SPEURTOCHT

Nationaal 1944-1945
Bevrijdingsmuseum
Beleef de vrijheid!
In dit museum maak je de aanloop
naar de oorlog mee, ervaar je de
bezettingstijd, vier je de bevrijding
en zie je de wederopbouw van
Nederland en Europa.
Beleef de vrijheid!
…………………………………………………………………………………………………………………...
Opdrachtenboekje VWO
bovenbouw
Naam
Klas
Datum
1
Wat moet je doen?



Elke wand in de vaste tentoonstelling heeft een nummer.
Zoek telkens het nummer in de vaste tentoonstelling.
Lees het stukje en doe de opdracht. Meestal moet je iets opschrijven.
Lever deze vragenlijst na afloop in bij je leraar of lerares.
DEEL 1 VERNIETIGING VAN DE DEMOCRATIE & BEZETTING
1918 – 1944
Wandnummer 1
In de vitrine zie je ‘Mein Kampf’ liggen. In
dit boek heeft Hitler zijn ideeën
opgeschreven.
a) Welke mensen werden het slachtoffer van
zijn streven naar een groot en sterk Arisch
ras? Noem minstens drie groepen mensen.
b) Welke rol speelde het uitreiken van het Mutterkreuz in dit streven?
c) Hitler ‘bedacht’ een nationale feestdag die wij vandaag de dag nog steeds
vieren. Weet jij welke dat is? Kruis aan
o Moederdag
o Vaderdag
o Koninginnedag
Wandnummer 2
a) Verklaar de opkomst van Hitler door middel van de cartoon van Behrendt uit
1983. Gebruik tenminste drie begrippen uit deze cartoon.
b) Bekijk de bankbiljetten. Onder welke term staat de vermindering van
geldwaarde in deze periode beter bekend?
c) Wat was het effect van deze ontwikkeling op de Duitse bevolking?
2
Wandnummer 3
Loop de trap op en bekijk de grafiek.
a) Welke factor zorgde duidelijk voor een toenemende populariteit van de
NSDAP?
b) Welke correlatie bestaat er tussen deze twee lijnen van de grafiek?
Wandnummer 4
Zowel in Duitsland zelf als ten opzichte van het buitenland voerde Hitler een
gewelddadige politiek. Één voorbeeld van deze gewelddadige binnenlandse
politiek was de Kristallnacht. Wat gebeurde er tijdens deze nacht?
Bekijk de vitrine en luister naar de geluiden.
Wandnummer 5
a) Wat was het hoofddoel van Hitlers gewelddadige buitenlandse politiek?
Gebruik voor je antwoord de landkaart van wandnummer 5.
b) Vergelijk deze kaart met het boekje ‘De kunst van liegen’. Geef twee
voorbeelden van beloften, die door Hitler niet zijn nagekomen?
Het boekje staat op de wand tegenover deze kaart.
Wandnummer 8
In de vitrine zie je een bewijs van lidmaatschap van de NSB liggen.
Lees de voorwaarden voor lidmaatschap.
a) Zou jij lid mogen/kunnen worden van de NSB? Waarom (niet)?
b) Bekijk de cartoon links op het paneel. Wat bedoelde de tekenaar?
Wandnummer 11
Op 10 mei 1940 viel Nazi-Duitsland Nederland aan. Ook werd
Rotterdam gebombardeerd. Je hoort het oorspronkelijk geluid
van Duitse vliegtuigen die dat bombardement uitvoerden.
Verklaar de kleuren op de plattegrond!
Wandnummer 12
Wat bedoelde de bezetter met ‘gelijkschakeling’? Geef twee voorbeelden.
Wandnummer 14
Ga naar de Wat kies jij?!-kast. Lees het verhaal over Lea. Aan het eind van het
verhaal wordt een vraag gesteld. Kies 'ja' of 'nee'. Daarna kun je op een van de
knoppen drukken en lezen wat de gevolgen van jouw keuze zijn. Als je op de
onderste knop drukt, zie je de afloop van dit waargebeurde verhaal.
Lea
 Ja / nee
Welk argument is voor jou doorslaggevend bij je keuze:
Wandnummer 15 Boven de vitrine.
Mensen die in verzet gingen tegen de bezetter moesten dat in het geheim doen
en gingen 'ondergronds'. Een verzetsactiviteit was bijv. het vervalsen van
persoonsbewijzen. Je ziet hier twee persoonsbewijzen.
a) Wie hadden een vals paspoort nodig? Waarom?
b) Welk persoonsbewijs is vervalst? Hoe kun je dat zien?
Wandnummer 17
Loop naar de gevangeniscel.
In deze gevangenis zaten veel verzetsmensen gevangen.
a) Noem drie vergrijpen waarvoor je in de gevangenis kon komen?
b) Bekijk de brief van 13.1.1941. Tegen welke 5 groepen richt deze brief zich?
Wat vind jij daarvan?
Wandnummer 20
Open de schouw. Waarom heeft deze man zich hier verborgen?
Wandnummer 21
Bekijk het station van Nijmegen. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog
werden het station en het centrum van Nijmegen gebombardeerd.
a) Door wie werden het station en het centrum van Nijmegen gebombardeerd?
En waarom?
b) Welke 2 steden werden nog meer gebombardeerd?
c) Op welke manier probeerden de Nazi’s van deze bombardementen te
profiteren?
Wandnummer 24
Beluister bij deze koptelefoons twee ooggetuigenverslagen en vat in eigen
woorden samen wat deze mensen meemaakten.
DEEL 2 DE BEVRIJDING 1944 - 1945
Wandnummer 26
Kijk naar de kaart van D-Day.
a) Wanneer en waar zijn de geallieerde legers geland?
b) Wat was het doel van deze landing?
c) Welke gebieden wilden de geallieerde legers daarna bevrijden?
Loop de vliegtuigromp door en sla daarna rechtsaf.
Wandnummer 28
a) Wat waren de doelen van Operatie Market Garden?
b) Welke doelen zijn bereikt?
Wandnummer 30
a) Wat is het totale gewicht van de uitrusting van een soldaat? Bekijk de deze
rugzak (met daarin een parachute) en de vitrine links om tot je antwoord te komen.
b) Kijk naar de fiets en het object rechtsboven. Hoe noemen wij zo’n fiets
vandaag de dag?
9
Wandnummer 31
De aanvoerroute van de geallieerden van Neerpelt naar Arnhem werd 'Hell's
Highway' genoemd. Waarom was deze route zo gevaarlijk?
Wandnummer 32 + wandnummer 34
a) Wat was een Waco-glider en waarvoor werd deze gebruikt?
b) Bekijk de foto’s goed. Waarvan zijn de objecten op de foto’s gemaakt?
Wandnummer 36
Je ziet hier het diorama van de Waaloversteek.
a) Waarom staken de Amerikanen de Waal met boten over?
b) Beschrijf de afloop van de Waaloversteek.
Wandnummer 39
Loop naar de schuilkelder en ga er in staan.
a) Noem 2 redenen waarom mensen in een schuilkelder zaten?
b) Stel je voor dat jij in een schuilkelder zit, samen met andere mensen.
Je houdt een dagboek bij. Wat schrijf je op?
Wandnummer 41
Op deze evacuatiekar zie je wat vluchtelingen zoal meenamen.
a) In welke gebieden van Nederland moesten veel mensen evacueren?
Waarom juist daar?
b) Noem enkele landen waar burgers tegenwoordig moeten vluchten.
Wandnummer 42 + wandnummer 43
Dankzij Operatie Market Garden werd Zuid-Nederland bevrijd. De andere delen
van Nederland bleven bezet. Kijk in de vitrine en bekijk de foto’s om te zien hoe
de bevolking in West-Nederland leefde in de winter van 1944-'45 en beantwoord
daarna de volgende vraag.
Stel je voor, je bent verslaggever voor een krant en je moet de Hongerwinter
omschrijven. Wat schrijf je op (aanleiding van de Hongerwinter, gevolgen voor
burgers, afloop)?
Wandnummer 44
Waarom staat er in het weiland de met bloemen geschreven tekst ‘Thank you
boys’?
Wandnummer 46
a) Zuid-Nederland was bevrijd. De geallieerde soldaten
gingen regelmatig uit met Nederlandse meisjes. Soms
kreeg een Nederlands meisje verkering met een
buitenlandse soldaat. Je ziet hier een brief geschreven
door een meisje aan Bill, haar vriend. Vertaal de 2
laatste zinnen van deze tekst.
b) In de vitrine zie je Trees staan. Trees was een van de vele vrouwen die
verliefd werd op een Canadese bevrijder. Hoe kwam Trees in deze moeilijke tijd
aan zo’n mooie trouwjurk?
Wandnummer 49
a) Wie was ‘Rosie the Riveter’?
b) Wat gebeurde er met Rosie na de oorlog?
Wandnummer 52
Bekijk kort een deel van het filmfragment.
Waar en in welk jaar spelen deze beelden zich af?
Wandnummer 54
Loop naar het kijkgat. Druk op de knop en kijk in de kelder van het museum (depot).
Er liggen hier ongeveer 38.000 voorwerpen!
Wandnummer 56
Operatie Market Garden had niet heel Nederland bevrijd. Om Noord - Nederland
te bevrijden, was een nieuwe aanval op Duitsland nodig.
Hoe heette die aanval en wanneer vond deze plaats?
Tegenover wandnummer 57
Je ziet hier een Pools uniform en tal van onderscheidingen. Ondanks dat er nog
oorlog was in Polen, vochten veel Polen met de geallieerden in Nederland.
Bij welk leger hoorden deze Polen?
Wandnummer 58
Toen Nederland bevrijd was, bleef Nederlands-Indië bezet door Japan. Je ziet hier o.a.
een diorama van een vrouwenkamp in Nederlands-Indië. Snuif hier de sfeer op en bekijk
de foto's en het diorama.
a) Wat is de huidige naam van Nederlands-Indië?
b) ‘Bevrijding’ is een relatief begrip. Leg uit wat bevrijding voor de Europeanen in
Nederlands-Indië betekende en wat het verschil is met wat de Indonesiërs
verstonden onder ‘bevrijding’.
Wandnummer 60
a) Noteer het motto van de Duitse soldaat en van de geallieerde soldaat.
Wat wordt met deze motto’s bedoeld?
Stop bij de radio tussen de soldaten in en luister naar dé oorlogshit voor alle soldaten:
'Lili Marleen'.
b) Wat was er zo speciaal aan dit ‘soldatenlied’?
Wandnummer 63
Door wie is het bidprentje van ‘Tommy Tjocklat’ opgesteld?
Wat wordt met dit bidprentje bedoeld?
Vervolgens loop je links af onder de ereboog door naar nummer 65.
Wandnummer 65
Bekijk het voorwerp op de draaischijf links in de vitrine. Wat was de functie van
dit voorwerp tijdens en na de oorlog?
Wandnummer 66
Op 5 mei 1945 werd Nederland bevrijd. Er was feest omdat de vrijheid weer
terug was. Daarnaast werden alle slachtoffers herdacht.
a) Vergelijk de landen V.S., China, Sovjetunie, Duitsland en Nederland op de
slachtofferzuil. Wat zijn de verschillen? (let op aantallen burger- én militaire
slachtoffers)
Burgerslachtoffers
Militaire slachtoffers
 Verenigde Staten
 China
 Sovjet-Unie
 Nederland
 Duitsland
b) Vind jij dat Duitsers en Nederlanders gezamenlijk de oorlog moeten
herdenken? Waarom (niet)? Moeten ze 5 mei samen vieren, vind je?
DEEL 3 WEDEROPBOUW na 1945
Wandnummer 68
Na de oorlog werden er mensen opgepakt die
verantwoording moesten afleggen voor hun gedrag
in de oorlog.
Op grond waarvan werden mensen ter
verantwoording geroepen?
Wandnummer 70
Na de oorlog keerden mensen die in kampen hadden gezeten weer terug naar
huis. Welke reacties kregen zij bij terugkeer? Kun je dit verklaren?
Wandnummer 73
Duitsland lag na de Tweede Wereldoorlog in puin. Waarom werd Duitsland na de
Tweede Wereldoorlog anders behandeld dan na de Eerste Wereldoorlog?
Betrek wandnummer 2
Wandnummer 76
Loop naar de wand waarop artikel 2 uit de Universele Rechten van de Mens
geschreven staat.
Kruis aan welke uitspraak of uitspraken bij dit artikel 2 pas(t)sen:
 Ieder mens heeft dezelfde rechten en vrijheden. Ieder ras heeft dus recht op
eigen taal, godsdienst en land.
 Ieder mens heeft dezelfde rechten en vrijheden. Iedereen is dus vrij om een
eigen godsdienst te kiezen, een land te kiezen om te wonen en daar de eigen
taal te spreken.
 Ieder mens heeft dezelfde rechten en vrijheden. Ieder mens is gelijkwaardig.
Niemand is meer of minder waard vanwege huidskleur, godsdienst, land van
herkomst, geslacht, inkomen, sociale klasse of beroep.
Wandnummer 77
Bekijk de film tegenover de wand waarop artikel 2 staat.
a) Wat is de boodschap van deze film?
b) Verklaar het woord mensenrechten?
c) Noem een voorbeeld van mensenrechtenschending vandaag de dag?
Ga naar de kast ‘Herken jezelf’ en volg de test.
Welke huidskleur past het beste bij jou?
Kijk nu maar eens of het klopt! Steek je vinger door één van de gaten.
Til het bord omhoog … had je dat verwacht?
Vervolgens kun je op de computer de tolerantietest doen.
Ga ten slotte naar de Erekoepel!
In het museum hebben wij een herdenkingsruimte in de vorm van een
parachute. Wij herdenken hier de mensen die voor onze vrijheid vochten.
We hebben hier ook een Vrijheidsboom staan.
Je kunt hier iets opschrijven en in de boom
hangen.
-EINDE-
Colofon
Samenstelling: afdeling educatie
Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945
Adres: Wylerbaan 4
Postbus 144
6560AC Groesbeek
Telefoon: 024- 3974404
Fax: 024-3976694
E-mail: [email protected]
Internet: www.bevrijdingsmuseum.nl