnummer 49
a) Bekijk de propagandaposter en de foto.
Waarom is Rosie de ideale vrouw in de Tweede Wereldoorlog?
b) Was zij na de Tweede Wereldoorlog nog steeds de ideale vrouw?
Waarom wel of niet?
Wandnummer 52
Operatie Market Garden bevrijdde jammer genoeg niet heel Nederland.
Om Noord - Nederland te bevrijden, was een nieuwe aanval op Duitsland nodig.
Hoe heette die aanval?
Wandnummer 54
Loop naar het kijkgat. Druk op de knop en kijk in de kelder van het museum (depot).
Er liggen hier ongeveer 38.000 voorwerpen!
Tegenover wandnummer 57
a) Vanuit welk land kwam deze militair om Nederland te bevrijden?
b) Noem 2 Nederlandse plaatsen die hij met zijn medestrijders bevrijdde?
1.
2.
Wandnummer 58
Je ziet hier onder andere een diorama van een kamp in Nederlands-Indië. Snuif
hier de sfeer op en bekijk de foto's en het diorama. Toen Nederland bevrijd was,
bleef Nederlands-Indië bezet door Japan.
a) Waarom zaten er eigenlijk zoveel Nederlandse vrouwen in dit kamp?
b) Hoe heet Nederlands-Indië tegenwoordig?
Wandnummer 61
a) Hitler wilde niet opgeven en verlangde dat ook van ‘zijn’ bevolking.
Hoe oud waren de Duitse ‘mannen’ die op het einde van de oorlog moesten
vechten?
b) Aan de overkant zie je naast de radio links een foto.
Volgens sommige Duitsers was de oorlog uitzichtloos geworden. Welke drie
redenen lagen daar ten grondslag aan?
o
o
o
Zie je de jukebox naast de jeep.
Luister naar de muziek. Dit is echte bevrijdingsmuziek. Welke vind jij het mooist?
Wandnummer 65
a) Wat heeft het etalagehoofd op zijn kop staan?
b) Wat was de functie van dit voorwerp tijdens de oorlog?
Wandnummer 66
Hiernaast zie je het voetbalstadion, de Kuip, van
Feijenoord. Er kunnen 51.177 toeschouwers in dit
stadion. Tijdens de Tweede Wereldoorlog overleden er
elke 2 dagen totaal 65.000 mensen, dus meer mensen
dan in de Kuip passen.
Bekijk de slachtofferzuil. Vergelijk de aantallen dodelijke
slachtoffers, zowel burgerslachtoffers als militairen van de
volgende landen:
Burgerslachtoffers

Verenigde Staten

China

Sovjet-Unie

Nederland

Duitsland
Militaire slachtoffers
Wandnummer 67
Het antwoord op deze vraag kun je niet in het
museum vinden.
Na de bevrijding was er feest én verdriet.
Mensen waren verdrietig omdat ze familieleden
en vrienden verloren hadden tijdens de oorlog.
Ieder jaar nog herdenken we dit in Nederland.
a) Op welke dag vieren we de vrijheid?
Hoe heet deze dag?
b) Op welke dag herdenken we de slachtoffers van de oorlog?
Hoe heet deze dag?
c) Misschien heb jij zelf een eigen herdenkingsdag. Bijvoorbeeld een dag waarop
je een gestorven familielid herdenkt of de dag waarop je bent verhuisd. Wat
herdenk jij?
Ik herdenk
DEEL 3 WEDEROPBOUW na 1945
Wandnummer 68
Na de oorlog werden er mensen opgepakt die
verantwoording moesten afleggen voor hun
gedrag in de oorlog. Kruis meerdere antwoorden
aan.
 Meisjes die bevriend waren met een Duitse
soldaat
 Mensen met Duitse familie
 Medewerkers van Hitler
 Mensen met radio's in huis
 Verzetsmensen
 Collaborateurs (mensen die samenwerkten
met de Duitse bezetter)
Wandnummer 70
Na de oorlog keerden mensen die in kampen hadden gezeten en de oorlog
overleefd hadden weer terug naar huis. Naast de vitrine met prikkeldraad kun je
lezen hoe de reacties waren.
a) Vind jij de benaming ‘vluchtelingen’ juist? Leg je antwoord uit.
b) Met welke van de drie reacties ben je het het meest eens? Waarom?
Wandnummer 73
Duitsland lag na de Tweede Wereldoorlog in puin. Er vonden ingrijpende
maatregelen plaats om het land weer op te bouwen.
a) Bekijk de kaart en verklaar wat er met Duitsland gebeurde.
b) Welke stad werd in Duitsland heel lang opgesplitst?
Wandnummer 76
a) Hoe zou het komen dat het aantal burgerslachtoffers tegenwoordig zo hoog
ligt?
b) Loop naar de wand waarop artikel 2 uit de Universele Rechten van de Mens
geschreven staat.
Kruis aan welke uitspraak of uitspraken bij dit artikel 2 pas(t)sen:
 Ieder mens heeft dezelfde rechten en vrijheden. Ieder ras heeft dus recht op
eigen taal, godsdienst en land.
 Ieder mens heeft dezelfde rechten en vrijheden. Iedereen is dus vrij om een
eigen godsdienst te kiezen, een land te kiezen om te wonen en daar de eigen
taal te spreken.
 Ieder mens heeft dezelfde rechten en vrijheden. Ieder mens is gelijkwaardig.
Niemand is meer of minder waard vanwege huidskleur, godsdienst, land van
herkomst, geslacht, inkomen, sociale klasse of beroep.
Wandnummer 77
Bekijk de film tegenover de wand waarop artikel 2 staat.
Wat is de boodschap van deze film?
Ga naar de groene kast naast de film en doe de test.
Welke huidskleur past het beste bij jou?
Kijk nu maar eens of het klopt! Steek je vinger door een van de gaten.
Til het bord omhoog … had je dat verwacht?
Ga ten slotte naar de Erekoepel!
In het museum hebben wij een herdenkingsruimte
in de vorm van een parachute. Wij herdenken hier
de mensen die voor onze vrijheid vochten.
We hebben hier ook een Vrijheidsboom staan. Je
kunt hier iets opschrijven en in de boom hangen.
- EINDE COLOFON
Samenstelling: afdeling Educatie
Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945
Adres:Wylerbaan 4
Postbus 144
6560 AC Groesbeek
Telefoon: 024-397 44 04
Fax: 024-397 66 94
E-mail:[email protected]
Internet:www.bevrijdingsmuseum.nl